j e s t e m GRZESZNiKiEM
i HERETYKIEM ... Z JANOSCHEM ROZM AW iA ANGELA BAJOREK
Im ię i nazwisko?
H orst Em anuel Eckert, pseudonim Janosch (Janosz).
Urodzony?
11.03.1931 w Zabrzu (dzielnica Zaborze Porę
ba) Ciupkaweg 3.
Z am ie szka ły obecnie?
Przedmieście San M iguel na Teneryfie, w d o m u po zm arłym ojcu Ines.
Janosch ja k o 80-latek?
Dzięki różnym cudom udało m i się tyle la t prze
żyć i uważam się za zwycięzcę.
Rodzice?
Johann Valentin Eckert i H ilde ga rd Eckert, oboje urodzeni w Zabrzu. W m oim wypadku rodzice to kara.
Z n a k zodiaku?
Ryby.
Cechy charakterystyczne?
Wrażliwy, wolny, zam knięty w sobie, bezimien
ny, wierny, lekkomyślny, spokojny, bezbożny.
Stan cywilny?
Od 30 la t ta sama, o 20 la t młodsza partnerka życiowa Ines, z wykształcenia biolog.
ła ja k dobra m atka, cenię ją ja k o wspaniałe
go człowieka.
Trudy pisania d la dzieci i dorosłych?
Pisanie dla dzieci jest łatwiejsze. Książki dla d o rosłych są częściej krytykowane.
S p otkania z czytelnikam i?
Od 56 roku życia nie czytam ju ż na spotka
niach. Nie potrafię tak szybko czytać, krótko chodziłem do szkoły, ciągle się jąkam . Jestem z b y t nieśmiały. Jestem ju ż za stary.
u lu b io n a postać Janoschowych bajek?
Kret. Nie widzi dobrze, ale jego zmysł węchu je st dobrze rozwinięty.
O d w ied zin y to dla m nie....?
Katastrofa.
M o ja filozofia życia?
Nie m a nic do stracenia (również życie) Do życia potrzebuję?
C zegoś do je d z e n ia i w o ln o ś c i. P o lk a i krakow iak byłyby też w porządku.
Wolność znaczy dla mnie?
D z ieci? N ik t nie może m i niczego kazać zrobić,
rozka-O trzymane w prezencie wraz z Ines. zy wać. To je st n a jw iększe szczęście na świe-Postać z d z ie c iń s tw a , k tó rą w sp o m in a cie. Wolność znaczy dla mnie w ięcej niż p ie-
Pan najchętniej? niądze izd row ie. [. . .]
Najchętniej wspominam starszego mężczyznę u lu b io n a książka?
Gryzoka z powieści „Cholonek...". To autentycz- „ Die g ro ^ e Befreiung Daisetz Teitaro Suzuki na postać. Gdy m ojej babci zostawa
ło jedzenie, które m ia łab y wyrzucić (spleśniałyalbo twardychleb), zosta
w iała je Gryzokowi przed drzw iam i i tw ie rd z iła : „Ten to m oże jeszcze zjeść". To było dla mnie straszne. M i
m o to on był zawsze szczęśliwy i p o tra fił ciągle się śmiać. [ . ]
M o je dzieciństwo?
To najgorszy czas w m oim życiu.
Ceniony pisarz d la dzieci i m ło dzieży?
A s trid L in d g re n . M ia ła w s p a n ia
łe dzieciństwo w przeciwieństwie do Janosch podpisuje książki mojego. Poznałem ją osobiście. By- Fot. Angela Bajorek
Na zdjęciu Janosch z Angelą Bajorek Fot. A. Bajorek
Bieda i głód?
Nauczyły mnie, że m ożna żyć m ając niewiele.
Dlatego bieda nigdy mnie nie wystraszy. Ten, kto prawie niczego nie potrzebuje, m a wszyst
ko. Najchętniej jem chleb z czosnkiem, ziem niaki i kiszoną kapustę. [...]
