ROZWÓJ INFRASTRUKTURY WARUNKIEM POPRAWY POZIOMU ŻYCIA MIESZKAŃCÓW
STYMULOWANIE PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W GMINIE
Pojęcie przedsiębiorczości należy traktować jako postawę i jako proces. Jako postawa - przedsiębiorczość jest cechą jednostek ludzkich i polega na skłonno-ści do podejmowania nowych działań, ulepszania istniejących elementów śro-dowiska, na twórczo aktywnej postawie wobec otaczającej tę jednostkę rzeczy-wistości (Duczkowska-Małysz 1993).
Przedsiębiorczość nie jest cechą osobowości, ale sposobem postępowania, chociaż jednostka przedsiębiorcza powinna wyróżniać się takimi cechami jak: skłonność do podejmowania ryzyka, gotowość do przyswajania nowej wiedzy, poszukiwawczy umysł, zdolność do obserwacji i zauważania rzeczy wymagają-cych zmiany, umiejętność kontaktów z otoczeniem, zdecydowanie, odpowie-dzialność, rzeczowość, umiejętność wykorzystania okazji do twórczego działa-nia. Osoby przedsiębiorcze, które podejmują działalność gospodarczą powinny cechować się: skłonnością do wprowadzenia innowacji, skłonnością do oceny swojej działalności, umiejętnym wdrażaniem nowości.
Przedsiębiorczość jako proces polega na powstawaniu i rozwoju jednostek przedsiębiorczej działalności gospodarczej (firm), cechujących się innowacyj-nością.
Postawa przedsiębiorcza i proces przedsiębiorczości przenikają się wzajem-nie. Zatem rozwój przedsiębiorczości na wsi można określić jako postawę i rodzaj działań organizacyjno-kierowniczych w przedsiębiorstwie opartym na motywach zysku, innowacji, konkurencji ryzyku, własnej odpowiedzialności przedsiębiorcy. Daje on rolnictwu szansę na modernizację i wejście w więzi
Rozwój infrastruktury warunkiem poprawy poziomu życia. 135
integracyjne z przemysłem przetwórstwa rolno-spożywczego, handlem, obsługą rolnictwa. Przedsiębiorczość traktowana jako proces powstawania i rozwoju firm na terenach wiejskich jest głównym instrumentem przemian strukturalnych na wsi.
Ważne znaczenie w przemianach strukturalnych na obszarach wiejskich ma przedsiębiorczość w działalności pozarolniczej, która przyczynia się do:
- zmiany struktury społeczno-zawodowej (odchodzenie ludności z rolnictwa do działalności pozarolniczej),
- wzrostu procesu uprzemysłowienia rolnictwa, wynikającego ze stosowania w większym zakresie przemysłowych technologii i środków produkcji w wytwarzaniu żywności,
- urbanizacji wsi (tworzenie infrastruktury o charakterze miejskim, zmiana popytu, modelu życiu, itp.),
- zmiany struktury agrarnej (efekt przechodzenia ludności rolniczej do działalności pozarolniczej).
Bardzo istotnym elementem w rozwoju przedsiębiorczości jest wyposażenie w infrastrukturę techniczną oraz instytucjonalną. Szczególna rola przypada rozwojowi infrastruktury instytucjonalnej, co stanowi także przedmiot prowa-dzonych badań w gminach.
Jak wykazują wyniki badań tylko w 32% badanych gmin funkcjonują poza-rządowe organizacje, tj. fundacje, stowarzyszenia, związki międzygminne, któ-rych działalność sprowadza się do informacji i doradztwa. Zaledwie w 20% badanych gmin funkcjonują biura rachunkowe, których głównym świadczeniem usług jest doradztwo.
Niezmiernie ważną instytucją w rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich są banki, ale niestety nie wszystkie gminy mają na swoim terenie siedziby banków - w 20% gmin brak jest banków. Banki prowadzą na terenie badanych gmin wyłącznie działalność finansową. Bardzo słabo rozwinięta jest sieć organizacji ubezpieczeniowych - mają swoje siedziby jedynie w 12% gmin, a ich zakres świadczeń ogranicza się do działalności informacyjnej. Na badanym terenie brak jest sieci organizacji leasingowych.
Relatywnie wysoki jest udział ośrodków doradztwa rolniczego - mają swoje siedziby na terenie 64% gmin, a ich rola polega głównie na świadczeniu usług doradczych. Wśród badanych gmin brak jest ośrodków szkoleniowych, a także brak jest inkubatorów przedsiębiorczości. Wśród innych instytucji pozarządo-wych działających na terenie gminy wymienić należy klub rozwoju przedsię-biorczości (w gminie Manowo) oraz punkt informacji turystycznej w (gminie Malechowo). Jak powszechnie wiadomo, konieczne są na obszarach wiejskich zmiany struktury społeczno-zawodowej ludności, a zwłaszcza odchodzenie od rolnictwa i wzrost zatrudnienia pozarolniczego. Proces ten powinien być wspie-rany przez samorządy lokalne. Przeprowadzone badania pokazują jednak, iż
działania zmierzające do redukcji zatrudnienia w rolnictwie, podejmowane są w nielicznych gminach - tylko w 24% badanych gmin.
