Securitologia jako nauka

Źródła terminu securitologia należy poszukiwać w staro-żytnym Rzymie i w języku łacińskim. W wierzeniach Rzymian Securitas była boginią uosabiającą bezpieczeństwo osobiste i trwałość Cesarstwa Rzymskiego. Nauki o bezpieczeństwie swoją nazwę wywodzą od łacińskiego securitas, co po polsku znaczy bezpieczeństwo¹⁸⁹. Przyrostek logos¹⁹⁰ oznacza naukę, a więc securit(o)logia jest to nauka o bezpieczństwie, lub w liczbie mnogiej nauki o bezpieczństwie. Niektórzy badacze stosują zamiennie pojęcia: nauki bezpieczeństwa, wiedza o bezpieczeństwie, securitologia¹⁹¹.

189 Pieńkos J.: Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1996, s. 376.

190 Logos (gr. λόγος), rozum świata. -LOGIA w złożeniach: wypowiedź w słowie a. na piśmie; doktryna, teoria, nauka; rozprawa, traktat. Zob. Kopaliński Wł.: Słownik… op. cit.

s. 254.

191 Zob. Rašek A. kol.: Tvorba základů bezpečnostní vĕdy. „Vojenské rozhledy” 2007, nr 1, s. 21-31.

192 Józef Żółtaszek (1894-1939) absolwent Wyższej Szkoły Nauk Społecznych i Ekonomicznych w łodzi, inspektor, główny komendant Policji Województwa Śląskiego (1928-1939).

193 Żółtaszek J.: U podstaw organizacji służby bezpieczeństwa. "Przegląd Organizacji"

1930, nr 5, s. 103-108; Żółtaszek J.: U podstaw organizacji służby bezpieczeństwa.

Warszawa: Główna Drukarnia Wojskowa, 1930; Żółtaszek J.: Zastosowanie wykresów Gantta w Policji. "Przegląd Organizacji". Warszawa: 1930, nr 7-8, s. 182-184; Żółtaszek J.: O metodzie organizacji służby bezpieczeństwa. "Przegląd Organizacji" 1931, nr 3, s. 101-103; Żółtaszek J.: Naukowa organizacja bezpieczeństwa. "Przegląd Organizacji"

1931, nr 6, s. 245-254; Żółtaszek J.: Uwagi ogólne i zarys projektu organizacji Policji

"Przegląd Organizacji" 1932, nr 7-8, s. 272-275 i nr 9, s. 332-327; Żółtaszek J.: Służba bezpieczeństwa w świetle niektórych ogólnych zasad taktyki wojskowej. "Przegląd Organizacji". Warszawa: 1933, nr 3, s. 81-85; Ponadto: Żółtaszek J.: Dyscyplina, autorytet a rozkazodawstwo. "Przegląd Organizacji" 1935, nr 4/5, s. 359-361, 396-398; Żółtaszek J.:

Rozważania wstępne do taktyki policyjnej. "Przegląd Policyjny". Warszawa: 1936, nr 1;

Żółtaszek J.: Polityka bezpieczeństwa. Warszawa: 1937. Por. także: Kozdrowski S.: Zarys

W latach 60. XX w. nowatorską metodologię zastosował William Haddon¹⁹⁴, który także był inicjatorem i pierwszym kierownikiem utworzonej przez Kongres Stanów Zjednoczonych w 1967 roku niezależnej od administracji rządowej, multi-modalnej Krajowej Rady Bezpieczeństwa Transportu¹⁹⁵.

Do podstawowych zasad nowoczesnego wykrywania zagrożeń, prewencji i działań po incydentach z ofiarami w ludziach Krajowej Rady Bezpieczeństwa Transportu USA była prawda jako nadrzędny cel badania przyczyn incydentów do tego stopnia, że w odrębnie prowadzonych postępowaniach cywilnych i karnych nie można korzystać z protokołów przesłuchań świadków sporządzonych przez tę komisję.

