Schemat ‘rozpowszechniać informacje’

Kolejny rodzaj działalności, na którą nadawca zwraca uwagę w odniesieniach na własny temat, to rozpropagowywanie pozyskanych wiadomości. Wypowiedzi zbudowane są według tego samego schematu, w którym trajektorem jest AGENS, a landmarkiem PATIENS. Wyrażenia należące do omawianego pola leksykalnego różnią się stopniem uszczegółowienia. Podstawowy wariant omawianego schematu przedstawić można za pomocą następującego zapisu:

[NAD rozpowszechnia informacje o X]

Nadawca opisuje swoje działania przy pomocy wyrażeń o dużym stopniu ogólności, denotujących proces rozpowszechniania informacji w środkach masowego przekazu, takich jak publikować, informować czy drukować:

266 Badacze wyjaśniają tę kwestię na przykładzie czasownika ‘ziewać’. Ten zazwyczaj mimo-wolny odruch może przybrać charakter celowo podjętego działania, np. ‘Ziewnął demon-stracyjnie’.

267 Potwierdza to poprawność zdań: BILD.de erfuhr exklusiv, dass… / wyłącznie BILD.de udało się dowiedzieć, że…, z których wynika, że opublikowane informacje zdobyte zostały w wyniku celowych działań nadawcy.

(1) Dlatego Fakt publikuje dziś listę producentów, którzy oświadczają, że do swoich wyrobów dodają wyłącznie czystą, spożywczą sól!_2012_03_01 (2) Fakt informował już, że po porażce z Ukrainą 0:3 Boniek jeszcze się zawahał

i nie zwolnił Fornalika, jednocześnie dając sygnał, że posadę uratuje tylko dzięki wygranej z Mołdawią_2013_06_10

(3) Täglich druckt BILD die Glückszahlen des Tages_2011_11_14

(4) BILD veröffentlicht bis zum 24. Dezember 2011 täglich eine Aufl eqefl äche_2011_12_02

Z racji tego, że rozpowszechnianie informacji należy do rudymentarnego zakresu działań dziennikarskich, nagłaśnianie tej czynności przez nadawcę uznać można za przykład autopromocji.

Wyrażenia, za pomocą których realizowany jest powyższy schemat, podzielić można na dalsze kategorie, w zależności od sposobu uszczegóło-wienia opisu działań podejmowanych przez AGENSA:

 ‘rozpowszechniać informacje’  ‘przedstawiać’

Jedną z podgrup należących do omawianego pola leksykalnego tworzą okre-ślenia wskazujące na rozmaitość kodów, jakimi w celu przekazania informa-cji posługują się tabloidy. Reprezentujący nadawcę dziennikarze nie tylko piszą, ale także pokazują, rysują, zaznaczają i przedstawiają:

(1) […] mówi Jan Czyż, specjalista ds. Kolekcji win z Winiarium, któremu pokazaliśmy otrzymaną listę win_2011_11_21

(2) Na żółto zaznaczyliśmy ceny popularnych leków w dużych opakowa-niach_2013_06_10

(3) Wykres przedstawiamy obok_2012_01_24

(4) BILD zeichnet das Porträt dieser Gewaltgang, deren schwarz-weiße Fahndungsplakate an die düsteren Zeiten der Baader-Meinhof-Bande erin-nern_2011_11_14

(5) BILD zeigt Produkte mit dem Schönheitsöl_2012_06_19

(6) BILD stellt die größten Fallen der Geräte vor – und erklärt, wie Sie nicht hineintappen_2011_12_13

 ‘rozpowszechniać informacje’  ‘meldować’

W wypowiedziach pochodzących z dziennika BILD-Zeitung wyraźnie pod-kreślany jest sposób relacjonowania, który można określić jako ‘sprawoz-dawczy’. Wywodzący się od rzeczownika Bericht (raport, sprawozdanie) czasownik berichten należy do najczęściej używanych w omawianym kon-tekście. Obiektywność i wiarygodność informacji, na które implicytnie wskazuje nadawca, sygnalizują także pozostałe wyrażenia:

(1) So berichtete BILD gestern_2012_02_01

(2) BILD dokumentiert die wichtigsten Aussagen des Bundespräsidenten_2012_

01_05

(3) BILD nennt Fakten und Hintergründe_2013_04_24

 ‘rozpowszechniać informacje’  ‘czynić jawnym’

Określenia, z których treści pojęciowej wynika, że informacje, które publi-kuje nadawca, nie są powszechnie dostępne:

(1) Zdradzamy pikantne szczegóły z przeszłości aktorów_2013_06_18 (2) Fakt ujawnia kulisy zamieszania_2011_12_01

(3) BILD verrät die wichtigsten Neuheiten_2013_10_22 (4) BILD enthüllt Geheimdienst-Akten_2011_12_02

Wyspecyfi kowane są również wyrażenia denotujące landmark: infor-macje, które rozpowszechnia nadawca (nowości, kulisy, tajne akta) nie są powszechnie znane. Ten sposób profi lowania działań nadawcy bliski jest omó-wionemu w poprzednim podrozdziale podschematowi ‘działać jak detektyw’.

 ‘rozpowszechniać informacje’  ‘dzielić się wiedzą’

Określenia, z których treści pojęciowej wynika, że nadawca posiada okre-śloną wiedzę na dany temat:

(1) Zanim do tego przejdziemy, wyjaśnijmy, skąd się biorą pieniądze na wypłaty dla seniorów_2012_01_24

(2) Na te pytania dajemy odpowiedzi w naszym poradniku_2013_06_10

(3) BILD erklärt, welche Pfl anzen den Startschuss für bestimmte Arbeiten geben und womit Sie nun beginnen können_2012_03_03

(4) Alzheimer – die unheilbare Krankheit. BILD beantwortet die wichtigsten Fragen_2012_02_01

Taki sposób konstruowania schematu zdarzenia konsekwentnie wpisuje się w obraz ‘naukowca’. Wypowiadający się z perspektywy autorytetu nadawca nie tylko wyjaśnia, ale także ocenia działania innych:

(5) Ci, którzy mieli być bohaterami, nie otrzymali od nas najwyższych not, przeciwnie, oceniliśmy kilku z nich bardzo nisko_2012_06_18

(6) Podsumowujemy kadrę_2012_06_10 (7) BILD-Kritik_2012_03_03

(8) Die BILD-Technik-Experten loben megaschnelles Internet, gestochen schar-fer Bildschirm und die berührurungslose Bedienung_2013_04_27

 ‘rozpowszechniać informacje’  ‘radzić’

Określenia profi lujące rozpowszechnianie informacji jako działanie wynika-jące z określonych intencji nadawcy. Z treści pojęciowej samych wyrażeń, jak i kontekstu wypowiedzi wynika, że denotowane przez nie czynności podejmowane są z myślą o dobru odbiorców. Nadawca doradza, podpo-wiada, dzieli się najlepszymi radami, dając tym samym wyraz swojego zain-teresowania ich potrzebami:

(1) W każdą środę // Od serca // Czytelnikom doradza red. Grażyna Minkowska_

2012_07_04

(2) FAKT poleca poradnik, z którego w prosty i przystępny sposób dowiesz się m.in. skąd bierze się ból i jak skutecznie zapobiegać stanom bólowym _2012_05_19

(3) Dziś w Fakcie podpowiadamy, jak samemu upiec pyszny i, co ważne, zdrowy bochenek!_2011_11_25

(4) Ausgehen am Wochenende. BILD hat wie immer die besten Tipps für Sie_2012_03_03

Specyfi kacja przebiegająca według powyższego schematu ukazuje nadawcę w nowej odsłonie, który tym razem wciela się w rolę pełnego empatii

‘doradcy’. Jej językowymi wykładnikami mogą być zarówno jednostki lek-sykalne, opisujące podejmowane działania, jak i forma wypowiedzi pozwa-lająca na realizację określonej intencji komunikacyjnej. Chodzi tu przede wszystkim²⁶⁸ o wypowiedzi sformułowane w pierwszej osobie liczby mno-giej trybu rozkazującego, zawierające jawny apel skierowany do odbiorcy:

(5) Gdy chcemy wziąć kredyt, dokładnie dowiedzmy się, jaka będzie wysokość rat i sprawdźmy, czy stać nas będzie na ich spłatę_2011_11_25

(6) Pamiętajmy! Każdy klient ma prawo poprosić o zważenie ryby na jego oczach_2013_07_22

(7) W każdym wypadku powinniśmy upewnić się u naszego lekarza, że możemy bezpiecznie stosować dany zamiennik._2013_06_10.

W powyższych wypowiedziach nadawca pełni funkcję AGENSA nie tylko na poziomie konstrukcji wypowiedzi, ale także na wyższym poziomie organi-zacji komunikatu: używając określonych słów nie tylko coś mówi, ale także coś robi (Tabakowska 2001: 207), w tym przypadku nakłania odbiorcę do podjęcia określonych działań (1991)²⁶⁹. Ze względu na intencję komuni-kacyjną wypowiedzi tego typu przypisywane są do kategorii dyrektyw²⁷⁰, które z kolei należą do nadrzędnej kategorii aktów obligatywnych. Jako że mają one charakter rad i sugestii, określić je można – zgodnie z podziałem przyjętym przez niemieckiego lingwistę Götza Hindelanga (Hindelang 1983;

cyt. za: Lipczuk 2000: 174) – jako polecenia niewiążące²⁷¹ (‘nicht bindende Auff orderungen’). Ze względu na zakres tematyczny porad wyróżnić można trzy dominujące obszary: zdrowie, fi nanse i zakupy. W odróżnieniu od wskazanych wcześniej realizacji omawianego schematu (rozpowszechniać informacje = przedstawiać / meldować / czynić jawnym / dzielić się wie-dzą), profi lowanie obrazu nadawcy jako doradcy uznać można z przykład ingracjacji. Nadawca nie koncentruje się bowiem na podkreślaniu swoich zawodowych kompetencji (autopromocja), lecz stara się wzbudzić przychyl-ność i sympatię odbiorcy, okazując mu swoje zainteresowanie i zaangażo-wanie we „wspólne” sprawy.

268 Analogiczna intencja leży u podstaw wypowiedzi z użyciem czasowników tradycyjnie nazywanych modalnymi, wyrażającymi powinność i normy społeczne – tzw. modalność deontyczna (Nagórko 2012: 148).

269 Funkcję nakłaniającą wypowiedzi omawia szerzej m.in. Renata Grzegorczykowa (1991).

270 Maria Wojtak analizując wypowiedzi tego typu w polskiej prasie kobiecej przypisuje im ukrytą funkcję dyrektywną (Wojtak 2006: 122).

271 W odróżnieniu od poleceń wiążących (‘bindende Auff orderungen’), do których należą rozkazy, nakazy, zarządzenia lub zlecenia (zob. Lipczuk 2000: 174).

Zarówno w schemacie podstawowym, jak i w jego konkretyzacjach występują wyrażenia, z  których treści pojęciowej wynika, że informacje, którymi nadawca dzieli się z odbiorcami, mają charakter wyjątkowy:

(8) BILD meldete exklusiv den Sensationstransfer!_2013_04_24

(9) BILD druckt exklusiv den Anfang von Stephen Kings neuem Th riller „Doctor Sleep“, der Fortsetzung von „Shining“_2013_10_22

Konstruując schematy zdarzeń w sposób przedstawiony powyżej, nadawca podkreśla także własną wyjątkowość: jako jedyny – tak przynajmniej wynika z kontekstu wypowiedzi – ma dostęp do publikowanych treści. Zastosowana tu technika autopromocji idzie w parze z  ingracjacją: wyjątkowy jest nie tylko sam tabloid, ale także czytelnicy, z którymi tabloid dzieli się eksklu-zywnymi informacjami.