System bankowy i jego funkcje

System bankowy jest jednym z podstawowych segmentów systemu finansowego w gospodarce rynkowej. Składa się z instytucji, którymi są różnego rodzaju banki funkcjonujące na poszczególnych rynkach finansowych. W swej działalności wykorzystują one instrumenty finansowe pozwalające na realizację określonych operacji i oferowanie produktów zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi i przyjętymi zasadami³⁷¹.

W krajach o gospodarce rynkowej podstawową regułą współczesnej bankowości³⁷² jest dwupoziomowy system bankowy, oparty na wydzielonej zasadzie bezpośredniej działalności kredytowej z banku centralnego i powierzeniu jej bankom komercyjnym, zazwyczaj o charakterze uniwersalnym.

W ten sposób system bankowy jest odpowiedzialny za³⁷³:

stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz inwestowanie;

zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi i transferu w czasie ponad granicami;

zapewnienie rozwiązań w zarządzaniu ryzykiem bankowym; zapewnienie informacji cenowej o produktach bankowych;

stworzenie warunków do transformacji środków pieniężnych i ich inwestowania w czasie, zarówno co do wielkości, jak i ryzyka.

Kierunki rozwoju systemu bankowego w różnych krajach są uzależnione od potrzeb klientów i od środowiska gospodarczego, w którym on funkcjonuje. Jednak w każdym systemie bankowym w krajach o gospodarce rynkowej banki spełniają trzy podstawowe funkcje ekonomiczne³⁷⁴:

1. kreują pieniądz będący ostatecznym środkiem zapłaty;

2. kreują zdecentralizowany pieniądz wkładowy, jako instrument kredytowy i środek płatniczy, mając udział w społecznym podziale pracy;

3. pośredniczą pomiędzy posiadaczami a potrzebującymi środków pieniężnych, dokonując alokacji i transformacji środków.

Kreacja pieniądza w systemie bankowym następuje zarówno przez bank centralny, jak i banki komercyjne. Emisja pieniądza w gospodarce polega na jego wprowadzeniu i wycofaniu z obiegu, zarówno przez bank centralny, jak i banki komercyjne. Pieniądz jest wykorzystywany jako miernik za pomocą którego można wyrażać wartość wszelkich towarów i usług, umożliwia także pomiar efektywności gospodarowania³⁷⁵.

Banki kreują dwa rodzaje pieniądza³⁷⁶:

Pieniądz gotówkowy będący pieniądzem banku centralnego i równocześnie zobowiązaniem tego banku. Emisja pieniądza gotówkowego obejmuje zarówno nadanie znakom pieniężnym wprowadzonym do obiegu charakteru prawnego środka zwalniania z zobowiązań, jak i wypłatę z banku centralnego znaków pieniężnych o wzorach i wartościach nominalnych określonych przez prawo.

369 A. Talecka, P. Niczyporuk, Bankowość, system bankowy i usługi, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2004, s. 23.

370

Finanse, red. M. Podstawka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010, s. 447.

371 System finansowy w Polsce, t. 1, red. B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2008, s. 69.

372 B. Kosiński, A. Z. Nowak, Podstawy współczesnej bankowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011, s. 28.

373 Bankowość. Podstawowe założenia…, op. cit., s. 19–20.

374 Finanse, red. M. Podstawka…, op. cit., s. 447.

375 A. Bień, W. Bień, Kalkulacja ceny pieniądza w lokatach, pożyczkach i kredytach. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009, s. 13.

Pieniądz bezgotówkowy zwany bankowym, depozytowym albo wkładowym czy też żyrowym. Pieniądz bankowy jest pochodnym pieniądza banku centralnego. Gdy pieniądz gotówkowy trafia do banków w formie wkładów, wówczas staje się podstawą kredytowej kreacji pieniądza bankowego. Kreacja pieniądza bankowego polega na wprowadzaniu i wycofywaniu jego z obiegu głównie za pomocą udzielanych kredytów. Udzielane, z przyjętych depozytów, kredyty powodują zmiany ilości pieniądza w obiegu. Kreacja pieniądza żyrowego może następować w banku centralnym, jak i bankach komercyjnych³⁷⁷. Podstawą kreacji pieniądza w banku centralnym są przede wszystkim depozyty banków komercyjnych i instytucji publicznych, zaś w bankach komercyjnych – depozyty gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i innych jednostek. Podstawą kreowania pieniądza w bankach komercyjnych są wkłady pierwotne ich klientów. W wyniku udzielania kredytów przez banki powstają wkłady pochodne, a więc nowo kreowany pieniądz³⁷⁸. Możliwości kreowania pieniądza bankowego przez banki komercyjne są ograniczone przez wielkość pieniądza rezerwowego. Są to środki banków komercyjnych utrzymywane na rachunku w banku centralnym oraz gotówka w kasach i skarbcach, które stanowią płynne rezerwy banków komercyjnych, zwane bazą monetarną obiegu pieniężnego. Ograniczenie kreacji pieniądza przez banki komercyjne wynika z konieczności utrzymania płynności, co warunkuje wielkość środków banku centralnego.