Haddon „zmienił na zawsze sposób myślenia amerykanów o wypadkach drogowych”¹⁹⁶ wprowadzając rygor epidemiolo-giczny w obszar bezpieczeństwa ruchu¹⁹⁷. Podobne agencje zostały utworzone przez Australię, Kanadę, Szwecję, Norwegię, Finlandię, Nową Zelandię i Holandię.

W Europie Wschodniej pierwsze publikacje z zakresu nauk o bezpieczeństwie pojawiły się po 1989 roku, co można wyjaśnić nowymi potrzebami i oczekiwaniami – a także warunkami – kształtującymi się po rewolucyjnej zmianie ustrojów

teorii bezpieczeństwa w ujęciu inspektora Józefa Żółtaszka, s. 98. /in:/ Kozdrowski S. - Urbanek A.: (red.) Refleksje nad bezpieczeństwem. Słupsk - Kraków: Katedra Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Pomorskiej w Słupsku, European Association for Security w Krakowie, 2011, s. 95-110. ISBN 978-83-61645-80-1.

194 William Haddon Jr. (1926-1985), doktor medycyny Harvard Medical School (1953), epidemiolog, pierwszy administrator Krajowej Rady Bezpieczeństwa Transportu (1966-1969), prezes Ubezpieczeniowego Instytutu Bezpieczeństwa Drogowego (1969-1985), prezydent Highway Loss Data Institute w Waszyngtonie (1972-1985).

195 Krajowa Rada Bezpieczeństwa Transportu, ang. National Transport Safety Boart (NTSB).

196 Sweedler Barry M.: Safety and Policy Analysis International. Wykład w ramach I Warsztatów pt.: „Zintegrowany system bezpieczeństwa transportu” w Pułtusku w dniach 20-22 czerwca 2007 roku. /in:/ Krystek R.: (red.) Zintegrowany system bezpieczeństwa transportu. Tom III. Warszawa: Wyd. Komunikacji i Łączności, 2010, s. 167.

197 Haddon W.: The basic strategies for preventing damage from hazards of all kinds.

"Hazard Prevention" 1080, p. 8-11.

politycznych w Europie¹⁹⁸. Przedstawiciele nauk przyrodniczych, technicznych, medycznych, rolniczych i społecznych a także różnych szczegółowych dyscyplin naukowych przestali ufać jedynej obowiązującej dotychczas wykładni wskazującej, czyje bezpieczeństwo i przez kogo jest zagrożone. Podmiotem zainteresowania nauki ponownie stał się człowiek i tworzone przez ludzi grupy społeczne, a nie tylko państwo i władza w tym państwie. Badacze podejmujący problem bezpieczeństwa z pozycji securitologii w centrum uwagi stawiają człowieka, jego potrzeby i wyznawane przez niego wartości.

Nauka o bezpieczeństwie zajmuje się w swojej istocie systematycznym rozpatrywaniem problemów życia ludzi i działalności organizacji społecznych. Jej paradygmatem nie jest jakaś abstrakcyjna zasada poznawcza, lecz występujące w praktyce problemy istnienia, rozwoju i normalnego funkcjono-wania człowieka i organizacji społecznych.

Bezpieczeństwo jest przedmiotem zainteresowania wielu dziedzin nauk przyrodniczych, technicznych, medycznych, rolniczych i społecznych a także szczegółowych dyscyplin naukowych o rodowodzie sięgającym początków naukowego poznawania rzeczywistości. Niektóre z nich zawsze stawiały w centrum zainteresowania człowieka i jego potrzeby, inne dopiero pod wpływem securitologii zaczynają doceniać podmiotowość człowieka. Bezpieczeństwo dotyczy także wiedzy praktycznej z różnorodnych obszarów działalności gospodarczej i życia codziennego.

Dotychczas dla dominującej części świata nauki bezpieczeństwo było zazwyczaj ubocznym wątkiem innych nauk.

