Miejsca docelowe - Współczesna imigracja do USA

Rozdział 3. Współczesna imigracja do USA

3.5. Miejsca docelowe

Współcześnie migrujący do USA powielają schematy dawno zaobserwowane i opi-sane przez badaczy, które pokazały, że migranci w państwach docelowych udają się zwykle tam, gdzie już wcześniej osiedli ich znajomi, rodzina czy przyjaciele.

Kon-46 J. Fonte, The Obama-Clinton Immigration Agenda Will Mean the Balkanization of America, „Na-tional Review”, August 18, 2016, http://bit.ly/2bw98KJ, dostęp: 2.01.2017; A. Nowrasteh, Balkanization and Immigration in America, Cato Institute, June 20, 2016, dostęp: 2.01.2017; F. Wooldridge, Balkaniza-tion of America Accelerating, Rense.com, July 16, 2007, http://bit.ly/2oswZ5H, dostęp: 2.01.2017; M. El-lis, R. Wright, The Balkanization Metaphor in the Analysis of U.S. Immigration, „Annals of the Associa-tion of American Geographers”, 88, no. 4, 1998, s. 686–698, http://bit.ly/2j81tnO, dostęp: 2.01.2017.

47 R.G. Rumbaut, D.S. Massey, Immigration and Language Diversity…, s. 153.

sekwencją zachowań migrantów, charakterystyczną zarówno dla migracji łańcucho-wych, jak i sieci społecznych, jest podążanie utartymi szlakami migracyjnymi⁴⁸.

W przypadku Stanów Zjednoczonych jest to najbardziej widoczne, kiedy porów-na się poszczególne stany. Patrząc z perspektywy historycznego rozwoju procesów wędrówek ludności, wyodrębnić można tzw. stany imigranckie, czyli te, które w naj-większym stopniu doświadczyły i nadal doświadczają licznej obecności imigrantów.

Mając na uwadze kierunek rozwoju terytorialnego USA, nietrudno znaleźć powody, dla których Nowy Jork przez niemal dwieście lat istnienia państwa zajmował czoło-we miejsce w zestawieniu stanów z najliczniejszą populacją cudzoziemców.

Rysunek 6. Populacja cudzoziemców wg daty przybycia i stanu osiedlenia, 2010 r. (w %) Źródło: N.P. Walters, E.N. Trevelyan, The Newly Arrived Foreign-Born Population of the United States:

2010, November 2011, http://bit.ly/2BnfXc3, dostęp: 22.12.2016.

Druga połowa XX wieku przyniosła jednak zmiany w strumieniu migracyjnym płynącym do Stanów Zjednoczonych. Liczebnie i etnicznie zaczęli dominować ci, których szlaki migracyjne były inne od europejskich i wiodły na zachód i południo-wy zachód USA. Obecne już na tym obszarze grupy azjatyckie i latynoskie stały się czynnikiem przyciągającym kolejnych nowo przybywających. Na skutek tych proce-sów Nowy Jork ustąpił miejsca Kalifornii w kategorii największej liczby cudzoziem-ców mieszkających na terytorium stanu. Co więcej, jak zwrócono uwagę, Kalifornia stała się również pierwszym stanem USA, w którym biała ludność nielatynoskiego pochodzenia przestała dominować liczebnie wśród mieszkańców stanu. Odwołując się do konkretnych danych, należy zauważyć, że nadal czołowe miejsce wśród sta-nów imigranckich zajmują tradycyjnie te, które dotąd również przodowały w takich zestawieniach. Według danych ostatniego spisu powszechnego były to: Kalifornia, gdzie 27,2% ludności to cudzoziemcy, Nowy Jork – 23%, Floryda – 20,6%, Teksas – 17%, New Jersey – 22,5%. Terytorium tych czterech stanów (z wyłączeniem New

48 A. Walaszek, op.cit., s. 23; E. Morawska, op.cit., s. 17.

Jersey) stało się domem dla niemal połowy całej populacji cudzoziemców osiadłych w USA⁴⁹. Począwszy od lat 60. XX wieku, siedem stanów (Nowy Jork, Kalifornia, Floryda, Teksas, New Jersey, Illinois i Massachusetts) wspólnie zgromadziło ponad 60% populacji obcokrajowców. Ostatnie dekady XX wieku przyniosły jednak wi-doczne zmiany. Strumienie migrujących dotychczas utartymi szlakami zaczęły coraz częściej zmierzać ku nowym miejscom docelowym (zob. rysunek 6).