We współczesnych gospodarkach pieniądz bankowy ma najistotniejsze i stale rosnące znaczenie. Wypiera z obiegu pieniądz gotówkowy.

Udział w społecznym podziale pracy polega na przejmowaniu przez banki w gospodarkach o rozwiniętym podziale pracy szeregu czynności finansowych od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych. Banki przede wszystkim przyjmują wkłady i udzielają kredytów, co sprawia, że przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe nie muszą same szukać kredytobiorców czy kredytodawców. Banki przejmują także szereg czynności w zakresie obrotu płatniczego i obrotu papierami wartościowymi, a ponadto³⁷⁹:

Banki spełniają rolę jednostek transformacyjnych, pośredniczących w doprowadzaniu do wzajemnego uzgadniania struktur podaży i popytu w zakresie wielkości środków pieniężnych, terminu informacji i ryzyka. Banki są pośrednikami finansowymi. Chociaż w krajach rozwiniętych udział banków w rynku zmniejsza się na rzecz pośredników na rynku kapitałowym, to jednak w krajach przechodzących transformację systemową oraz w krajach rozwijających się banki stanowią dominującą grupę pośredników finansowych.

Banki pełnią rolę płatnika poprzez realizowanie płatności w imieniu i na rachunek klientów. W rozwiniętej gospodarce zarówno przedsiębiorstwa, jak i gospodarstwa domowe codziennie dokonują zapłaty za dobra i usługi. W rozliczeniach pieniężnych uczestniczą wszystkie instytucje finansowe, a zwłaszcza sektor bankowy wraz z bankiem centralnym. Powszechność i skala przeprowadzanych transakcji rozliczeniowych sprawiła, że bankowe usługi rozliczeniowe stały się najbardziej popularnymi usługami. Banki pełniąc w gospodarce funkcję rozliczeniową, kształtują zasady, organizują i kontrolują rozliczenia pieniężne. Jakość tych rozliczeń wpływa na efektywność funkcjonowania całej gospodarki. Postęp technologiczny wprowadzany przez instytucje niebankowe zagraża roli banków w zakresie systemów płatniczych.

Obecność banków jest więc niezbędna dla zapewnienia płynności i efektywnego współdziałania systemu finansowego i gospodarki. Sprawne ich funkcjonowanie zależy

377 P. Schaal, Pieniądz i polityka pieniężna, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1996, s. 29.

378 System finansowy w Polsce, lata dziewięćdziesiąte, red. B. Pietrzak, Z. Polański, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2000, s. 42.

w dużym stopniu od zaufania, jakim cieszą się one na rynku pełniąc rolę pośredników finansowych³⁸⁰.

Pośrednicy finansowi definiowani są na różne sposoby³⁸¹. Są to podmioty, których działalność ma na celu ułatwienie oraz uczynienie efektywniejszym bezpośrednie zawieranie transakcji finansowych pomiędzy jednostkami posiadającymi a jednostkami potrzebującymi

środków pieniężnych. Pełnią usługi w postaci³⁸²:

pośrednictwa w zawieraniu transakcji finansowych między pierwotnymi a pośrednimi biorcami i dawcami środków pieniężnych;

informowania potencjalnych dawców środków o istnieniu biorców środków lub form inwestycji;

przejmowania określonych rodzajów ryzyka, które jest związane z roszczeniami wynikającymi z różnych form inwestowania pieniędzy.

Z makroekonomicznego punktu widzenia pośrednicy finansowi znajdują się pomiędzy zgłaszającymi popyt na pieniądze i jego podaż. Nawiązują z nimi osobne stosunki umowne³⁸³. Zatem klienci nie muszą poszukiwać odpowiedniego partnera dla pojedynczej transakcji, gdyż pośrednicy finansowi zaspokajają ich potrzeby, co w efekcie prowadzi do obniżki kosztów³⁸⁴.

