Sankcje za nieprzestrzeganie SRW

Nieprzestrzeganie zasad dotyczących SRW będzie wiązało się z konse-kwencjami naruszenia przepisów ufp, a zatem, sankcje te są zdefiniowane na poziomie już istniejących regulacji prawnych, analogicznie do reguł i procedur w procesie budżetowym. Przykładowo, w przypadku niezastosowania się do SRW przez osobę, której Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie mini-sterstwem na etapie planowania (np. sporządzenie planu z naruszeniem prze-pisów ufp), istnieje możliwość pociągnięcia wyżej wymienionych do

odpowie-17 Z języka angielskiego: medium-term objective (dalej MTO).

dzialności przed Trybunałem Stanu (Ustawa z 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu, art. 1 i 3)¹⁸.

Z kolei, sankcje za przekroczenie limitu wydatków ustalonego dla poszcze-gólnych jednostek sektora finansów publicznych (art. 9 ufp) określa ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finan-sów publicznych¹⁹. Zakres podmiotowy odpowiedzialności za naruszenie dys-cypliny finansów publicznych został ustalony w art. 4 i 4a uondfp i są to m.in.

osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy danej jednostki oraz kierownicy tych jednostek, zaś zakres przedmiotowy enumeratywnie określono w art. 5–18c uondfp. Zgodnie z art. 31 uondfp, karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są: upomnienie;

nagana; kara pieniężna; zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowa-niem środkami publicznymi.

Warto również zaznaczyć, że w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy zmieniającej (Uzasadnienie…, druk sejmowy nr 1789) wskazano, że monito-rowanie przestrzegania SRW przez organy niezależne od władz budżetowych, w myśl ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli²⁰, będzie mieściło się w kompetencjach Najwyższej Izby Kontroli, która będzie badała w szczególności wykonanie budżetu państwa oraz realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organi-zacyjno-administracyjnej (art. 3 uNIK), jak również kontrolowała wykonanie budżetu (art. 4 uNIK).

6. Zakończenie

Proces reformowania publicznego systemu finansów publicznych jest długotrwały, zależny od licznych uwarunkowań w rynkowym systemie finan-sowym, jak i podyktowanych samą strukturą polskiego sektora finansów publicznych ze względu na jego rozbudowanie, co utrudnia jego konsolidację (Woźniak, 2011, s. 167).

Cele postawione SRW są bardzo ambitne ponieważ sytuacja finansów publicznych RP tego wymaga. Należy zauważyć, że ich zakres wykracza

sta-18 Ustawa z 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu, tekst jedn.: Dz.U. 2002 r. Nr 101 poz. 925, art. 1 i 3.

19 Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finan-sów publicznych, tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 168 ze zm. (dalej: uondfp).

20 Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, tekst jedn.: Dz.U. 2012 r.

poz. 82 (dalej: uNIK).

nowczo poza ramy finansowe. Z jednej bowiem strony dotyczą one sektora finansów publicznych: SRW zagwarantuje stabilizację relacji PDP do PKB na bezpiecznym poziomie (poniżej 40% PKB); polityka fiskalna polegająca na utrzymywaniu dyscypliny finansów publicznych w średnim okresie przyczyni się do podwyższenia tempa wzrostu potencjalnego PKB; wzrostu wiarygod-ności sektora finansów publicznych w Polsce i, w efekcie, podniesie zaufanie do całej gospodarki. Natomiast z drugiej strony, wprowadzone zmiany, w tym SRW ma skutkować poprawą koniunktury, proporcjonalną poprawą sytuacji na rynku pracy (przyspieszenie tempa wzrostu zatrudnienia i poprawa sytu-acji dochodowej gospodarstw domowych). Sytuacja ma się poprawić również w sektorze gospodarki wolnorynkowej: poprawi się konkurencyjność gospo-darki i podniesie jakość funkcjonowania przedsiębiorstw. SRW ma również zapewnić odpowiednią przestrzeń wygospodarowaną w dobrych czasach, dzięki czemu pogorszenie nominalnego wyniku sektora finansów publicz-nych w okresie dekoniunktury nie zagrozi stabilności finansów publiczpublicz-nych, a to będzie ograniczało ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej w RP i nastąpi wzrost atrakcyjności RP z punktu widzenia długookresowo lokowa-nia inwestycji zagranicznych (Uzasadnienie…, druk sejmowy nr 1789).

Wprowadzone zmiany należy generalnie ocenić pozytywnie. Aktualny stan finansów publicznych wymaga podejmowania konkretnych działań ukie-runkowanych na przywrócenie ładu w finansach publicznych. Oczekiwania ustawodawcy, stawiane wprowadzonym z początkiem 2014 roku instytucjom dotyczą jednak perspektywy kilkunastu, a być może nawet kilkudziesięciu lat.