W ostatnich latach zagadnienie bezpieczeństwa stało się

198 Hofreiter L.: Securitológia… op. cit.; Janošec J.: Sekuritologie – nauka o bezpečnosti a nebezpečnosti. „Vojenské rozhledy” 2007, nr 3, s. 3-14; Korzeniowski L.F.:

Securitologia. Nauka... op. cit.; Yarothkin W.I. (ros.) Ярочкин В.И.: Сек’юритология – наука о безопасности жизнедеятельности. Москва: „Ось-89” 2000. ISBN 5-86894-317-1; Zaplatynskyy V.: Strategické a taktické ciele securitológie. /in:/ Riešenie krízových situácií v špecifickom prostredí. Žilina: Žilinská univerzita 2009, s. 707-712. ISBN 978-80-554-0016-7.

wiodącym tematem licznych konferencji naukowych, projektów badawczych i publikacji. Część badaczy traktujących bezpie-czeństwo jako przedmiot analiz wykorzystuje nadal metodologię właściwą dla nauk tradycyjnych i dotychczasowego swojego dorobku naukowego.

Dotychczasowy podział rzeczywistości społecznej na odrębne dyscypliny posługujące się odrębnymi metodami badawczymi, w czasach globalizacji i nowych zagrożeń nie ma żadnego uzasadnienia. Zauważył to już w 1971 roku Fernand Braudel¹⁹⁹: „Przekonany jestem, że nie ma ścisłych granic między naukami humanistycznymi. Każda z nich jest bramą otwartą na całość rzeczywistości społecznej, prowadzącą do wszystkich sal i na wszystkie piętra domu, pod warunkiem, że badacz nie zatrzyma się w swojej wędrówce ze względu na szacunek swoich sąsiadów specjalistów; korzystajmy, jeżeli trzeba, z tego, z ich własnych bram i schodów”²⁰⁰.

Ze względu na wyzwania cywilizacyjne współczesnego społeczeństwa świat doszedł do takiej sytuacji, że sam generuje zagrożenia swojej dalszej egzystencji i wytwarza spiralę zagrożeń. Ratunek przed katastrofą nie jest możliwy bez analizy dialektycznej i systemowej zagrożeń oraz holistycznego pojmowania bezpieczeństwa²⁰¹.

Nowe podejście i nowa dyscyplina naukowa była od dawna postulowana przez filozofów, politologów i dotychczasowych przedstawicieli wielu innych dyscyplin naukowych²⁰².

199 Fernand Paul Braudel (1902-1985) - francuski historyk czasów nowożytnych, profesor w Collège de France. Wielka… op. cit. II, s. 190.

200 Braudel F.: Historia i trwanie. Warszawa: Czytelnik, 1971, s. 233, cyt. za: Krawczyk Z.: Kultura fizyczna – ciągłość i zmiana, s. 67. /in:/ Kosiewicz J.: (red.) Sport, kultura, społeczeństwo. Warszawa: WSE, 2006, s. 53-68. ISBN 83-60197-14-8.

201 Urban R.: Bezpečnostní praxe a bezpečnostní vĕda, s. 667./in:/ Riešenie krízových situácií v špecifickom prostredí. Zborník z 11. medzinárodnej vedeckej konferencie.

Žilina: Žilinská univerzita v Žiline, Ministerstvo hospodárstva SR 2006, s. 665-668;

Korzeniowski L.F. Securitologia. Nauka... op. cit. s. 48.

202 Szpyra R.: Problemy wyłaniania się elementów nauki o bezpieczeństwie z nauk wojskowych. Akademia Obrony Narodowej w Warszawie. „Zeszyty Naukowe“ 2011, nr 2(83), s. 33-58. ISSN 0867-2245.

W dniu 12 maja 2000 roku na konferencji "Zarządzanie bezpieczeństwem" w Krakowie przedstawiciele różnorodnych dyscyplin i nurtów badawczych nauk o bezpieczeństwie, filozofii, socjologii i kultury bezpieczeństwa, bezpieczeństwa cywilnego, nauk policyjnych, wojskowych i kultury fizycznej, bezpie-czeństwa życia, studiów nad bezpieczeństwem itp. uchwalili deklarację założycielską Europejskiego Stowarzyszenia Nauk o Bezpieczeństwie²⁰³. Wśród członków-założycieli byli m. in.