Pośrednicy finansowi oferują klientom z jednej strony rozmaite formy lokowania środków, z drugiej strony – różnorodne formy finansowania. Banki odgrywają ważną rolę w gospodarce³⁸⁵, bowiem redukują:

1. koszty transakcyjne; 2. koszty informacji.

Koszty transakcyjne, czyli czas i pieniądz wydane na przeprowadzenie transakcji, stanowią główny problem zarówno klientów, którzy dysponują nadwyżkami, jak i tych, którzy chcą je pożyczyć. Pośrednicy finansowi mogą je znacznie obniżyć, ponieważ są ekspertami w tej dziedzinie, a ich wysokie obroty umożliwiają im osiągnięcie korzyści skali, czyli redukcję kosztów transakcyjnych wraz ze wzrostem wielkości dokonywanych transakcji.

Natomiast koszty informacji wiążą się z faktem, że na rynku finansowym często, aby podjąć właściwą decyzję, jedna strona nie posiada informacji o drugiej stronie. Pośrednicy finansowi rozwiązują dwa istotne problemy związane z transakcjami finansowymi, a dotyczącymi informacji o ich uczestnikach: problem negatywnej selekcji, a więc przed zawarciem transakcji oraz ryzyko nadużycia pojawiające się po przeprowadzeniu transakcji³⁸⁶.

Jako pośrednicy finansowi banki pełnią dwie funkcje³⁸⁷: 1. funkcję transakcyjną;

2. funkcję transformacyjną.

Funkcja transakcyjna polega na tym, że banki dokonują operacji polegających na przyjmowaniu i udostępnianiu środków pieniężnych. Banki pośredniczą między posiadającymi kapitał (oszczędzającymi), a potrzebującymi środków pieniężnych, czyli między tymi, którzy gromadzą oszczędności, a tymi, którzy inwestują.

380 A. Talecka, P. Niczyporuk, Bankowość…, op. cit., s. 14.

381

Money and Banking Statistics in the Accession Countries: Methodological Manual, European Central Bank, Frankfurt am Main 2001.

382 M. Bitz, Produkty bankowe, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1998, s. 28–30.

383 H. E. Büschagen, Przedsiębiorstwo bankowe, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1997, s. 26.

384

A. Talecka, P. Niczyporuk, Bankowość…, op. cit., s. 15.

385 Ch. Hainz, Creditor Passivity: The Effects of Bank Competition and Institutions on the Strategic Use of Bankruptcy Filings, “Journal of Comparative Economics”, 2009, No. 37, s, 582.

386 F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2002, s. 67–72.

Funkcja transformacyjna polega na doprowadzaniu przez bank do zrównoważenia różniących się struktur podaży i popytu kapitału. Zmienia zatem ilościowo–jakościowe cechy kapitału, a więc rozmiary, ryzyko i terminy płatności. W bankach następuje proces przetwarzania, inaczej transformowania, a więc przekształcania drobnych oszczędności w wielkie inwestycje.

W wyniku transformacji kapitału i dzięki efektywniejszemu jego wykorzystaniu następuje zwiększenie jego wartości. Banki przyczyniają się do ekonomicznej efektywności poprzez alokację oszczędności na inwestycje napędzające gospodarkę. Następuje to na podstawie dodatkowo świadczonych usług transformacji. Klient, deponując oszczędności w banku, staje się jego wierzycielem, zaś korzystający z kredytów – dłużnikiem. Transformacja obejmuje wielkość środków, terminy, ryzyko, przestrzenną alokację

środków i informację³⁸⁸:

Funkcja transformacji wielkości środków polega na tym, że banki przyjmują dużą liczbę małych wkładów i pozyskane w ten sposób środki udostępniają kredyt odbiorcom w postaci dużych kwot kredytobiorcom. Możliwa jest także i transformacja w odwrotnym kierunku, gdyż z dużej lokaty bank może udzielić wiele małych kredytów. Banki dokonują więc koncentracji kapitałów, gdyż drobne wkłady wykorzystują do wielkich inwestycji. W praktyce oznacza to przejęcie przez bank dużego ryzyka, ale zapewnienie zysków.

