Uło żył dzieło to, p o d łu g pla nu przez R a d ę le k a r s k ą z a k r e ś lo n e g o , j e d e n z c z ło n k ó w tćjże R ady, a R a d a A d m in istrac y jn a K ró l e s tw a , w dniu x '[/u lu te g o 1 8 4 4 r.
za tw ie rd z iła j e i poleciła s to s o w a ć się do nie go sądom , le k a rz o m i a p t e k a rz o m .
C ią g łe p r z e s tr z e g a n ie n ależytego u trz y m y w a n ia a p te k, s ta n o w i j e d n o z g łó w n ie jsz y c h s t a r a ń za rząd u słu ż
by z d ro w ia . W tym celu wyżsi urzędnicy le karscy o d b y w a ją ró ż n o c z a s o w ie re w iz y e a p t e k , m iejscow i zaś le k a rz e d o p ełn iają często ich p rz e g lą d ó w . A b y zaś te r e w i zye i p rzeglądy, o d p o w ia d a ły w z u p e łn o ś c i z a m i e r z o n e m u celo w i, o g ło sz o n o d r u k i e m przepisy o ra z szczegó
ł o w e in s tru k e y e , i p r z e s ła n o j e w ła d z o m w ła ś c iw y m , aby się do nich sto s o w a ły . W p rz e p isa c h ty ch w sk az an e są zasady, p o d ł u g k tó r y c h p o s tę p o w a ć m ają urzędnicy do rewizyi a p te k i d e l e g o w a n i; o ile zaś z je d n e j strony u ł a tw ia ją o n e czynność u r z ę d n i k ó w , r e w iz y e od b y w ają cy c h , o tyle z d ru g ie j s ta w ia j ą w ł a d z ę le k a r s k ą w m ożności są dze nia o rze c z y w is ty m sta n ie ap tek .
W k r ó le stw ie P o lsk ie m , gdzie c h ó w b y d ła s ta n o w i je d n ę z ważniejszych gałęzi g o s p o d a rs t w a w ie jsk ie g o , n ic b y ło d o t ą d d o k ła d n y c h p r z e p is ó w , co do z a b e z p ie cz en ia b y d ła od u p a d k u , i co do s a m e g o n a w e t leczenia c h o r ó b epizooty cznych i zaraźliw ych, k tó ry m zw ie r z ę ta d o m o w e p o d le g ają .
D la za r a d z e n ia te m u na przyszłość, u ło ż o n ą zo s tała U s t a w a policyi w e te r y n a r y jn e j, k tó r a po ro z trz ą śn ie n iu jć j [»rzez K o m m is sy ą R z ą d o w ą S p r a w W e w n ę t r z n y c h , u z y s k a ła w d n iu 14/2(1 k w i e t n i a 1 8 4 4 r. za tw ie rd z en ie R a d y A d m in is tra c y jn e j.
U sta w a ta z a w ie r a :
SŁUŻBY ZDROW IA.
109
O p isa n ie c h o r ó b ep izooty cznych i zaraźliw ych, k tó r y m zwió rzęta d o m o w e podpada ją .
S posoby z a p o b ie g a n ia im i leczenia ich.
S ta łe przepisy do re w iz y i t a k z a g ran ic zn e g o b y d ła przy w e jś c iu do K r ó l e s tw a , ja k o tóż w sz e lk ie g o w o góle s p r o w a d z a n e g o na j a r m a r k i i zabijanego w szlac htuza ch na konsum c yą.
N a k o n ie c , przepisy d o re w iz y i mięsa, d r o b i u i ry b . D r u k o w a n e e x e m p la rz e u s ta w y w e te r y n a r y jn e j, p r z e s ła n e są dla z a s to s o w a n ia się do niej wszystkim u r z ę dn ik o m le k a rsk im oraz w ła d z o m a dm inistra cyjnym , s k a r b ó w ) m i policyjn ym a n a w e t w łaścic ielo m in w e n ta r z y . W dniu % i paź d ziern ik a 1 8 4 4 r. z a tw ie rd z o n e zo
sta ły o sta te czn ie przez R a d ę A d m in is tra c y jn ą , p o p r a w i o n e i u z u p e łn io n e w e d ł u g p o s tr z e ż e ń z do św ia d c z e n ia w y p r o w a d z o n y c h , u sta w y :
1) dla a p t e k a rz y ; 2 ) dla m a te r y a l is tó w ;
3 ) dla sprzedających (arby m a larskie .
