Drugi filar Wspólnej Polityki Rolnej w okresie 2014-2020 uleg nie-znacznym zmianom w zakresie wsparcia stosunku do okresu 2007-2013. Istotne zmiany dotycz natomiast organizacji wdraania poszczególnych instrumentów oraz systemu monitorowania i ewaluacji realizowanych dziaa. Pomimo coraz powszechniej proponowanego wdraania instrumentów finansowych jedynie nieliczne pastwa czonkowskie zdecydoway si na ich wdraanie.
W zwizku z tym, e kluczowe dla programów rozwoju obszarów wiej-skich rozporzdzenie, czyli rozporzdzenie PE i Rady (UE) nr 1305/201381 przyjto dopiero w grudniu 2013 roku, akceptacja programów i rozpoczcie procesu ich wdraania rozpoczo si ze znacznym opó nieniem we wszystkich pastwach czonkowskich. Mona podejrzewa , e perspektywa pó niejszego uruchomienia programów wpyna na ich ksztat. Naley si równie spodzie-wa licznych zmian w programach realizowanych w trakcie procesu ich
wdra-ania oraz przesuni rodków midzy dziaaniami.
Programy rozwoju obszarów wiejskich dotyczce okresu programowania 2014-2016 s bardzo zrónicowane pod wzgldem zestawu realizowanych
dzia-a i struktury wydatków przeznaczonych na nie82. Zrónicowanie to wystpuje zarówno w programach odnoszcych si do obszaru caego kraju, jak i w pro-gramach regionalnych.
czna kwota wydatków na realizacj programów rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014-2020 w pastwach UE przekracza 1,5 biliona euro (tab. 3.1), przy czym 98 mld euro83 to kwota pochodzca z Europejskiego Fun-duszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich. Najwiksz pul rodków za-planowano na inwestycje w rodki trwae – blisko 1/4 kwoty. Ponad 16,5%
rodków zaplanowano zarówno na dziaania rolnorodowiskowo-klimatyczne, jak i na patnoci dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi i innymi szczegól-nymi ograniczeniami.
81 Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFR-ROW) i uchylajce rozporzdzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz.U. UE z dnia 20.12.2013, L 347).
82 Ogromne zrónicowanie podjtych decyzji dotyczy równie ksztatu systemu patnoci bezporednich funkcjonujcych w okresie 2015-2020. Kwestia ta zostaa szczegóowo przed-stawiono m.in. w publikacjach: Implementation of the First Pillar of the CAP 2014-2020 in the EU Member States, European Union, 2015 oraz A. Kurdy-Kujawska, B. Wieliczko, 2015, op. cit.
83 Research for AGRI Committee – Programmes implementing the 2015-2020 Rural Devel-opment Policy, European Union, 2016, s. 17.
Tabela 3.1. czna planowana kwota wydatków na PROW 2014-2020 w pastwach UE (kwota w mln euro; udzia w proc.)
Dziaanie Kwota Udzia
M01 -Transfer wiedzy i dziaalno informacyjna 1815,9 1,17
M02 - Usugi doradcze 1398,6 0,90
M03 - Systemy jakoci 614,9 0,40
M04 - Inwestycje w rodki trwae 35940,9 23,25 M05 - Przywracanie potencjau produkcji rolnej/dziaania prewencyjne 2192,6 1,42 M06 - Rozwój gospodarstw i dziaalnoci gospodarczej 10337,7 6,69 M07 - Podstawowe usugi i odnowa wsi na obszarach wiejskich 10859,5 7,02 M08 - Inwestycje w rozwój obszarów lenych 6728,5 4,35 M09 - Tworzenie grup i organizacji producentów 665,1 0,43 M10 - Dziaanie rolnorodowiskowo-klimatyczne 25933,0 16,77
M11 - Rolnictwo ekologiczne 9784,4 6,33
M12 - Patnoci dla obszarów Natura2000 i patnoci zwizane
z ramow dyrektyw wodn 829,7 0,54 M13 - Patnoci dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi 25697,9 16,62
M14 - Dobrostan zwierzt 2220,3 1,44
M15 - Usugi lenorodowiskowe i klimatyczne 353,1 0,23
M16 - Wspópraca 2545,6 1,65
M17 - Zarzdzanie ryzykiem 2765,2 1,79
M18 - Finansowanie uzupeniajcych krajowych patnoci
bezporednich dla Chorwacji 139,9 0,09
M19 - LEADER 9874,3 6,39
M20 - Pomoc techniczna 2993,5 1,94
M113 - Renty strukturalne 926,0 0,60
cznie 154616,6 100,00
ródo: opracowanie wasne na podstawie danychhttp://enrd.ec.europa.eu/_en.
