System zarządzania ryzykiem, w tym własna ocena ryzyka i wypłacalności

System zarządzania ryzykiem w Pocztowym Towarzystwie Ubezpieczeń na Życie S.A. ma na celu zapewnienie stabilnego rozwoju przy świadomym i kontrolowanym uwzględnieniu istotnych ryzyk związanych z działalnością Towarzystwa. Strategia zarządzania ryzykiem zawierająca cele strategiczne oraz podstawy systemu zarządzania ryzykiem, jest integralną częścią procesu zarządzania Towarzystwem. Strategia Zarządzania Ryzykiem zawiera także

29 listę limitów ryzyk (tolerancja na ryzyko oraz strategiczne limity ryzyka). Limity są narzędziem służącym monitorowaniu istotnego ryzyka.

System Zarządzania Ryzykiem Towarzystwa opiera się na trzech liniach obrony, które zostały szczegółowo opisanie w części B.1.1.

System zarządzania ryzykiem obejmuje procesy służące identyfikacji, pomiarowi, monitorowaniu i raportowaniu oraz działania zarządcze dotyczące poszczególnego ryzyka.

W systemie zarządzania ryzykiem kluczowe role odgrywają Rada Nadzorcza, Zarząd, Komitet Inwestycyjny i Zarządzania Aktywami i Pasywami, Komitet Ryzyka oraz funkcja zarządzania ryzykiem.

Funkcja zarządzania ryzykiem stanowi centrum kompetencji Spółki w zakresie zarządzania ryzykiem. Celem funkcji zarządzania ryzykiem jest wdrożenie i utrzymanie skutecznego systemu zarządzania ryzykiem. Do głównych zadań tej funkcji należą:

• koordynacja zadań związanych z zarządzaniem ryzykiem w Towarzystwie,

• rozwój strategii, metod, procesów i procedur identyfikacji, oceny, monitorowania i raportowania ryzyka,

• monitorowanie ogólnej sytuacji ryzyka w Towarzystwie, przy uwzględnieniu powiązań pomiędzy poszczególnymi rodzajami ryzyka,

• raportowanie dotyczące zarządzania ryzykiem w Towarzystwie,

• doradzanie Zarządowi w zakresie zarządzania ryzykiem i wsparcie w wykorzystaniu systemu zarządzania ryzykiem w procesie podejmowania decyzji,

• monitorowanie systemu zarządzania ryzykiem,

• wsparcie kierujących komórkami organizacyjnymi i innych funkcji należących do systemu zarządzania w procesie zarządzania ryzykiem,

• propagowanie wewnątrz organizacji kultury zarządzania ryzykiem.

Umiejscowienie funkcji zarządzania ryzykiem w strukturze organizacyjnej Towarzystwa zapewnia jej oddzielenie od funkcji związanych z osiągnięciem celów biznesowych.

Funkcja zarządzania ryzykiem cyklicznie przygotowuje syntetyczne raporty podsumowujące status zarządzania poszczególnymi ryzykami w Towarzystwie, które są prezentowane Komitetowi Ryzyka, Zarządowi, Komitetowi Audytu oraz Radzie Nadzorczej.

W ramach systemu zarządzania ryzykiem, Towarzystwo identyfikuje poniższe ryzyka:

• ryzyka mierzalne: ryzyko ubezpieczeniowe, ryzyko kredytowe, ryzyko operacyjne (w tym ryzyko braku zgodności), ryzyko rynkowe,

• ryzyka trudno mierzalne: ryzyko strategiczne, ryzyko reputacji, ryzyko płynności.

Towarzystwo wprowadziło proces identyfikacji, oceny, zarządzania, monitorowania i raportowania ekspozycji na ryzyka. Za identyfikację, zarządzanie i raportowanie ryzyka odpowiada osoba odpowiedzialna za dany obszar biznesowy. Profil ryzyka Towarzystwa jest monitorowany kwartalnie i raportowany do Zarządu Towarzystwa, Komitetu Audytu oraz Rady Nadzorczej. Profil ryzyka Towarzystwa w 2021 roku zawiera ryzyka występujące także w profilu ryzyka na koniec 2020 roku.