Janosch Fot. A. Bajorek
M o je hobby?
Kiedyś zbierałem zegary, poniew aż tanie ze
garki kieszonkowe były najbardziej wartościo
wym dobrem m ojego dziadka. [ . ] Teraz p o siadam jedynie zegarek na rękę m ojego ojca, k tó ry nosił stale od 1941 roku. [...]
T łum aczenia książek na 4 0 języków?
Uważam, że było więcej niż 40 tłumaczeń. Po
siadałem książki w w ielu językach, ale po n ie
waż nie m iałem ju ż miejsca, wyrzuciłem je. Ist
nieje obecnie po n a d 300 książek m ojego a u torstwa, z których każda była tłum aczona na po n a d pięć języków.
Zapach śląska?
Śląsk pachnie chlebem i kiszoną kapustą. W z i
mie śniegiem. Zabrze dw utlenkiem węgla.
Z a c h o w a n ie d z ie c i sp o so bem na k r e atywność?
Tego wszystkiego, o czym opow iadam , uczę się od dzieci.
Książki Janoscha d la dzieci to an tid o tu m na dzieciństw o p ełn e bicia, w yszydzania i braku miłości?
D okładnie tak, szukałem zawsze tego, cze
go brakow ało w m ojej rodzinie ja k koła ra tunkowego.
H o n o ro w e O b y w a te ls tw o M ia s ta Z a brze?
To jest jedyna nagroda, którą chętnie przyjmę.
Ponieważ zawsze odczuwam „H e im w e h" (tę
sknotę za ojczyzną). Poza tym boję się każde
go rodzaju wyróżnienia. Muszę w tedy wystą
p ić na scenie i podziękować. Kiedyś przyjąłem niem iecki Krzyż Zasługi, poniew aż sądziłem, że je st ze zło ta i m ógłbym go sprzedać. To nie było je dn ak złoto.
O becne samopoczucie?
Powinienem p o dd ać się operacji serca. Nie chcę je j jednak, ponieważ bardzo się tego oba
wiam. Ponieważ jestem grzesznikiem i herety
kiem, Pan Bóg podaruje m i jeszcze d łu g i okres życia, ażebym m ó g ł wrócić znów na święte ło no Kościoła.
Pomysł na now ą książkę dla dzieci?
W gło w ie m am pom ysłów na 300 książek.
Is to ta p o za zie m ska tw o rz y z ty g ry s k ie m i misiem drużynę piłkarską. Stają się m istrza
m i świata...
r ^ 1
• •MIĘDZY DZIECKIEM
*■,
A KSIĄŻKĄ
Adrian Szary
SZARÓWKI, CZYLi MÓJ WKŁAD W AKCJĘ „CAŁA POLSKA CZYTA DZiECiO M "
W ju b ile u s z dziesięciolecia akcji „Cała Polska czyta dzieciom " w p isuje się skrom nie cykl spotkań z m ło d y m i czyteln ika m i, pro m ują cy je d n ą z m oich książek Szarówki, czyli b ajki do czytania o zmierzchu, wydaną w Radomiu, w 2009 roku.
Szarówki to cykl bajek, których nazwa nawiązuje do m ojego nazwiska, a zarazem p o ry dnia, w której sięgać będą po nie m ło dzi czyteln icy w raz ze swym i rodzicami. M i
mo że to nowa form a m oich prób literackich, o b o k p o de jm ow an ej do tej po ry tw ó rc z o ści poetyckiej i prozatorskiej, same u tw o ry nie są nowe. Pow stawały w okresie m o je go dzieciństw a, pod w yraźnym w p ły w e m bajek Jana Brzechwy i Juliana Tuwim a. Pre
z e n to w a łe m je w ów czas, n ie ja ko na bieżąco, na antenie ,,Radia AVE" (obecnie „Radia Plus" w Ra
dom iu). Na d ru k w fo rm ie książ
kow ej czekały od 1997 roku. Po selekcji da w nego m ateriału, d o kon an ej w ra z z Żoną M a g d a le ną, w yb raliśm y dwanaście bajek, dotyczących szeroko rozum ianej flo ry i fauny. N iew ą tp liw ą atrak
cję cyklu stanow ią ilustracje au
to rs tw a Sylwestra Z akrzew skie
go. Rysunki te są rodzajem sw o
istych m a lo w a n e k dla n a jm ło d szych od biorców .