W tym okresie programowania wyznaczono równie priorytety wparcia i przypisano planowane wydatki do poszczególnych priorytetów. Priorytety te obejmuj:
1. Uatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, lenictwie i na obsza-rach wiejskich.
2. Poprawa konkurencyjnoci wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwik-szenie rentownoci gospodarstw rolnych.
3. Poprawa organizacji acucha ywnociowego i promowanie zarzdzania ryzykiem w rolnictwie.
4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zalenych od rolnictwa i lenictwa.
5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na go-spodark niskoemisyjn i odporn na zmian klimatu w sektorach: rolnym, spoywczym i lenym.
6. Zwikszanie wczenia spoecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.
Pierwszy priorytet ma charakter horyzontalny i ma by realizowany poprzez wszystkie dziaania programów rozwoju obszarów wiejskich (PROW). Jak po-kazuje analiza planowanych wydatków w ramach PROW, na poziomie UE naj-wiksza cz rodków – ponad 2/5 – ma by przeznaczona na wdraanie prio-rytetu rodowiskowego (priorytet 4), który dotyczy odtwarzania, chronienia i wzmacniania ekosystemów zalenych od rolnictwa i lenictwa (tab. 3.2). Dru-gie miejsce w tej strukturze zajmuje priorytet odnoszcy si do
konkurencyjno-ci (priorytet 2), jednak udzia przewidywanych wydatków na ten cel to jedynie 1/5 budetu wszystkich PROW. Niespena 16% rodków zaplanowane na efek-tywne wykorzystywanie zasobów naturalnych i dostosowanie si do zmian kli-matycznych (priorytet 5). Prawie 10% rodków przeznaczono na popraw orga-nizacji acucha ywnociowego oraz promowanie zarzdzania ryzykiem (prio-rytet 3). Nieco mniejsz kwot planuje si wyda na kwestie zwizane z ubó-stwem i wczeniem spoecznym (priorytet 6). Na pomoc techniczn, czyli wsparcie wdraania programów przeznaczono 2,6% budetu II filaru WPR w biecym okresie programowania.
Struktura planowanych wydatków na poszczególne priorytety polityki rozwoju wsi w UE wyglda odmiennie w poszczególnych pastwach, co wynika z odmiennych potrzeb rozwojowych zidentyfikowanych w toku przygotowania programów rozwoju obszarów wiejskich, jak i z rónic w podejciu do ksztato-wania polityki wsparcia.
W Wielkiej Brytanii przewidziano najwyszy udzia wydatków na odtwa-rzanie i wzmacnianie ekosystemów, co jest zwizane z problemem ochrony bio-rónorodnoci w tym kraju. Podobnie wyglda struktura wydatków PROW Ir-landii, która jest krajem o jednym z najwyszych planowanych udziaów wydat-ków na odtwarzanie i wzmacnianie ekosystemów. Irlandia dostrzega zagroenia zwizane z utrat biorónorodnoci84. Jednoczenie jednak z uwagi na struktur
swojego rolnictwa i caej irlandzkiej gospodarki jest pastwem o najwyszym udziale rolnictwa w emisji gazów cieplarnianych caej gospodarki
84Department of Agriculture, Food and the Marine, 2015, Local Roots Global Reach. Food Wise 2015. A 10-year vision for the Irish agri-food sector, Dublin.
narodowej85. Jednoczenie udzia planowanych wydatków na popraw konku-rencyjnoci jest prawie trzykrotnie niszy od unijnej redniej, za udzia wydat-ków na popraw organizacji acucha ywnociowego jest kilkukrotnie niszy ni rednia UE-28.
