Przede wszystkim należy podkreślić, że wyniki uzyskane w trakcie symula-cji należy traktować jedynie jako bodziec lub wskazanie szans rozwojowych ofero-wanych przez poszczególne rejony. Wykorzystanie ich jest istotą zadania, które stanie się dopiero namacalnym dowodem możliwości prezentowanego narzędzia.
Bowiem nie można traktować modelowań potencjału w sferze dowodu zaistnienia danego zjawiska czy procesu, model nie udowodnia niczego ani wprost, ani przez indukcję, dopiero praktyczne decyzje i działania urzeczywistniają uzyskany z zało-żonym prawdopodobieństwem obraz modelowy.
Mimo wszystko zawsze istnieje pokusa wykorzystania narzędzia w bardziej kompleksowej formie, jednak żeby móc do tego doprowadzić należałoby przepro-wadzić bardziej dokładne badania, lub przynajmniej powtórzyć badania wykonane w latach osiemdziesiątych, tak aby móc na ich podstawie wyestymować parametr selektywności, różnicując dodatkowo wagi populacjom niejednolicie zagospodaro-wanych obszarów.
Najistotniejszym, wydaje się konstatacja, że potencjał opportunity jest naj-bardziej wyczulonym miernikiem dostępności do atrakcji turystycznych. Wynika to
z możliwości operowanie różnym parametrem selektywności dzięki czemu otrzymu-je się rozmaite obrazy powierzchni potencjału, otrzymu-jednak nie zatracając związku z re-alnością odwzorowania, która warunkowana jest przez rozłożenie celów w badanej przestrzeni. Ma to kapitalne znaczenie w kontekście złożoności problematyki tury-stycznej, tym bardziej, że aktualnie zaspokajanie potrzeb turystycznych w łatwo dostępny sposób może odbywać się na poziomie wyższym niż tylko krajowy, więc informacja o zróżnicowanych szansach poszczególnych obszarów przy uwzględnie-niu stanu dostępności może wpływać na podejmowane decyzje inwestycyjne pod kątem konkurencyjności, jak i kooperacji regionów zwłaszcza w strefie przygra-nicznej.
Na koniec należy dodać, że upowszechnienie dostępu do lepszych narzędzi obliczeniowych jest niewystarczającym bodźcem do poprawy naszego stanu wiedzy i możliwości przewidywania procesów i zmian zachodzących w systemach, w któ-rych żyjemy. Bez dostępu do informacji, danych empirycznych badania i działania poznawcze będą pozbawione szans oceny oraz szans reagowania na negatywne zja-wiska, a cały wysiłek będzie skierowany jedynie na teoretyczne dociekania.
Literatura
Altkorn J., 2004. Marketing w turystyce. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Chicago Area Transportation Study. Final Report2, 1960. Chicago.
Domański R., 1980. Dostępność, efektywność i przestrzenna organizacja. Przegląd Geograficzny, t. 52.
s. 3–39.
Litwińska E., 1994. Mapy potencjału opportunity dla ludności Polski. W: Bagiński E. (red.), Planowanie Przestrzenne, Zarys metod i technik badawczych, Wrocław. s. 18–30.
Litwińska E., Zipser T., 1989. Struktura przestrzenno-funkcjonalna turystyki w Polsce. W: Przecławski K.
(red.), Rocznik Centralnego Programu Badań Podstawowych 08.06, Turystyka jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego, Wyniki prac z lat 1986-1987, Warszawa. s. 86–92.
Prospects for Polish tourist destinations in the southern area of national border
Summary: The paper deals with a modeling approach to the issues related to the spatial structure of the natural and tourist potential and accessibility capabilities, which are important factors in the development of tourism. The proposed method uses the "opportunity" potential model, derived from the intervening opportunities model. When applied regionally, the model allows for precise forecasting assess-ment of the developassess-ment potential of individual areas. The analyses presented herein are purely theoretical and represent possibilities of the mentioned simulation tool.