Funkcje transformacji terminów banki spełniają wówczas, gdy przejmują środki od deponentów z terminami zwrotu odmiennymi od tych, na jakie same udzielają kredytów. Banki mogą udzielać kredytów³⁸⁹ na dłuższy termin niż to wynika z ich zobowiązań wobec deponentów, korzystających z prawidłowości występujących przy procesach masowych, że część wkładów nie zostanie wycofana w terminie wymagalności. Banki przyjmują środki pieniężne bezterminowo bądź na krótkie okresy, zaś wykorzystują je do operacji o dłuższych terminach, co oznacza, że następuje transformacja terminów. Taka transformacja jest możliwa przede wszystkim dzięki temu, że w praktyce bankowej występuje: prolongata wkładów, przyjęcie nowych wkładów, możliwość upłynnienia przez banki przed terminem części aktywów czy też inne możliwości pozyskania przez banki środków. Niewątpliwie, transformacja terminów wiąże się ze znacznym ryzykiem banku, które jest zmniejszane poprzez zastosowanie różnych instrumentów ograniczających.

Transformacja ryzyka w banku jest możliwa dzięki wewnętrznemu rozłożeniu ryzyka między wiele podmiotów oraz dzięki zewnętrznemu zabezpieczeniu poprzez fundusze gwarancyjne, kredyty banku centralnego oraz operacje na rynku pieniężnym.

Transformacja przestrzennej alokacji środków polega na tym, że banki doprowadzają do równowagi między przestrzenną strukturą popytu na kapitał i jego podażą, a więc na skalę narodową lokalną, regionalną, jak i globalną.

Funkcję transformacji informacji banki wykonują, likwidując konieczność indywidualnego poszukiwania przez uczestników rynku finansowego podmiotów

zainteresowanych zawarciem umów oraz indywidualnego sprawdzania

ich wiarygodności. W ostatnich czasach funkcja informacyjna staje się coraz ważniejsza w działalności bankowej.

Reasumując, rolę banku można więc określić następująco³⁹⁰:

Rola płatnika: dokonywanie płatności w imieniu swoich klientów biznesowych³⁹¹.

388

A. Talecka, P. Niczyporuk, Bankowość…, op. cit., s. 17.

389 F. S. Mishkin, Ekonomika pieniądza…, op. cit., s.17

390 Wł. L. Jaworski, Zb., Krzyżkiewicz, B. Kosiński, Banki, rynek, operacje, polityka, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 1998, s. 14.

391

T. P. Opiela, E. M. Nikiel, Customer Type and Bank Efficiency in Poland, “Contemporary Economic Policy”, 2002, Vol. 20, No. 3.

Rola agenta: działanie w imieniu klientów w zakresie emisji papierów wartościowych i zarządzanie własnością klientów.

Rola gwaranta: poparcie udzielane klientom w spłacie ich zobowiązań.

Rola pośrednika³⁹²: dokonywanie transformacji otrzymywanych depozytów w kredyty, przede wszystkim dla przedsiębiorstw (pośrednictwo między podmiotami deficytowymi i nadwyżkowymi) ze względu na niedoskonałość informacyjną rynków³⁹³.

Rola instrumentu w realizacji polityki gospodarczej kraju; regulowanie podaży pieniądza poprzez działanie banku centralnego.

Banki, jako pośrednicy finansowi, są więc jednostkami prowadzącymi działalność na powierzonych im środkach, stąd nie mogą skupić swojej uwagi wyłącznie na własnych interesach, ale również muszą ponosić odpowiedzialność względem swoich klientów³⁹⁴.

Zadania systemu bankowego nałożone przez jego funkcje pełnione w gospodarce można zdefiniować w następujący sposób³⁹⁵.

zapewnienie dostępu do systemu płatniczego;

zapewnienie finansowania podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych; zagwarantowanie płynności finansowej podmiotom gospodarczym;

przejmowanie na siebie ryzyka, które można później odsprzedać na rynku; oferowanie informacji dotyczących stopnia ryzyka.

Banki są przedsiębiorstwami, które prowadząc działalność mają, na celu dostarczenie usług finansowych do jednostek gospodarczych i osób fizycznych. Przyjmują depozyty i udzielają kredytów, obsługują podmioty gospodarcze w obrocie papierami wartościowymi oraz prowadzą emisję korporacyjnych papierów wartościowych.

Aby powyższe zadania systemu finansowego zostały spełnione, wyróżniamy następujące zasady funkcjonowania banków³⁹⁶:

Zasada samodzielności banków polegająca na działaniu przez banki we własnym imieniu, podejmowaniu suwerennych decyzji, co oznacza samofinansowanie i suwerenność finansową.