Udział poszczególnego ryzyka w ogólnym profilu ryzyka nie uległ istotnym zmianom w stosunku do ubiegłego roku.

Informacja zarządcza w obszarze zarządzania ryzykiem w Towarzystwie była na bieżąco opisywana i prezentowana podczas posiedzeń Komitetu Audytu.

30 System zarządzania ryzykiem jest powiązany z innymi elementami zarządzania Towarzystwem, w tym w szczególności z:

• funkcją audytu wewnętrznego odpowiedzialną za ocenę efektywności, doskonalenie i dostarczanie informacji o funkcjonowaniu systemu kontroli wewnętrznej, w szczególności w zakresie zarządzania ryzykiem, stosowania mechanizmów kontrolnych oraz procesów zarządzania,

• funkcją zgodności z przepisami mającą zapewnić zgodność działania Towarzystwa z przepisami prawa,

• funkcją aktuarialną, która koordynuje w szczególności proces ustalania wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych tworzonych dla celów wypłacalności,

• procesem zarządzania kapitałem obejmującym w szczególności ocenę potrzeb kapitałowych Towarzystwa wynikających z podejmowanego ryzyka.

Towarzystwo wprowadziło system zarządzania ryzykiem adekwatny do charakteru, skali i złożoności ryzyk właściwych dla jego działalności. Współczynnik wypłacalności na poziomie 159,2% pokazuje adekwatność poziomu ryzyka do pojemności kapitałowej Towarzystwa.

Ponadto istotne ryzyka są zarządzane (w tym ograniczane), monitorowane i raportowane.

Podstawowym ryzykiem w profilu ryzyka Towarzystwa jest ryzyko ubezpieczeniowe, które jest zarządzane poprzez proces underwritingu oraz właściwie dobrane taryfy. Drugim co do rozmiaru ryzykiem jest ryzyko operacyjne, które jest zarządzane przez kierujących jednostkami organizacyjnymi. Ryzyko kredytowe oraz ryzyko rynkowe nie stanowią istotnego ryzyka w działalności Towarzystwa, mając na uwadze kapitałowy wymóg wypłacalności.

Ryzyko płynności, ze względu na bardzo wysoki poziom lokat dostępnych do sprzedaży i stałą nadpłynność nie jest istotnym ryzykiem Towarzystwa.

Mając na uwadze powyższe Towarzystwo uznaje jej system zarządzania ryzykiem za adekwatny do profilu ryzyka.

Własna ocena ryzyka i wypłacalności (ORSA) stanowi integralną część systemu zarządzania ryzykiem oraz zarządzania kapitałem i jest związana ze strategią działalności Towarzystwa.

Wyniki ORSA są uwzględniane przy podejmowaniu strategicznych decyzji przez Pocztowe Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie S.A. ORSA stanowi ogół procesów oraz procedur służących do identyfikacji, oceny, monitorowania, zarządzania oraz raportowania krótko i długoterminowego ryzyka, na które jest lub może być narażone Towarzystwo, a także do wyznaczenia środków własnych koniecznych do spełnienia ogólnego wymogu kapitałowego. Towarzystwo wprowadziło procesy ORSA dostosowane do jego struktury organizacyjnej i systemu zarządzania ryzykiem, obejmujące odpowiednie i adekwatne techniki, oraz uwzględniające charakter, skalę i złożoność ryzyka właściwego dla działalności Towarzystwa.

Własna Ocena Ryzyka i Wypłacalności obejmuje w szczególności:

• oszacowanie potrzeb kapitałowych w okresie planowania biznesowego (SCR i MCR) w ramach strategii biznesowej,

• zgodność z kapitałowym wymogiem wypłacalności oraz minimalnym wymogiem wypłacalności oraz wymogami dotyczącymi rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,

• profil ryzyka Towarzystwa i jego zmiana w okresie planowania biznesowego,

• istotność z jaką profil ryzyka Towarzystwa odbiega od założeń leżących u podstaw kapitałowego wymogu wypłacalności obliczonego według formuły standardowej.

