Społeczna odpowiedzialność biznesu – definicje, etapy, rodzaje i poziomy

1.2 P ODSTAWOWE DEFINICJE

1.2.2 Społeczna odpowiedzialność biznesu – definicje, etapy, rodzaje i poziomy

Początków kształtowania się koncepcji odpowiedzialnego biznesu upatruje się w XIX w¹¹⁵. Prekursorem społecznej odpowiedzialności biznesu jako teorii prowadzenia organizacji – jak podkreśla J. Sójka - uważa się A. Carnegie, amerykańskiego przedsiębiorcę działającego z powodzeniem w przemyśle stalowym.

W 1899 roku opublikował on książkę pt. „Ewangelia bogactwa”.¹¹⁶ Jednak – jak przyznaje autor – A. Carnegie bardzo surowo traktował swoich pracowników, starając się w pełni i efektywnie wykorzystać zasoby ludzkie.¹¹⁷

Jak wykazano w rozdziale 1.3.1, odpowiedzialny biznes jest podejściem strategicznym i długofalowym, opierającym się na zasadach dialogu społecznego i poszukiwaniu rozwiązań korzystnych dla wszystkich. Zatem zbierając definicje społecznie odpowiedzialnego biznesu możemy wyróżnić następujące jego określenia, które to szerokie ujęcie, jest najbardziej adekwatne dla potrzeb niniejszej pracy (i dla potrzeb zdefiniowania kryteriów w badaniu wpływu społecznej odpowiedzialności biznesu na wybór stylu zarządzania w instytucjach finansowych w Polsce), gdyż uwzględnia potrzeby i postulaty różnych grup interesariuszy (wskazanych w normie ISO 26000). Ponadto stosowanie tej normy pozwala na:

• osiąganie trwałego zysku przy jednoczesnym kształtowaniu relacji ze wszystkimi interesariuszami,

• stosować narzędzie zarządzania pozwalające wykorzystać proces budowania dialogu z interesariuszami w celu doskonalenia strategii rozwoju organizacji,

• prowadzenie działalności gospodarczej w oparciu o budowanie trwałych, przejrzystych relacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami,

• budowanie strategii przewagi konkurencyjnej na rynku opartej na zapewnieniu trwałej wartości dla interesariuszy,

• dostarczanie usług i produktów w sposób niedegradujący środowiska przyrodni-czego i społecznego,

• prowadzenie biznesu w taki sposób, aby uwzględniać wartości etyczne, prawo, szacunek dla pracowników, społeczeństwa i środowiska przyrodniczego,

• uczciwe wypełnianie zobowiązań,

• prowadzenie biznesu w zgodzie z oczekiwaniami społecznymi,

114 Źródło: www.knf.gov.pl.

115 A. Łukasiewicz-Kamińska, Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa finansowego, Difin, Warszawa 2011, s. 17.

116 L. V. Ryan, J. Sójka, Etyka biznesu: z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej, Poznań 1997 , s. 6-12.

117 J. Sójka, Siła przypowieści. Religijne „źródła” etyki gospodarczej, „Przegląd Religioznawczy”, 2011, nr 1 (239), s. 72-73.

• budowanie i wdrażanie strategii zaangażowania społecznego, przekraczającego zobowiązania prawne, dla dobra wszystkich obywateli, zgodnie ze społecznie przyjętymi normami etycznymi,

• prowadzenie organizacji tak, aby efekty działalności gospodarczej były spójne z oczekiwaniami i wartościami społecznymi,

• wnoszenie wkładu do zrównoważonego rozwoju poprzez współpracę z pracow-nikami, społecznością lokalną i globalną,

• poczucie odpowiedzialności za konsumenta, inwestora, społeczeństwo, środowi-sko przyrodnicze, za sukces gospodarki,

• uwzględnianie społecznych, etycznych i ekologicznych aspektów w działalności gospodarczej oraz w kontaktach z interesariuszami,¹¹⁸

• stosowanie przejrzystych praktyk biznesowych opartych na szacunku dla pracowników, społeczności i środowiska¹¹⁹,

