Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym

Zgodnie z MSR 1 § 106 w sprawozdaniu ze zmian w kapitale własnym jed-nostka wykazuje:

1) sumy całkowitych dochodów za dany okres, z podziałem na część przypisaną udziałowcom spółki dominującej i na udziały niedające kontroli (mniejszościowe);

2) dla każdego składnika kapitału własnego skutki retrospektywnego zastosowania lub retrospektywnych przekształceń dokonanych w myśl MSSF 8;

3) dla każdego składnika kapitału własnego – uzgodnienie jego wartości z dnia kończącego okres sprawozdawczy z kwotą z dnia rozpoczynającego ten okres, z tym że oddzielnie należy ujawnić zmiany wypływające z:

– wyniku,

– pozostałych całkowitych dochodów; (MSR 1 w § 106A obliguje jed-nostkę do przedstawienia w sprawozdaniu ze zmian w kapitale własnym lub w informacjach dodatkowych analizy poszczególnych pozycji pozosta-łych całkowitych dochodów – dla każdego składnika kapitału własnego),

4.2. Sprawozdanie finansowe według MSSF

– transakcji z właścicielami występującymi w charakterze udziałowców, wykazując odrębnie wkłady wniesione przez właścicieli oraz wypłaty na ich rzecz, a także zmiany w udziale własnościowym jednostki dominującej w jednostkach zależnych, które nie skutkują utratą kontroli.

Ponadto § 107 stanowi, że w sprawozdaniu ze zmian w kapitale włas- nym albo w dodatkowych notach powinna być prezentowana kwota należ-nych właścicielom dywidend za dany okres sprawozdawczy oraz kwota dywidend na jedną akcję.

Tabela 4. Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym KGHM Polska Miedź S.A. za 2012 r.

Wyszczególnienie

Dywidenda z zysku za 2011 r.

wypłacona – – – (5 668) (5 668)

Dywidenda z zysku za 2010 r.

wypłacona – – – (2 980) (2 980)

Kwoty w tabelach wyrażone są w milionach złotych.

Ź ró dł o: <http://2012.raportroczny.kghm.pl/pl/sprawozdanie-z-sytuacji-finansowej/sprawo zdanie-z-sytuacji-finansowej/sprawozdanie-ze-zmian-w-kapitale-wlasnym/> [dostęp: 5.08.2015].

Zestawienie zmian w kapitale własnym zależnie od systemu standary-zacji sprawozdawczości może mieć różną formę. Zgodnie ze standardami międzynarodowymi zestawienie to ma formę zestawienia tabelarycznego.

4.1. Proces harmonizacji rachunkowości 99 W kolumnach tabeli znajdują się wyróżnione kategorie kapitału własnego, natomiast w wierszach ukazywane są tytuły zmian zaistniałych w danym okresie zmian. W przypadku każdej kategorii kapitału własnego podawany jest ponadto jej stan na początku i na końcu roku. Dobrym przykładem re-spektowania tych zasad jest sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym sporządzone przez spółkę KGHM Polska Miedź S.A. (patrz tabela 4).

4.2.6. Informacja dodatkowa

Według MSR 1 częścią sprawozdania finansowego jest informacja dodatko-wa. Zgodnie z § 112 ta część sprawozdania przeznaczona jest do:

1) prezentowania informacji o podstawach, jakimi kierowano się przy sporządzaniu sprawozdania finansowego oraz polityce (zasadach) rachun-kowości, jaką przyjęto w roku sprawozdawczym;

2) ujawniania informacji, które nie są wykazywane w innych częściach sprawozdania finansowego, a są wymagane przez MSR-y;

3) dostarczania informacji, które nie są prezentowane w innych częś- ciach sprawozdania finansowego, lecz ich ujawnienie jest niezbędne dla zrozumienia treści w nim ukazanych.

Informacje dodatkowe do sprawozdań finansowych powinny być pre-zentowane w sposób usystematyzowany. To oznacza, że każda pozycja w sprawozdaniu finansowym powinna mieć odesłanie do ewentualnych informacji w notach dodatkowych (§ 113). Standard wymaga zachowania odpowiedniej kolejności podawanych informacji zawartych w notach do-datkowych do sprawozdania finansowego. Kolejność ta jest następująca:

– stwierdzenie zgodności sprawozdań finansowych z MSSF;

– opis zastosowanych przez przedsiębiorstwo istotnych zasad (polityki) rachunkowości;

– uzupełniające informacje do pozycji prezentowanych w sprawozda-niach finansowych;

– inne ujawnienia dotyczące zobowiązań warunkowych oraz nieujętych zobowiązań wynikających z zawartych umów oraz informacji niefinanso-wych, takich jak np. cele i polityka zarządzania ryzykiem finansowym jed-nostki.