Tabela 3.2. Struktura planowanych wydatków PROW w pastwach czonkowskich UE na poszczególne priorytety
polityki rozwoju obszarów wiejskich
Pastwo P. 2 P. 3 P. 4 P. 5 P. 6 Pomoc techniczna
Austria 10,80 5,90 64,95 3,09 12,36 2,90
Belgia 36,77 2,64 33,99 15,13 9,91 1,56
Bugaria 13,55 9,84 31,33 14,14 29,55 1,58
Chorwacja 29,64 11,73 27,69 8,41 19,81 2,71
Cypr 13,77 5,90 48,11 5,82 17,02 9,38
Czechy 17,96 7,81 64,29 0,79 7,52 1,63
Dania 13,23 0,00 67,90 7,90 6,97 4,00
Estonia 29,79 11,19 34,86 2,49 18,27 3,41
Finlandia 6,30 9,90 67,25 1,81 13,49 1,26
Francja 18,69 9,09 55,77 4,64 10,32 1,49
Grecja 22,23 9,52 29,20 19,11 18,05 1,89
Hiszpania 23,85 13,22 33,52 12,80 14,35 2,26
Holandia 28,47 2,42 58,93 0,00 6,60 3,57
Irlandia 7,38 1,36 72,60 11,13 7,17 0,37
Litwa 32,07 8,62 26,73 8,94 15,32 8,31
Luksemburg 26,97 0,00 56,11 10,05 6,06 0,81
otwa 31,19 5,19 38,41 4,75 14,94 5,53
Malta 13,66 12,22 41,79 18,07 10,27 4,00
Niemcy 13,55 5,18 48,65 4,66 25,67 2,29
Polska 33,12 12,28 30,79 2,23 15,90 5,69
Portugalia 36,56 2,45 28,30 20,41 10,16 2,13
Rumunia 20,05 10,41 29,43 10,76 27,15 2,19
Sowacja 17,84 19,02 43,42 0,92 15,01 3,80
Sowenia 20,45 9,17 51,58 0,00 15,36 3,45
Szwecja 8,26 4,35 60,35 1,77 21,68 3,59
Wgry 17,75 19,25 27,81 14,25 18,47 2,47
Wochy 22,71 19,35 32,86 10,12 11,93 3,03
Wielka Brytania 8,72 1,87 73,10 4,64 10,37 1,29
UE-28 20,38 9,90 43,09 8,02 15,95 2,65
ródo: opracowanie wasne na podstawie danychhttp://enrd.ec.europa.eu/_en.
85 I. Pérez Domínguez, T. Fellmann, F. Weiss, P. Witzke, J. Barreiro-Hurlé, M. Himics, T. Jansson, G. Salputra, A. Leip, 2016, An economic assessment of GHG mitigation policy options for EU agriculture (EcAMPA 2), JRC Science for Policy Report, fig. 2.
Najniszy udzia wydatków na popraw konkurencyjnoci rolnictwa przewidziano w Finlandii. Na ten cel planuje si wydanie jedynie 6,3% rodków PROW. Jednoczenie ponad 2/3 funduszy przewidziano na realizacj priorytetu dotyczcego odtwarzania i wzmacniania ekosystemów. Ponadto udzia przewi-dywanych wydatków na rozwój gospodarki niskoemisyjnej w Finlandii jest po-nad czterokrotnie niszy ni rednia UE-28.