• zapewnienie przewagi konkurencyjnej, opartej nareputacji organizacji,

• pozyskiwanie i zatrzymywanie pracujących, konsumentów, klientów, użytkowników,

• wzmacnianie morale, zaangażowania i wydajności pracowników, wpływać na dobrą opinię inwestorów, właścicieli, darczyńców, sponsorów i społeczności finansowej oraz relacje organizacji z przedsiębiorstwami, instytucjami rządowymi, mediami, dostawcami, podobnymi organizacjami, klientami oraz społecznością, w obrębie której organizacja funkcjonuje.¹²⁰

J. Rok, podkreśla, że odpowiedzialność społeczna biznesu (a właściwie oparta na niej strategia) nie powinna być pojmowana jako koszt dla przedsiębiorstw lecz raczej jako inwestycja, gdyż odpowiedzialne prowadzenie biznesu stało się obok technologii i organizacji) sposobem na budowanie przewagi konkurencyjnej organizacji na rynku.

Jej zaletą jest duża zgodność z ideą zrównoważonego rozwoju ekonomicznego¹²¹. Społeczna odpowiedzialność nie jest oczywiście celem organizacji lecz zbiorem zasad postępowania.

Społeczna odpowiedzialność organizacji to jej odpowiedzialność za skutki podejmowanych działań wobec osób trzecich. Rozkłada się ona na grupy wewnętrzne (pracownicy, współwłaściciele) oraz grupy zewnętrzne (klienci, akcjonariusze, władza lokalna, banki, kooperanci, dostawcy, konsumenci, grupy ekologiczne itp.). F. Bylok rozróżnia trzy rodzaje odpowiedzialności:

• troska o klienta wyrażana zaspokajaniem potrzeb konsumentów w zakresie łatwości wykorzystania i bezpieczeństwa produktu,

• troska o środowisko naturalne,

118 Por. E. Mazur-Wierzbicka, Ekologiczna odpowiedzialność przedsiębiorstw w ramach CSR –korzyści dla przedsiębiorców. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 288, Wrocław 2013, s. 106-114.

119 B. Rok, Odpowiedzialny biznes w nieodpowiedzialnym świecie, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa 2004, s. 18-19.

120Polska Norma PN-ISO 26000:2012 Wytyczne… op.cit. s.3.

121 J. Filek, Społeczna odpowiedzialność Biznesu…, op. cit., s.4-5.

• troska o zagwarantowanie minimalnego standardu warunków pracy”¹²².

R. E. Freeman, S. R. Velamuri i B. Moriaty proponują, by termin Corporate Social Responsibility zastąpić określeniem Company Stakeholder Responsibility, zwracając uwagę na zawarte słowo „corporate“, które ograniczają się do pojęcia spółek w rozumieniu kodeksu handlowego, a „company“ do biznesu w ogóle. Natomiast słowo stakeholder podkreśliłoby, że głównym celem CSR jest tworzenie wartości kluczowych z punktu widzenia interesariuszy¹²³. Różnorodne ujęcia społecznej odpowiedzialności biznesu przedstawia rysunek 2.

Rysunek 2 Ujęcia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu

Źródło: Opracowanie własne.

122 F. Bylok, op. cit., s. 327-337.

123 R. E. Freeman, S. R. Velamuri, B. Moriaty, A new approach to CSR:Company Stakeholder Responsibility, Business Roundtable Institute for Corporate Ethics, 2006, http://www.corporate-ethics.org/pdf/csr.pdf data dostępu 08-08-2018.

Corporate Social Responsibility

Responsible Care Corporate Responsibility

Corporate Citizenship

Company Stakeholder Responsibility

Corporate Sustainability

Management

Social Responsibility

Corporate Social Responsiveness

Company Stakeholder Responsibility Corporate Social

Responsibility 2.0

Sustainability

W ramach rozważań naukowych stosuje się porządkujące podziały na interesariuszy pierwszego i drugiego stopnia, lub wewnętrznych (insiders) i zewnętrznych (outsiders). Przy czym należy podkreślić, że podziały na interesariuszy pierwszego i drugiego stopnia, lub wewnętrznych i zewnętrznych nie są tożsame.