31 Proces ORSA obejmuje:

• identyfikację i analizę ryzyka kluczowego dla działalności Towarzystwa uwzględniając potencjalne przyszłe zagrożenia zewnętrzne wynikające ze zmian makroekonomicznych, regulacyjnych, politycznych, technologicznych itp.,

• analizę czynników i źródeł ryzyka istotnego dla działalności Towarzystwa, obejmującą między innymi:

- analizę aktywów i zobowiązań, - analizę pozycji pozabilansowych,

- analizę stosowanych metod zarządzania ryzykiem, - analizę płynności,

- analizę interakcji pomiędzy obszarami działalności Towarzystwa.

• własną ocenę wypłacalności w tym w szczególności: zgodność z kapitałowym wymogiem wypłacalności dla scenariusza bazowego (zgodnego z planem działalności), wyliczenie wymogu kapitałowego oraz środków własnych dla scenariuszy dodatkowych, testy warunków skrajnych, odwrotny test warunków skrajnych, ocenę ciągłej zgodności z kapitałowym wymogiem wypłacalności oraz ocenę odchylenia profilu ryzyka od założeń stanowiących podstawę formuły standardowej.

ORSA przeprowadzana jest co najmniej raz w roku, a także po wystąpieniu istotnych zmian w profilu ryzyka (tj. zmian powodujących niezgodność ze strategicznym limitem ryzyka dotyczącym adekwatności kapitałowej). Raport ORSA każdorazowo jest zatwierdzany przez Zarząd, a Komitet Ryzyka rekomenduje zarządowi akceptację wyników. Każda własna ocena ryzyka i wypłacalności musi być udokumentowana w formie: raportu wewnętrznego, raportu do organu nadzoru oraz protokołu z przeprowadzonego procesu. Procesy ORSA są procesami ciągłymi. Raporty są przygotowywane w cyklach rocznych najpóźniej do końca roku kalendarzowego.

Zarząd Towarzystwa odpowiada za planowanie i kierowanie przebiegiem procesu ORSA zgodnego z systemem zarządzania Towarzystwa oraz zatwierdza raport ORSA.

Podsumowanie wyników procesu ORSA jest przedstawiane Komitetowi Audytu Rady Nadzorczej Towarzystwa.

Wyniki procesu ORSA przeprowadzonego w 2021 roku potwierdzają zgodność z kapitałowym wymogiem wypłacalności oraz minimalnym wymogiem wypłacalności w latach 2022-2023 oraz zgodność ze strategicznym limitem dotyczącym adekwatności kapitałowej. W rezultacie przeprowadzona ocena ORSA daje wiarygodną podstawę do planowania kapitałowego mając na uwadze także wyniki przeprowadzonych scenariuszy.

Podejście przyjęte przez Towarzystwo do wyznaczenia ogólnych potrzeb w zakresie wypłacalności jest kombinacją przyjętych miar dla ryzyka mierzalnego ujętego w formule standardowej i dla ryzyka trudno mierzalnego nieobjętego formułą standardową. Towarzystwo na podstawie analizy kilku wybranych najistotniejszych ryzyk uznało, że nie ma odchyleń pomiędzy profilem ryzyka Towarzystwa a założeniami leżącymi u podstaw formuły standardowej czyli, że formuła standardowa jest odpowiednia do profilu ryzyka Towarzystwa.

W ramach ryzyka trudno mierzalnego jako istotne z punktu widzenia Towarzystwa zidentyfikowano: ryzyko strategiczne, ryzyko utraty reputacji oraz ryzyko płynności – Towarzystwo wykazało, że zarządza nimi w sposób, który nie wymaga ustalenia dodatkowego buforu kapitałowego. W oparciu o wykonane analizy jakościowe Towarzystwo

32 uznało, że nie ma podstaw do stwierdzenia, iż formuła standardowa w sposób niewłaściwy oddaje profil ryzyka Towarzystwa.