Podobnie wyglda struktura planowanych wydatków PROW w Danii, Austrii, Czechach i Szwecji. Jednake w Danii w ogóle nie przewiduje si rod-ków na popraw acucha ywnociowego. Natomiast Szwecja planuje wydat-kowanie ponad 1/5 rodków na wsparcie wczenia spoecznego.
Jeli chodzi o wydatki na pomoc techniczn suc zarówno promocji programu, jak i wspieraniu systemu jego wdraania, m.in. poprzez szkolenia osób obsugujcych poszczególne dziaania, to najnisze wydatki na ten cel pla-nowane s w Irlandii – 0,37% rodków, przy redniej unijnej 2,65%. Generalnie wyszy udzia wydatków na pomoc techniczn przewidziano w mniejszych pa-stwach oraz nowych papa-stwach czonkowskich, cho np. Rumunia i Wgry pla-nuj mniejszy udzia wydatków na pomoc techniczn ni rednio w UE-28.
Wikszo pastw czonkowskich UE realizuje jeden program rozwo-ju obszarów wiejskich. W tej grupie a dwudziestu pastw znalazy si m.in.
wszystkie pastwa, które zostay czonkami UE w XXI wieku. Natomiast wród pozostaych pastw znalazy si dwa – Francja i Wochy, które obok programów regionalnych wdraaj równie odrbny program realizowany na obszarze caego kraju.
Warto si przyjrze temu, jak poszczególne pastwa lub ich regiony roz-dysponoway dostpne rodki na dziaania, które mog wchodzi w pakiet in-strumentarium programów rozwoju obszarów wiejskich realizowanych w obec-nym okresie programowania. Wród pastw wdraajcych jeden ogólnokrajowy PROW znajduje si Austria. Kraj ten wdraa szesnacie z dwudziestu moliwych do realizacji dziaa86, a tym samym przecitny udzia kadego z nich w budecie programu wynosi 6,25% (tab. 3.387). Najwicej rodków austriackiego PROW ma by przeznaczonych na dziaanie rolnorodowiskowo-klimatyczne (M10), co wpisuje si w dotychczasowy priorytet Austrii dotyczcy rozwoju
86 Naley jednake zaznaczy , i jednym z tych dwudziestu dziaa jest finansowanie uzupe-niajcych krajowych patnoci bezporednich dla Chorwacji (oznaczone symbolem M18), co oznacza, i inne ni Chorwacja pastwa czonkowskie w rzeczywistoci wybieraj jedynie z palety dziewitnastu dziaa.
87 We wszystkich tabelach od tab. 3.3 do tab. 3.14 na czerwono wyróniono poziom udziau w cznym budecie danego PROW trzech dziaa o najwyszych planowanych wydatkach.
rolnictwa zrównowaonego rodowiskowo. Na ten cel przewidziano blisko 28%
budetu programu. Drugim pod wzgldem udziau w budecie dziaaniem s
patnoci dla obszarów z ograniczeniami naturalnym (M13), czyli równie in-strument zwizany przede wszystkim z aspektami rodowiskowymi prowadzo-nej dziaalnoci rolniczej. Trzecim co do znaczenia w budecie PROW dziaa-niem s inwestycje w rodki trwae (M04), czyli dziaanie którego w cznym udzia budecie unijnych PROW jest najwysze. czny udzia wydatków na trzy dziaania o najwyszym udziale w budecie austriackiego PROW wynosi prawie 63%, a rednia udziau wydatków na te dziaania to 21%, za dla pozo-staych dziaa wynosi ona niespena 3%.