Interesariuszami pierwszego stopnia są osoby zawierające z organizacją formalne kontrakty lub porozumienia. Mają one bezpośredni wpływ na organizację (zalicza się do nich zazwyczaj m.in.: akcjonariuszy, klientów, dostawców, pracowników oraz sektor publiczny). Natomiast interesariusze drugiego stopnia to osoby wchodzące w pośrednie interakcje z organizacją nie będące niezbędnymi dla jej funkcjonowania, jak media i grupy interesów. Interesariusze wewnętrzni kontrolują działalność organizacji (akcjonariusze, członkowie zarządu, menedżerowie, pracownicy), zewnętrzni z kolei obejmują dostawców, klientów i inne osoby zainteresowane jej działalnością¹²⁴.

W literaturze przedmiotu, wykazuje się, że komercyjne instytucje finansowe to przede wszystkim organizacje mające na celu generowanie zysków i w odróżnieniu od organizacji non-profit jest to ich podstawową powinnością. Jednak ich oddziaływanie na inne obszary gospodarki nadaje im szczególną rolę. Przejawia się ona w kreowaniu i nadawaniu kształtu przedsięwzięciom podejmowanym przez organizacje jak i fundacje czy jednostki samorządowe. Dzięki wsparciu instytucji finansowych wiele z inwestycji może być realizowana bądź w szerszym zakresie lub w szybszym tempie, czy też w ogóle może być podejmowane (dzięki na przykład obecności kredytów, ubezpieczeń itp.). Dlatego też tak ważne są pozostałe sfery. O ile zgodność działań instytucji z prawem nie budzi większych kontrowersji, o tyle wymiar moralny i filantropijny działań organizacji profitowych budzi wiele kontrowersji zarówno wśród praktyków, jak i teoretyków.

Specyfika działalności finansowej i jej wpływ na inne gałęzie gospodarki wydają się jednak tym co przede wszystkim etycznie obliguje instytucje finansowe do właściwego postępowania i unikania wyrządzania krzywdy oraz wspierania działalności filantropijnej.

Podstawowe rodzaje społecznej odpowiedzialności

Rosnące zainteresowanie zjawiskiem społecznej odpowiedzialności biznesu sprawia, że coraz częściej jest ono przedmiotem badań i rozważań ludzi nauki. Na gruncie praktyki zarządzania powstało wiele różnorodnych narzędzi, których celem jest wspomaganie procesów funkcjonowania biznesu w aspekcie społecznej odpowiedzialności biznesu.¹²⁵ Zauważono, iż organizacje stosują dwa zasadnicze podejścia do CSR – pasywne i aktywne. Podejście pasywne zaleca unikanie – powstrzymanie się od – wyrządzania szkody społecznej, natomiast podejście aktywne

124 M. Rybak, Etyka menedżera…, op. cit., s. 43-50.

125 M. Żemigała, Społeczna odpowiedzialność biznesu w świetle analiz bibliometrycznych i opinii pracowników na temat równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2103, s. 9.

nakazuje działania niwelujące negatywne społecznie zjawiska¹²⁶. Najczęściej mówiąc o modelach odpowiedzialności społecznej przytacza się model skonstruowany przez A. B. Carrolla (por. rys. 3).

Rysunek 3 Rodzaje odpowiedzialności społecznej – piramida CSR A. B. Carrolla

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. B. Carroll, The Pyramid of Corporate Social Responsibility: Toward the Moral Management of Organizational Stakeholders, Business Horizons, July-August 1991, s. 1-20.