Zasada uprawnień banków wynikających z obowiązujących przepisów, takich jak np.: moc prawna dokumentów urzędowych dla dokumentów wystawianych przez banki, wystawianie bankowego tytułu egzekucyjnego czy też instytucja tajemnicy bankowej.

Zasada obowiązków banków, takich jak: przeciwdziałanie wykorzystywaniu działalności bankowej do celów przestępczych, utrzymywanie płynności płatniczej czy ochrona powierzonych depozytów.

Zasada możliwości prowadzenia przez banki także innej działalności, takiej jak np.: obrót papierami wartościowymi, nabywanie nieruchomości czy świadczenie usług konsultacyjno–doradczych.

Zasada prawa klienta do swobodnego wyboru banku.

Zasada sprawowania przez państwo nadzoru nad działalnością banków.

Zasada minimalizacji ryzyka, czemu ma służyć m.in. nadanie zdolności kredytowej kredytobiorcy.

Spełnienie podstawowych funkcji systemu bankowego może przebiegać w zróżnicowany sposób i być różnie realizowane przez instytucje w poszczególnych krajach. Konkretny system bankowy musi uwzględniać funkcje, jakie w danym ustroju gospodarczym mają spełniać pieniądz i kredyt, a także forma własności rynku i inne elementy

392 M. Szturo, Rynek usług zarządzania aktywami finansowymi, Wydawnictwo Fachowe CeDeWu, Warszawa 2010, s. 8.

393 X. Freixas, A. M. Santomero, An Overall Perspective on Banking Regulation. Economic and Business, Universitat Pompeu Fabra Barcelona, Working Paper 2003, No. 664.

394 A. Talecka, P. Niczyporuk, Bankowość…, op. cit., s. 18.

395

Finanse, red. M. Podstawka…, op. cit., s. 447.

funkcjonowania gospodarki w danym kraju. Współczesne systemy bankowe znacząco się różnią, zarówno pod względem wielkości, jak i struktury³⁹⁷. Są wynikiem procesu zmian, na których ukształtowanie i przyszłe modyfikacje mają wpływ następujące czynniki³⁹⁸:

porządek społeczny i ekonomiczny;

struktura i wielkość popytu na usługi bankowe; regulacje prawne działań bankowych;

skłonność banków do innowacji.

Wszystkie te czynniki są ze sobą bardzo ściśle powiązane i stanowią podstawę skutecznego rozwoju systemu bankowego. Celem nadrzędnym każdego systemu bankowego jest stabilność rozumiana jako zdolność systemu bankowego do zachowania płynności finansowej oraz poszczególnych banków do pokrywania strat i ryzyka towarzyszącego ich działalności z kapitału własnego. Zależy ona od trzech podstawowych czynników: stopnia konkurencji, struktury systemu bankowego i sprawności funkcjonowania poszczególnych banków³⁹⁹. Na sprawność funkcjonowania banków niewątpliwie wpływają same banki, jak również działalność instytucji zewnętrznych, takich jak: nadzór bankowy i system gwarantowania depozytów. Instytucje te są traktowane, obok innych banków, jako nieodłączna część systemu bankowego.

Dalsza ewolucja systemu bankowego będzie musiała uwzględniać nie tylko zmiany zachodzące w poszczególnych krajach, ale również w światowej gospodarce finansowej. Uwzględnienie wszystkich warunków może być dźwignią rozwoju systemu bankowego. Dostosowanie zaś struktur systemu bankowego, a w szczególności programu usług bankowych do potrzeb klientów, jest przesłanką dynamicznego rozwoju systemu bankowego. Do najistotniejszych cech środowiska, w którym działają współczesne banki należy zaliczyć⁴⁰⁰:

zlikwidowanie tradycyjnych barier oddzielających wejścia⁴⁰¹ poszczególnych typów instytucji finansowych;

zlikwidowanie barier instytucjonalnoprawnych ograniczających działalność gospodarczą⁴⁰²;

globalizację rynków finansowych;

deregulację poszczególnych segmentów rynku usług bankowych;

tendencję do konsolidacji organizacyjnej i kapitałowej banków w ramach regionalnych ugrupowań;

tendencję do powstawania grup bankowych w postaci holdingów i konglomeratów finansowych;

wprowadzenie norm ostrożnościowych ograniczających ryzyko bankowe; konkurencję na rynku usług bankowych;

innowacje technologiczne wpływające na system rozliczeń, nowe produkty i formy konkurencji;

wykształcenie się nowej międzynarodowej, transgranicznej bankowości; intensyfikację pozabilansowych form aktywności bankowców;

wzrost wymagań klientów detalicznych i korporacyjnych; wprowadzenie planowania strategicznego;

397 Marek Proniewski, Wojciech Tarasiuk, Zarządzanie instytucjami kredytowymi. Strategie, modele biznesowe i operacyjne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012, s. 47.

