Status formalno-prawny bibliotek. Budżet bibliotek 1. Liczba bibliotek, liczba placówek
Liczba bibliotek publicznych województwa zachodniopomorskiego na koniec 2017 roku nie uległa zmianie w stosunku do roku poprzedniego. Zmianie uległa struktura sieci i jest następująca:
• 1 biblioteka wojewódzka
• 1 biblioteka powiatowa, której organizatorem jest starostwo powiatowe
• 3 biblioteki w miastach na prawach powiatu
• 8 bibliotek w gminach miejskich
• 55 bibliotek w gminach miejsko-wiejskich (+1)
• 49 bibliotek w gminach wiejskich (-1).
W 114 gminach województwa zachodniopomorskiego w 2017 roku działało 117 bibliotek publicznych (68 w miastach i 49 we wsiach). Do zmniejszenia liczby biblio-tek we wsiach przyczyniła się zmiana administracyjna – gmina wiejska Mielno została przekształcona w gminę miejsko-wiejską.
Wszystkie gminy województwa zachodniopomorskiego prowadzą biblioteki pu-bliczne.
Liczba placówek bibliotecznych (biblioteki i filie)
Lokalizacja Rok
2016 2017
Ogółem 362 363 (+1)
Miasto 136 137 (+1)
Wieś 226 226
Ubyła biblioteka gminy wiejskiej (Mielno) – tym samym zwiększyła się liczba placówek w gminach miejsko-wiejskich. Przybyła filia wiejska w Zarańsku (Drawsko Pomorskie).
Liczba filii bibliotecznych
Lokalizacja Rok
2016 2017
Ogółem 245 246 (+1)
Miasto 69 69
Wieś 176 177 (+1)
Zwiększenie liczby filii we wsiach wiąże się z powołaniem przez bibliotekę w Drawsku Pomorskim w 2017 roku filii wiejskiej zlokalizowanej w Zarańsku.
W województwie zachodniopomorskim funkcjonowało 49 oddziałów i 5 filii dla dzieci. Nie uległa zmianie liczba oddziałów we wsiach i wynosi 8. Pozostałe oddziały i wszystkie filie zlokalizowane są w miastach.
Liczba punktów bibliotecznych
Lokalizacja Rok
2016 2017
Ogółem 120 110 (-10)
Miasto 17 16 (-1)
Wieś 103 94 (-9)
Biblioteki podawały różne przyczyny likwidacji punktów bibliotecznych. Większość punktów zlikwidowała biblioteka w Gryfinie (7, w tym 6 na wsi) w związku ze zmianą prawa dotyczącego umów zleceń, na podstawie których wypłacano wynagrodzenie za prowadzenie punktu. Powstały też 3 punkty biblioteczne – w Szpitalu Uzdrowiskowym Mieszko w Kamieniu Pomorskim (miasto) i 2 we wsiach (gminy Biały Bór i Rewal).
2. Status formalno-prawny bibliotek
W województwie zachodniopomorskim funkcjonuje 12 bibliotek, które nie są insty-tucjami kultury, zlokalizowanych w 11 gminach.
W 2017 roku nie utworzono żadnej biblioteki (lub biblioteki wchodzącej w skład ośrodka kultury) o statusie instytucji kultury.
Według statystyk GUS w województwie zachodniopomorskim funkcjonuje 8 bi-bliotek (16 placówek) działających w strukturach innych instytucji. Bibi-blioteki te nie są instytucjami kultury i w 2017 roku działały w strukturach urzędów.
S
SPRAWOZDANIA Powyższe biblioteki są zlokalizowane w następujących miejscowościach:• Dygowo (powiat kołobrzeski, biblioteka gminy wiejskiej + 2 filie)
• Gościno (powiat kołobrzeski, biblioteka gminy miejsko-wiejskiej + 1 filia)
• Rymań (powiat kołobrzeski, biblioteka gminy wiejskiej)
• Siemyśl (powiat kołobrzeski, biblioteka gminy wiejskiej + 3 filie)
• Nowe Warpno (powiat policki, biblioteka gminy miejsko-wiejskiej)
• Brzeżno (powiat świdwiński, biblioteka gminy wiejskiej + 1 filia)
• Rąbino (powiat świdwiński, biblioteka gminy wiejskiej + 1 filia)
• Sławoborze (powiat świdwiński, biblioteka gminy wiejskiej).
Książnica Pomorska nadal prowadzi korespondencję oraz rozmowy na miejscu z orga-nizatorami bibliotek zlokalizowanych w powyższych gminach związane z uregulowaniem ich statusu formalno-prawnego. Głównym tłumaczeniem organizatorów dotyczącym braku odpowiednich regulacji (niepodejmowania kroków w celu utworzenia instytucji kultury) są niewystarczające środki finansowe.
Bibliotece w gminie Nowe Warpno w 2011 roku nadano nowy statut oraz wpisano ją do Rejestru Instytucji Kultury. Niestety nie podjęto dalszych działań umożliwiających funkcjonowanie biblioteki jako samodzielnej instytucji kultury (nie powołano dyrektora, placówka nie otrzymuje dotacji poprzez uchwałę rady miasta, nie posiada samodziel-ności prawnej).
