Zadania wojewódzkie zrealizowane przez Książnicę Pomorską

XIII. Stan organizacyjny i działalność bibliotek powiatowych na rzecz bibliotek gminnych. Zadania wojewódzkie realizowane

4. Zadania wojewódzkie zrealizowane przez Książnicę Pomorską

Realizując zadania ustawowe, biblioteka wojewódzka prowadzi korespondencję z burmistrzami i wójtami gmin oraz podejmuje działania mające na celu utworzenie bibliotek zorganizowanych zgodnie z obowiązującym prawem. Konsultowano statuty bibliotek w Białogardzie, Ińsku i Przelewicach. Sporządzono pisemne opinie związane z likwidacją filii biblioteki w Wolinie oraz z połączeniem bibliotek w Kamieniu Pomor-skim i Radowie Małym z innymi instytucjami kultury.

Prowadzono także instruktaż metodyczny dla bibliotek. W ostatnim roku udzielono pomocy między innymi z zakresu procedury postępowania przy zarządzaniu zbiorami, ewidencji materiałów bibliotecznych i metodologii prowadzenia statystyk bibliotecznych w Barlinku, Boleszkowicach, Ińsku, Pyrzycach, Radowie Małym, Siemyślu.

W 2017 roku biblioteka wojewódzka kontynuowała rozmowy z samorządami dwóch gmin – Kamień Pomorski i Radowo Małe – w sprawie połączenia bibliotek z ośrodkami kultury. W przypadku Radowa Małego wydano opinię pozytywną (biblioteka rozpoczęła działalność w nowej strukturze z dniem 1 stycznia 2018 roku), a w przypadku Kamienia Pomorskiego opinia była negatywna.

W 2017 roku pracownicy Książnicy Pomorskiej przeprowadzili szkolenia i warsztaty dla pracowników bibliotek publicznych w województwie zachodniopomorskim:

• Digitalizacja regionalnych dokumentów życia społecznego oraz czasopism o te-matyce regionalnej za pomocą narzędzi software i hardware;

• cztery szkolenia z zakresu opracowania różnych typów zbiorów (płyty CD, DVD, audiobooki, dokumenty cyfrowe);

S

SPRAWOZDANIA

• Tworzenie prezentacji w programie Prezi;

• Urządzenia mobilne w bibliotece;

• Oferta atrakcyjnych zajęć plastycznych w bibliotece;

• dwa szkolenia Biblioteka dla… Diagnozowanie potrzeb mieszkańców;

• Dobrze planujesz w pracy zyskujesz (szkolenie przeprowadzono w bibliotece Policach);

• Wypełnianie formularza K-03 za 2017 rok (szkolenie odbyło się w bibliotece w Gryficach).

Ponadto w Książnicy Pomorskiej zorganizowano następujące szkolenia:

• Deskryptory BN (Wojciech Kowalewski – Sokrates),

• spotkanie informacyjne dotyczące Programu Wieloletniego Infrastruktura biblio-tek (Ryszard Skrzypczak – Instytut Książki),

• Radość tworzenia i działania, czyli metody pedagogiki zabawy w pracy z tekstem literackim (Anna Sadowska – KLANZA),

• 100+ kapitalnych pomysłów na promocję czytelnictwa (Barbara M. Morawiec),

• Kontrola zarządcza i ochrona danych osobowych w bibliotekach (Dariusz Florek),

• Gamifikowanie literatury pięknej na smartfonach i tabletach (Marcin Skrabka).

Dzięki współpracy z kilkoma instytucjami w Książnicy Pomorskiej zrealizowano bezpłatne warsztaty i szkolenia:

• w ramach Dyskusyjnych Klubów Książki odbyły się trzy szkolenia dla mode-ratorów klubów z terenu województwa – Dwa bratanki – odkrywamy literaturę węgierską w Polsce, Literatura dziecięca. Najnowsze tendencje rozwojowe książki dla dzieci i młodzieży. Pedagogika zabawy w pracy z książką oraz Wzorcowe spotkanie klubu książki;

• pracownicy Instytutu Książki przeprowadzili trzy szkolenia dla bibliotekarzy pracujących w systemie MAK+ (poziom podstawowy i poziom zaawansowany).

Podsumowując, w 2017 roku biblioteka wojewódzka zorganizowała 25 szkoleń dla 553 bibliotekarzy z województwa.