W pierwszej dekadzie XXI wieku 14 stanów odnotowało intensywny wzrost liczby imigrantów. Były to: Południowa Karolina, Alabama, Tennessee, Delawa-re, Arkansas, Dakota Południowa, Newada, Georgia, Kentucky, Karolina Północna, Wyoming, Idaho, Indiana i Missisipi⁵⁰. Dane Biura Spisu Powszechnego dowiodły, że imigranci przybywający po 2005 roku w mniejszym niż dotąd procencie wy-bierali stany tradycyjnie imigracyjne⁵¹. Niezmienna pozostaje jednak atrakcyjność dużych miast. W kontekście historycznym czołowymi ośrodkami miejskimi przy-ciągającymi nowo przybyłych były skupione w obszarze północno-wschodnim ośrodki przemysłowe od Bostonu i Baltimore do Chicago i St. Louis. Współcześnie, pomimo że rozmieszczenie imigrantów jest bardziej rozległe, nadal jednak osiedlają się oni głównie w dużych miastach. W 2010 roku 85% populacji cudzoziemców mieszkało w 100 najliczniejszych okręgach metropolitalnych. Znacznie częściej wybierali również przedmieścia niż centra miast. W tym wypadku dostrzegalna jest wyraźna zmiana. Początek XX wieku charakteryzował się bowiem dominacją licz-by imigrantów zamieszkujących centra miast, ale w miarę upływu kolejnych dekad coraz więcej z nich decydowało się na przeprowadzkę na przedmieścia, co się wiąże z procesem suburbanizacji, widocznym w skali całego USA. W latach 90. XX wieku 41% imigrantów mieszkało w miastach, a 46% na przedmieściach. Do 2010 roku różnica w dysproporcji jeszcze się pogłębiła i według raportu Światowej Organiza-cji ds. MigraOrganiza-cji wynosiła 51% i 33%⁵².

49 E.M. Grieco et al., The Foreign-Born Population in the United States: 2010, American Commu-nity Survey Reports ACS-19, U.S. Census Bureau, May 2012, http://bit.ly/1eSJqe4, dostęp: 5.01.2017.

50 A. Terrazas, Immigrants in New-Destination States, Migration Policy Institute, February 8, 2011, http://bit.ly/2AIYk5a, dostęp: 5.01.2017.

51 N.P. Walters, E.N. Trevelyan, The Newly Arrived Foreign- Born Population of the United States:

2010, American Community Survey Briefs, November 2011, http://bit.ly/2BnfXc3, dostęp: 25.01.2017.

52 M. Price, Cities Welcoming Immigrants: Local Strategies to Attract and Retain Immigrants in U.S. Metropolitan Areas, International Organization for Migration, December 2014, s. 7, http://bit.

ly/1QXT5EV, dostęp: 25.01.2017.

EKONOMIA A MIGRACJE

Stałym zainteresowaniem, które towarzyszy badaczom związków między procesa-mi iprocesa-migracyjnyprocesa-mi a ekonoprocesa-mią państw przyjmujących, jest poszukiwanie pierwotnej przyczyny wędrówek ludności. W tym dyskursie najczęściej zestawia się dwie kon-cepcje. Pierwsza z nich zakłada, że większą rolę odgrywa kondycja ekonomiczna krajów wysyłających; druga dowodzi, że istotniejsze znaczenie dla migrantów mają jednak możliwości, jakie oferuje państwo przyjmujące¹. Liczba czynników wpływa-jących na podjęcie decyzji o przemieszczeniu jest duża, a wiele z nich ma podłoże pozaekonomiczne. W dyskusjach nad powiązaniami migracji z ekonomią zwraca się uwagę m.in. na proces starzenia się społeczeństw, który wpływa na malejącą zastę-powalność pracowników. Przyszłość potencjału pracowniczego państw rozwiniętych spoczywa zatem w rękach imigrantów².