Szarówki, dedykowane m oim Siostrzeń
com: O liw iero w i i W ik to ro w i, nie ukazały
by się, g d y b y nie finansow e w sparcie ra
d om skiego Stowarzyszenia C entrum M ło dzieży „Arka".
W ła d z e „A rk i": Pani Ewa K am ińska, ks.AndrzejTuszyńskiorazks.AndrzejZarzycki, do te g o stopnia zaintere sow a ły się książ
ką, że po s ta n o w iły w yd ać p łytę , na której bajkow e teksty, zaśpiewane zostaną przez dzieci w y ło n io n e w castingu. M uzykę do bajek skom p on ow a li ks. A ndrzej Zarzycki i M ałgorzata Budzyńska. Trwają p rz y g o to wania do te g o przedsięwzięcia, które być może poza serią koncertów , prom ujących krążek, zakończy musical.
Póki co o d b y ł się szereg autorskich spo
tkań, prom ujących Szarówki, a ty m samym c z y te ln ic tw o , w ramach akcji „Cała Polska czyta dzieciom ". W 2010 roku, w pisując się w hasło projektu, odw iedziłem m nóstw o ra
domskich i podradom skich szkół, przedszko
Szarówki w Gombrowiczu Fot. Adrian Szary
li, b ib lio te k , d o m ó w oraz ośrodków kultury, m.in. Radomski Klub Środow isk Twórczych i Galerię „Łaźnia", M iejski Ośrodek Kultury i Sztuki - „Resursa Obywatelska", Miejską Bi
bliotekę Publiczną im. Józefa A. i Andrzeja S.
Załuskich, M uzeum W itold a G om browicza we Wsoli, a naw et Teatr Powszechny im. Ja
na Kochanowskiego, gdzie w ramach cyklu
„Bajkowe niedziele", te k s ty Szarówek... czy
tane były przez radom skie aktorki: Patrycję Z y w e rt i Izabelę Brejkopt-Frączek.
W te n sp o só b , c h o cia ż w d ro b n y m stopniu, przynajm niej taką mam nadzieję, w p isa łe m się w p ro je k t „Cała Polska czy
ta dzieciom ". Uważam, że to akcja niezw y
kle po trze bn a w dzisiejszym świecie, kie dy atakow ani kultu rą obrazkową, zatraca
my szacunek do książek i słowa pisanego, zwłaszcza tracą go nasze dzieci. A u to ro m projektu: „Cała Polska czyta dzieciom " gra
tu lu ję ju b ile u szu , życząc dalszej w y trw a łości, a sobie, by akcja ta była nadal k o n ty nuowana.
TULiPANY
Tuli pan panią, Pani tu li pana,
Pan szaleje za nią D ał je j tulipana.
Pan kocha tę panią Pani - tulipany
Tak się nazywają Kw iaty zakochanych...
(A. Szary, Szarówki, czyli bajki do czytania o zmierz
chu, Radom 2009)
SOWA, LiS i JEŻ
Podczas śniadania N apotkał Lis Jeża.
Lis ju ż prawie po posiłku, Ale Jeżyk tak się zwierza:
- „Ja nie ja dłe m dziś śniadania..."
A Lis rzecze takie zdania:
- „Przecież każdy m a śniadanie Dla każdego coś zostanie,
Jakaś jagoda, borówka, Jakaś trawa albo mrówka".
