Analizując gospodarczą płaszczyznę sportu nie można pominąć jeszcze jednej ważnej grupy podmiotów, które na przedmiotowym polu będą mogły realizować cele zarobkowe. Chodzi naturalnie o sportowców, których obok wolności gospodarczej dotyczyć będzie również,
229 E. Grabitz, M. Hilf, Swobody wspólnotowe w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską, C.H. Beck 2009
230 Dz.U. z 2010 r. nr 47, poz. 278
231por. Z. Snażyk, A. Szafrański, Publiczne prawo gospodarcze, Warszawa 2010, str. 180
232 Dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 12.12.2006, Dz.Urz. L 376/2006, s. 36
umieszczona w katalogu wolności i praw ekonomicznych Konstytucji RP, wolność wyboru i wykonywania zawodu. Zgodnie z art. 65 ust. 1 Konstytucji, każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyrażona w Konstytucji wolność pracy realizowana jest w jej aspekcie kwalifikacyjnym (wybór rodzaju pracy), podmiotowym (wybór pracodawcy) oraz przestrzennym (wybór miejsca wykonywania).233 Wolności te nie są gwarantowane w sposób absolutny. Ich ograniczenia mogą być wprowadzone jedynie w normach rangi ustawowej, ale ustawy mogą przewidywać dopuszczalność ich ustalenia także w umowie o pracę, respektując cywilnoprawną zasadę autonomii woli stron oraz w wyroku sądu wymierzającym karę dodatkową zakazu wykonywania zawodu, zajmowania stanowiska itp. Ograniczenia te mogą polegać na wymaganiu posiadania koniecznych kwalifikacji, odpowiedniego stanu zdrowia itp. Mogą one mieć charakter bezwzględnego zakazu podejmowania zatrudnienia w określonych jednostkach organizacyjnych lub względnego zakazu podejmowania pracy dodatkowej.234
Poza sportowcami, w każdym modelu sportu ogromną rolę odgrywają również przedstawiciele zawodów trenera oraz instruktora. W odniesieniu do tychże zawodów za niezmiernie istotne należy uznać warunki subiektywne podjęcia określonego zawodu, które stanowią część porządku prawnego zawierającego charakterystykę zawodu i decydują o dostępie do zawodu kandydatów, którzy muszą legitymować się określonymi kwalifikacjami.235 Tego rodzaju ograniczenia są niezbędne z uwagi na konieczność odsunięcia od społeczeństwa negatywnych skutków
233C. Banasiński w: H. Gronkiewicz - Waltz, M. Wierzbowski, Prawo gospodarcze, zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2009, str. 70
234 B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, C.H. Beck 2009
235C. Banasiński w: H. Gronkiewicz - Waltz, M. Wierzbowski, Prawo gospodarcze, zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2009, str. 71
i niebezpieczeństw, jakie mogłyby wynikać z wykonywania zawodu przez osoby nieposiadające tychże kwalifikacji.236
Pojęcie kwalifikacji zawodowych oznacza całokształt wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych, określonych w przepisach prawnych i potwierdzonych i potwierdzonych w formie odpowiednich dokumentów (dyplomów, świadectw, zaświadczeń) wymaganych do wykonywania określonego zawodu, zajęcia względnie prac lub działalności gospodarczej i warunkujących ich legalną realizację.237
W zakresie sportu, kwalifikacjom zawodowym został poświęcony rozdział 8 uos, zatytułowany kwalifikacje w sporcie. Zgodnie z art. 41 uos, tytułami zawodowymi w sportach238, w których działają polskie związki sportowe, są tytuły trenera i instruktora sportu. Następnie ustawodawca precyzyjnie wymienia wymogi jakie należy spełnić aby uzyskać tytuł zawodowy trenera239 oraz instruktora sportu wskazując jednocześnie, zgodnie z art. 41 ust. 7 uos, że zorganizowane zajęcia w zakresie sportu w klubie sportowym uczestniczącym we współzawodnictwie organizowanym przez polski związek sportowy mogą prowadzić wyłącznie osoby posiadające tytuł zawodowy trenera lub instruktora sportu. Mając powyższe na uwadze należy zatem stwierdzić, że zarówno zawód trenera jak również zawód instruktora sportu będą należeć do kategorii tzw.
zawodów regulowanych. Pojęcie zawodu regulowanego zawiera ustawa z dnia 18 marca 2008 roku o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej.240 Ustawa powyższa z kolei dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia Dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7
236 ibidem, str. 71
237 zob. C. Kosikowski, Wolność gospodarcza w prawie polskim, Warszawa 1995 str. 85;
238po raz kolejny należy zwrócić uwagę na użycie w tym miejscu zwrotu "sport" w rozumieniu pojedyńczej dyscypliny
239ustawa o sporcie wyróżnia trzy stopnie trenerskie - trener 2 klasy, trener 1 klasy oraz trener klasy mistrzowskiej.
