Rola wykładowcy w szkoleniach bhp

Niezależnie od grupy szkolonych pracowników i formy prowadzenia zajęć wy-kładowca powinien:

• być dobrze przygotowany do funkcji dydaktycznej;

• starannie przygotować materiały dydaktyczne;

• prezentowane materiały (filmy, tablice poglądowe i inne materiały dydak-tyczne) powinien wcześniej obejrzeć i zapoznać się z nimi;

• metodykę szkolenia dostosować do treści zajęć i założonych celów szkolenia;

• podawać w trakcie szkolenia przykłady mające odniesienie do rzeczywi-stości;

• w czasie zajęć stworzyć miłą i przyjemną atmosferę; jest to niezwykle waż- ne, bo likwiduje napięcie i stres słuchaczy; w bardziej swobodnej atmosfe-rze lepiej przyswaja się wiedzę, mniej jest monotonii i znużenia wśród słu-chaczy; oczywiście wykładowca musi panować nad grupą, nie dopuszczać do zbyt swobodnej atmosfery, gdyż wtedy stwarza się chaos, który bardzo utrudnia osiągnięcie celu dydaktycznego;

• wciągać uczestników szkolenia do dyskusji; czynne uczestnictwo w szkole-niu bardzo pomaga w osiągnięciu celu dydaktycznego; uczestnicy uczą się, korzystając z wiedzy nie tylko wykładowcy, ale również innych uczestni-ków; z wiedzy słuchaczy niejednokrotnie korzysta również wykładowca, bo należy pamiętać, że mamy do czynienia ze słuchaczami dorosłymi, którzy na szkolenie bhp przychodzą nieraz z dużym zasobem praktycznej wiedzy fachowej, z której mądry wykładowca powinien korzystać;

• aktywizować nieśmiałych członków grupy.

Ustawodawca przewidział jeden program szkolenia dla pracodawców i osób kierujących pracownikami, ale praktyka pokazuje, że w celu osiągnięcia zamie-rzonego celu dydaktycznego należałoby grupy te rozdzielić. Zaletę szkolenia pra-codawców w osobnej grupie stanowi to, że wykładowca nie musi posiadać zasobu wiedzy z jakiejkolwiek branży. Pracodawca natomiast, obojętnie z jakiego działu gospodarki, musi mieć określoną wiedzę z prawa pracy i innych tematów objętych programem szkolenia. Nie jest to wiedza dotycząca określonej gałęzi gospodarki.

Dla wykładowcy stwarza to dogodne warunki przekazywania wiedzy, ponieważ pytania od uczestników szkolenia nie będą raczej dotyczyły jakiejś określonej branży. Poza tym dość trudną rolę ma wykładowca, jeżeli na szkoleniu otwartym ma jako słuchacza prezesa spółki zatrudniającej 100 osób i brygadzistę z małego zakładu. Każda z tych przykładowych osób oczekuje od szkolenia czego innego.

Często też osoby te prezentują inny poziom wiedzy i wykształcenia. Wykładowca musi pracować więc tak, aby osiągnąć cel dydaktyczny, ponieważ w obecnej sytu-acji ekonomicznej, gdzie dominują małe podmioty gospodarcze, których właści-ciele nie są na ogół zainteresowani dobrowolnym udziałem w szkoleniu, zebranie grupy złożonej z samych pracodawców jest mało prawdopodobne.

Łatwiejsza jest rola wykładowcy, jeśli szkolenie ma charakter zamknięty, a uczestnicy szkolenia są z branży znanej wykładowcy. Zresztą słusznie uważa się, że na szkoleniach okresowych tematy związane z bezpieczeństwem pracy powi-nien omawiać wykładowca znający branżę uczestników szkolenia. W przeciwnym bowiem wypadku powstaje nieraz sytuacja niezręczna lub wręcz humorystyczna na linii: pytanie uczestnika szkolenia – odpowiedź wykładowcy.

Szkolenia okresowe dla służby bhp i osób wykonujących zadania tej służby wymagają wysokokwalifikowanej merytorycznie kadry wykładowców. Na ogół

uczestnicy szkolenia biorą w nim czynny udział, pytania do wykładowców są fa-chowe i precyzyjne. Wiedza słuchaczy przewyższa miejscami wiedzę wykładowcy.

Mądry wykładowca korzysta i uczy się od słuchaczy. Może nawet zapytać tych uczestników, którzy są praktykami, często z dużym stażem, o ich punkt widzenia na niektóre zagadnienia. Szkolenie okresowe dla służby bhp to w dużej części dys-kusja uczestników i wymiana doświadczeń. Rolą wykładowcy jest tak nią pokie-rować, by zachowała formę uporządkowaną, ogólnie przyjętą w cywilizowanym świecie.