Kolejnym pastwem z ogólnokrajowym PROW jest Bugaria. Podobnie jak Austria, pastwo to wdraa szesnacie dziaa (tab. 3.3). Jednake tylko jed-no z kluczowych dziaa biorc pod uwag udzia w budecie PROW jest takie samo. Chodzi o patnocidla obszarów z ograniczeniami naturalnym (M13), na które Bugaria planuje przeznaczy 9,44% rodków swojego programu rozwoju obszarów wiejskich. Pozostae dwa dziaania o najwyszym udziale w budecie programu s typowe dla pastw sabiej rozwinitych i s to inwestycje w rodki trwae (M04) – prawie 29% budetu bugarskiego PROW oraz inwestycje w podstawowe usugi i odnow wsi (M07) – ponad 21% rodków. cznie na trzy najwaniejsze dziaania przewiduje si prawie 60% budetu, czyli przecit-nie 20% na dziaania, za w przypadku trzynastu pozostaych dziaa redprzecit-nie wydatki wynosz 3%.
Równie Cypr wdraa tylko jeden program rozwoju obszarów wiejskich, co nie dziwi ze wzgldu na wielko tego pastwa. Podobnie jak w ju omówio-nych krajach do cypryjskiego PROW wczono szesnacie dziaa. Najwicej
rodków – prawie 25% – przewidziano na realizacj dziaania
rolno-rodowiskowo-klimatycznego (M10). Kolejne 22% planuje si wyda na inwe-stycje w rodki trwae (M04), a dalsze 16% na patnoci dla obszarów z ograni-czeniami naturalnymi. Cypr w swoim PROW przewidzia równie rodki na rea-lizacj zobowiza zwizanych z rentami strukturalnymi podjtych w poprzed-nim okresie programowania. cznie na trzy najwaniejsze dziaania planuje si
przeznaczy prawie 70% rodków cypryjskiego PROW, co oznacza rednio 23% budetu programu na kade z nich. Natomiast na pozostae dziaania prze-znaczono rednio 2,3% rodków.
Czechy take wdraaj jeden ogólnokrajowy program rozwoju obszarów wiejskich. Kraj ten ma w swoim PROW pitnacie dziaa (tab. 3.3). Podobnie jak w Austrii i na Cyprze, najwiksza pula rodków ma by przeznaczona na
dziaanie rolnorodowiskowo-klimatycznego (M10) – ponad 29% budetu pro-gramu. Ponad 1/5 rodków przewidziano na patnoci dla obszarów z ogranicze-niami naturalnymi (M13), a kolejne 18% na inwestycje w rodki trwae (M04).
Wskazuje to na ukierunkowanie wsparcia na cele rodowiskowe, co jest typowe przede wszystkim dla programów rozwoju obszarów wiejskich realizowanych w pastwach o znacznej przecitnej wielkoci gospodarstw rolnych. cznie na trzy najwaniejsze dziaania przewidziano prawie 70% wydatków budetowych.
Pozostae 30% rodków rozkada si na wdraanie trzynastu dziaa, co oznacza i przecitnie na kade z nich zostanie wydatkowanych ok. 2,3% budetu pro-gramu. W czeskim PROW przewidziano równie rodki na realizacj zobowi-za podjtych w poprzednim okresie programowania w zwizku z realizacj
dziaania „Renty strukturalne”.
Dania jest pastwem o zupenie innym ukierunkowaniu programu rozwo-ju obszarów wiejskich ni dotychczas omówione pastwa. Duski PROW obej-muje jedynie jedenacie dziaa (tab. 3.3). Ponad poow rodków – 54% – przewidziano na wdraanie dziaania LEADER (M19), czyli na wsparcie oddol-nych inicjatyw rozwojowych. Na dziaanie rolnorodowiskowo-klimatyczne (M10) przeznaczono ponad 17% rodków, a na dziaanie rolnictwo ekologiczne (M11) ponad 10% budetu programu. W rezultacie na trzy najwaniejsze
dzia-ania duskiego programu ma by przeznaczone 82% rodków, co oznacza, i
rednio na kade z nich przeznaczonych zostanie ponad 27% budetu, podczas gdy na pozostae osiem dziaa przecitnie wydatkowane bdzie 2,5% rodków bdcych w dyspozycji instytucji wdraajcej. Warto doda , i wsparcie inwe-stycji w rodki trwae (M04) jest w Danii dziaaniem niszowym, na którego rea-lizacj przewidziano jedynie niespena 3% rodków programu.