Tadeusz Ambroży²⁰⁴, Anatoliy Dem'yanthuk²⁰⁵, Tadeusz Hanausek²⁰⁶, Vladimír Janeček²⁰⁷, Leszek Korzeniowski²⁰⁸, Józef Lipiec²⁰⁹, Jan Maciejewski²¹⁰, Marián Mesároš²¹¹, Jan

203 EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY

204 Tadeusz Ambroży (ur. 1964), profesor Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Członek-założyciel, v-ce president EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

205 Anatoliy Dem'yanthuk, profesor, rektor Międzynarodowego Uniwersytetu Ekonomiczno – Humanistycznego im. Stepana Dem'yanthuka w Równem (Ukrana).

Członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

206 Tadeusz Hanausek (1931-2002), profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

207 Vladimír Janeček (1933-2014), profesor, rektor Wyższej Technicznej Szkoły Wojennej w Liptowskim Mikulaszu; profesor Akademii Wojennej w Liptowskim Mikulasu (Słowacja). Członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY, przewodniczący Rady Naukowej EAS (2003-2008).

208 Leszek F. Korzeniowski (ur. 1951), członek zagraniczny Państwowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy; docent Uniwersytetu w Żilinie (Słowacja); profesor Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie; Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu;

Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Doktor honoris causa Państwowego Instytutu polityki rodzinnej i młodzieżowej Ministerstwa Młodzieży i Sportu Ukrainy. Doctor honoris causa Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Grigoria Skorowody w Pereyesławiu Chmielnickim (Ukraina). Założyciel i president EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

209 Józef Lipiec (ur. 1942), profesor, wykładowca filozofii w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie; profesor i rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie;

profesor w Instytutcie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego; Doktor honoris causa Akademii Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie (2014). członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY, przewodniczący Rady Naukowej EAS (2002-2003).

210 Jan Maciejewski (ur. 1954), doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, kierownik Zakładu Socjologii Grup Dyspozycyjnych w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

Mikolaj²¹², Piotr Nogieć²¹³, Stanisław Piocha²¹⁴, Pavel Polednak²¹⁵, Paweł Tyrała²¹⁶, Tatiana Varcholova²¹⁷.

Formalnie nauki o bezpieczeństwie jako dyscyplina naukowa zostały zarejestrowane w 2011 r. (w Polsce) najpierw w dziedzinie nauk humanistycznych²¹⁸, a następnie w nowo wyodrębnionym obszarze i nowo wyodrębnionej dziedzinie nauk społecznych, obok nauk o obronności, nauk o mediach, nauk o polityce, nauk o polityce publicznej, nauk o poznaniu i komunikacji społecznej, pedagogiki, psychologii, socjologii²¹⁹.

Po kilku latach najsilniejszymi ośrodkami nauk o bezpie-czeństwie są²²⁰:

211 Marián Mesároš, właściciel Ośrodka Edukacyjnego Prywatnych Służb Ochrony PATRON w Koszycach; profesor, prezydent Rady Zarządzającej Wyższej Szkoły Zarządzania Bezpieczeństwem w Koszycach (Słowacja), członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

212 Ján Mikolaj (1929-2009), profesor Wydziału Inżynierii Specjalnej Uniwersytetu w Żilinie (Słowacja), członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

213 Piotr Nogieć (ur. 1960), Business English Center w Olkuszu, Art Business Centre w Olkuszu. Członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

214 Stanisław Piocha (1941-2012), komandor, doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny, kierownik Katedry Makroekonomii Politechniki Koszalińskiej; Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni; Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu w Gdyni; członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

215 Pavel Poledňák, profesor, dziekan Wydziału Inżynierii Specjalnej Uniwersytetu w Żilinie, (Słowacja), dziekan Wydziału Inżynierii Specjalnej Uniwersytetu Technicznego w Ostrawie (Republika Czeska), członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

216 Paweł Tyrała (1940-2013), profesor Profesjonalnej Szkoły Biznesu w Krakowie, członek-założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

217 Tatiana Varcholová, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Bratysławie; dyrektor Edukacyjnego i Konsultacyjnego Ośrodka w Koszycach Środkowo-Europejskiej Wyższej Szkoły w Skalici (Słowacja). Doctor honoris causa (2015) Uniwersytetu w Użgorodzie (Ukraina). Członek - założyciel EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY.