Piramida ta została skonstruowana na wzór piramidy hierarchii potrzeb A.Maslowa. U podstaw piramidy leży odpowiedzialność ekonomiczna organizacji. Jest ona historycznie pierwotna i niezbędna do właściwego funkcjonowania przedsiębiorstwa – jej rola jest fundamentalna. Organizacje biznesowe są powoływane przede wszystkim po to, by przynosić zyski. Ich powinnością jest generowanie dóbr i usług oraz ich dystrybucja. Przedsiębiorstwo zatem powinno prowadzić działalność rentowną ekonomiczne, gdyż w innym wypadku, nie moglibyśmy mówić o pozostałych rodzajach odpowiedzialności¹²⁷. Powyżej odpowiedzialności ekonomicznej znajduje się odpowiedzialność prawna, która – tak jak ekonomiczna – jest wymagana przez społeczeństwo. Przedsiębiorstwo w swej działalności powinno przestrzegać prawa i działać w jego granicach. Kolejny poziom piramidy zajmuje odpowiedzialność moralna. Zawiera ona oczekiwania społeczne co do przestrzegania przez organizację norm etyki. Ostatnia, usytuowana na samym szczycie piramidy jest działalność filantropijna, pożądana przez społeczeństwo. Zaprezentowana tutaj interpretacja koncepcji odpowiedzialności społecznej organizacji CSR na przykładzie piramidy CSR

126 M. Rybak, Etyka menedżera – społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa, PWN Warszawa 2004, s. 28.

127 A. B. Carroll, The Pyramid of Corporate Social…, op. cit., s. 39-48.

Filantropijna

Być dobrym członkiem organizacji wnoszącym wkład do społeczności, poprawiać jakość życia

Moralna

Być etycznie zobligowanym do postępowania właściwie i unikać wyrządzania krzywdy

(powstrzymywanie się od).

Prawna

Przestrzegać prawa. Prawo jest społeczną kodyfikacją tego co jest Postrzegane jako dobro i zło. „Grać według reguł gry“.powania właściwie i

unikać wyrządzania krzywdy.

Ekonomiczna

Być zyskownym.

A. B. Carrolla nazywana jest after profit obligation¹²⁸. Przeciwstawnym modelem społecznej odpowiedzialności jest before profit obligation, który uznaje pierwszeństwo wartości moralnych przed innymi wartościami.

Badania przeprowadzone w 2003 roku przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu¹²⁹ wskazywały, że większość (ok. 56%) meneżerów badanych dużych organizacji utożsamiało na początku XXI w. CSR z budowaniem swojego pozytywnego wizerunku i postrzegą jego poprawę jako główną korzyść zewnętrzną (blisko 80%).

Jednocześnie miały one świadomość, że przede wszystkim powinno się dobrze traktować pracowników – tak sądzi 24% badanych organizacji. Do głównych korzyści wewnętrznych ok. 58% badanych organizacji zalicza przede wszystkim podniesienie poziomu kultury organizacyjnej, a następnie większą łatwość pozyskania i utrzymania najlepszych pracowników (ok. 37%). Zarządy organizacji często uprawiały działalność filantropijną traktując ją jako sposób na budowę dobrego ich wizerunku. Świadczyć o tym może oddelegowywanie zarządzania społeczną odpowiedzialnością specjalistom od public relations. Działalność filantropijna może również stanowić swoistą tarczę, przejściowo chroniącą organizacje przed oskarżeniami o nieetyczne działania¹³⁰. Jednocześnie współczesne badania wskazują, na gwałtowny rozwój CSR w Polsce.

Coroczne raporty Forum Odpowiedzialnego biznesu. Wskazuje się, że w ciągu ostatnich 20 lat zaszło sporo zmian. „Przede wszystkim biznes w Polsce coraz rzadziej utożsamia CSR z filantropią i dobroczynnością. Zauważalny jest zwrot ku traktowaniu społecznej odpowiedzialności kompleksowo i włączaniu jej w strategię biznesową.”¹³¹

Również działania systemowe powinny skupiać się wokół wdrażania CSR przez przedsiębiorstwa, gdyż realizują one przez to polityki lokalne odciążając czy wyręczając w tych funkcjach niekiedy państwo. Unijna dyrektywa o ujawnianiu rozszerzonych informacji niefinansowych¹³², która weszła w życie w 2018 roku nakazuje zarządom dużych organizacji raportowanie kwestii dotyczących społeczeństwa, pracowników, środowiska naturalnego, praw człowieka, przeciwdziałania korupcji oraz zarządzania różnorodnością. Wśród korzyści działań systemowych wymienia się takie jak jak:

• dążenie do zakorzenienia przedsiębiorstw w otoczeniu społeczności lokalnych (również krajowym czy regionalnym),

• powiązanie idei społecznej odpowiedzialności z programami rozwoju (na różnym szczegółu) poprzez artykułowanie oczekiwań wobec podmiotów gospodarczych i określanie działań sprzyjających realizacji tych oczekiwań (dotyczących np. innowacyjności, zawartymi w strategiach miast, województw, kraju),

• usuwanie barier,

128 M. Rybak, Etyka menedżera…, op. cit. s. 29-30.

129 B. Rok, D. Stanny, S. Stolorz, Menedżerowie 500 i odpowiedzialny biznes, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, 2003 Warszawa, passim.