Wpływ imigrantów na społeczeństwo państwa przyjmującego oraz jego godarkę związany jest z ich charakterystyką. Ważne są posiadane kompetencje spo-łeczne, językowe czy umiejętności zawodowe³. Inne będą konsekwencje obecno-ści imigrantów niewykwaliﬁ kowanych, a inne – profesjonalistów. W perspektywie krótkoterminowej konsekwencje napływu migrantów prowadzą do zwiększenia po-daży siły roboczej⁴. Innym obszarem, na którym można obserwować bezpośrednie rezultaty prowadzonej przez państwo polityki imigracyjnej, jest system ﬁ skalny. Imi-granci płacą podatki (handlowy, akcyzowy, od nieruchomości), korzystają z usług, np. systemu ubezpieczeń społecznych, są również konsumentami różnych dóbr. Taka aktywność cudzoziemców w kraju przyjmującym przyczynia się do tworzenia za-równo dochodów, jak i wydatków. Tym samym istotny jest zaza-równo zakres korzy-stania przez nich z usług państwa, jak i wysokość odprowadzanych podatków. Warto

1 D.S. Massey, International Migration at the Dawn of the Twenty-First Century: The Role of the State, „Population and Development Review”, June 1999, Vol. 25, No. 2, s. 303.

2 The Economic and Fiscal Consequences of Immigration, F.D. Blau, C. Mackie (red.), Washington D.C.: The National Academies of Sciences, Ingineering and Medicine, 2017, s. 80.

3 Ibidem, s. 178.

4 K. Wysieńska, Z. Karpiński, Ekonomia imigracji – imigranci na polskim rynku pracy, „Anali-zy, Raporty, Ekspertyzy”, 6, 2011, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, http://bit.ly/2B9dOPv, dostęp:

17.01.2018.

zwrócić uwagę, że w przypadku pewnych grup imigrantów państwo poniekąd na nich oszczędza. Dotyczy to osób w wieku produkcyjnym, którym nie trzeba zapew-nić edukacji czy zorganizować szkoleń zawodowych. W przypadku wysoko wykwa-liﬁ kowanych pracowników jest to również grupa, która rzadko korzysta z systemów wsparcia socjalnego państwa. W raporcie opublikowanym przez Instytut Polityki Ekonomicznej i Podatkowej (Institute on Taxation and Economic Policy) zwróco-no uwagę na rolę, jaką w amerykańskiej gospodarce i polityce ﬁ skalnej odgrywają nielegalni imigranci. Wbrew obiegowym opiniom propagowanym przez środowiska antyimigracyjne, jakoby przebywający w USA bez zezwolenia cudzoziemcy na-rażali państwo wyłącznie na koszty, wykazano pozytywne aspekty ich obecności.

Prognozowano, że zalegalizowanie pobytu nielegalnych imigrantów i stworzenie im możliwości uzyskania obywatelstwa przyniosłyby większe niż dotychczas osiągane wpływy budżetowe. Ich wysokość mogłaby sięgnąć nawet 3 miliardów dolarów wię-cej. Deportowanie przebywających bez zezwolenia mieszkańców USA oznaczałoby wyrzeczenie się potencjalnego dochodu⁵.

Szacunkowe dane za 2016 rok wskazywały, że nielegalni imigranci w USA za-płacili w postaci podatków federalnych i stanowych niemal 12 miliardów dolarów.