Jeśli chodzi o ujawnienie polityki (zasad) rachunkowości, MSR 1 wyma-ga podania:

– zasad wyceny zastosowanej do sporządzenia sprawozdań finanso-wych (koszt historyczny, wartość bieżąca, wartość netto możliwa do uzy-skania, wartość godziwa, wartość odzyskiwalna);

4.2. Sprawozdanie finansowe według MSSF

– innych zastosowanych zasad (rozwiązań), których znajomość jest nie-zbędna dla lepszego zrozumienia sprawozdań finansowych, szczególnie wówczas gdy zasady te są wybrane spośród alternatyw dopuszczonych przez MSSF.

Ponadto w MSR 1 § 125 przyjmuje się, że jednostka powinna ujawnić główne założenia odnośnie do przyszłości oraz inne podstawowe przyczyny szacunku niepewności, które przyjęła na koniec okresu sprawozdawczego.

W przypadku aktywów i zobowiązań jednostki, których wartość na koniec okresu sprawozdawczego uległa istotnej korekcie należy podać ich rodzaj i wartość bilansową na koniec okresu.

Szczególnie wartościową częścią informacji dodatkowej dla właścicieli kapitału jest część poświęcona celom, zasadom i procesom zarządzania ka-pitałami jednostki. W myśl § 135 w tej części informacji dodatkowej należy ujawnić m.in.:

– opis składników zarządzanego kapitału;

– wymagania zewnętrzne w stosunku do zarządzanych kapitałów i spo-sób ich uwzględnienia w zarządzaniu;

– zmiany kapitału w stosunku do poprzedniego okresu.

MSR 1 (§ 137) obliguje również do ujawnienia informacji dotyczących:

1) kwoty dywidend zaproponowanych lub zadeklarowanych do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego i odpowiadające im kwoty przy-padające na jedną akcję;

2) kwoty wszystkich skumulowanych dywidend należnych z tytułu posiadania udziałów (akcji), które nie zostały uznane za rezultat podziału zysków.

Inne konieczne ujawnienia wymagane przez MSR 1 to:

– siedziba i forma prawna jednostki, kraj, w którym została zarejestro-wana oraz jej adres;

– opis rodzaju i podstawowego przedmiotu działalności;

– nazwa jednostki dominującej oraz jednostki dominującej najwyższego szczebla w grupie;

– jeżeli jest to jednostka o ograniczonym czasie funkcjonowania, infor-macje na temat długości tego okresu.

* * *

Według podejścia Rady Międzynarodowych Standardów Rachunkowo-ści, sprawozdania finansowe przedsiębiorstw powinny być sporządzane według tych samych ram koncepcyjnych, niemniej szczegółowe reguły, za-sady mogą różnić się w poszczególnych krajach. Organizacja ta dopuszcza istnienie opcji – alternatywnych rozwiązań. Wśród nich wyróżnia jednak

4.1. Proces harmonizacji rachunkowości 101 lepsze, które preferuje, i gorsze, uznane za dozwolone alternatywy. Wśród elementów składowych sprawozdania finansowego – sprawozdanie z sytu-acji finansowej, które zastąpiło klasycznie pojmowany bilans, a zwłaszcza sprawozdanie z wyniku i pozostałych całkowitych dochodów, które zastąpi-ło tradycyjny rachunek zysków i strat – stanowią przykład nowego podej-ścia do raportowania sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa oraz osiągniętego przez niego wyniku. Te nowe koncepcje sprawozdań (przy uzupełnieniu ich przez odpowiednie noty objaśniające) charakteryzują się większym potencjałem informacyjnym w porównaniu z poprzednimi wer-sjami, co jest ich niewątpliwą zaletą. Stawiają jednak przed sporządzającymi i użytkownikami tych raportów znacząco większe wymagania co do znajo-mości przepisów szczegółowych dotyczących zarówno sporządzania, jak i ich interpretacji. Stąd nie dziwi rosnąca rola informacji dodatkowej w sys-temie sprawozdawczości finansowej. W tej części sprawozdania oprócz tra-dycyjnych informacji na temat podstaw sporządzania sprawozdania finan-sowego i stosowanych przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości, informacji uzupełniających, które doprecyzowują dane dotyczące poszcze-gólnych składników podstawowych dokumentów sprawozdawczych, szcze- gólnie ważne są informacje, które nie zostały zawarte w tych dokumentach, a które umożliwiają lepszą ocenę sytuacji gospodarczej przedsiębiorstwa (w tym ryzyka prowadzonej działalności, skali zagrożeń czy też rysujących się szans). Pomimo że standardy międzynarodowe nie wymagają ujawnia-nia informacji na temat planowanych budżetów i formułowanych prognoz, wielce użyteczne dla zewnętrznych interesariuszy przedsiębiorstwa byłoby uzyskanie tego typu informacji; pomogłyby im one – rzecz jasna – w kreśle-niu przyszłych scenariuszy gospodarczych jednostki.