Gdy tak z sobą rozm aw iali Przyleciała Sowa z dali,
M ów iąc do smutnego Jeża:
- „N ie m a rtw się nic takiego
Stare przysłowie sów m ów i:
Syty nie rozumie głodnego".
(A. Szary, Szarówki, czyli ba jki do czytania o zmierzchu, Radom 2009)
Grażyna Szeląg
MODEL KSiĄŻKi DLA DZiECi i M ŁO D ZiEŻY W ŚWiETLE WSPÓŁCZESNEJ KRYTYKi LiTERACKiEJ
Jaki je s t współczesny m odel dzieła lite rackiego dla dzieci i młodzieży? Jak w s p ó ł dzie w artości naczelnych takich jak: Praw
da, Dobro i Piękno.
P roblem atyka w artości, ich hierarchii i system ów je s t zawsze aktualna i ważna, a ty m bardziej teraz, g d y od pe w n ego cza
su na rynku w ydaw niczo-księgarskim m oż
na z a o b s e rw o w a ć zjaw iska niep okojące . m ianem sytuacji całkowitego bezprawia na rynku w ydaw niczym 1. Znanych je s t np. 700 w a ria n tó w „Kopciuszka"2.
D ru gim n e g a ty w n y m zjaw iskiem je s t fa k t ukazywania się książek dla dzieci i m ło dzieży, które głoszą antyw artości, a b o ha te
ra do b re g o i uczciw ego zastępuje bohater obecną w tej literaturze i silnie eksponow a
ną ta k zwaną „tru d n ą " pro blem atykę zw ią
zaną z różnego rodzaju pa tolo gia m i rod zin
nym i i społecznym i.
zji z trzech kom pletnych roczników (2005
2007) czasopism: „G uliwer", „M agazyn Lite
racki. Książki", „Notes W ydaw niczy", „N ow e Książki" oraz „W ydawca", czyli pe rio dyków poświęcających najwięcej miejsca krytyce książki dla m łodych czytelników .
Przedm iotem analizy treści recenzji by
ło ujaw nienie tego, co dany recenzent wska
zuje jako najważniejsze w swoim sądzie war
tościującym .
Id e n ty fik a c ję świata w artości k ry ty k i książek dla dzieci i m ło dzie ży rozpoczęto od w yselekcjonow ania w artości p o z y ty w nych i negatyw nych, opierając się na te o re tycznych rozważaniach Jadw igi Puzyniny4.
To p o z w o liło zaszeregować poszczególne w artości i an tyw a rto ści w osobnych kate
goriach. Lista ujaw nionych 27 kategorii war
tości po zw oliła na opracow anie pew nego rodzaju klucza kategoryzacyjnego, w k tó rym o d n o to w a n o liczbę w y s tą p ie ń w re
cenzjach poszczególnych cech w a rto ś c io wych.
Ogólna liczba w ystąpień wszystkich ka
Dla dokonania całościowej oceny sys
tem u w artościow ania książek dla m ło de go czytelnika, a ty m samym dla opisania m o delu książki dla dzieci i m łodzieży, kategorie w artości po zytyw n ych oraz wartości nega
tyw n y c h połączono w trz y większe grupy:
- g ru p a w a lo ry c z y te ln ic z o -lite ra c k ie - edytorskie ob ejm uje takie kategorie war
to ści/a ntyw artości, jak: w a lo ry c z y te ln i
cze, ilustracja i typ o g ra fia , w artości este
tyczne tekstu, rozrywka, fantazja, realizm, brak realizm u, dostosow anie do potrzeb adresata oraz aura grozy;
- grupa w aloryedukacyjno-w ychow aw - cz e -in tele ktu aln e skupia następujące kategorie w a rto ści/an tyw artości: ed u ko wanie i w artości inte le ktu aln e, k re a ty w ność i bierność (postaci/bohaterów ), m o- ralizow anie/pouczanie, brak m oralizowa- nia oraz socjalizacja/w ychow anie;
- grupa w alory etyczne, na którą składają się kategorie w a rto ści/an tyw artości: d o bro, klim at zła, przyjaźń i miłość, rodzina, odpo w ie dzialn ość (po sta ci/bo ha te rów ), w artości tradycyjne, p a trio tyzm , m o ra l
ność (zasady etyczne), a także konsum p
cjonizm .