130 S. Borkowska, C5R - wyzwaniem dla zarządzania…, op. cit. s. 15-16.

131 Tamże.

132 Dyrektywa 2014/95/UE, ws. ujawniania informacji niefinansowych i o polityce różnorodności.

• tworzenie instytucji i organizowanie przedsięwzięć na rzecz upowszechnienia społecznej odpowiedzialności i podnoszenia rangi tej idei (na przykład dofinansowanie konkretnych programów operacyjnych).¹³³

Odnoszenie korzyści przez same organizacje z realizacji koncepcji CSR potwierdzają również badania¹³⁴, które wskazują na bezpośrednie przełożenie uwzględnianie strategii CSR na m.in. utrzymanie pracowników, zdobywanie coraz to nowych dostawców i kontrahentów. Należy podkreślić, że osiągane korzyści można rozpatrywać zarówno w skali mikro, jak i w skali makro.

Modele after profit obligation i before profit obligation to rozważania, w których akcent położono na uzasadnienie słuszności idei CSR. Odmienny sposób ujęcia odpowiedzialności społecznej prezentują tacy badacze jak R. Ackerman, B. Bauer czy S. P. Sethi. Twierdzą oni, że ważniejsze jest to co organizacje robią i jak zachowują się w konkretnych przypadkach, niż to co sygnalizują, że mają zamiar zrobić w sferze społecznej. Wywód ten wyrósł z obserwacji faktycznych zachowań przedsiębiorstw¹³⁵. S. P. Sethi wprowadził rozróżnienie pomiędzy społeczną odpowiedzialnością (social responsibility), społecznym reagowaniem (social responsiveness) a społecznym wkładem (social performance)¹³⁶. W późniejszych publikacjach badacze przekształcili je w modele determinujące społeczne zachowanie organizacji¹³⁷.

Można tu przytoczyć na przykład modele S. L. Wartwicka i P. L. Chocharana oraz model D. J. Wood, które są oparte na trzech wymiarach: zasadach (principles), procesach (processes) i działaniach (policies). Przy czym zasady odzwierciedlają aktualny dorobek nauki w zakresie odpowiedzialności biznesu. Społeczna odpowiedzialność ma – podobnie jak u Carrolla – cztery wymiary: ekonomiczny, prawny, etyczny oraz filantropijny. Są one skierowane na społeczny kontrakt przedsiębiorstwa oraz uchwycenie przedsiębiorstwa jako dobrego, podlegającego ocenie moralnej obywatela (moral agent). Procesy (zachowania) są rozumiane jako reakcje przedsiębiorstwa na pojawiające się problemy społeczne. Składają się na nie bezczynność (reactive), obronność (defensive), przystosowanie (accomodative) i proaktywność (proactive). Procesy są ukierunkowane na zdolność reagowania na zmiany warunków otoczenia oraz menedżerskie podejście do kształtowania odpowiedzi (reakcji). Działania natomiast, to model zarządzania społecznie odpowiedzialnego,

133 B. Pogonowska, L. Wojtasiewicz: Podstawowe informacje o idei społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). W: Społeczna odpowiedzialność biznesu. Red. L. Wojtasiewicz, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2008, s. 15.

134 J. Ziomek, R. Tylżanowski. Korzyści z tytułu wdrożenia koncepcji CSR na przykładzie wybranego przedsiębiorstwa należącego do sektora MSP, Marketing i Rynek, nr 11/2017, PWE Warszawa 756-766.

135 S. P. Sethi, Dimmension of Corporate Social Responsibility: An Analytical Framework, California Management Review, Spring 1975, passim.