Podobnie jak w latach ubiegłych Książnica Pomorska współorganizowała dla dy-rektorów bibliotek powiatowych oraz pełniących funkcje powiatowe konferencje w:

• Miejskiej Bibliotece Publicznej w Szczecinku – omówiono wyniki czytelnictwa w województwie zachodniopomorskim w 2016 roku, przeprowadzono warsztaty Biblioteka dla … Diagnozowanie potrzeb mieszkańców, przedstawiono e-usługę OMNIS oraz ofertę LEGIMI;

• Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Drawsku Pomorskim – omówiono sprawy bieżące i przeprowadzono szkolenie Kontrola zarządcza i ochrona danych osobowych w bibliotekach.

Dla bibliotekarzy zorganizowano seminarium obejmujące podsumowanie wyników pracy bibliotek w 2016 roku oraz wykład prof. Ewy Kołodziejek Jak pisać, żeby nas czytano.

Ponadto w bibliotekach województwa zachodniopomorskiego odbywały się prelekcje i prezentacje dotyczące życia i twórczości polskich pisarzy. Wykłady, połączone z prezentacją, skierowane do młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjal-nej, wygłaszał sekretarz naukowy Książnicy Pomorskiej. W 2017 roku tego typu spotkania odbyły się 11 razy – w Biesiekierzu, Bobolicach, Dobrej (powiat policki), Goleniowie, Gryficach, Kołobrzegu, Mielnie, Policach, Świnoujściu, Tymieniu – filii biblioteki w Będzinie.

W ramach współpracy z bibliotekami Książnica Pomorska zorganizowała też:

• dwa wykłady z prezentacją Jak mówić do ludzi i do rzeczy w Nowogardzie,

• warsztaty dziennikarskie dla młodzieży w Choszcznie (przeprowadzone przez redaktora szczecińskiego dziennika oraz pracownika Książnicy Po-morskiej).

W 2017 roku Książnica Pomorska koordynowała projekt Książnica FiKa mający na celu rozwijanie zamiłowania do literatury pięknej wśród dzieci. W ramach przed-sięwzięcia przeprowadzono warsztaty literackie w bibliotekach w Choszcznie, Łobzie, Nowogardzie, Policach oraz w Zespole Szkół Szpitalnych w Szczecinie. Uczestniczyło w nich łącznie 146 osób. Całość kosztów związanych z realizacją zadania pokryła Książnica Pomorska ze środków finansowych marszałka województwa zachodnio-pomorskiego.

Projekt Podążać za marzeniem dofinansowany ze środków ministra kultury i dzie-dzictwa narodowego – Program Conrad 2017 – miał na celu propagowanie twórczości i postaci Josepha Conrada. Realizowany był w 21 bibliotekach województwa zachod-niopomorskiego. Obejmował konkurs, cykl wykładów i prelekcji, inscenizacje teatralne oraz warsztaty interpretacyjne.

Biblioteki z terenu województwa uczestniczyły również w Festiwalu Czytania Odkrywcy Wyobraźni 2017 finansowanym z programu MKiDN Promocja czytel-nictwa. Wydarzenia w ramach tego wydarzenia miały miejsce nie tylko w Szcze-cinie, ale i w bibliotekach w Goleniowie, Gryfinie, Policach i Stargardzie. Imprezy towarzyszące festiwalowi zorganizowano także w Cedyni, Gryficach, Policach i Świnoujściu.

W ramach programu Dyskusyjne Kluby Książki w 2017 roku w województwie zachodniopomorskim funkcjonowały 83 (+13) kluby (58 dla dorosłych, 25 dla dzie-ci i młodzieży). Zorganizowano 642 regularne spotkania, w których uczestniczyło 752 stałych członków. W ramach programu dotacyjnego odbyły się 34 spotkania autorskie: z Piotrem Stankiewiczem (w Gryfinie, Koszalinie i Sianowie), Edwardem Dębskim (w Barlinku), Agnieszką Frączek (w Chojnie, Choszcznie, Darłówku, Dęb-nie, Sianowie i Trzebiatowie), Szymonem Hołownią (w Dziwnowie i Trzebiatowie), Filipem Łobodzińskim (w Dębnie, Karsku i Kołobrzegu), Hanną Cygler (w Czaplinku, Nowogardzie, Pyrzycach i Sianowie), Agnieszką Lingas-Łoniewską (w Białogar-dzie, Chojnie, Pyrzycach, Stanominie i Trzebiatowie), Arkadiuszem Niemirskim

S

SPRAWOZDANIA (w Tucznie), Leszkiem Gnoińskim (w Choszcznie), Jakubem Żulczykiem (w Policach i Szczecinie – w Książnicy Pomorskiej), Filipem Springerem (w Bierzwniku), Olą i Karolem Lewandowskimi (w Kołobrzegu), Elżbietą Romanowską (w Kołobrzegu), Magdaleną Zarębską (w Gryfinie).

Na potrzeby klubów zakupiono 1936 wol. książek, w tym 1370 egzemplarzy dla dorosłych i 566 dla dzieci i młodzieży.