Z badań w ynika, że każda z w yszczegól
nionych g ru p była osądzana przez krytyków zarów no ja ko piętnow ana, ja k i ceniona.
N ajbardziej cenione przez w s p ó łc z e sną krytykę lite ra tu ry dla dzieci i m łodzieży
są w artości z g ru p y w a lory czytelniczo-lite- rackie-edytorskie (1043 w ystąpień), a wśród nich kategoria w a lo ry czytelnicze; zwłasz rej, ja k pisze recenzent, czasem trudno oddy
chać5. Podkreślenie znaczenia tego, ja k bar
dzo ceni się wartość zaskoczenia i nieprzewi- dyw alności od na jdu je m y w słowach innego krytyka: ...wszystko w książce przebiega o p ty mistycznie. Czasem zbyt optymistycznie. [...]
w dodatku brakuje tu elementów zaskoczenia, całość staje się do bólu przew idyw alna6.
Na d ru g im m iejscu ceniona je s t w ar
tość cech edytorskich; dobrze d o bra nej ilu stracji i ty p o g ra fii, które mają m ło d e g o czy
telnika w prow adzać w św iat sztuki. W w ięk
szości w y p o w ie d z i kry ty c y są zgodni co do w agi w artości ilustracji i ty p o g ra fii, a także dostosow ania ich do treści książki. Zauważa się je d n a k różnicę w ocenach plastyczności szczegółów składających się na tę kategorię.
W niektórych recenzjach ceniony je s t malar
ski spokój, nied opow iedzenia ilustracyjne, w innych rozmach kolorystyczny. Na przy lorow ym pudełku kredek dla dzieci8.
Cenione są także w artości estetyczne tekstu, takie jak: dobrze skonstruow ana fa
buła, interesujące w ątki, od po w ie dn ie słow n ic tw o , styl oraz budow a dialo gó w . Waż
ny je s t h u m o r, d o w c ip , kom izm sytua cji i postaci, czyli wszystko to, co może dostar
czyć zabaw y i w y w o ła ć u m ło d e g o c z y te l
nika radość.
C eniona je s t te ż fa n ta z ja , e le m e n ty czarodziejskości, bajkowości, niezwykłości, a także fa n ta s ty k i. M ożna je d n a k znaleźć i taką ocenę: . . . im m niej fantastyki w fa n ta styce, tym wydaje się ona ciekawsza9.
W spółczesn a k ry ty k a d o c e n ia ró w nież w artość realizm u zaw artego w opisach współczesnego życia, zachow ań ludzi i ich p ro blem ów , ale i pojaw iają się słowa uzna
nia dla braku realizmu. Sześciokrotnie kry
ty c y docenili w utw orach dla dzieci i m ło d zieży o d e rw a n ie się od w spółczesności i od codziennych pro blem ów , uważając, że:
św iat rzeczywisty dla kilkunastoletnich dzieci może się wydawać niezbyt interesujący, a n a w et nudny10. Znacznie ważniejsze dla k ry ty ki je s t przystosow anie dzieła do m o ż liw o ści czytelniczych odbiorcy. W ty m prz y p a d ku cenione są przede w szystkim : form a, te m at, ję zyk, szata graficzna. Dobrze je s t na przykład, jeśli tekst o alfabecie jest spójny, je śli do pełnia się, je śli op ow iad a ja kąś cieka
wą historię11.