Działania te dotyczyły głównie szkoleń w zakresie obsługi komputera i przedsiębiorczości, a w jednym przypadku (gm. Bierzwnik) był to Program „Akademia Rybna". Łącznie w szkoleniach w 6 gminach uczestniczyło 311 osób, co stanowi przeciętnie ok. 50 osób szkolonych w gminie. Na podkreślenie jednakże zasługuje fakt, iż w 76% gmin nie prowadzono żadnych działań
zmierzających do redukcji zatrudnienia rolniczego. Należy także mieć na uwa-dze, że w 44% gmin brak jest działalności pozarolniczej. Zatem stymulowanie przedsiębiorczości w gminach należy zaliczyć do niezwłocznych działań.
LITERATURA
D u c z k o w s k a - M a ł y s z K., 1993, Przedsiębiorczość na obszarach wiejskich, IRWiR PAN, Warszawa.
J a s i u l e w i c z M., 1999, Przemiany społeczno-gospodarcze obszarów wiejskich
Pomorza Środkowego, Politechnika Koszalińska, s. 73-80.
J a s i u l e w i c z M., 2001, Obszary wiejskie woj. zachodniopomorskiego w kontekście
integracji z Unią Europejską, konferencja naukowa nt. „Obszary wiejskie a wejście
Polski do UE", SGH Warszawa, maszynopis.
K o ł o d z i e j c z y k D., 2000, Podstawowe kierunki działań w zakresie aktywizacji
obszarów wiejskich województwa zachodniopomorskiego, Problemy integracji rolnictwa, FAPA, 1, 3.
P i ę c e k B., 2001, Rozwój infrastruktury na wsi a warunki życia ludności wiejskiej. Wieś i Rolnictwo, I.
Polska Wieś 2000. Raport o stanie wsi, 2001, FDPA, Warszawa.
Raport o rozwoju społecznym Polska 2000. Rozwój obszarów wiejskich, 2000, UNDP
Warszawa.
Rocznik statystyczny województw, 2001, GUS. Warszawa.
W o ź n i a k R., 2001, Obraz i skutki bezrobocia w Polsce w następstwie globalizacji,
[w:]. Wpływ integracji europejskiej na przemiany strukturalne obszarów o wysokim bezrobociu, Politechnika Koszlińska, s. 181.
INFRASTRUCTURAL D E V E L O P M E N T AS A CONDITION FOR I M P R O V E D LIVING STANDARDS (AS EXEMPLIFIED BY THE VOIVODSHIP OF W E S T E R N
POMERANIA)
One of the essential conditions if the standard of living of the inhabitants of rural areas is to improve is the development of infrastructure.
Rozwój infrastruktury warunkiem poprawy poziomu życia.. 137
rural parts of Western Pomerania Voivodship are outfitted with infrastructure, and this inevitably influences the standard of living, reducing the difficulty or level of tedium associated with work and activity in the home, as well as regular travel to work and school.
T h e d e v e l o p m e n t of rural areas is possible, if based on the creation of j o b opportunities for non-agricultural workers. Business activity in rural a r e a s is based mainly on private entrepreneurs, co-operative societies and joint ventures with foreign capital. T h e capital is thus c o m i n g in the main f r o m outside the local s y s t e m . But it is hard to imagine such an e c o n o m y functioning without well-developed infrastructure, and infrastructural investments are of high capital absorbency, and long p a y b a c k periods.
T h e d e v e l o p m e n t of infrastructure is thus a basic tenet of any "equal start" for rural society. It requires the provisioning of new opportunities for work a w a y f r o m agriculture, a base for the c o m m e n c e m e n t of new business activities and an increase in o w n budgets. Infrastructural investments are in fact a classic instrument of g o v e r n m e n t intervention, as local g o v e r n m e n t is simply unable to m a k e up for disparities in the provisioning of technical infrastructure that have developed over years, to d e v e l o p the e l e m e n t s to new socio-economic conditioning, or to meet the civilisational r e q u i r e m e n t s connected with the o p e n n e s s of national economies. Policy should thus aim at p r o m o t i n g the competitiveness of a given c o m m u n i t y in regard to other a r e a s - by increasing its attractiveness as a place to live and by allocating production and services units. Such an approach can assure e c o n o m i c d e v e l o p m e n t , j o b creation and a rise in living standards for the inhabitants of rural areas. T h e creation of non-agricultural j o b s in rural areas is the only way to reduce u n e m p l o y m e n t , which is extremely high in the voivodship of Western Pomerania
Dr hab. Michał Jasiulewicz, prof. PK Katedra Agrobiznesu
Politechnika Koszalińska
Małgorzata ŚLUSARCZYK-JUREK Uniwersytet Szczeciński, Szczecin