Pracownicy Książnicy Pomorskiej opracowali roczną statystykę usług biblio-tecznych w województwie zachodniopomorskim dla GUS za 2017 rok. Na potrzeby MKiDN zestawiono dane statystyczne, w dużej mierze nieobjęte sprawozdawczością GUS, a dotyczące źródeł finansowania zakupów, całości budżetu bibliotek, zatrudnie-nia oraz dostępności bibliotek dla osób niepełnosprawnych. Na podstawie zebranych danych statystycznych oraz sprawozdań opisowych nadesłanych przez biblioteki opracowano i wydano Sprawozdanie z działalności bibliotek publicznych województwa zachodniopomorskiego w 2016 r., które przekazano władzom samorządowym, biblio-tekom województwa zachodniopomorskiego oraz Bibliotece Narodowej. Zbierając dane statystyczne, instruktorzy z Książnicy Pomorskiej korygowali nieprawidłowo wypełniane elektroniczne formularze. Niestety, nie wszystkie biblioteki poprawiały błędy. Mogą więc wystąpić różnice pomiędzy danymi, którymi dysponuje biblioteka wojewódzka a danymi GUS.

Współpracowano ze Stowarzyszeniem Bibliotekarzy Polskich w projekcie Analiza Funkcjonowania Bibliotek. Działania obejmowały analizę danych i korygowanie błę-dów w formularzach wypełnianych przez biblioteki. W 2017 roku w badaniach Analizy Funkcjonowania Bibliotek udział wzięło 117 bibliotek (wszystkie biblioteki publiczne województwa zachodniopomorskiego zarejestrowały się na portalu projektu).

W związku z podziałem środków MKiDN na zakup nowości w 2017 roku w ramach Programu Biblioteki Narodowej Zakup nowości wydawniczych dla bibliotek przeanali-zowano stan organizacyjno-prawny bibliotek publicznych w województwie zachodnio-pomorskim oraz dokonano podziału środków.

Na stronie internetowej Książnicy Pomorskiej, na bieżąco, zamieszczane są infor-macje dla bibliotek, akty prawne, materiały metodyczne oraz aktualizowane są dane teleadresowe bibliotek.

Książnica Pomorska rozprowadzała nieodpłatnie wydawane przez siebie czasopismo

„Bibliotekarz Zachodniopomorski”, służące bibliotekom w województwie między innymi jako materiał metodyczny.

Biblioteki publiczne i czytelnictwo w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku (wg powiatów) OgółemNa 100 mieszkańcówLiczba ogółemNa 100 mieszkańców

Wartość książek w zł.OgółemNa 100 mieszkańcówOgółemNa 100 mieszkańcówOgółemNa 100 mieszkańców 12345678910111213141516 Biblioteka wojewódzka40440310114925128436980831621910091302232585106422455056 MBP Szczecin Dyrekcja4044033506274361552478518933538664756688148642372145549414 Razem: powiat Szczecin4044033601776687439617652724975776566971017112274727828004469 Razem: powiat Koszalin107758110380420353139529383920902416858163565903319023084 Razem: powiat Świnoujście410276015551437941352672765108435211862292101753243 POWIATY GRODZKIE RAZEM5531885302312621418798523930478517889092016156556628338780670 Białogard miasto24354409650339630522780117167532801362878258375415 Białogard gmina7730402926037994549561042852379914128635582 Karlino9231103350336310521020112369510311115601169330836 Tychowo6828101709425078878812195554567124461823024 Razem: powiat białogardzki4814310017636036658375083111253535290111008392091371928 Choszczno2188562103615473341815177450754695215705326123115106 Bierzwnik47377030241638518321783503788222147301 Drawno5121101388527164753811198596191212212238169333 Krzęcin377920262846963573048655028483588952517 Pełczyce7921604372155291284411128627479245603105056 Recz562523247274405103296106275309662711860111 Razem: powiat choszczeński490682452424734946362385381033237253151062612172619553 Drawsko Pomorskie16310623579821918631832113614021941325640157474629 Czaplinek11945101705614361148241101346549836826265

Zakup książekCzytelnicy

Wypożyczenia na zewnątrz książek, czasopism, zbiorów specjalnych i dokumentów elektronicznych Książki, czasopisma, zbiory specjalne i dokumenty elektroniczne udostępnione na miejscuPowiat/gminaStan ludności

Plac ów ki b ibliotec zne

Punk ty bi blio tec zne Księgozbiór w woluminach (łącznie z czasopismami oprawnymi)Przybyło książek