Wyliczona średnia wysokość odprowadzanych podatków z dochodów w tej grupie wyniosła 8%⁶. Dla porównania: podatki, które zapłacili nielegalnie przebywający w USA cudzoziemcy, sięgnęły w 2010 roku wysokości 10,6 miliarda dolarów. Ozna-czało to, że obcokrajowcy średnio odprowadzali 6,4% swoich dochodów do skarbu państwa w postaci stanowych i federalnych zobowiązań⁷. W tej sytuacji rodzi się jed-nak pytanie, w jaki sposób nielegalnie pracujący w USA cudzoziemcy mogą płacić składki na państwowe ubezpieczenie społeczne. Przyczynił się do tego m.in. sposób działania biurokracji amerykańskiej. Wielu imigrantów przebywających w kraju bez zezwolenia nabyło fałszywe numery ubezpieczeniowe i posługując się nimi, pozoro-wało legalność zatrudnienia i odprowadzało regularnie składki. Wydaje się, że dopó-ki pieniądze wpływały do budżetu państwowego, administracja nie przykładała wiel-kiej wagi do weryﬁ kacji kart ubezpieczenia społecznego. Biurokracja i nadmierne obciążenie obowiązkami Administracji Ubezpieczeń Społecznych (Social Security Administration, SSA), instytucji zarządzającej systemem, sprawiły, że wykrycie fał-szywego numeru ubezpieczeniowego było trudne⁸. Jeśli nawet SSA wykryła numer, którego nie było w oﬁ cjalnej bazie (lub gdy dane się nie zgadzały), jedyne, co mo-gła zrobić, to przekazać informację do właściwego pracodawcy. Miało to charakter

5 L. Christesen Gee, M. Gardner, M.E. Hill, M. Wiehe, Undocumented Immigrants’ State & Local Tax Contributions, The Institute on Taxation and Economic Policy, March 2017, http://bit.ly/2CzMPh2, dostęp: 19.01.2018.

6 Ibidem.

7 M. Santana, 5 Immigration Myths Debunked, CNN, 20.11.2014, http://cnnmon.ie/2kFCvzc, dostęp: 19.01.2018.

8 B.D. Bovbjerg, Social Security Administration: Improved Agency Coordination Needed for Social Security Card Enhancement Eﬀ orts, DIANE Publishing, 2006, s. 16; szerzej zob.: M. Derthick, Agency Under Stress: The Social Security Administration in American Government, Washington: Brookings In-stitution Press, 2011.

wyłącznie powiadomienia i nie inicjowało żadnego postępowania wyciągającego konsekwencje, co w istotnym stopniu przyczyniało się do słabości sytemu kontroli⁹. Dla posiadacza fałszywego numeru ubezpieczeniowego sięganie po gwaranto-wane nim korzyści było jednak niebezpieczne. Podczas stosowanych procedur we-ryﬁ kacyjnych mogło dojść do ujawnienia faktu bezprawnego pobytu. Obawy, by tak się nie stało, sprawiały, że imigranci, nawet będąc w trudnej sytuacji życiowej, nie decydowali się na podjęcie takiego ryzyka. Tym samym odprowadzając składki, zasi-lali budżet państwa, ale jednocześnie nie korzystali z żadnego wsparcia ﬁ nansowego.

Największym ciężarem dla kraju przyjmującego staje się grupa tych obcokrajow-ców, którzy intensywnie korzystają ze świadczeń socjalnych. „Migracja dla socjalu”

jest jednak bardziej wyzwaniem dla krajów Europy Zachodniej niż USA. Dane doty-czące wpłat na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (Social Security Fund) pokazały, że nielegalni imigranci zasilali instytucję niemałymi kwotami¹⁰. Te informacje nie pokrywały się z argumentami przywoływanymi przez środowiska antyimigracyjne, które posądzały ich o nadmierne korzystanie ze środków amerykańskiego podatnika, kierowanych na wsparcie osób w trudnych sytuacjach życiowych. Należy pamię-tać, że nielegalny status imigracyjny nie dopuszcza do korzystania z jakichkolwiek federalnych programów pomocowych. Dodatkowo analiza danych ekonomicznych dowiodła, że wkład nielegalnych imigrantów do budżetu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych utrzymywał się na szacunkowym poziomie około 15 miliardów dola-rów rocznie¹¹.