136 S. P. Sethi, A Conceptual Framework for Environmental Analysis of Social Issues and Evaluation of Business Response Patterns, Academy of Management Review,1979, Vol. 4 nr 1, s. 63-74.

137 S. L. Wartick, R. L. Cochran, The Evolution of the Corporate Social Performance Model, Academy of Management Review, 1985, Vol. 10 No. 4, s. 758-769; D. J. Wood, Toward a Theory of Stakeholder Identification and Salience: Defining the Principle of Who and What Really Counts, Academy of Management Review, 1997, Vol.22 No.4, s. 853-886.

identyfikowanie, analizowanie problemów społecznych oraz kształtowanie odpowiedzi na nie¹³⁸.

Nowością w tych modelach było podejście S. L. Wartwicka i P. L. Chocharana do społecznej odpowiedzialności jak do zarządzania społecznymi problemami (wyjście poza identyfikację problemów) i zbliżenie się do praktycznego zastosowania zarządzania społeczną odpowiedzialnością. D. J. Wood rozwija ich koncepcję postulując, by traktować reakcję korporacji na problemy społeczne jako zbiór działań i zachowań, a nie jako pojedynczy proces oraz traktować zaproponowaną przez S. L. Wartwicka i P. L. Chocharana politykę społecznie odpowiedzialnego reagowania jako działanie, które prowadzi do określonych, obserwowalnych wyników. Podkreśla, że społeczne działanie jest dynamiczną i wieloaspektową koncepcją kierowania¹³⁹.

W rozważaniach nad koncepcją CSR wyodrębniono etapy, rodzaje i poziomy odpowiedzialności. Etapami prowadzącymi do pełnej odpowiedzialności są trzy kolejne poziomy (por. tabela 1):

• narzucona (wyłącznie przez prawo),

• wymuszona (presja wywierana przez konsumenta, obywateli bądź organizacje),

• dobrowolna (przyjmowana świadomie i dobrowolnie przez przedsiębiorców).

Istnieją różne poglądy, prowokujące dyskusje na łamach czasopism naukowych, na temat granic społecznej odpowiedzialności, społecznej skuteczności przedsiębiorstw, legalności odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw. Przykładowo, według M. Friedmana, doktryna „społecznej odpowiedzialności” zakłada akceptację socjalistycznego przekonania, że to właśnie mechanizmy polityczne, a nie rynkowe są najwłaściwsze dla przeznaczania ograniczonych zasobów dla realizacji wybranych celów, a społeczną odpowiedzialnością biznesu jest pomnażanie zysków. Jednak ekonomista ten przyznał, że problemy społeczne są zbyt pilnymi, by mogły czekać na rezultaty powolnych procesów politycznych oraz, że wykazanie „społecznej odpowiedzialności” przez ludzi interesu byłoby szybszą i pewniejszą drogą do rozwiązywania palących problemów. Z drugiej strony, M. Friedman twierdził, że doktryna społecznej odpowiedzialności jest parawanem i maskowaniem podejmowanych działalności przy kierowaniu się własnym interesem¹⁴⁰.

Tabela 1 Etapy, rodzaje i poziomy odpowiedzialności społecznej.

Etapy budowania społecznej

139 M. Rybak, Etyka menedżera…, op.cit., s. 35-41.

140 K. Lisiecka, op. cit., s.11-15.

Etap drugi (etyczny) uczciwe przyczyniając się do poprawy jakości życia.

Źródło: J. Filek, Społeczna odpowiedzialność Biznesu, Tylko moda czy nowy model prowadzenia działalności gospodarczej?, Gryf Warszawa, Kraków 2006, s. 8.

Jak wiadomo, każda organizacja powinna dążyć do osiągnięcia zysku i jest to również jej społeczną powinnością (wypracowanie zysku jest oczekiwane przez wewnętrznych interesariuszy i oznacza pracę dla ludzi oraz dywidendę dla udziałowców). Niektórzy autorzy przedstawiają poglądy, że wszelkie szersze zainteresowania menedżerów stanowiłyby przejaw braku lojalności wobec akcjonariuszy oraz próbę realizowania określonej polityki społecznej¹⁴¹. Inni twierdzą, że przedsiębiorstwo powinno kierować się w swej działalności odpowiedzialnością społeczną, a także iż jest to jeszcze jeden element konkurowania na rynku.