W u sta w a c h tych, o p ró c z różnych u le p sz e ń w p r o w a dzonych dla p e w n ie js z e g o o c h r o n ie n ia z d ro w ia p o w sze
c h n e g o , z w r ó c o n o szczególną u w a g ę na to, aby w sze l
k ie trucizny i w sze lkie w o góle ś r o d k i l e k a r s k ie g w a ł t o w n ie działające, p r z e c h o w y w a n e były z ja k na jw ię k sz ą o stro żn o ś cią . W ty m to ce lu s p ro w a d z a n ie ich z z a g r a nicy i n ab y w a n ie w e w n ą t r z k raju , d o z w o lo n e j e s t ta k im tylko o so b o m , k t ó r e na ich u tr z y m y w a n ie posia dają p o zw olenie o d władz w ła ś c iw y c h u dzielone .
W w y k o n a n iu najwyższych u k a z ó w z dnia 1 5 luLe<>i>
i 1 5 lipca 1 8 3 3 , u ło ż o n e zostały przez R a d ę l e k a r s k ą przepisy dla lekarzy w « r z ę d a c h r e k r u c k i c h , d o r e w
i-zyi sp is o w y c h k r ó le s t w a P o lsk ie g o , dotyczące się n ie k tó r y c h c h o r ó b .
W u z u p e łn ie n iu w ydanyc h w r. 1 8 4 0 p rz e p is ó w do o d b y w a n ia s ą d o w o - l e k a r s k i c h d o ch o d z eń na tr u p a c h , oraz w r. 1 8 4 4 ch e m ii p olic yjno-pra w nej, s t a n o w i ą cych część z a m ie rz o n e g o przez R a d ę l e k a r s k ą dzieła p o d rę c z n e g o , w sk az u ją ceg o zasady d o chodz eń s ą d o w o - le - k a r s k ic h w e wszystk ich w y p a d k a c h , w k tó ry c h p o d ł u g o b o w ią z u ją c e g o w K r ó l e s tw ie p o s tę p o w a n ia s ą d o w e g o ż ą d a n e b y w a zd a n ie lekarzy, u ło ż o n ą zo s tała przez R a d ę le k a r s k ą jeszcze je d n a część p o d o b n e g o d zieła , za
w ie r a ją c a zasady d o ch o d z e ń są d o w o - le k a r s k ic h , w przy
p a d k a c h w ą tp l iw e g o s ta n u z d r o w ia .
Z asady te p o dzielone zostały na d w i e części. W p ie r wszej w y ło ż o n e są w ą t p l i w e c h o ro b y ciała u d a w a n e , w m a w i a n e l u b u k r y w a n e .
W d ru g iej zaś opisany zo s tał w ą tp l iw y s ta n w ł a d z u m y s ł o w y c h , t o j e s t : m a nia, m o n o m a n ia i n ie d o łęż n o ść w ład z u m y sło w y c h , oraz taki s ta n u m y s ł u , k tó r y n ie b ę d ą c w ł a ś c i w ą c h o r o b ą u m y s ł o w ą , znosi albo o g ra n ic z a w o ln ą w o lę , czyli w ła d z ę r o z s ą d n e g o , w o ln e g o w y b o r u między z łe m i d o b r e m .
R a d a A d m in is tra c y jn a K r ó l e s tw a , decyzyą z d n ia 22 ninja— j
845
r. poleciła p o d a ć le k arzo m ja k o też u r z e-;i czerwca , * *
d n ik o m s ą d o w y m , dzieło to za sk a z ó w k ę d o p o s t ę p o w a n ia w t e g o r o d z a ju d o c h o d z e n ia c h .
W y d a n e w r . 1 8 3 9 przepisy o r a t o w a n i u o s ó b w s t a n ie p ozornćj śm ierci b ę d ą c y c h , tudzież o d a w a n iu p o m o cy w b r a k u le k arza w n a g ły c h p r z y p a d k a c h u tr a t ą życia zagrażających, o b e c n ie u z u p e łn io n o s t o s o w n i e do postępu i sta n u nauki lekarskiej. P rzepisy te r o z e s ł a n o ja k i p o
110
URZĄDZENIESŁUŻBY ZD R O W IA . 1 1 1
p r z e d n i o , w szystk im u r z ę d n ik o m l e k a r s k i m , szpitalo m, p le b a n o m , b u r m is tr z o m i w ó jto m g m in .