218

Uchwała Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 28 stycznia 2011 r.

zmieniająca uchwałę w sprawie określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (M.P. nr 14 poz. 149)

219 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r.

w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz. U. nr 179, poz. 1065).

220 POL-on Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zintegrowany system informacji o nauce i szkolnictwie wyższym. [29.01.2016] https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/ck/stnauk/

upr?execution=e3s1

Jednostki z prawem do nadawania stopnia naukowego doktora i doktora habilitowanego w dyscyplinie nauk o bezpieczeństwie:

 Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni;

 Wydział Bezpieczeństwa Narodowego Akademii Obrony Narodowej w Warszawie;

 Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach;

Jednostki z prawem do nadawania stopnia naukowego doktora w dyscyplinie nauk o bezpieczeństwie:

 Wydział Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej w Warszawie;

 Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwer-sytetu Warszawskiego;

 Wydział Cybernetyki Wojskowej Akademii Techni-cznej im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie;

 Wydział Bezpieczeństwa Wewnętrznego Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie.

Cechą charakterystyczną dla publikacji z zakresu nauk o bezpieczeństwie jest uwzględnienie wielorakich czynników obiektywnych i subiektywnych, socjo-psychologicznych i kultu-rowych, politycznych i prawnych, przyrodniczych i technicznych, makro- i mikroekonomicznych warunkujących zagrożenia i pozostających także wzajemnie w nierozerwalnych związkach.

Nauka o bezpieczeństwie zajmuje się w swojej istocie systematycznym rozpatrywaniem problemów życia ludzi i działalności organizacji społecznych. Jej paradygmatem nie jest jakaś abstrakcyjna zasada poznawcza, lecz występujące w praktyce problemy istnienia, rozwoju i normalnego funkcjo-nowania człowieka i organizacji społecznych.

Z faktu, że bezpieczeństwo jako obiekt badań ma charakter multi- i interdyscyplinarny, wynika konieczność przekraczania granic między dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi oraz możliwość korzystania z warsztatu metodologicznego i dorobku teoretycznego innych nauk: filozofii, psychologii, socjologii, historii, nauk ekonomicznych, politycznych i prawnych, nauk o kulturze fizycznej, w niektórych zagadnieniach także nauk przyrodniczych, rolniczych, leśnych, górniczych, medycznych, wojskowych, pedagogicznych a nawet teologicznych i artystycznych.

Wykorzystywanie metodologii różnych nauk nie oznacza bezmyślnego kopiowania dorobku tych nauk i przypisywania sobie ich efektów. Wykorzystywanie metod różnych nauk i przekraczanie granic pomiędzy nimi jest postępowaniem powszechnym we współczesnej nauce, która wielokrotnie bada rzeczy od dawna znane, lecz stara się zrozumieć je na nowo. Tak rozwinęły się niekwestionowane dzisiaj nauki o zarządzaniu, psychologia ekonomiczna, biofizyka, astrofizyka, i wiele innych.

W naukach o bezpieczeństwie obowiązują ogólne reguły postępowania naukowego, przy czym rozwój securitologii następuje poprzez absorbowanie dorobku różnych dyscyplin i dziedzin, których przedmiotem są różne aspekty bezpieczeństwa człowieka.

Zawsze rozwój metod badawczych i nowe możliwości człowieka budzą obawy tych ludzi, którzy nie rozumiejąc zasad naukowych są nieufni²²¹, ale dyskusja i nowe podejście sprzyja rozwojowi nauki i rozwiązaniom praktycznym. Rozwój metod badawczych w większości dyscyplin naukowych w ostatnich latach nabrał niewyobrażalnego tempa. W niektórych dziedzinach nawet specjaliści nie są w stanie nadążyć z przyswojeniem sobie nowych teorii i nowych metod stosowanych w praktyce.