S

SPRAWOZDANIA

Biblioteki publiczne i czytelnictwo w województwie zachodniopomorskim w 2017 roku (wg powiatów) OgółemNa 100 mieszkańcówLiczba ogółemNa 100 mieszkańców Wartość książek w zł.OgółemNa 100 mieszkańcówOgółemNa 100 mieszkańcówOgółemNa 100 mieszkańców 12345678910111213141516

Zakup książekCzytelnicy

Plac ów ki b ibliotec zne

Punk ty bi blio tec zne

Księgozbiór w woluminach (łącznie z czasopismami oprawnymi)Przybyło książek Kalisz Pomorski7399132700836579362281240290512135681832954 Ostrowice250621245119784503001271974681943981756959278 Wierzchowo43222023902553286286778044661185591982115 Złocieniec153401932478212137573651787210137185031219286 Razem: powiat drawski57822131516075327853784258792428551110805041391376524 Goleniów3588470619421735725495814928844194121292653603152988 Maszewo88252019801224519491610261598712391140703680 Nowogard2476090132879537168816617386253620159743439469250280 Osina3058131911862561859219153014251411221367214570 Przybiernów509212117362302452455615023752385472555 Stepnica4929202504150883576716191026561310145206341569 Razem: powiat goleniowski825482252705173289630871411182323973012262841318113630138 Gryfice2394460635842662453197884181232371452758220880937 Brojce379310152054015073579825116948516225120632 Karnice40652023123569432428119810466114795118271467 Płoty8937101958521947647651247411751317043191464952 Rewal388120293637576426421710764281726256854914 Trzebiatów16809205538733015691452934294161410177391069476 Razem: powiat gryficki614291402062473366079533391174056942111034761681887431 Gryfino32175801471604573522228375502251931610201831748935152 Banie640031328905141723152824282137341111881186206432 Cedynia43231013271307446376984002235978622613322308 Chojna13880113488125117391085825439117582326116817523126

Zakup książekCzytelnicy

Plac ów ki b ibliotec zne

Punk ty bi blio tec zne

Księgozbiór w woluminach (łącznie z czasopismami oprawnymi)Przybyło książek Mieszkowice727540379915224634556968682911200062757388102 Moryń43271011974277345328883773709875520255913 Stare Czarnowo3812202574067549847512101127311910642279204254 Trzcińsko Zdrój54023024858460545529101192373814122462278795163 Widuchowa54852027241497929920171980396618152962798168149 Razem: powiat gryfiński83079252356006429102107979101769751095913213891257108796131 Kamień Pomorski14278326906648412657805225002724193532024719993140 Dziwnów398233356788961150841212161211092817492439219155 Golczewo5922202051834634334369510574109298157250142 Międzyzdroje653510464047101685153023379322161336505899630957474 Świerzno42764053391124911841184281625078418188184404868114 Wolin12224604795239219061496123719913931123057189252821 Razem: powiat kamieński47217195273009578753361741314500387451916904335863038134 Kołobrzeg465273414623531452714664101212727509161024712203359572 Kołobrzeg gmina (Zieleniewo)107413026589248786786721700781716609155143413 Dygowo56283017178305446446812000559109357166266547 Gościno51712026688516785591111082548398053156158231 Rymań4009101419735428021555071318830307641810 Siemyśl3771402444664891167318110704511258431554930131 Ustronie Morskie36962028365767847744201681710352818862510261771 Razem: powiat kołobrzeski79543184283698357932681191019875511136141642252064724159 Będzino859640256762991328116414253001157132356327411809137 Biesiekierz675537314534661567144621333871141171993129518119268

S

SPRAWOZDANIA

Zakup książekCzytelnicy

Plac ów ki b ibliotec zne

Punk ty bi blio tec zne

Księgozbiór w woluminach (łącznie z czasopismami oprawnymi)Przybyło książek Bobolice921622180531961103778817079987111519416511525125 Manowo (z siedzibą w Wyszewie)690542241273491530131719248956991011263163260838 Mielno4968233008760614311431293380023474719591394298060 Polanów8855413281737116041540173265613751629573334735383 Sianów1379778372682702831252218447273583264834535032200233 Świeszyno7047201702924293276411160984847712910181512 Razem: powiat koszaliński661392823216510327123261096217227942117731817458926487409132 Łobez142452093683658142213349343931621115639239620662145 Dobra44861026412589534532121125160814958921468715 Radowo Małe36561011328310406406119640238711496314171547 Resko807410362374498375967130281074134209752143316536 Węgorzyno7072212244431779659181147910931526131369609786 Razem: powiat łobeski37533711901045063995345997979146341214570538872477193 Myślibórz2017340367721821447107552428521141042045208782039 Barlinek195534051964266116411646186111502819510100232112 Boleszkowice2880112287779443843815704424594665162813 Dębno20838610962424623380325616658304649229054643556452271 Nowogródek Pomorski (z siedzibą w Karsku)3364201194335539239212785439612613618200 Razem: powiat myśliborski66808171121979832968216325912362489061316290224466674100 Police41585308301120032932965775570530013987272371937347 Dobra (koło Szczecina)219554024692112152610865249751259618078827393