W i a r o g o d n e przypadki p o g rz e b a n ia ludzi w sta n ie l e t a r g u i pozornćj śm ierci zostających, n iem niej z d a rz e n ia p o w r o t u do życia tych co za u m a r ł y c h byli poczytani, w y w o ła ły p o tr z e b ę o g łosz enia p r z e p is ó w i o g r z e b a n iu ciał z m a r ły c h . Z dru g iej strony tro sk liw o ść o z a b ez p ie
czenie o g ó ł u od w p ł y w u szkodliw ych w y z ie w ó w z ciał z m a rły c h g n i j ą c y c h , d a ła p o w ó d d o u ło ż e n ia p r z e p is ó w oddzielnych u p o r z ą d k o w a n i a cm e n ta rz y i z a p r o w a d z e n ia d o m ó w p r z e d p o g r z e b o w y c h, z k tó r y c h je d e n w z o r o w y s t a n ą ł j u ż przy ulicy W a r e c k i e j . W d o m u ty m są n a s tę p n e oddziały: 1. S ala dla p r z e c h o w y w a n ia osób w s t a nie śm ierci pozornej będ ą cy c h . 2 . S ala dla w y sta w ia n ia ciał o só b nie znajo m ych z po c h o d z e n ia i n az w isk a . 3 . S a la se kcyjn a. 4 . Kapli ca w k tó r ć j ubożsi z a m ia st w k r u c h - ta c h k o ś c i e l n y c h , m o g ą być po śm ie r c i w y s t a w i a n i , za m a łą o p ła tą, przez czas p r z e d p o g rz e b o w y .
F a r m a k o p e a k ra jo w a , czyli u rzą d zen ie w sk a z u ją c e j a kie l e k a r s tw a w a p t e k a c h k oniecznie z n a jd o w a ć się m u szą, i ja k w in n y być p r z y g o to w a n e , u ło ż o n a w r. 1 8 1 7 , a z a tć m nie o b e jm u ją c a w i e l u n o w y c h ś r o d k ó w do p r a k tyki w p ro w a d z o n y c h , w y m a g a ła z u p e łn e g o p r z e ro b ie n ia . W ty m celu w yznaczono o s o b n ą d c le g a c y ą , k tó r a się ju ż zajęła pisaniem n o w e j farm ak o p e i k rajo w ć j, sto s o w n ie do p o s tę p u nauki.
Z te g o o b ra z u t r e ś c i w e g o d ziała ń o rganizacyjnych służby z d r o w i a , w ciągu o sta tnic h lat sześciu p r z e d s ię wziętych i d o k o n a n y c h , niezależnie od zw yczajn ych czyn
ności b i e ż ą c y c h , te m u o d d ziało w i słu żby rz ą d o w ć j w ł a ś c iw y c h , pokazuje się że zarząd le karski m e o g r a n ic z a ł się, j a k niektórzy m ylnie sądzą, na s a m ć m ty lko
wskazy-112
URZĄDZENIE SŁU ŻliY ZDROW IA.w a n iu ś r o d k ó w l e k a r s k i c h , w razie zjawienia się c h o r ó b panujących między ludźmi i zw ie rzętam i d o m o w e m i, o ra z na d o p iln o w a n iu ab y ś r o d k i t e d o k ł a d n i e z a s to s o w a n e zostały, lu b o i to w ielk i ma w p ł y w na ogólną p o m y ś ln o ś ć k raju . Z a j m o w a ł się on n a d e r l i c z n e m i , inne go je szcze r o d z a ju p rac am i, ku n ależ y tem u u p o r z ą d k o w a n iu słu żby le k a rsk ie j u nas zm ie rza ją cem i, a znalazłszy w te in r o z le g łe do dzia ła n ia pole i przychyln ą o pie kę o d o b r o o g ó łu tr o s k liw e g o N ac ze lnika R z ą d u , d o k o n a ł w k r ó tk im cza
sie b a rd z o w i e l e , co kiedyś z c h l u b ą w s p o m in a ć b ęd z ie h isto ry a m e d y cy n y naszćj.