Ponadto:
1. Gmina wiejska Rewal (powiat gryficki) posiada dwie równorzędne bi-blioteki publiczno-szkolne niebędące instytucjami kultury (w Niechorzu i Rewalu).
2. Biblioteka w Bielicach (powiat pyrzycki) nie jest instytucją kultury, nie połączono jej z żadną instytucją, a jej status formalno-prawny jest niejasny.
W opinii urzędu funkcjonuje jako instytucja kultury. Książnicy Pomorskiej jednak nie udostępniono dokumentacji, która wskazywałaby, że biblioteka funkcjonuje zgodnie z Ustawą z dnia 25 października 1991 r. o organizowa-niu i prowadzeorganizowa-niu działalności kulturalnej.
3. Biblioteka w Warnicach (powiat pyrzycki) do 31 grudnia 2017 roku nie funk-cjonowała jako instytucja kultury, nie była połączona z żadną instytucją, a jej status formalno-prawny był niejasny. W listopadzie 2017 roku gmina Warnice podjęła uchwałę o przekształceniu biblioteki w instytucję kultury, mającą zacząć swoją działalność 1 stycznia 2018 roku.
W 2017 roku w województwie zachodniopomorskim działały 62 (+1) placówki bi-blioteczne (biblioteki i filie) w strukturach ośrodków kultury (utworzono filię biblioteki w Drawsku Pomorskim zlokalizowaną w Zarańsku).
W województwie funkcjonuje 8 (-1) placówek publiczno-szkolnych, w tym 2 biblio-teki (w Rewalu i Niechorzu) oraz 6 filii. Filia bibliobiblio-teki w Przelewicach (w Jesionowie) została przekształcona z filii publiczno-szkolnej w publiczną.
3. Wpływ nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (w zakresie możliwości łączenia bibliotek z innymi instytucjami kultury) na organizację bibliotek
W 2017 roku samorząd Radowa Małego podjął działania mające na celu połączenie biblioteki z domem kultury.
Ze sprawozdania opisowego wynika, że w najbliższym czasie również samorząd gminy Stara Dąbrowa planuje podjąć działania mające na celu połączenie biblioteki z ośrodkiem kultury.
W ciągu kilku lat od wejścia w życie nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowa-dzeniu działalności kulturalnej Książnica Pomorska wydała cztery opinie pozytywne w sprawie połączenia bibliotek z ośrodkami kultury, w gminach: Sianów, Dobra (powiat policki), Świeszyno, Radowo Małe.
Biblioteka wojewódzka podtrzymuje ocenę dotyczącą wpływu nowelizacji ustawy na organizację trzech bibliotek w województwie zachodniopomorskim.
W przypadku Sianowa biblioteka zyskała nowy lokal i lepsze finansowanie, do-brze dobrano też kadrę bibliotekarzy. W wyniku połączenia z Centrum Kultury stała się wzorcową biblioteką. W drugim przypadku (gmina Dobra) nie nastąpiły żadne zmiany. Z kolei w przypadku Świeszyna połączenie przyczyniło się do zwolnienia dotychczasowego dyrektora/bibliotekarza i zatrudniania w kolejnych latach na jego miejsce osób mniej kompetentnych oraz do ograniczenia zatrudnienia na stanowiskach bibliotekarskich.
W gminie Radowo Małe biblioteka połączona z ośrodkiem kultury rozpoczęła dzia-łalność 1 stycznia 2018 roku.
Nowelizacja pozwoliła na utworzenie instytucji kultury w miejscowościach, w których do tej pory nie realizowano przepisów ustawy o bibliotekach. Ośrodki kultury, w skład których weszły biblioteki, utworzono w czterech miejscowościach województwa za-chodniopomorskiego: Boleszkowicach, Ińsku, Krzęcinie, Przybiernowie. W przypadku Krzęcina, Przybiernowa i Ińska powstanie instytucji kultury, w skład której weszła biblioteka, nie przyczyniło się do pozytywnych zmian – biblioteki są finansowane na tym samym bądź nawet niższym poziomie niż przed włączeniem do instytucji kultury.
W przypadku Boleszkowic zauważa się powolne pozytywne zmiany.
Biblioteki w powyższych miejscowościach borykają się z częstymi zmianami osób zarządzających ośrodkami kultury, co nie wpływa korzystnie na ich pracę i wprowadzanie zaplanowanych zmian.
4. Budżet bibliotek
W 2017 roku znacząco wzrosły środki od organizatorów przeznaczone na działal-ność bibliotek województwa zachodniopomorskiego. Było to o prawie 2 mln złotych więcej w stosunku do 2016 roku. W 2017 roku organizatorzy zwiększyli budżety prawie wszystkich bibliotek. Największe środki otrzymały duże biblioteki miejskie i powiatowe
S
SPRAWOZDANIA (więcej o od 30 tys. do 200 tys. zł). Wystąpiły jednak też przypadki zmniejszenia budżetu bibliotek, czasami nawet o 50 tys. zł.Budżet bibliotek od organizatora
w zł Środki pozyskane od podmiotów publicznych w zł
ogółem w tym MKiDN
62 343 054 2 390 657 1 337 829
Środki pozyskane od podmiotów publicznych zmniejszyły się ogółem o 359 tys. zł (w 2017 roku, pierwszy raz od 2009 roku, nie pozyskano środków finansowych w ramach programu Infrastruktura bibliotek).