W 2012 roku Unia Europejska przyjęła Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (tzw. dyrektywa EED – Energy Effi-ciency Directive). Dyrektywa ta, poprzez ustanowienie wspólnej struktury ramowej w celu obniżenia o 20% zużycia energii pierwotnej w UE, stanowi istotny czynnik wpływający na powodzenie realizacji unijnej strategii energetycznej do 2020 roku. Przyjęcie tej dyrek-tywy spowodowało w wielu państwach Unii Europejskiej zainteresowanie wdrażaniem przez przedsiębiorstwa działające w łańcuchach dostaw systemów zarządzania energią, według wytycznych zawartych w standardzie ISO 50001, który został opublikowany w 2011 roku. Norma ta zawiera wytyczne w zakresie:
· określenia wskaźników aktualnego oraz przewidywalnego zużycia energii (energy performance indicators – EnPIs),
· wprowadzenia polityki energetycznej,
· wskazania obszarów znaczącego zużycia energii i planów redukcji jej zużycia, · projektowania i zakupów infrastruktury oraz technologii mających wkład w wydaj-ność energetyczną,
· wprowadzenia systemu monitorowania oraz pomiaru zużycia energii,
· raportowania ilości wykorzystanej energii, strat oraz poprawy efektywności ener-getycznej,
· okresowego przeprowadzania audytów energetycznych oraz poddawania ocenie systemu zarządzania energią poprzez przeglądy w celu osiągnięcia efektywnego jej wykorzystania [Majerník, Bosák, Štofová, Szaryszová 2015, ss. 22–25].
Punkt wyjścia do wprowadzenia tego systemu stanowi prawidłowe określenie bieżącego zużycia energii, wskazanie miejsc, gdzie to zużycie okazuje się zbyt duże i należy podjąć działania służące poprawie efektywności energetycznej, a następ-nie monitorowanastęp-nie efektów tego wdrożenia [Gopalakrishnan, Ramamoorthy, Crowe, Chaudhari, Latif 2014, ss. 154–165; Jovanović, Filipović 2016, ss. 2744–2755]. Wyma-gania zawarte w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE dotyczące
obowiązku przeprowadzenia audytu energetycznego1 przez duże przedsiębiorstwa2
spowodowały szczególnie wysoki poziom zainteresowania certyfikacją systemów za-rządzania.
Pomiędzy 2016 a 2015 rokiem odnotowano wzrost przyrostu liczny certyfikatów potwierdzających wdrożenie systemu zarządzania energią zgodnego z wymaganiami standardu ISO 50001 na poziomie bliskim 70%. Szczególnie wysoki poziom zaintereso-wań związanych z implementacją tego systemu można zauważyć (podobnie jak w przy-padku systemu zarządzania środowiskiem) w wysoko uprzemysłowionych dużych pań-stwach europejskich (Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Francji oraz Hiszpanii), a także azjatyckich (Chiny i Indie).
Tabela 5. Liczba certyfikacji systemu zarządzania energią na zgodność z wymaganiami standardu ISO 50001 w latach 2011–2016 (na świecie oraz w państwach, w których wydano najwięcej certyfikatów)
Państwo 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Świat 459 2 236 4 826 6 765 11 985 20 216 Niemcy 42 1 133 2477 3 402 5 931 9 024 Wielka Brytania 11 136 330 376 1 464 2 829 Włochy 30 74 258 294 470 1 415 Chiny 3 60 262 1 015 Francja 3 37 86 270 500 759 Indie 25 74 172 271 405 570 Hiszpania 95 127 196 310 390 465
Źródło: ISO survey 2016.
Relatywnie wysoki poziom zainteresowania certyfikatami potwierdzającymi wdroże-nie standardu ISO 14001 należy zaobserwować także (podobwdroże-nie jak w przypadku syste-mu zarządzania środowiskiem) w niektórych państwach Europy Środkowo-Wschodniej
1 Dyrektywa 2006/32/WE definiuje audyt energetyczny jako systematyczną procedurę pozwalającą na zdoby-cie odpowiedniej wiedzy o profilu istniejącego zużycia energii danego budynku lub zespołu budynków, ope-racji lub instalacji przemysłowej oraz usług prywatnych lub publicznych, która określa i kwantyfikuje możliwo-ści opłacalnych ekonomicznie oszczędnomożliwo-ści energetycznych oraz informuje o wynikach [Dyrektywa 2006/32/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wy-korzystanie energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/76/EWG, Dz. Urz. UE L 114/64.].