Jedną z rza d zie j c e n io n y c h je s t a u ra gro zy charakterystyczna dla opow ieści o duchach i w am pirach. Jest tu wszystko, co być po w in no w historii o w am pirach12. Te sa
me cechy aury grozy przez niektórych kry
ty k ó w są ganione i uznane za kategorię nie
właściw ą dla m ło d e g o czytelnika. O powie
ści tworzą bezpieczny świat, w którym dziec
ka nie dręczą koszmary13.
Drugie miejsce wśród trzech cenionych g ru p (346 w ystąpień w recenzjach) zajm u
ją w artości z gru py w alorów edukacyjno-wy- chowawczo-intelektualnych. Na czoło w ysu
wa się kategoria edukow anie i w artości in tele ktualne . K rytycy cenią przekazyw anie wiedzy, chęć je j posiadania i zdobyw ania,
w parze idzie nauka, rozum , m ądrość, a tak
że oczytanie.
Ceniona je st kreatywność, a w ięc samo
realizacja, a ktyw ność w życi u, pomysłowość, sam odzielność b o ha te rów i innych postaci.
Krytyka ceni też książki, które są zaprosze
niem do sam odzielnego myślenia.
J Ę Z Y K
WARTOŚCI
Brak kreatyw ności - pasywność, p o d dawanie się sm utkow i i użalanie się są ga
n io n e p rze z re c e n z e n tó w i to b ie rn o ś ć (4 w y s tą p ie n ia w recenzjach) je s t je d y n ą k a te g o rią w g ru p ie w a lo ró w edukacyjno- w ych ow a w czo -intelektua lnych przez nich piętnow aną.
W książkach dla m ło d e g o czy te ln ik a w większości ceniony je s t brak m oralizowa- nia, czyli dyd aktyzm przekazany w sposób subtelny, przem ycający w a lory w ychow aw cze w postaci ła tw ie j przysw ajalnej14. Osiem nastu k ry ty k ó w ceni w yra źne poucza nie i m oralizowanie.
Częściej je s t ceniona kategoria socja
lizacja/w ychow anie, a więc: kształtow anie w łasnej osobow ości, w e w n ę trz n y rozw ój, ność, tolerancję, serdeczność i ciepło, lo jal
ność i zaufanie do innych, a także uczucie kreślają rangę rodziny. Cenią poświęcenie dla je j członków , w spieranie w zajem ne, tr o skliwość. Ceniony je s t dom rodzinny p o k a zany ja k o bezpieczna przystań, dająca schro
nienie przed nieprzewidywalnym światem ze
wnętrznym 11. Ten dom to przede w szystkim w y ro z u m ia li, koch ający rodzice, chociaż czasem ich zadania - i to doskonale - w ypeł
nia babcia18.
K rytyków niep okoi fakt, że ciągle jesz
cze: Ojciec to to w a r d eficytow y w naszej l i teraturze dla dzieci. Z reg uły au to rz y o p ie kę n a d sw oim i bohateram i dziecięcym i p o wierzają mamie, [ . ] ojcowie nie po tra fią o d naleźć się w relacji z dzieckiem ani okazywać m u czułości. [...] m am a i babcia przypisane są do kuchni, mężczyźni do warsztatu i urzą
dzeń technicznych19. Recenzenci ob aw iają się, że powielając taki stereotyp, literatura
przyczynia się do utrw alenia przestarzałe
go m odelu rodziny.
W 7 w ystąpieniach krytyka obrazu ro
dziny w książkach dla m ło de go od biorcy je st ostrzejsza. Czytamy: M atka nie liczy się z n i
kim, zwłaszcza z uczuciam i innych, n ie zauwa
ża, ja k konsekwencje je j decyzji dotykają całą rodzinę. Ojciec [...] je s t kom pletnym safan- dułą. [ . ] Dzieci tych niemądrych, egoistycz
nych rodziców okazują się n a tom ia st nader bystre i zaradne20.