Zakup książekCzytelnicy

Plac ów ki b ibliotec zne

Punk ty bi blio tec zne

Księgozbiór w woluminach (łącznie z czasopismami oprawnymi)Przybyło książek Kołbaskowo12529201082486122270461528586871198396419633 Nowe Warpno16641011128669150150939792921888475323218193 Razem: powiat policki777331001296551676191490561198097719101376351772752635 Pyrzyce1956670800884099427874189781651825005128480925 Bielice31191018154582446963300031110102043274934158 Kozielice2568202275788628928911735042717109084254593179 Lipiany6381202311036267352981305894315127031995028 Przelewice5232442809853767460912154036411218137347270152 Warnice34932014706421118883988319917244965719 Razem: powiat pyrzycki4035918418691346331422398658777429211786811951819645 Sławno1264120619004901623146512352912362196731753322780180 Sławno gmina (Żukowo)893820269903021077985112252923032739315246 Darłowo27057204834417920491460535899255993098811514015 Darłowo gmina800156438875491822180323486615217105301329871123 Malechowo640150358485607737131117398848139236144426667 Postomino6972101017514660750871000529246881994486 Razem: powiat sławieński7001017622714432479516934101697836812101276911823929056 Stargard6831832112677165436128514700038348121204241763057145 Stargard (z siedzibą w Klępinie)13025604698736181078661825574561006477136210 Chociwel58873034040578107792316181408171419756336326655 Dobrzany49672041205830294294610041443963001273216 Dolice796050448125631421123516222011454185330367019873250

S

SPRAWOZDANIA

Zakup książekCzytelnicy

Plac ów ki b ibliotec zne

Punk ty bi blio tec zne

Księgozbiór w woluminach (łącznie z czasopismami oprawnymi)Przybyło książek Ińsko3437101181341002482141014112031984582608 Kobylanka53361013695257901735141843335077734145681 Marianowo3186201808656862262220146995891876302392478 Stara Dąbrowa371610103072773103108751531693412923771101 Suchań433812346807994394391092357541715488357605851397 Razem: powiat stargardzki12017025435767029811237867771986631393612246095205120324100 Szczecinek miasto402632088960221362521285553604243111032412562328458 Szczecinek93345035342379780780817128860919102205585863 Barwice867140221942567747749158116417831896311836 Biały Bór530311420314383503421891578361612955244350166 Borne Sulinowo985440441184485465489599687337139401415185 Grzmiąca48245035637739940542111233174715123252555605116 Razem: powiat szczecinecki78249211424656531512087513471197558060101698812174188454 Świdwin miasto15522104968932081679352680695361832411817134110 Świdwin594120112751904113927809046386251105369162 Brzeżno325420134144122122076559854317100393098405258 Połczyn Zdrój15489564888731686657641318887761229279425027 Rąbino37002022752615983819991835474412882022 Sławoborze41171013010316189189544783961047271153208 Razem: powiat świdwiński480231361590273312592219555915934157563771173462072 Wałcz MBP2566810532672082944115852624620668396511542310390 Wałcz PBP256681045560177134480532724172839653382181285 Razem: Wałcz miasto256682098827385428819638534872794114930419244915175

Zakup książekCzytelnicy

Plac ów ki b ibliotec zne

Punk ty bi blio tec zne

Księgozbiór w woluminach (łącznie z czasopismami oprawnymi)Przybyło książek Wałcz gmina (Karsibór)12688109938782371120392672659156701535745 Człopa50284022102440375338767502064309462103221 Mirosławiec5525141911934695390116231475571084051521062 Tuczno50121013421268525489101487948610861817291218 Razem: powiat wałecki539219416340730385124894912498946349761221414753988 POWIATY ZIEMSKIE RAZEM116779431010940658563481352091053969242385713974712257675822196119782 WOJEWÓDZTWO1720982363109637847737121506114470083275645230667134142324241134900378

S

SPRAWOZDANIA Alicja Łojko

Książnica Pomorska w Szczecinie

INKUNABUŁY W NOWEJ ODSŁONIE

KONSERWACJA DWÓCH ZABYTKOWYCH KSIĄG ZE ZBIORÓW KSIĄŻNICY POMORSKIEJ W SZCZECINIE

W listopadzie 2017 roku zakończono w Książnicy Pomorskiej realizację zadania fi-nansowanego ze środków ministra kultury i dziedzictwa narodowego w ramach programu Wspieranie działań muzealnych oraz z budżetu województwa zachodniopomorskiego.