Bezpieczeństwo jako przedmiot badań, podejście diale-ktyczne i holistyczne, przekraczanie granic, wieloaspektowość

221 Na przykład: Kříž Z. - Mareš M. - Suchý P.: Sekuritologie – pavěda, nikoliv metavěda.

“OBRANA A STRATEGIE” 2/2007, s. 117-124.

i wykorzystywanie metodologii różnych nauk staje się wyznacznikiem tożsamości nauki o bezpieczeństwie. Przestrze-ganie lub nieprzestrzePrzestrze-ganie tych zasad stanowi kryterium odróżnienia tego, co jest, od tego, co nie jest uprawianiem securitologii.

Takie podejście metodyczne oznacza dostrzeżenie i respektowanie nierozerwalnych związków między psycho-społecznymi, ekonomicznymi, techniczno-wytwórczymi i innymi aspektami rozwoju człowieka i funkcjonowania organizacji stanowiących przedmiot badań nauk o bezpieczeństwie i prowadzi do nowej syntezy i oryginalnych wniosków.

Zasadnym byłoby także pytanie o status formalny securitologii: czy jest to dyscyplina naukowa, czy raczej praktyczna? A jeżeli praktyczna, to czy posiada charakter naukowy?

Securitologia należy do nauk praktycznych, które w sposób naukowy wskazują perspektywę niwelowania zagrożeń dla istnienia, rozwoju i normalnego funkcjonowania człowieka i organizacji społecznych.

Nauki o zarządzaniu

Współczesne podejście naukowe do problematyki bezpieczeństwa zostało zapoczątkowane w latach 30. XX wieku w Polsce na zasadach kształtujących się wówczas nauk o zarządzaniu²²².

Józef Żółtaszek, jeden z pierwszych badaczy problematyki bezpieczeństwa (w ramach, jak sam określał, naukowej organizacji bezpieczeństwa), pisał w latach 30. XX w.:

222 Zob. Taylor F.W.: The Principles of scientific management. USA, 1911; Châtelier H.:

Filozofia systemu Taylora. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Organizacji 1926;

Adamiecki K.: Harmonizacja jako jedna z głównych podstaw organizacji naukowej.

"Przegląd Techniczny" 1924, nr 49, 52, 53; Zarządzenie Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 16 lipca 1974 r. (Monitor Polski nr 27, poz. 161); Wykaz dyscyplin naukowych, Załącznik do pisma okólnego MNSzWiT zn. DPF3/023/23/75 z 24.XII.1975 r.

"bezpieczeństwem nazywać będziemy zapewnienie całości życia, zdrowia i mienia; przy czym mamy tutaj na myśli nie tylko osoby fizyczne, ale i prawne, jak również związki społeczne i państwowe"²²³. Autor zaproponował metodę badawczą "Pól niebezpiecznych" o zasięgu fizycznym i psychicznym i zapowiadał, że w wyniku przeprowadzonych badań oraz na podstawie doświadczenia i posiadanej wiedzy uda nam się ustalić miejsca zagrożone, określić istnienie ich w czasie, następnie odkryć warunki, które będą stanowić o bezpieczeństwie²²⁴.

Autor przeciwstawił polom niebezpiecznym "pola bezpieczeństwa" o zasięgu fizycznym i psychicznym, odnoszące się do poszczególnych osób fizycznych, miasta, prowincji, państwa.

Na wschód od "żelaznej kurtyny"²²⁵ w nauce w większości państw Europy zdominowanej dotychczas przez interesy polityczne Związku Radzieckiego²²⁶, po 1989 roku zaczęto dostrzegać znaczenie bezpieczeństwa ludzi i grup społecznych w naukach o zarządzaniu i w innych dziedzinach i dyscyplinch naukowych. Tadeusz Hanausek uzasadniał związek nauk o zarządzaniu i nauk o bezpieczeństwie tak: "Jeżeli zatem istnieje możliwość (przynajmniej teoretyczna) minimalizacji lub eliminacji zagrożenia poprzez celowe, regulacyjne oddziaływania ludzkie, to zarządzanie bezpieczeństwem - przeciwdziałanie niebezpieczeństwu, czyli zagrożeniu - jest możliwe i wskazane.