Do takich wniosków należy dojść przede wszystkim jeżeli chodzi o przewidy-wania przełożenia osiągnięć SRW na poprawę konkurencyjności gospodarki RP i szybsze tempo konwergencji realnej do poziomów wyznaczonych przez wysoko rozwinięte gospodarki światowe, jak np. Republika Federalna Nie-miec czy Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Praktyka wskazuje na to, że część wydatków publicznych reaguje z opóźnieniem na poprawę koniunktury i wzrost dochodów, podobnie bezrobocie zaczyna spadać dopiero po dłuż-szym okresie utrzymania się tendencji wzrostowych PKB, a z opóźnieniem na poprawę reagują także płace w przedsiębiorstwach i w sektorze publicznym (Orłowski, 2006, s. 3), a to tylko jedne z wielu empirycznych faktów, które powinny ostudzać oczekiwania stawiane przez ustawodawcę wobec SRW.

Bibliografia

Alińska, A. (2011). Stan i perspektywy zmian w sektorze finansów publicznych w kra-jach Unii Europejskiej. W: Sektor finansów publicznych w warunkach światowego kryzysu finansowego, A. Alińska (red.). Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu.pl.

Dębowska-Romanowska, T. (2010). Prawo finansowe. Część konstytucyjna wraz z czę-ścią ogólną. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.

Kosikowski, C. (2005). Prawo finansowe w Unii Europejskiej i w Polsce. Warszawa:

Wydawnictwo Lexis Nexis.

Kosikowski, C. (2010). Prawo Unii Europejskiej w systemie polskiego prawa finanso-wego. Białystok: Wydawnictwo Temida 2.

Marchewka-Bartkowiak, K. (2010). Redefinicja długu publicznego. Wydawnic-two Infos BAS 11(81) z dnia 9 czerwca 2010 r., www.bas.sejm.gov.pl (dostęp:

17.02.2014).

Mielus, P. (2011). Dług publiczny i instrumenty jego finansowania w warunkach świa-towego kryzysu finansowego i gospodarczego. W: Sektor finansów publicznych w  warunkach światowego kryzysu finansowego, A. Alińska (red.), Warszawa:

Wydawnictwo CeDeWu.pl.

Ministerstwo Finansów (2013). Stabilizująca reguła wydatkowa z dnia 16 lipca 2013 r., www.mf.gov.pl (dostęp: 17.02.2014).

Ministerstwo Finansów (2001–2013). Zadłużenie sektora finansów publicznych, Biule-tyn Kwartalny III kw/2013, www.mf.gov.pl (dostęp: 17.02.2014).

Orłowski, W. (2006). Pułapki deficytu budżetowego, Infos BAS nr 3 z dnia 16 listopada 2006 r., www.bas.sejm.gov.pl (dostęp: 17.02.2014).

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 30 listopada 1993 r. K. 18/92 OTK 1993/

II poz. 41.

Skwirowski, P. (2010). MF rusza z regułą na deficyt. To da 8,5 mld oszczędności, www.

wyborcza.biz, artykuł z 10 czerwca 2010 r. (dostęp: 17.02.2014).

Smoleń, P. (2013). Ustawa o finansach publicznych. Suplement. Komentarz, Warszawa:

Wydawnictwo C.H.Beck, s. 66.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.U. z 2004 r., Nr 90, poz. 864/2 ze zm.

Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu, tekst jedn.: Dz.U. 2002 r., Nr 101 poz. 925, art. 1, art. 3.

Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, tekst jedn.: Dz.U.

2012 r., poz. 82.

Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodar-czych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, Dz.U. z 2001 r., Nr 100, poz. 1080 ze zm.

Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finan-sów publicznych, tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 168 ze zm.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Tekst jedn.: Dz.U.

z 2013 r., poz. 885 ze zm.

Ustawa z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw Dz.U. z 2013 r., poz. 1646.

Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw Dz.U. z 2010 r., Nr 257, poz. 1726.

Ustawa z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych, Dz.U. z 2013 r., poz. 938.

Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3576), http://orka.sejm.gov.pl (dostęp: 17.02.2014).

Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1789), www.sejm.gov.pl (dostęp:

17.02.2014).

Wasiak, K. (2011). Charakterystyka stanu finansów publicznych w warunkach świato-wego kryzysu finansoświato-wego. W: Sektor finansów publicznych w warunkach światoświato-wego kryzysu finansowego, A. Alińska (red.), Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu.pl.

Wernik, A., Problemy definicji długu publicznego, Studia BAS nr 4(28)/2011, s. 14, www.sejm.gov.pl (dostęp: 17.02.2014).

Woźniak, B. (2011). Reforma sektora finansów publicznych w Polsce w świetle nowej ustawy o finansach publicznych. W: Sektor finansów publicznych w warunkach świa-towego kryzysu finansowego, A. Alińska (red.), Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu.

pl.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 maja 2004 r., K. 40/2002, OTK ZU 2004/5A poz. 38.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 r., K. 1/2012, OTK ZU 2012/11A poz. 134.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2000 r., K. 9/2000, OTK ZU 2000/8 poz. 294.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 27 lutego 2002 r., K. 47/2001, OTK ZU 2002/1A poz. 6.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 maja 2004 r., K. 40/2002, OTK ZU 2004/5A poz. 38.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z: 17 grudnia 1997 r., K. 22/96, OTK ZU 1997/5-6 poz. 71.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z i 24 listopada 2009 r., SK 36/2007, OTK ZU 2009/10A poz. 151.