Estoski program rozwoju obszarów wiejskich w obecnym okresie pro-gramowania uwzgldnia czternacie dziaa. Najwaniejszym z nich, biorc pod uwag planowany udzia w budecie, s inwestycje w rodki trwae (M04). Na dziaanie to przeznaczono ponad 29% rodków. Blisko 1/4 rodków programu ma by wydana na dziaanie rolnorodowiskowo-klimatyczne (M10), za ponad 12% na rozwój gospodarstw i dziaalnoci gospodarczej. Estonia, podobnie jak Czechy, nie wdraa dziaania sucego rozwojowi podstawowych usug i od-nowie wsi. Estonia nie wdraa równie, tak jak i Dania, patnoci dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi (M13). cznie na trzy najwaniejsze dziaania maj by przeznaczone 2/3 rodków programu, czyli przecitnie ponad 22% na kade z nich, za na pozostae jedenacie dziaa rednio wydatkowanych ma by 3% budetu.
Kolejnym pastwem z jednym ogólnokrajowym programem rozwoju ob-szarów wiejskich jest Grecja. W swoim PROW przewidziaa wdraanie a sie-demnastu dziaa (tab. 3.3). Z dostpnych dla Grecji dziaa pastwo to nie wdraa wsparcia dla usug lenorodowiskowych i klimatycznych (M15) ani zarzdzania ryzykiem (M17). Ponad 1/4 budetu przewidziano na wsparcie in-westycji w rodki trwae (M04). Niespena 19% rodków ma by wydane na patnoci dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi (M13), a niespena 14%
na rolnictwo ekologiczne (M11). cznie na trzy najwaniejsze dziaania zapla-nowano niespena 58% rodków programu, czyli przecitnie ponad 19% na ka-de z nich, podczas gdy na kaka-de z pozostaych czternastu dziaa wydatkowa-nych ma by 3% rodków. W greckim PROW zaplanowano równie rodki na realizacj zobowiza zwizanych z rentami strukturalnymi przyznanymi w po-przednim okresie programowania.
W Chorwacji w ramach tamtejszego programu rozwoju obszarów wiej-skich wdraanych jest siedemnacie dziaa, w tym to specjalnie przeznaczone dla Chorwacji, jako najmodszego czonka UE, czyli finansowanie uzupeniaj-cych krajowych patnoci bezporednich dla Chorwacji (tab. 3.3). Chorwacki PROW nie przewiduje patnoci dla obszarów Natura2000 i patnoci zwizane z ramow dyrektyw wodn (M12), wsparcia dobrostanu zwierzt (M14) ani usug lenorodowiskowych i klimatycznych (M15). Najwaniejszym dziaa-niem chorwackiego PROW s inwestycje w rodki trwae (M04), na które za-planowano prawie 28% rodków programu. Kolejnym dziaaniem s patnoci dla obszarów z ograniczeniami naturalnym (M13), na które przeznaczono pra-wie 13,5% rodków. Trzecim pod wzgldem udziau w cznym budecie pro-gramu jest wsparcie rozwoju gospodarstw i dziaalnoci gospodarczej (M06).
cznie na te trzy dziaania zaplanowano niespena 53% rodków, co oznacza i
przecitnie na kade z nich wydane zostanie 17,5% rodków, za na kade z czternastu pozostaych dziaa 3,4% budetu PROW.
Wgry to pastwo, które zaplanowao wdraanie w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich wszystkich dziaa, które moe wdraa , wic nie realizuje jedynie dziaania przewidzianego wycznie dla Chorwacji (tab. 3.3).
