Wpływ Kościoła na postawę religijną przez praktyki religijne, nabożeństwa i sakramenty św

1. O gólny sto s u n e k m łodzieży do p ra k ty k , n ab o ż eń stw re lig ijn y c h i s a ­ k ra m e n tó w św.

Do w y k ry c ia tego sto s u n k u zm ierzały trz y p ie rw sz e p o d p u n k ty p y ta n ia V (ankiety) i p o d p u n k t 4 p y ta n ia VI.

Chodziło w p ie rw sz y m rzędzie o to, czy m łodzież p r a k ty k i re lig ijn e w y ­ k o n u je ochotnie, dob ro w o ln ie, niezależnie od n ac isk u rodziców i sw ego n a j ­ bliższego otoczenia, z w łasn eg o św iadom ego p rze k o n an ia . To je s t bow iem p ierw szy w a ru n e k sk u te cz n eg o o d d ziały w a n ia ty c h p r a k ty k n a psy ch ik ę m łodzieży. O dpow iedź n a to p y ta n ie w y p a d ła n a s tę p u ją c o :

M łodzież z a p y ta n a : „Co w sw oim życiu o dnośnie re lig ii w y k o n u jesz pod p rzy m u sem w ięk szy m lu b m niejszym lu b ze w zględu n a opinię społeczną?

J a k b y ś p o stą p ił w ty m w zględzie, gdybyś m ia ł p ełn ą sw obodę d z ia ła n ia ? ” — w y p ow iedziała się n a s tę p u ją c o : 52% m łodzieży dało odpow iedź, k tó rą m oż­

n a u ją ć w sło w ach : N igdy w sw oim życiu nie w y k o n u ję nic pod p rz y m u ­ sem o dnośnie relig ii; m am p ełn ą sw obodę d ziała n ia w ty m w zględzie; g d y ­ bym m ia ł p ełn ą sw obodę, ro b iłb y m ta k sam o ja k dziś; ro b ię ta k , ja k m i każe su m ien ie i m o ja w o ln a w ola o ra z w ia ra k ato lic k a. O p inia lu d zk a nie m a n a m nie żadnego w p ły w u ; n igdy nie liczę się z opin ią ludzką. D la p rz y ­ k ła d u k ilk a w ypo w ied zi m łodzieży:

A. 1846. Dz. la t 17. C hodzę często do K ościoła (z w łasn ej w oli), a szczególnie sy stem a ty cz n ie chodzę n a n a b o ż eń stw a popołudniow e, k tó re b ard z o lubię. M ało kied y się zdarzy, żebym opuściła n ab o ż eń ­ stw o różańcow e czy m ajow e. P oza ty m chodzę n a drogi krzyżow e i gorzkie żale, gdyż p o m a g ają m i one w n a le ż y ty m p rzeżyciu w ie l­

kiego p o stu , po k tó ry m p o tra fię przeżyć św ię ta W ielkanocy, a szcze­

gólnie rez u re k cję . T a ta k bard zo u ro czy sta m sza św. ro b i n a m nie sp e cja ln e w rażenie.

To sam o je śli chodzi o ad w en t. J e s t to okres, w k tó ry m należy się przy g o to w ać n a p rzy jśc ie P. Jezu sa. P o m a g a ją w ty m m sze św. „ ro -

r a te ”, k tó re b ard z o lubię, lecz często n ie chodzę.

W k aż d ą n ie d zie lę chodzę n a m szę św. o godz. 9 i b ardzo się do niej p rzyzw yczaiłam . Często n a m szach św. p rz y jm u ję K om unię św.

i w ła śn ie te n f a k t przeżyw am n ajg łęb iej. U m ię w m yśli rozm aw iać z P. Bogiem i to m n ie bardzo cieszy. Nie m am do K ościoła, an i do żadnych p ra w d w ia ry zastrzeżeń.