223 Żółtaszek J.: Naukowa… op. cit. s. 245-254.

224 Żółtaszek J.: U podstaw… op. cit. "Przegląd Organizacji" 1930, nr 5, s. 103-108;

Żółtaszek J.: U podstaw… op. cit. Główna Drukarnia Wojskowa, 1930; Żółtaszek J.:

Naukowa… op. cit. s. 245-254.

225 "Żelazna kurtyna" - określenie oznaczające polityczne rozdzielenie granicą od Szczecina do Triestu Europy Zachodniej oraz Europy Środkowej i Wschodniej. Wielka…

op. cit. tom XVII, s. 118. "From Stettin in the Baltic to Trieste in the Adriatic, an iron curtain has descended across the Continent." ("Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem w poprzek kontynentu opadła żelazna kurtyna". Winston Churchill:

Przemówienie 5 marca 1946 r. Westminster College, Fulton, Missouri (USA).

226 Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, ZSRR (ros. Союз Советских Социалистических Республик, СССР) - państwo istniejące od 30.12.1922 do 31.12.1991 o obszarze 22 mln km² w Azji północnej i środkowej oraz w Europie wschodniej, ze stolicą w Moskwie. Wielka … op. cit. tom. XVII, s. 104-107.

Skoro zatem takie zarządzanie jest możliwe, to powinno ono mieć swoją bazę teoretyczną, czyli musi istnieć i rozwijać się nauka o zarządzaniu bezpieczeństwem"²²⁷.

Do najważniejszych praktycznych narzędzi zarządzania bezpieczeństwem można zaliczyć tzw. matrycę Haddona, która stała się modelowym rozwiązaniem poprawy bezpieczeństwa²²⁸, a także klasyfikację fizycznych metod zapobiegania zagrożeniom w zależności od różnych form energii²²⁹. W Polsce badania przyczyn wypadków są mocno opóźnione; do pozytywnych wyjątków można zaliczyć realizowany pod kierownictwem Ryszarda Krystka projekt „Zintegrowany system bezpie-czeństwa transportu”²³⁰.

Bliskie związki nauk o bezpieczeństwie z naukami o zarządzaniu (naukami ekonomicznymi) są w publikacjach takich autorów, jak (alfabetycznie):

 w Bułgarii:

- Maria Slavova Notheva²³¹, - Daniela Dimitrova Todorova²³².

 w Czeskiej Republice:

228 Haddon W.: Strategy in preventive medicine: passive ws. active approaches to reducing human wastage. "Trauma" 1974, p. 353-354.

229 Haddon W.: The basic… op. cit.

230 Krystek R.: (red.) Zintegrowany… op. cit.

231 Maria Slavova Notheva, profesor w Uniwersytecie Transportu im. T. Kableshkova w Sofii (Bułgaria). V-ce president EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY (2008-2016). Slavova Notheva M. (bulg.) Славова Ночева М.: Икономика. II част.

233 Adamec V. - Šenovský M.: Management záchranných prací. Ostrava: Sdružení požárního a bezpečnostního inženýrství, 2001.

- Josef Janošec²³⁴,

Ministerstvo obrany České republiky 2005; JANOŠEC J.: Diskuze základních problémů bezpečnostní vědy. "Science & Military" 2006, č. 2, s. 19 – 31; Janošec J.: Sekuritologie – nauka... op. cit.; Janošec J.: Bezpečnostní realita zemí V-4 z pohledu sekuritologie. /In:/

Bezpečnosť krajín V - 4 v rozšírenom priestore NATO. Zborník príspevkov z medzinárodnej vedeckej konferencie. Skalica: Stredoeurópska vysoká škola v Skalici, 2008.