W sporach między zwolennikami dopuszczenia większej liczby imigrantów a re-strykcjonistami są obszary, które można zweryﬁ kować wymiernymi i obiektywny-mi wskaźnikaobiektywny-mi, ale są również takie, które mają charakter subiektywny i ocenny.

Jednym z nich jest ocena wartości imigrantów dla amerykańskiego państwa i spo-łeczeństwa pod kątem wnoszonej przez nich innowacyjności i przedsiębiorczości.

Argument ten był często przywoływany podczas debat nad kształtem polityki imi-gracyjnej. Zwolennicy ograniczonego napływu imigrantów zwrócili jednak uwagę na relatywizm danych mówiących o większej przedsiębiorczości imigrantów niż rodzimych pracowników. Podkreślali, że pozytywne opinie o cudzoziemcach budo-wane były na podstawie wyników badań prowadzonych na grupie osób od 18. roku życia. Sceptycy podkreślali, że z dotychczasowych ustaleń wynikało, iż młodych przedsiębiorców, poniżej 25. roku życia, było bardzo mało. Pamiętając o tym, nale-żałoby badać grupę powyżej tego wieku. Było to tym bardziej istotne, że dane dla tak określonych grup wiekowych różniły się. O ile bowiem młodsi wiekowo badani częściej prowadzili własną działalność gospodarczą (10%) niż rodzimi pracownicy (8%), o tyle różnica ta zacierała się w grupie osób powyżej 25. roku życia (odpowied-nio 11,4% i 11,1%)¹². Jednocześnie należało pamiętać o jeszcze jednym czynniku, który istotnie wpływał na wiarygodność wyników takich badań – wieku imigrantów.

9 Undocumented Immigrants in the United States: An Encyclopedia of Their Experience, A. Ochoa O’Leary (red.), Santa Barbara–Denver–Oxford: ABC-CLIO, 2014, s. 653.

10 S. Anderson, Immigration, Santa Barbara–Denver–Oxford: ABC-CLIO, 2010, s. 183.

11 Ibidem.

12 Ibidem.

Najliczniejszą część strumienia imigracyjnego stanowili głównie ludzie po 25. roku życia.

Zauważono ponadto, że charakter amerykańskiej polityki imigracyjnej wpływa niekorzystnie na przedsiębiorczość imigrantów. Wprowadzając system przedkłada-jący powiązania rodzinne nad umiejętności posiadane przez obcokrajowców, USA doprowadziły do spadku „jakości” przyjmowanych cudzoziemców¹³. Polityka łącze-nia rodzin oraz nielegalna imigracja uważane są za dwie główne przyczyny spad-ku potencjału przedsiębiorczości obcokrajowców¹⁴. Obie te okoliczności wpływają na szybkość i stopień asymilacji. Imigranci „gorsi jakościowo” (m.in. przez brak wykształcenia), podobnie jak nielegalnie przebywający, najczęściej wybierają życie w dzielnicach etnicznych, gdzie kultywuje się tożsamość świadczącą o pochodze-niu. W przypadku przebywających w USA bezprawnie obcokrajowców dodatkowym ograniczeniem dla ich przedsiębiorczości były bariery wynikające ze statusu imigra-cyjnego. Uzyskanie zezwoleń na prowadzenie działalności, możliwość zaciągania kredytów czy otrzymywania wsparcia, jakim jest prawo do dochodzenia sprawiedli-wości przed sądem w sporach handlowych, było praktycznie niemożliwe. Warto rów-nież zauważyć, iż teza zakładająca, że gospodarcza aktywność imigrantów w kraju przyjmującym jest zależna od poziomu przedsiębiorczości w kraju wysyłającym, nie znalazła potwierdzenia np. w przypadku imigracji meksykańskiej. Według Monito-ra Światowej Przedsiębiorczości (Global Entrepreneurship Monitor) wśród kMonito-rajów OECD Meksyk przodował w liczbie samozatrudnionych obywateli, co nie pokry-wało się jednak z aktywnością obserwowaną w grupie imigrantów meksykańskich w USA¹⁵.