240 Dz.U. z 2008 r., nr 63, poz. 394
września 2005 roku w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych.241 Na podstawie tejże ustawy zawodem regulowanym określa się zespół czynności zawodowych, których wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymagań kwalifikacyjnych i warunków określonych w odrębnych polskich przepisach, zwanych dalej „przepisami regulacyjnymi".
Wymagania do wykonywania zawodu trenera oraz instruktora sportu zostały określone w art. 41 uos następująco:
Trenerem klasy drugiej może być osoba, która:
a) ukończyła studia wyższe w obszarze kształcenia umożliwiającym uzyskanie specjalistycznej wiedzy i umiejętności trenerskich lub
b) posiada, przez okres co najmniej 2 lat, tytuł instruktora sportu ze specjalizacją w danym sporcie i ukończyła studia podyplomowe w obszarze kształcenia umożliwiającym uzyskanie specjalistycznej wiedzy i umiejętności trenerskich, lub
c) posiada, przez okres co najmniej 2 lat, tytuł instruktora sportu ze specjalizacją w danym sporcie, posiada co najmniej świadectwo dojrzałości oraz ukończyła specjalistyczny kurs na stopień trenera klasy drugiej i zdała egzamin końcowy.
Trenerem klasy pierwszej może być osoba, która:
a) posiada co najmniej świadectwo dojrzałości;
b) posiada co najmniej trzyletni staż pracy trenerskiej ze stopniem trenera klasy drugiej;
c) posiada udokumentowany dorobek w pracy szkoleniowej;
d) ukończyła specjalistyczny kurs na stopień trenera klasy pierwszej i zdała egzamin końcowy.
Trenerem klasy mistrzowskiej może być osoba, która:
a) ukończyła studia wyższe;
b) posiada co najmniej dwuletni staż pracy trenerskiej ze stopniem trenera klasy pierwszej;
241Dz.Urz. UE L 255 z 30.09.2005, str. 22 z późn. zm
c) posiada udokumentowany dorobek w pracy szkoleniowej;
d) ukończyła specjalistyczny kurs na stopień trenera klasy mistrzowskiej i zdała egzamin końcowy.
Instruktorem sportu może być osoba, która:
a) ukończyła studia wyższe w obszarze kształcenia umożliwiającym uzyskanie specjalistycznej wiedzy i umiejętności instruktorskich lub
b) posiada co najmniej średnie wykształcenie oraz ukończyła specjalistyczny kurs instruktorów w danym sporcie i zdała egzamin końcowy.
Szczegółowe warunki uzyskiwania powyższych uprawnień określa dalej Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18 lutego 2011 w sprawie szczegółowych warunków uzyskiwania kwalifikacji zawodowych w sporcie.242
Z punktu widzenia przedmiotu niniejszej pracy, najistotniejsze jest jednak zwrócenie uwagi, że powyższe kwalifikacje zawodowe w sporcie uzyskane w Polsce mogą zostać uznane na terenie całej Unii Europejskiej.
Analogicznie, kwalifikacje trenerskie uzyskane w innych krajach Unii będą uznawane w naszym kraju. Decyduje o tym wspomniana już ustawa z 18 marca 2008 roku o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Zgodnie z jej art.
1 ust. 1,
obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, zwanych dalej „państwami członkowskimi”, którzy nabyli w tych państwach, poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kwalifikacje do wykonywania zawodów regulowanych lub działalności, o których mowa w załączniku nr IV do dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania
242(Dz.U. Nr 44, poz. 233)
kwalifikacji zawodowych (Dz.Urz. UE L 255 z 30.09.2005, str. 22, z późn.
zm.), zwanej dalej „dyrektywą”, uznaje się te kwalifikacje na zasadach określonych w ustawie.
Obywatelom państw członkowskich, których kwalifikacje zostały uznane, zapewnia się prawo wykonywania w Rzeczypospolitej Polskiej zawodu regulowanego lub działalności na takich samych zasadach jak osobom, które kwalifikacje do ich wykonywania uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej, o czym decyduje art. 1 ust. 2 ustawy.243Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że zasady uznawania kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych w sporcie również będą wchodzić w skład i stanowić kolejny, transgraniczny element europejskiego modelu sportu.