Obejmowało ono konserwację dwóch inkunabułów – zabytkowych ksiąg w języku ła-cińskim pochodzących z XV wieku, a więc będących pierwocinami sztuki drukarskiej zapoczątkowanej przez Johannesa Gutenberga w 1455 roku.

Pierwsza z nich to dzieło Raineriusa de Pisis (Raineriusa z Pizy) Pantheologia, która wydrukowana została w Wenecji przez Hermannusa Liechtensteina w 1486 roku. Druga zaś jest księgą autorstwa Joannesa de Verdeny (Jana z Verdeny) i nosi tytuł Sermones.

Powstała w Strasburgu w 1489 roku, w oficynie Georgiusa Husnera.

Pantheologia to rodzaj teologicznej encyklopedii, ujmującej ważniejsze pojęcia z tej dziedziny, wykorzystywanej na potrzeby dydaktyczne.

Z kolei dzieło Joannesa de Verdeny, stawianego w rzędzie najwybitniejszych kazno-dziei XV wieku, jest zbiorem kazań przeznaczonych do wygłaszania w niedziele i święta.

Obie księgi miały swoich wiernych czytelników i cieszyły się dobrą sławą, o czym świadczą liczne wydania na przestrzeni wieków.

Egzemplarze będące w posiadaniu Książnicy Pomorskiej wywodzą się ze Stargardu, gdzie przynależały pierwotnie do biblioteki kościoła Mariackiego. W latach 1816–1820 zbiory te przeniesione zostały do miejscowego gimnazjum ze względu na zły stan techniczny świątyni. W latach 90. powróciły jednak częściowo w mury kościoła. Pere-grynacje stargardzkich ksiąg ponownie miały miejsce po drugiej wojnie światowej. Opu-ściły Stargard i najpierw znalazły się w zbiorach bibliotecznych Muzeum Narodowego w Szczecinie, a następnie, w 1963 roku, przekazano je dzisiejszej Książnicy Pomorskiej.

Przechowywane są w skarbcu wraz z innymi cennymi zabytkowymi kolekcjami.

Dzieła te, posiadające ponad 500-letnią metrykę, nie nosiły śladów jakichkolwiek zabiegów konserwatorskich. Na skutek działania czynników zewnętrznych, kilkakrot-nego przemieszczania i niewłaściwego przechowywania w zmiennych warunkach na przestrzeni wieków, doszło do zniszczeń mikrobiologicznych i mechanicznych. To odcisnęło negatywne piętno na obu egzemplarzach. W wyniku zalania pojawiły się

Konserwacja XV-wiecznych inkunabułów w Książnicy Pomorskiej

S

SPRAWOZDANIA zawilgocenia, zacieki i zaplamienia kart. Drewniane okładziny i obszerne fragmenty zdobionej tłoczeniami skóry nosiły ślady żerowania owadów.

Projekt, który rozpoczęto w kwietniu i kontynuowano do końca listopada 2017 roku, obejmował pełną konserwację kart w blokach obu ksiąg oraz rekonstrukcję opraw z zachowaniem wszystkich oryginalnych elementów z XV wieku oraz z odtworzeniem brakujących zapinek i klamer spinających blok.

Rezultat pomyślnie zakończonych zabiegów konserwatorskich można było obej-rzeć na wystawie czasowej, prezentowanej w murach Książnicy Pomorskiej od 7 do 14 grudnia 2017 roku.

Tuż po zakończeniu ekspozycji, książki poddane zostały digitalizacji. Ich elektro-niczne kopie dostępne są w zasobie Zachodniopomorskiej Biblioteki Cyfrowej (ZBC).

Projekt pod nazwą Konserwacja dwóch inkunabułów: Rainerius de Pisis, Pantheolo-gia, 1486 oraz Joannes de Verdena, Sermones, 1489 dofinansowano ze środków ministra kultury i dziedzictwa narodowego w ramach programu Wspieranie działań muzealnych oraz z budżetu województwa zachodniopomorskiego.

Marta Kurzyńska

Biblioteka Muzeum Narodowego w Szczecinie Sylwia Matejek

Książnica Pomorska w Szczecinie

W ZŁOTÓWCE SIŁA

STOWARZYSZENIE BIBLIOTEKARZY POLSKICH WZBOGACA ZASOBY KSIĄŻNICY POMORSKIEJ

Od 2006 roku, z inicjatywy członków Koła nr 1 przy Książnicy Pomorskiej w Szcze-cinie Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, kilka razy w roku organizowane są kiermasze Książka za 1 zł. Mają one na celu nie tylko popularyzację czytelnictwa, ale również wsparcie macierzystej placówki przez gromadzenie funduszy na zakup cennych materiałów do jej zasobów.