2 Przeprowadzenie audytu energetycznego jest obligatoryjne dla dużych przedsiębiorstw, tj. takich, które za-trudniają 250 lub więcej pracowników, i których roczny obrót przekracza kwotę 50 milionów euro lub całko-wita roczna kwota bilansowa przekracza 43 milionów euro, a także spełniających warunki określone w art. 3 załącznik nr I rozporządzenia WE 800/2008 z dn. 6 sierpnia 2008 r. w myśl tzw. „przedsiębiorstw partnerskich”.
(takich jak Węgry, Republika Czeska, Polska i Słowacja) oraz, mimo pewnych spadków, w Azji Południowo-Wschodniej (takich jak Korea Południowa, Tajlandia, Malezja, Tajwan, Indonezja, Wietnam, Hong Kong, Singapur).
Tabela 6. Liczba organizacji poddanych certyfikacji systemu zarządzania energią na zgodność z wymaganiami standardu ISO 50001 w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 2011–2016 Państwo 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Węgry - 3 13 29 68 546 Republika Czeska 1 10 16 32 73 369 Polska 2 12 22 38 74 112 Słowacja - 1 12 12 36 73
Źródło: ISO survey 2016.
Tabela 7. Liczba organizacji poddanych certyfikacji systemu zarządzania energią na zgodność z wymaganiami standardu ISO 50001 w Azji Południowo-Wschodniej w latach 2011–2016 Państwo 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Korea Południowa 19 48 111 102 117 99 Tajlandia 10 41 132 168 138 255 Malezja 2 12 25 34 36 Tajwan 11 50 137 176 262 298 Indonezja - - 4 24 27 54 Wietnam 5 7 16 45 60 Hong Kong 1 4 12 24 40 59 Singapur 4 12 14 26 65
Źródło: ISO survey 2016.
Wzrost zainteresowania certyfikacją systemu zarządzania energią dostrzec można zwłaszcza wśród dostawców w sektorach przemysłowych (takich jak producenci wyrobów metalowych, producenci wyrobów spożywczych, producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, producenci wyrobów elektrycznych czy też producenci wyrobów maszyno-wych). Wysoki poziom zainteresowania implementacją tego systemu można dostrzec u do-stawców w sektorach usługowych cechujących się wykorzystywaniem nowoczesnych roz-wiązań w zakresie energooszczędnych technologii, takich jak budownictwo czy transport.
Tabela 8. Liczba przedsiębiorstw poddanych certyfikacji systemu zarządzania energią na zgodność z wymaganiami standardu ISO 50001 w poszczególnych sektorach w latach 2011–2016
Sektor 2015 2016
Producenci wyrobów metalowych 919 1052 Producenci wyrobów spożywczych 876 805 Producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych 672 764 Producenci wyrobów elektrycznych 312 376
Usługi budowlane 145 367
Usługi transportowe 98 328
Producenci wyrobów maszynowych 203 305 Źródło: ISO survey 2016.
Podsumowując analizy danych statystycznych dotyczących aktualnych trendów zwią-zanych z wdrażaniem i certyfikacją systemów zarządzania energią, należy przypuszczać, iż będzie się ona coraz bardziej rozpowszechniać ze względu na wymagania producentów wyrobów gotowych wobec dostawców, zwłaszcza w sektorze motoryzacyjnym, chemicz-nym, elektromaszynowym, maszynowym czy w budownictwie. Przejawem wzrostu zain-teresowania systemowym zarządzaniem energią w ostatnim z wymienionych sektorów są działania ukierunkowane na poprawę efektywności energetycznej budynków (np. prze-mysłowych, biurowych czy magazynowych) i przeprowadzanie stosowanych certyfikacji w tym zakresie, takich jak: BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assess-ment Method, wg wytycznych brytyjskich) czy LLED (Leadership in Energy & EnvironAssess-mental Design, wg wytycznych amerykańskich) [Milkińska 2011, ss. 4325–4334]. Podczas certyfika-cji BREEAM i LEED szczególną uwagę zwraca się na zastosowanie w projektach budynków innowacyjnych rozwiązań konstrukcyjnych oraz energooszczędnych instalacji.