235 Roman Jašek, docent w Uniwersytecie im. Tomasza Baty w Zlin (Republika Czeska).

V-ce president EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY (2008-2016). Jašek R.:

Informační bezpečnost a ochrana zdraví při práci s výpočetní technikou. Ostrava:

Ostravská Univerzita, 2003. ISBN 80-7042-275-0; Jašek R. - Benda R.: Průzkum informační bezpečnosti malých a středních firem středomoravského regionu. /in:/ Internet a konkurenceschopnost podniku. Zlín: Univerzita Tomáše Bati 2003, s. 60-65.

236 Serghei Ohrimenko, profesor w Mołdawskiej Akademii Ekonomicznej w Kiszyniowie (Mołdawia). V-ce president EUROPEAN ASSOCIATION for SECURITY (2012-2016).

Ohrimenko S. (ROS.) Охрименкo С.: экономика секьюритологии. /in:/ Hofreiter L.

(red.): Bezpečnosť a bezpečnostná veda. Liptovský Mikuláš-Liptovský Ján: Akadémia ozbrojených síl gen. M. R. Štefánika, 2009, s. 71-78.

237 Bałuszyński S.: Podstawy zarządzania bezpieczeństwem pożarowym w obiektach sanatoryjno – hotelowych. Kraków: EAS, 2015. ISBN 978-83-61645-13-9.

238 Buller J.L.: Zarządzanie bezpieczeństwem. "Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa"

2008, nr 10, s. 21-28.

239 Kister Ł.: Audyt, jako narzędzie oceny bezpieczeństwa informacji w organizacji. /in:/

Gajos M. (red.) Ochrona informacji niejawnych, biznesowych i danych osobowych.

Katowice: KSOIN&Uniwersytet Śląski, 2010, s. 57-62; Kister Ł. (ukr.) Кистер Л.:

Безпека iнформацiї. „Проблеми загальної та педагогiчної психологiї" 2010, т. XVII, ч. 7, с. 223-229. ISSN 2077-2289; Kister Ł.: Význam informačnej bezpečnosti v podniku.

Rozprawa doktorska pod kierownictwem Leszka F. Korzeniowskiego. Žilina: Žilinská univerzita v Žiline, 2012 (nie publikowana);

240 Korzeniowski L.: Zarządzanie bezpieczeństwem. Rynek… op. cit. s. 437-444;

Korzeniowski L.: Zarządzanie bezpieczeństwem. Od ryzyka… op. cit. s. 21-26;

Korzeniowski L. (ukr.) Коженьовскі Л.: Управлыння безпекою. "Актуальні проблеми економики" 2004, № 1(31), с. 147-154; Korzeniowski L.: Securitology. The concept…

op. cit.; Korzeniowski L.: Sekuritologie v procesu stávání se vědou. "Obrana a strategie"

- Stanisław Piocha²⁴¹,

2008, № 1, s. 113-123; Korzeniowski L.F. Securitologia. Nauka... op. cit.; Korzeniowski L.F.: Informačná… op. cit.; Korzeniowski L.F: Podstawy nauk… op. cit.

241 Piocha S. (red): Bezpieczeństwo w obszarze badań nauk ekonomicznych i prakseologii.

Koszalin: Politechnika Koszalińska 2001; Piocha S.: (red.) Problemy bezpieczeństwa ekonomicznego wobec procesów globalizacji. Koszalin: PTE 2004; Piocha S.:

Makroekonomia a problemy bezpieczeństwa. /in:/ Piocha S.: (red.) Problemy bezpieczeństwa ekonomicznego wobec procesów globalizacji. Koszalin: PTE 2004, s. 7-20; Piocha S. - Tomaszewski J.: Gospodarka morska a regionalne bezpieczeństwo

Makroekonomia a problemy bezpieczeństwa. /in:/ Piocha S.: (red.) Problemy bezpieczeństwa ekonomicznego wobec procesów globalizacji. Koszalin: PTE 2004, s. 7-20; Piocha S. - Tomaszewski J.: Gospodarka morska a regionalne bezpieczeństwo

W dokumencie Nauka o bezpieczeństwie człowieka i organizacji społecznych (Stron 97-139)