398 H. E. Büschagen, Przedsiębiorstwo bankowe…, op. cit., s. 31–35.

399 J. K. Solarz, Rozwój systemów bankowych, Biblioteka Menadżera i Bankowca, Warszawa 1996, s. 123.

400

Ibidem.

401 J. A. Bikker, J. W. Boss, Trends in Competition and Profitability in the Banking Industry: A Basic Framework, Société Universitaire Européenne de Recherches Financičres 2005, No. 2, s. 39.

402

Henryk J. Wnorowski, Instytucjonalne uwarunkowania działalności przedsiębiorstw w krajach Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2011, s. 41.

akceptowanie, ale i kontrolowanie, zagranicznych inwestycji w kapitał akcyjny banków danego kraju.

Zmiany w systemach bankowych są różnie odbierane w zależności od wielu czynników, jak również od tego, czy jako podstawę oceny przyjmiemy koncepcję funkcjonalną rozwoju systemów bankowych, czy może koncepcję instytucjonalną. Koncepcja funkcjonalna zakłada, że funkcje systemu bankowego są stałe, mimo zmienności form instytucjonalnych. Oznacza to, że rozwój systemu bankowego jest w pewnym stopniu pasywnym następstwem rozwoju gospodarki rynkowej. Tradycyjne podejście zakłada, że struktura instytucjonalna systemu bankowego jest mało istotna dla rozwoju gospodarczego. Natomiast podejście drugie – instytucjonalne⁴⁰³ zakłada ścisłe powiązania między kształtowaniem instytucji pośrednictwa finansowego⁴⁰⁴ a rozwojem systemu bankowego. Może być wykorzystywane do poprawienia sprawności tego systemu⁴⁰⁵. Kładzie ono akcent na zależności między rozwojem instytucji finansowych a wymuszeniem proefektywnych działań w gospodarce narodowej. Oznacza to, że nie można liczyć na spontaniczne ukształtowanie się struktury systemu bankowego⁴⁰⁶. Konieczne są odpowiednie działania ze strony rządu, które stwarzałyby możliwość racjonalnego przekształcenia systemu bankowego w system w pełni konkurencyjny w stosunku do banków innych krajów⁴⁰⁷. Działania takie są konieczne, gdyż:

właściwe formy instytucjonalne systemu bankowego ukierunkowują bieżące zachowania podmiotów gospodarczych;

rozwój gospodarki narodowej wymaga powołania nowych rodzajów instytucji bankowych;

rozwój technologii teleinformatycznych pozwala na bezpośredni dostęp produktów gospodarczych do rynków finansowych, co powoduje konieczność odpowiednich rozwiązań w zakresie bankowości.

W ujęciu instytucjonalnym system bankowy stanowi sieć instytucji bankowych wzajemnie powiązanych przez rynki pieniężne. Obejmuje on zarówno banki, jak i parabanki. Przez system bankowy należy rozumieć nie tylko same instytucje bankowe, ale także zasady ich działalności oraz funkcjonalne otoczenie instytucjonalne. Takie formy instytucjonalne kształtują się w sposób realizacji uniwersalnych funkcji systemu finansowego. Zmiana struktury instytucjonalnej dostosowuje system bankowy do przeobrażeń w jego otoczeniu oraz do aktualnego zapotrzebowania na realizację funkcji bankowych. Na zmianę tę wpływają różne czynniki: zarówno te, które warunkowały rozwój systemu bankowego w przeszłości, jak i te, które są aktualnie ogólnoświatowe i polegają na instytucjonalnym ujednoliceniu systemów bankowych⁴⁰⁸.

Należy jednak pamiętać o istnieniu pewnego niebezpieczeństwa instytucjonalnego w działaniu systemu bankowego. Stawianie interesów nadzoru finansowego ponad racjonalne ekonomiczne funkcjonowanie systemu bankowego może spowodować zagrożenie stabilności

W dokumencie Instytucjonalne i organizacyjne aspekty rozwoju usług pośrednictwa finansowego w Polsce (Stron 96-103)