Keywords: “Opportunity” potential model, intervening opportunities, tourism.
dr Wawrzyniec Zipser Politechnika Wrocławska Ul. B. Prusa 53/55 50-317 Wrocław
wawrzyniec.zipser@pwr.wroc.pl
Robert Szmytkie
Uniwersytet Wrocławski
Zmiany liczby miast w Polsce w okresie powojennym
Streszczenie: W niniejszym opracowaniu dokonano analizy zmian statusu formal-noprawnego miejscowości, które miały miejsce w okresie powojennym. Szeroka perspektywa czasowa opracowania umożliwiła wychwycenie głównych tendencji i czynników zmian liczby miast w analizowanym okresie, do których można zali-czyć: praktycznie stały wzrost liczby miast, który przyczynił się do wzrostu gęstości sieci miejskiej, zróżnicowaną dynamikę i charakter zmian w poszczególnych pod-okresach okresu powojennego oraz wyraźne zróżnicowanie przestrzenne zmian sta-tusu formalnoprawnego miejscowości.
Słowa kluczowe: zmiany administracyjne miast, zmiany liczby miast, nowe miasta, procesy urbanizacji w okresie powojennym.
1. Wprowadzenie
Zmiany administracyjne miast można rozpatrywać w dwóch aspektach, jako zmiany granic administracyjnych miast lub jako zmiany statusu formalnoprawnego jednostek osadniczych, prowadzące do zmiany liczby miast (Jelonek, Zborowski 1992). Zmiana statusu miejscowości może być spowodowana przez:
− nadanie praw miejskich (ustanowienie miasta), co może dotyczyć miejscowo-ści, które w swej historii nigdy nie posiadały praw miejskich, miast zdegrado-wanych (restytucja praw miejskich), a w latach 1954–1972 dotyczyło także osiedli miejskich;
− odebranie praw miejskich (degradacja miasta do rangi wsi);
− połączenie kilku miast w jeden organizm miejski;
− wcielenie miasta w granice innego miasta, zwykle większego (inkorporacja);
− wydzielenie części miasta (zwykle uprzednio samodzielnej miejscowości) i na-danie jej praw miejskich (secesja).
Nadanie formalnych praw miejskich lub degradacja miasta wiąże się jedno-cześnie ze zmianą liczby ludności miejskiej, natomiast w przypadku połączenia kil-ku miast w jeden organizm miejski, włączenia lub wyłączenia miasta z granic
inne-go zmiana liczby miast nie prowadzi do zmiany liczby ludności miejskiej. W wa-runkach polskich zmiana statusu formalnoprawnego miejscowości następuje w dro-dze rozporządro-dzenia Rady Ministrów, a po wprowadro-dzeniu Ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz.U. 2001) wymaga przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami wnioskowanej gminy (Drobek 1996, Szmytkie, Krzysztofik 2011).
Zmiany administracyjne miast można uznać za jeden z głównych czynników wzrostu liczby ludności miejskiej w Polsce w okresie powojennym (Szmytkie 2009), mimo to wciąż brakuje syntetycznych opracowań opisujących to zagadnienie i jego znaczenie dla procesów urbanizacji. Powojenne zmiany granic administracyj-nych miast przedstawione zostały w pracach zespołu pod kierunkiem D. Szymań-skiej (Szymańska i in. 2006, 2009), natomiast dotychczasowe opracowania dotyczą-ce zmian administracyjnych prowadzących do zmiany liczby miast skupiały się je-dynie na jednym z aspektów tego zjawiska. Wśród tych opracowań można wymienić prace dotyczące m.in. nowych miast (Szymańska 1996, Drobek 2002, Krzysztofik 2006, Jokiel, Miszewska 2008, Sokołowski 2008, Konecka–Szydłowska 2011, Szmytkie, Krzysztofik 2011), restytucji praw miejskich (Miszewska 2007), miast zdegradowanych (Drobek 1999, Sokołowski 2011a, 2011b), procesów secesji (Jar-czewski 2002, Szmytkie 2005) czy osiedli miejskich (Szmytkie 2003) lub kilku wy-branych aspektów tego zagadnienia (Krzysztofik, Szmytkie 2011).
Głównym celem niniejszego opracowania jest analiza zmian liczby miast w Polsce w okresie powojennym, do czego wykorzystano materiały źródłowe publi-kowane przez GUS (Zmiany… 1985, Powierzchnia… 1994–2011) oraz opracowa-nia dotyczące zmian statusu formalnoprawnego miast w Polsce w ujęciu historycz-nym (Krzysztofik 2007, Najgrakowski 2009). Tak szeroka perspektywa czasowa opracowania umożliwiła wychwycenie głównych tendencji i czynników zmian licz-by miast w analizowanym okresie.