Analizując związki między migracjami i ekonomią, należy również zwrócić uwagę na zjawisko przywołane już na wstępie książki, które towarzyszy przepły-wom ludzi między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się. Jego skutki dotykają zarówno państw wysyłających imigrantów, jak i przyjmujących. Proces, który po-wszechnie jest określany jako drenaż mózgów, ma dwoisty charakter. W literaturze anglojęzycznej to rozróżnienie widoczne jest już w terminologii. Z punktu widzenia skutków w środowisku przyjmującym imigrantów mówi się o „pozyskiwaniu móz-gów” (brain gain; o pozytywnym charakterze z punktu widzenia ekonomii). Jest to przeciwieństwem drenażu/utraty mózgów (brain drain; o negatywnym charakterze z punktu widzenia ekonomii), który charakteryzuje sytuację w kraju wysyłającym.

Deﬁ niując pojęcie „drenaż mózgów”, zarówno Słownik języka polskiego PWN, jak i Uniwersalny słownik języka polskiego podają podobne wyjaśnienia, odpowiednio:

„ściąganie specjalistów wysokiej klasy do innego kraju lub ﬁ rmy poprzez zapewnie-nie im tam lepszych warunków pracy i płacy” oraz „skłaniazapewnie-nie specjalistów wysokiej klasy do podejmowania pracy w krajach uprzemysłowionych przez zapewnienie im

13 S.C. Parker, The Economics of Entrepreneurship, Cambridge: Cambridge University Press, 2009, s. 177.

14 Ö.B. Bodvarsson, H. Van den Berg, The Economics of Immigration: Theory and Policy, Dor-drecht–Heidelberg–London–New York: Springer Science & Business Media, 2013, s. 356.

15 GEM 2003 Global Report, Global Entrepreneurship Monitor, http://bit.ly/2DCAPPQ, dostęp:

22.01.2018.

lepszych warunków ekonomicznych i nowoczesnej organizacji pracy”¹⁶. Należy za-uważyć, iż podejście zastosowane w obu deﬁ nicjach tłumaczy zjawisko w sposób jednowymiarowy i przenosi ciężar znaczeniowy pojęcia na stronę państwa przyj-mującego. Charakterystyka zjawiska pokazuje jednak, że w istotnym stopniu doty-ka ono również kraju emigracji i politydoty-ka państwa przyjmującego nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na jego rozwój. Równie istotny jest stopień inwestycji w kapitał ludzki¹⁷ po stronie wysyłającej, który bezpośrednio wpływa na decyzję jed-nostki o migracji. Uwzględniając te zastrzeżenia, można posługiwać się wykładnią Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM), która drenaż mózgów tłumaczy jako „ponadgraniczną mobilność osób wysoko wykwaliﬁ kowanych, które pozostają za granicą przez dłuższy czas”¹⁸. Słabością tej deﬁ nicji jest określenie przedziału czasowego pobytu obcokrajowca w państwie przyjmującym. IOM przyjął wyłącznie perspektywę długoczasową, podczas gdy przebieg zjawiska wskazał, że część trans-granicznych ruchów migracyjnych osób wysoko wykształconych miała charakter krótkoterminowy lub cykliczny. Zagraniczne staże, szkolenia czy stypendia dotyczą nie tylko naukowców, ale również lekarzy czy pracowników na wyższych stanowi-skach w międzynarodowych korporacjach.