Zaplanowano równie przeznaczenie niewielkiej puli rodków na realizacj zo-bowiza podjtych w poprzednim okresie programowania dotyczcych rent strukturalnych. Tak dua liczba wdraanych dziaa oznacza, bardzo due roz-drobnienie budetu PROW. Ponad 1/3 budetu programu planuje si wyda na wsparcie realizacji inwestycji w rodki trwae (M04). Na dziaanie
rolno-rodowiskowo-klimatyczne zaplanowano ponad 15% rodków PROW, a
nie-spena 8% na wsparcie rozwoju gospodarstw i dziaalnoci gospodarczej (M06).
W rezultacie na trzy najwaniejsze dziaania przewidziano ponad 57% rodków programu, czyli przecitnie 19% na kade z nich, za na kade z pozostaych szesnastu dziaa jedynie 2,7% rodków.
Zupenie inaczej ksztatuje si budet irlandzkiego programu rozwoju ob-szarów wiejskich. W ramach swojego PROW Irlandia wdraa dwanacie dziaa
(tab. 3.3). Przewidziano równie rodki na realizacj zobowiza zwizanych z wdraaniem w poprzednim okresie programowania rent strukturalnych. Naj-wicej, bo ponad 2/5 budetu, przewidziano na dziaanie rolnorodowiskowo- -klimatyczne (M10). Natomiast prawie 35% zaplanowano na patnoci dla ob-szarów z ograniczeniami naturalnymi (M13), a blisko 11% na wsparcie inwesty-cji w rodki trwae (M04). cznie na trzy najwaniejsze dziaania zapisano po-nad 86% budetu programu, tym samym przecitnie na kade z nich wydatko-wanych bdzie prawie 29% rodków, a na kade z pozostaych dziewiciu
dzia-a jedynie 1,5%.
Litwa w swoim programie rozwoju obszarów wiejskich wdraa a osiem-nacie dziaa (tab. 3.4). Zrezygnowaa jedynie ze wspierania dobrostanu zwie-rzt (M14). Litwa w swoim budecie PROW przewidziaa równie rodki na realizacj zobowiza finansowych podjtych w poprzednim okresie progra-mowania w zwizku z wdraaniem dziaania „Renty strukturalne”. Na ten cel w obecnym PROW planuje przeznaczy a 4,6% rodków. Jednoczenie na nie-które dziaania sporód osiemnastu wybranych do wdraania w okresie progra-mowania 2014-2020 przeznaczya bardzo niewielkie rodki – np. na usugi
le-norodowiskowe i klimatyczne (M15) jedynie 0,07% rodków swojego PROW, a na tworzenie grup i organizacji producentów tylko 0,09%. Najwicej rodków zaplanowano na wsparcie inwestycji w rodki trwae (M04), na które przezna-czono ponad 31% rodków programu. Na patnoci dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi (M13) zaplanowano 14,5% rodków, za na wsparcie rozwoju gospodarstw i dziaalnoci gospodarczej ponad 11%. cznie na trzy najwaniejsze dziaania programu cznie planuje si wyda ponad 57%
rodków, czyli rednio 19%, za na pozostae dziaania wraz z zobowizaniami dotyczcymi rent strukturalnych bdzie przeznaczone rednio 2,7% budetu programu.
