W 2014 r. wprowadzono do Ustawy o rachunkowości uproszczenia w za-kresie rachunkowości i sprawozdawczości finansowej jednostek mikro86. Do jednostek tych zalicza się:
1) spółki handlowe (kapitałowe i osobowe), spółki cywilne, spółdzielnie oraz inne osoby prawne, a także oddziały przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli jed-nostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
– 1 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku ob-rotowego,
– 3 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
– 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty;
________________________
85 Por. Z. Fedak, Sprawozdanie z działalności, [w:] Zamknięcie roku 2011, Rachunkowość, Ze-szyt Specjalny, 2011, s. 357.
86 Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, Dz. U. 2014 poz.
1100.
2.1. Rodzaje sprawozdań finansowych 55 2) stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, fundacje, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, społeczno- -zawodowe organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła i Polskie Biuro Ubezpie-czycieli Komunikacyjnych – jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej;
3) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fi-zycznych, spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towa-rów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 1 200 000 euro i nie więcej niż 2 000 000 euro za po-przedni rok obrotowy; w przypadku jednostek rozpoczynających działal-ność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą o rachunkowości – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły prowadzenie działalności albo prowadzenie ksiąg rachunkowych, w sposób określony ustawą;
4) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fi-zycznych, spółki partnerskie, które prowadzą księgi rachunkowe dobrowol-nie w sytuacji, gdy ich przychody dobrowol-nie osiągnęły przychodów w wysokości równowartości w walucie polskiej 1 200 000 euro – w myśl art. 2 ust. 2 Uor.
Do jednostek mikro nie zalicza się jednak jednostek sektora finansów publicznych oraz jednostek działających na rynku finansowym, a w szcze-gólności banków, zakładów ubezpieczeń, spółdzielczych kas oszczędno-ściowo-kredytowych oraz jednostek zamierzających ubiegać się lub ubiega-jących się o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie przepisów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 Uor.
Stosowanie uproszczeń nie jest obowiązkowe. Warunkiem, aby wymie-nione jednostki były kwalifikowane jako mikro, jest podjęcie decyzji przez ich organy zatwierdzające w sprawie sporządzania sprawozdania finanso-wego z zastosowaniem uproszczeń przewidzianych ustawą o rachunkowo-ści dla jednostek mikro. Warto dodać, że podjęcie decyzji o stosowaniu uproszczeń dla jednostek mikro powoduje konieczność aktualizacji przyję-tych przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości.
Wprowadzone uproszczenia dla jednostek mikro dotyczą przede wszystkim możliwości sporządzania przez te jednostki uproszczonego sprawozdania finansowego (obejmującego bilans oraz rachunek zysków i strat). Zakres informacyjny sprawozdania finansowego jednostek mikro określony został w załączniku nr 4 do Uor. Sprawozdanie to obejmuje: in-formacje ogólne, uproszczony bilans, uproszczony rachunek zysków i strat w wersji porównawczej, informacje uzupełniające do bilansu. W bilansie oraz rachunku zysków i strat należy wykazać odpowiednio stany aktywów i pasywów oraz oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz
obowiąz-2.5. Sprawozdawczość finansowa jednostek mikro
kowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy, co zapewnia porównywalność danych.
Kolejnym uproszczeniem jest brak obowiązku sporządzania informacji dodatkowej, wszakże pod warunkiem, że niektóre informacje objęte zakre-sem informacyjnym tego sprawozdania zostaną przez te jednostki ujawnio-ne w informacjach uzupełniających do bilansu. Zgodnie z załącznikiem nr 4 do Uor, informacje te dotyczą:
1) kwot wszelkich zobowiązań finansowych, w tym z tytułu dłużnych instrumentów finansowych, gwarancji i poręczeń lub zobowiązań warun-kowych nieuwzględnionych w bilansie, ze wskazaniem charakteru i formy wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo; wszelkie zobowiązania dotyczą-ce emerytur oraz jednostek powiązanych lub stowarzyszonych są ujawniane odrębnie;
2) kwot zaliczek i kredytów udzielonych członkom organów admini-strujących, zarządzających i nadzorujących, ze wskazaniem oprocentowania, głównych warunków oraz wszelkich kwot spłaconych, odpisanych lub umorzonych, a także zobowiązań zaciągniętych w ich imieniu tytułem gwa-rancji i poręczeń wszelkiego rodzaju, ze wskazaniem kwoty ogółem dla każdej kategorii;
3) udziałów (akcji) własnych, w tym:
a) przyczyn nabycia udziałów (akcji) własnych dokonanego w roku ob-rotowym;
b) liczby i wartości nominalnej nabytych oraz zbytych w roku obroto-wym udziałów (akcji), a w przypadku braku wartości nominalnej, ich war-tości księgowej, jak też części kapitału podstawowego, którą te udziały (ak-cje) reprezentują;
c) w przypadku nabycia lub zbycia odpłatnego, równowartości tych udziałów (akcji);
d) liczby i wartości nominalnej lub, w razie braku wartości nominalnej, wartości księgowej wszystkich udziałów (akcji) nabytych i zatrzymanych, jak również części kapitału podstawowego, którą te udziały (akcje) repre-zentują.
Jednostki mikro mają także prawo, aby nie sporządzać zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pienięż-nych – nawet wówczas, gdy ich sprawozdanie finansowe podlega obowiąz-kowi badania, jak to ma miejsce w każdym przypadku spółki akcyjnej.
Kolejne uproszczenie dotyczy sprawozdania z działalności jednostki.
Zgodnie z art. 49 ust. 4 jednostka mikro, która ma obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności jednostki zgodnie z ust. 1 tego artykułu, może nie sporządzać tego sprawozdania, pod warunkiem, że przedstawi informa-cje dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych określone w załączniku nr 4
2.1. Rodzaje sprawozdań finansowych 57 do ustawy. Może to zrobić w informacji dodatkowej, a w przypadku, o któ-rym mowa w art. 48 ust. 3, w informacji uzupełniającej do bilansu.
Oczywiście jednostki mikro mogą sporządzić sprawozdanie finansowe z większą szczegółowością niż określona w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości. Do sprawozdania tego ma bowiem zastosowanie wskaza-ny już art. 50 ust. 1 Uor, zgodnie z którym informacje zawarte w sprawoz-daniu finansowym mogą być wykazywane ze szczegółowością większą niż określona w załącznikach do ustawy.