Szkolenie okresowe dla pracowników administracyjno-biurowych i  innych, o których mowa w § 14 ww. rozporządzenia. Do grupy tej ustawodawca zaliczył:

• pracowników administracyjno-biurowych;

• pracowników placówek służby zdrowia;

• pracowników szkół i innych placówek oświatowych;

• pracowników placówek naukowo-badawczych;

• innych, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szko-dliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Praktyka wykazuje, że nie należy łączyć szkoleń dla pracowników administra-cyjno-biurowych ze szkoleniami dla innych grup pracowników. Są oczywiście te-maty wspólne, które można omawiać prawie dla wszystkich pracowników z tej grupy. Problem pojawia się przy omawianiu tematyki z bezpieczeństwa pracy, tj.

zagrożeń zawodowych, ochrony przed zagrożeniami, oceny ryzyka zawodowego, wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Dla pracowników na stanowiskach administracyjno-biurowych są to tematy wspólne bez względu na to, gdzie są za-trudnieni. Rola wykładowcy sprowadza się tu do przekazania wiedzy w sposób zrozumiały i  przystępny, przygotowania dobrych prezentacji, stworzenia miłej atmosfery i  aktywizowaniu uczestników szkolenia. Wykładowca nie musi być w szczególny sposób przygotowany do rodzaju zakładu, w którym szkolenie jest prowadzone. Natomiast jeśli chodzi o  pracowników służby zdrowia, jednostek naukowo-badawczych czy oświatowych, sytuacja wygląda już zupełnie inaczej.

Pominięto tu tematy wspólne, takie jak np. prawo pracy, które są wspólne dla wszystkich grup. Problem powstaje przy omawianiu zagrożeń występujących na stanowiskach pracy, oceny ryzyka, omawianiu wypadków przy pracy charakte-rystycznych dla danej branży lub nawet zakładu oraz chorób zawodowych, które mają przecież związek z wykonywaną pracą. Wykładowca powinien znać dobrze branżę, z której pochodzą słuchacze, sprawnie poruszać się w tematyce zagro-żeń na stanowiskach pracy, chorób zawodowych charakterystycznych dla danej branży. Należy pamiętać, że uczestnicy z wymienionych grup zawodowych to nie-jednokrotnie wysokokwalifikowani fachowcy i na szkoleniu oni oczekują bardzo

dobrego przygotowania merytorycznego. Wykładowca-specjalista bhp z danego zakładu musi mieć autorytet, który jest niezbędny do przeprowadzania szkolenia we własnej firmie. Musi również posiadać zdolność przekazywania wiedzy w spo-sób zrozumiały i przystępny, być przygotowany do odpowiadania na pytania nie-raz bardzo dociekliwe. W czasie zajęć musi posługiwać się przykładami z zakładu oraz mieć przygotowane dobre prezentacje. Gdy warunki te zostaną spełnione, rola takiego wykładowcy jest bardzo ważna. Uczestnicy szkoleń chętnie słuchają tematyki bhp omawianej na podstawie własnego zakładu i własnych stanowisk pracy. Zresztą słusznie zakłada się, że tematykę bezpieczeństwa pracy powinien przedstawiać wykładowca mający branżowe przygotowanie merytoryczne. Trud-no wyobrazić sobie wykładowcę tematyki bhp dla służby zdrowia, inspekcji wete-rynaryjnej lub pracowni diagnostycznych nieznającego dobrze tematyki zagrożeń biologicznych. Słuchacze natychmiast zorientują się, że mają do czynienia z osobą słabo przygotowaną merytorycznie. Wówczas niestety cel dydaktyczny nie zosta-nie osiągnięty.

Dobry wykładowca, mogący osiągnąć cel dydaktyczny, odznacza się następu-jącymi cechami:

• przedstawia materiał jasno,

• umożliwia zrozumienie podstawowych zasad przedmiotu,

• mówi wyraźnie,

• czyni materiał zrozumiałym i treściwym,

• mówi na temat i wyczerpująco,

• zachowuje ciągłość programu,

• jego krytycyzm jest konstruktywny i pomocny,

• wykazuje wiedzę fachową i przedmiocie,

• utrzymuje właściwe tempo wykładu,

• przestawia również materiał trudnodostępny,

• jest zwięzły,

• podaje praktyczne przykłady stosowania teorii przedmiotu¹¹⁷.