Tabela 3.3. Struktura planowanych wydatków PROW 2014-2020 w podziale na dziaania w Austrii, Bugarii, Czechach, Danii, Estonii, Grecji, Chorwacji, Irlandii i na Wgrzech Dziaanie AustriaBugaria Cypr CzechyDaniaEstoniaGrecja ChorwacjaWgry Irlandia M01 -Transfer wiedzy i dziaalno informacyjna 1,480,870,82 0,112,451,221,320,561,283,21 M02 - Usugi doradcze 0,280,680,00 0,150,000,872,760,891,090,20 M03 - Systemy jakoci 1,700,001,23 0,000,000,100,880,300,800,00 M04 - Inwestycje w rodki trwae 11,3228,8222,0718,322,9529,3325,3327,9934,1310,83 M05 - Przywracanie potencjau produkcji rolnej0,000,000,00 0,000,000,000,884,960,500,00 M06 - Rozwój gospodarstw i dziaalnoci gospodarczej 2,259,282,88 3,900,0012,377,4511,037,850,00 M07 - Podstawowe usugi i odnowa wsi 9,6421,446,17 0,001,140,002,1311,166,680,15 M08 - Inwestycje w rozwój obszarów lenych 1,632,182,67 2,544,371,015,773,905,020,00 M09 - Tworzenie grup i organizacji producentów 0,000,271,23 0,000,000,610,470,372,010,00 M10 - Dziaanie rolnorodowiskowo-klimatyczne 28,667,6524,6629,4417,5324,828,035,8215,2940,47 M11 - Rolnictwo ekologiczne 10,045,205,75 10,7610,307,8713,635,384,971,43 M12 - Patnoci dla obszarów Natura2000 i patnoci zwizane z ramow dyrektyw wodn 0,044,791,64 0,140,003,310,170,003,971,87 M13 - Patnoci dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi 22,979,4415,6222,020,000,0018,7413,491,8334,91 M14 - Dobrostan zwierzt 2,691,952,88 2,170,004,120,220,002,820,00 M15 - Usugi lenorodowiskowe i klimatyczne 0,090,300,00 0,251,980,000,000,001,240,00 M16 - Wspópraca 1,091,121,23 3,592,001,892,050,351,230,18 M17 - Zarzdzanie ryzykiem 0,000,000,00 0,000,000,000,002,382,280,00 M18 - Finansowanie uzupeniajcych krajowych patnoci bezporednich dla Chorwacji 0,000,000,00 0,000,000,000,005,870,000,00 M19 - LEADER 3,154,515,14 5,0054,189,127,562,834,606,37 M20 - Pomoc techniczna 2,961,511,89 0,983,113,341,202,712,320,15 M113 - Renty strukturalne0,000,004,11 0,650,000,001,410,000,080,23 cznie trzy dziaania o najwyszym udziale 62,9559,7169,78 69,7882,0066,5257,7052,6457,2786,20 cznie pozostae dziaania 37,0540,2930,22 30,2218,0033,4842,3047,3642,7313,80 ródo: opracowanie wasne na podstawie danych dostpnych na stronie http://enrd.ec.europa.eu/_en.
Luksemburg do swojego PROW wybra jedynie osiem dziaa (tab. 3.4). Naj-wicej rodków przewidziano na patnoci dla obszarów z ograniczeniami natu-ralnymi (M13), na które planuje si wyda ponad 30% rodków programu. Na-tomiast po blisko 30% przewiduje si przeznaczy na dziaanie rolnorodowi-skowo-klimatyczne (M10) oraz wsparcie inwestycji w rodki trwae (M04).
W zwizku z tym na trzy najwaniejsze dziaania luksemburskiego PROW wy-dane zostanie prawie 90% jego rodków, co oznacza, i na pozostae pi
dzia-a przeznaczone bdzie po ok. 2% rodków. Jak wida , PROW w Luksembur-gu jest silnie skoncentrowany na celach rodowiskowych i zwizanych z konku-rencyjnoci rolnictwa.
otewski program rozwoju obszarów wiejskich nie jest tak skoncentro-wany, jak w przypadku Luksemburga. Na trzy kluczowe dziaania przypada mniej ni 60% rodków programu (tab. 3.4). otwa wpisaa do swojego PROW wdraanie pitnastu dziaa oraz rodki na realizacj zobowiza wynikajcych z wdraania w poprzednim okresie programowania dziaania „Renty
otewski program rozwoju obszarów wiejskich nie jest tak skoncentro-wany, jak w przypadku Luksemburga. Na trzy kluczowe dziaania przypada mniej ni 60% rodków programu (tab. 3.4). otwa wpisaa do swojego PROW wdraanie pitnastu dziaa oraz rodki na realizacj zobowiza wynikajcych z wdraania w poprzednim okresie programowania dziaania „Renty