O dpow iedzialność postaci i bohaterów to kolejna ceniona przez recenzentów war
tość. Ich zdaniem postulat o d p o w ie d zia ln o ści może być ubrany w atrakcyjną, wręcz sen
sacyjną fabułę21. m ło dych sporadycznie. Recenzenci do ce
n ili p o ja w ie n ie się w ą tku : [autorka] pisze o tych sprawach prosto i uczciwie, [ . ] je j p o wieściowi bohaterowie wiedzą, że trzeba to za
akceptować, naw et gd y czas um ierania przy
pa da we wczesnej m łodości23.
W spółcześni kry ty c y cenią u tw o ry dla dzieci i m łodzieży uczące p a trio tyzm u , p o nieważ m łodzi Polacy nie bardzo rozumieją, czym je st ojczyzna i co to je st p a trio tyzm 24.
Ceni się także książki podejm ujące pro blem y uczciwości i prawości, niewahające się zła nazwać złem 25, bo przecież św iat bez reguł m oralnych trwać nie może26.
Są krytycy, którzy uważają, że klim at zła (przem oc, brutalność, w u lg a ryzm y słowne) sprawia, że powieść pozostaje w kręgu m ło dzieńczych zainteresowań, inni recenzenci taki sposób pisania ganią i piętnują. Po stro
nie m ankam entów tej lektury wpisuję emocjo
nalną oziębłość autora. [ . ] Przemoc i bezre
fleksyjna łatw ość zadaw ania bólu przyp o m i
nają m i brutalne kreskówki japońskie21.
Współczesna krytyka gani również kon
sum pcjonizm . W yśm iewa szaleństw o kom puterow ych gier, czatów, zakupów, obnośny handel kosmetykami, nadążanie za m od ą28 oraz ... daleki od piękna św iat bezwzględ
nej w a lk i o pieniądze i karierę, gdzie nisz
czenie ludzi je s t codziennością29. Byt w tym świecie opiera się całkowicie na dobrach m a- terialnych3tl.
Podsum owując, można stw ierdzić, że książki dla m ło d e g o czytelnika są oceniane z różnych p u n k tó w w idzenia i za pom ocą różnych kryteriów . N iektóre kategorie uw a
żane są przez jednych recenzentów za nace
chow ane d o d a tn io i w ystęp ują ja ko w a rto ści w yraźnie pożądane, a przez innych p o strzegane są za a n ty w a rto ś c i - coś złego i niepotrzebnego. W spółczesna polska kry
tyka literacka charakteryzuje się w ięc pe w ną am biwalencją, te same teksty raz są uzna
wane za w artościow e i cenne, a kiedy indziej - za niewłaściwe.
W św ietle analizowanych w yp o w ie d zi k ry ty k ó w najlepsza książka dla m ło d e g o czytelnika to taka, którą się dobrze czyta, która od działuje na sferę em ocjonalną o d biorcy i pozwala mu się cieszyć lub smucić w raz z bohaterem , służy kom pensow aniu uczuć, od pow iada gustom i m arzeniom o d biorcy. To książka, której akcja trzym a czy
telnika w napięciu, zawiera elem e nty przy
gody, sensacji lub ryzyka, w ciąga, zaskaku
je i fascynuje. W najlepszej książce ilustracja i typ o g ra fia są dobrze dobrane, piękne, d o stosowane do w ieku i m ożliw ości percep- cyjnych czytelnika. Taka książka charaktery
zuje się także pięknem języka i stylu. Ważne są w a lory estetyczne tekstu, liczy się artyzm i kunszt tw órcy.
Współczesna krytyka podkreśla w a lo ry edukacyjne, poznawcze i wychow aw cze książek dla dzieci i m łodzieży. W części w y pow iedzi k ry ty k ó w przeważa w yraźny ton wychow aw czy i pouczanie moralne, a w czę
Współczesna krytyka podkreśla w a lo ry edukacyjne, poznawcze i wychow aw cze książek dla dzieci i m łodzieży. W części w y pow iedzi k ry ty k ó w przeważa w yraźny ton wychow aw czy i pouczanie moralne, a w czę