Odpowiadając na problemy deﬁ nicyjne, zaproponowano termin „wymiana móz-gów” (brain exchange), który można stosować w sytuacji, kiedy przepływ wysoko wykwaliﬁ kowanych ludzi ma charakter dwustronny, o podobnym stopniu nasilenia, czyli przyjmuje wartość równą zeru¹⁹. W wypadku gdy z kraju wysyłającego emigro-wała duża liczba profesjonalistów, zachodziło zjawisko drenażu/utraty mózgów. Gdy państwo przyjmujące odczuwało wzmożony napływ wysoko wykwaliﬁ kowanych pracowników, zachodziło zjawisko pozyskiwania mózgów:

Obecnie użycie terminu „drenaż mózgów” stało się problematyczne, z uwagi na jego nie-precyzyjność i niejednoznaczność. Część autorów zdaje się nadal wykorzystywać to okre-ślenie do opisu wszystkich typów migracji osób wykwaliﬁ kowanych, zaś inni stosują je w celu wyraźnego podkreślenia negatywnych ekonomicznych skutków tego zjawiska dla krajów rozwijających się (emigracji)²⁰.

Oceniając skutki procesu drenażu mózgów, podkreśla się jednak, że nie są one jednoznacznie negatywne. Utrata wartościowych zasobów ludzkich równoważona jest w pewnym stopniu transferami pieniężnymi wysyłanymi przez imigrantów, które często stanowią istotną pozycję w budżetach krajów emigracyjnych (o czym szerzej w dalszej części tego rozdziału). Ponadto znacząca liczba emigrantów udających się do kraju przyjmującego, a także powracających może stać się stymulatorem kolejnych

16 Uniwersalny słownik języka polskiego, S. Dubisz (red.), t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 694.

17 Powszechnie przez to pojęcie rozumie się wszystkie cechy i umiejętności ludzi, które wpływają na ich produktywność.

18 World Migration 2003. Managing Migration – Challenges and Responses for People on the Move, International Organization for Migration, 2003, s. 215.

19 P. Kaczmarczyk, M. Okólski, Migracje specjalistów wysokiej klasy w kontekście członkostwa Polski w Unii Europejskiej, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, 2005.

20 J. Brzozowski, Marnotrawstwo mózgów wśród wykwalifi kowanych emigrantów a inwestycje w kapitał ludzki, „Ekonomista”, nr 6, 2010.

fal migracyjnych²¹. Warto jednak zauważyć, że ich rynkowa wartość będzie nawet wyższa niż przed wyjazdem, gdyż do wcześniej posiadanej wiedzy i umiejętności dodali jeszcze międzynarodowe doświadczenie. Bezsprzecznie walory ekonomiczne takiej migracji odczuwają państwa docelowe. Nie ponosząc kosztów potrzebnych do wyedukowania profesjonalistów, pozyskują rzeszę wysoko wykształconych specjali-stów. W kontekście społecznym wykształceni i przedsiębiorczy imigranci mogą być postrzegani jako zagrożenie dla miejscowych pracowników. Obserwuje się jednak, że stopień niechęci części społeczeństw przyjmujących i tak jest mniejszy w stosun-ku do imigracyjnej elity niż wobec słabo wykształconych czy nielegalnych przyby-szów²².

Teoretyczne cechy opisujące zjawisko pozyskiwania mózgów można analizować na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki, w których współczesna debata imi-gracyjna w istotnym zakresie dotyczy tego zjawiska. Wywołana została przez powiedź prezydenta Donalda Trumpa zreformowania systemu imigracyjnego w za-kresie pozyskiwania profesjonalistów. Krytycy istniejących rozwiązań zarzucają mu nadmierne faworyzowanie mobilności rodzinnej. System preferencji skonstruowany w latach 60. XX wieku wprowadził rozbudowany program łączenia rodzin, który ich zdaniem nie przyczynił się do poprawy jakości populacji imigrantów i reprezentowa-nego przez nią kapitału ludzkiego. Analiza danych amerykańskiego Biura Spisu Po-wszechnego dotyczących wyspecjalizowanych imigrantów w USA nie potwierdziła tych zarzutów. W stosunku do trendów migracyjnych z drugiej połowy XX wieku charakterystyka przybywających obcokrajowców zmieniła się także w kategorii

W dokumencie Migracje do Stanów Zjednoczonych Ameryki w dobie globalizacji : determinanty, interakcje, skutki (Stron 98-0)