Bodźcem do zorganizowania kiermaszu Książka za 1 zł była świadomość istnienia wielu „opuszczonych” książek, które trafiały do Książnicy z różnych źródeł, głównie z likwidowanych księgozbiorów domowych. Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi otrzymywanych darów i polityką gromadzenia, w pierwszej kolejności biblioteka uzupełnia braki w swoich zbiorach. Następnym etapem jest przekazanie książek w ramach wymiany międzybibliotecznej. Pozostałe „niezagospodarowane” książki dotąd przeznaczano na makulaturę. W 2006 roku Koło nr 1 Oddziału Szczecińskiego SBP postanowiło zrobić z nich użytek, organizując kiermasz Książka za 1 zł. Obecnie książki z likwidowanych księgozbiorów domowych są gromadzone i selekcjonowane przez wspomniane koło, które oddaje do zbioru macierzystej biblioteki wybrane tytuły, a resztę przekazuje na kiermasz. Dzięki uzyskanym pieniądzom realizowana jest działalność filantropijna poprzez zakup książek dla dzieci do Biblioteki Zespołu Szkół Szpitalnych w Szczecinie oraz Hospicjum dla Dzieci św. Jana Ewangelisty w Szczecinie. Koło staje się również mecenasem Książnicy Pomorskiej, kupując cymelia do jej zasobu bibliotecznego. Do końca 2016 roku udało się dokonać tego rodzaju zakupów za prawie 40 tys. zł. Wśród nich znalazły się między innymi: po-meranica do kolekcji starych druków – na przykład dwa dzieła o tym samym tytule Conceptus epistolici (z 1616 i 1617 roku) autorstwa teologa luterańskiego ze Szcze-cina Davida Reutza, cenne mapy do zbiorów kartograficznych – na przykład plan Szczecina z 1938 roku (Plan der Stadt Stettin), muzykalia – na przykład unikatowa fotografia szczecińskiego kompozytora i muzyka wojskowego Richarda Henriona (1854–1940) do kolekcji zbiorów muzycznych, a także rękopisy i archiwa znanych

S

SPRAWOZDANIA szczecinian – na przykład Haliny Lizińczyk czy Dariusza Bitnera – do kolekcji rękopisów.

Uroczyste obchody jubileuszu 100-lecia SBP oraz 70-lecia SBP na Pomorzu Zachod-nim zorganizowane przez Zarząd Okręgu Zachodniopomorskiego SBP stały się okazją do prezentacji przekazanych Książnicy Pomorskiej zabytkowych materiałów. Wystawa stanowiła poglądowy wybór wieloletnich darów, pokazujący najbardziej interesujące i efektowne egzemplarze, przekazane do kolekcji poszczególnych agend Działu Zbiorów Specjalnych. Pierwsza odsłona wystawy eksponującej zakupione obiekty miała miejsce w trakcie inauguracji Ogólnopolskiego Tygodnia Bibliotek w województwie zachodnio-pomorskim (5 maja 2017). Można ją było oglądać również w trakcie Kongresu Bibliotek Pomorza Zachodniego (21 czerwca 2017). W Książnicy Pomorskiej udostępniona była do 31 sierpnia 2017 roku (w Sali im. Zbigniewa Herberta od 5 maja do 23 czerwca, w Sali pod Piramidą od 23 czerwca).

Osobami odpowiedzialnymi za przygotowanie wystawy były: Hanna Dąbrow-ska (opracowanie graficzne), Jolanta Liskowacka, Alicja Łojko, Sylwia Matejek (kurator), Małgorzata Mazikiewicz (wybór materiałów i opracowanie opisów), Ewa Pierzchała.

Lista obiektów prezentowanych na wystawie Zbiory sztuki:

• Józef Aumiller, portret Stanisława Staszica, brąz, lata 30. XX wieku;

• Zofia Stryjeńska, cykl Tańce Polskie: Góralski, batik, lata 30. XX wieku;

• Józef Ignacy Kraszewski, Spazio di Latte w Italii, akwaforta, 1926 rok;

• N. Lehman, portret Richarda Henriona, fotografia czarno-biała, sprzed 1900 roku.

Wystawa W złotówce siła – SBP wzbogaca zasoby Książnicy Pomorskiej Fot. Sylwia Matejek

Stare druki:

• Programy szkolne wydane dla gimnazjów w Szczecinie i Stargardzie w latach 1737–1739.

• Dysputy teologiczne wygłoszone na uczelniach Pomorza w latach 30.