Problematyka ta jest ciągle przedmiotem sporów. Przedstawić je można za pomocą zestawienia poglądów prezentowanych w dwóch koncepcjach dotyczących społecznej odpowiedzialności biznesu (por. tabela 2).

Tabela 2 Odpowiedzialność społeczna biznesu

Wyszczególnienie Odpowiedzialność społeczna biznesu i dobro w czasach rewolucji informatycznej, http://mumelab01.amu.edu.pl/Wprowadzenie-HTML/KO-02-01.html (data dostępu 02-02-2016).

partnerów rynkowych. politycznej i moralnej, poza

i powodują stratę czasu i energii kierownictwa obniżając sprawność

Źródło: W. Kieżun, Sprawne zarządzanie organizacją, SGH Warszawa 1997, s. 123-124, za: K. Lisiecka, Standard SA 8000 i etyka w biznesie, w: Problemy jakości, Maj 2003, s. 11-15.

Współcześnie nie tylko wysoka jakość oferowanych produktów decyduje o atrakcyjności organizacji. Na przedsiębiorców wywierane są różnego rodzaju naciski, by uczestniczyli oni w życiu społecznym oraz by w większym stopniu, wykraczając poza podstawowe funkcje (wytwarzanie wyrobów, świadczenie usług, wypracowywanie zysku) udzielali się społecznie i przejęli na siebie odpowiedzialność i wspieranie pożądanych celów społecznych. Jest to pożądane również w sferze czysto finansowej, gdyż społeczne zaangażowanie organizacji powoduje wzrost jej reputacji, co wpływa z kolei na wartość organizacji. Przywiązanie znaczenia do społecznej odpowiedzialności znajduje również wyraz w tworzeniu kodeksów etycznych organizacji i zawartych tam deklaracji¹⁴². Jest to pierwszy krok do zbudowania etosu danego zawodu, etycznego wizerunku organizacji. Należy tu jednak podkreślić, iż samo wydanie kodeksu postępowania etycznego nie powoduje, że organizacja jest postrzegana jako etyczna. Takie kodeksy trzeba jeszcze stosować w czasie wykonywania codziennych czynności¹⁴³.

Społeczna odpowiedzialność biznesu odnosi się nie tylko do powstrzymania i zaprzestania działań uznanych za społecznie i fizycznie szkodliwe, dostarczania dóbr i usług tam, gdzie nie można osiągnąć zysku (usługi komunalne), przejęcia odpowiedzialności za pozytywny postęp społeczny¹⁴⁴, ale również do prowadzenia działalności w sposób zrównoważony, włączając ją do strategii organizacji. Społecznea odbowiedzialność biznesu odpowiada za „relacje w szerokim rozumieniu: ze społecznością lokalną, interesariuszami, organizacjami pozarządowymi itp. Buduje też swoją reputację i rozpoznawalność, jako firma, która respektuje zasady etyki, dba o środowisko naturalne, o pracowników. Z taką firmą i w takiej firmie każdy chce

142 K. Lisiecka, op. cit., s. 11-15.

143 Jeszcze na początku XXI w., starając się dotrzeć do kodeksów etycznych organizacji spotykano się z brakiem wiedzy u pracowników na ten temat, co sugerowałoby, że kodeks został wydany tylko po to, by w razie potrzeby pochwalić się jego istnieniem. Niemniej wiele organizacji posiada tego typu opracowania i zapoznaje z nimi pracowników, a nawet przeprowadza szkolenia z etyki biznesu. Badanie przeprowadzone za pomocą sondażu diagnostycznego skierowane do instytucji finansowych, oraz badanie zawartości stron internetowych, w ramach przygotowania tej pracy ujawniło praktyki w tym

W dokumencie Badanie wpływu społecznej odpowiedzialności biznesu na wybór stylu zarządzania w instytucjach finansowych w Polsce (Stron 35-45)