• Himmlisches Freuden-Mahl Der Kinder Gottes auf Erden. Oder : Geistreiche Geb-ete […], druk i wydanie Sternischen Buchdruckerey, Lüneburg 1751. Modlitewnik przechowywany w tekturowym etui wykończonym ręcznie drukowanym ozdobnym papierem, na oprawie wytłoczone złocone inicjały właściciela i rok wydania.

• Kercken Ordening Im Lande tho Pomern, Dorch de [...] Försten vnd Herren, Herrn Barnim, vnd Herrn Philipsen [...] gedechtnis, beide Hertogen tho Stettin Pomern […], Jacob Söuenbürger, Wittemberg 1563. Protestancka ordynacja kościelna przeznaczona dla Pomorza.

• Joachim Camerarius, Symbolorum Et Emblematum Centuriae quatuor […], Ludovici Bourgeat, Mogvntiae 1677. Dzieło niemieckiego botanika i medyka Joachima Camerariusa (1534–1598), jeden z najsłynniejszych zbiorów emble-matów przyrodniczych.

• Pieter Cornelis van Brederode, Analysis Seu Resolvtio Dialectica Qvatvor Libro-rum Institutionum Imperialium […], Theodosius Rihelius, [Strasbourg, 1593].

Komentarze do prawa rzymskiego. Na okładzinie tylnej znajduje się superekslibris z herbem Księstwa Pomorskiego.

• Fabian Dochtorowicz, Głos poselski w głosie kaznodzieyskim […], Drukarnia J.K.Mci y Rzeczypospolitej Col. Soc. Jesu, Warszawa 1748. Zbiór kazań sejmo-wych kaznodziei królewskiego.

• D. Martini Luthers kleiner Catechismus […], Hermann Gottfr. Effenbahrt, Stettin [około 1746]. Mały katechizm autorstwa Marcina Lutra wydany w Szczecinie.

Zbiory rękopiśmienne:

• listy Małgorzaty Duczmal, Jerzego Dudy Gracza, Edwarda Stachury, Zygmunta Trziszki i Britty Wuttke ze zbiorów Haliny Lizińczyk – długoletniej dziennikarki Polskiego Radia Szczecin;

• dzienniki Dariusza Bitnera – Kajet silver 1981–1982, Kajetbraun 1985–1988;

• korespondencja Jana Brzechwy do Włodzimierza Mikołajewskiego – 11 listów, 3 karty pocztowe i 3 telegramy wysłane z Jałty, Obór, Paryża i Warszawy w latach 1964–1965;

• dokumenty z archiwum Kopystyńskich – dokumenty osobiste, fotografie, świa-dectwa szkolne, karty ewakuacyjne i inne materiały dokumentujące dzieje rodziny przybyłej na Pomorze Zachodnie po 1945 roku.

Zbiory kartograficzne:

• Sfera armilarna [replika z XIX/XX wieku?]. Armillarsphäre Messing Antikstyle.

Astrological Globe, Chez G Gobille a P Ache Royalle, Paris. Globus – mosiądz, podstawa drewniana, średnica 18 cm, wysokość 28 cm.

S

SPRAWOZDANIA

• Równikowy zegar słoneczny [replika z XVI/XVII wieku?].

• [Globen mobile mit 5 historischen Globen] / Authentic Models, [The Netherlands AM NL], [Zeewolde, XXI wiek]. W zestawie pięć globusów – Weber Costello Globe XX w., Mercator Globe XVI w., Vaugondy Globe XVIII w., Hondius Globe XVII w., RMN Globe XIX w. Tytuł w kolorowym ozdobnym kartuszu na Vaugondy Globe. Na czaszach globusów Merkatora i Hondiusa w kilku miejscach krótkie teksty objaśniające.

• Sekstans żeglarski, Kelvin & Huges, London 1917.

• [Globus Ziemi] [replika, XX wiek], [1950–1960?]. Globus – kolorowy, drewniana podstawa, średnica czaszy 24 cm, wysokość 35 cm. Brak tytułu i adresu wydawni-czego. Na globusie mapa krajobrazowa, z zaznaczonymi morzami, kontynentami i największymi rzekami. Na mapie, na poszczególnych kontynentach, w trapezach informacje o odkrywcy ozdobione rysunkami statków, tubylców, potworów mor-skich, zwierząt. Wykonany z drewna i płyty pilśniowej, osadzony na statywie ho-lenderskim, wokół globusa drewniany południk, wokół równika koło horyzontalne.

W dokumencie Bibliotekarz Zachodnio-Pomorski : biuletyn poświęcony sprawom bibliotek i czytelnictwa Pomorza Zachodniego. R.59, 2018 nr 1 (158) (Stron 89-109)