A. 123. Dz. la t 17. Je ste m p rzy zw y czajo n a do tego, by postępow ać ta k , aby się nig d y nie w stydzić sw ego postępow ania. S ta ra m się po ­ stępow ać w edług n o rm m oralności, k o n fro n tu ją c je z w łasn y m i s ą ­ dam i.

Tablica nr 1 Ogólny stosunek młodzieży do praktyk religijnych

Wszystkie praktyki religijne wykonuję całkowicie dobrowolnie bez

ubocznych względów 1401

1

| ^52%

Ze względu na matkę odmawiam pacierz wieczorny 81 3%

Gdyby nie nacisk domu, szedłbym rzadziej do spowiedzi 162 6%

Gdyby nie nacisk domu, rzadziej byłbym na mszy św. 188 7%

Wszystkie praktyki religijne wykonuję obojętnie 404 15%

Gdyby nie nacisk otoczenia, nie odmawiałbym wspólnego ró­

żańca 27

1

1 1%

1 Gdybym miał swobodę, zerwałbym zupełnie z religią 108 4%

Ze względu na matkę zachowuję post 54 2%

„Prawie” żadnych praktyk religijnych nie spełniam, gdyż przeży­

wam kryzys wiary 269 10%

R a ze m 2694 100%

A. 813. Chł. la t 17. S p ełn iam w szy stk ie p r a k ty k i relig ijn e nie pod p rzy m u sem lecz z w łasn ej woli. W iem dobrze, że p rzym us w tym w y p a d k u w p ły w a u je m n ie n a w a rto ść w y k o n y w an y ch p ra k ty k .

A. 130. Dz. la t 18. W ierzę z w ła s n e j w o li i n ik t i nic nie w y w iera n a m nie przy m u su . Co uw ażam za niezgodne z m oim poglądem , to tego nie robię.

A. 921. Chł. la t 18. W łaściw ie od dziecka byłem ta k w ych o w an y i p rzyzw yczaiłem się, aby dobrow olnie, ro zu m n ie w y p ełn iać w szy st­

W pływ środowiska na postawę religijną młodzieży 165

kie n ak a zy relig ijn e . D latego uw ażam , że w y w iąz u ję się należycie ze sw oich obow iązków relig ijn y ch .

4% m łodzieży b a d a n e j, tzn. 108 osób na ogólną liczbę 2694 stw ie rd z a, żc gdyby m ia ła p ełn ą sw obodę d ziała n ia i nie m u s ia ła się liczyć z n a jb liż ­ szym otoczeniem , to ze rw a ła b y zupełnie z relig ią . C h a ra k te ry sty c z n ą w ty m w zględzie je st n a s tę p u ją c a w ypow iedź:

A. 647. Chł. la t 17. W łaściw ie w szystkie p r a k ty k i relig ijn e sp e łn ia m z m usu i pod n ac isk iem rodziców w zględnie n ajb liższy ch m i osób.

G dybym je d n a k m ia ł c a łk o w itą sw obodę to oczyw iście nie s p e łn ia ł­

bym ża d n y ch p ra k ty k relig ijn y ch . Z erw ałb y m zu p ełn ie z relig ią, co n ajw y ż ej pozo staw iłb y m sobie n ie k tó re je j w arto ścio w e elem enty.

B ardzo pow ażna g ru p a m łodzieży, bo aż 15°/o czyli 404 osób na ogólną liczbę 2694 w y p o w ied z iała się, że w szy stk ie p ra k ty k i re lig ijn e w y k o n u je zu pełnie obojętnie. P ra k ty k i te nie ro b ią na n iej żadnego w rażenia. W yko­

n u je je' z różnych ubocznych w zględów , a n a w e t w ted y , k iedy o d p ra w ia je z w łasn ej w oli, czyni to w sposób bezm yślny, ro z ta rg n io n y — ta k ja k to się o d ra b ia pańszczyznę. Ś w iadczą o ta k im sta n ie liczne w ypow iedzi. Z acy­

tu je m y tu ta j dla p rz y k ła d u ty lk o je d n ą, ale bard zo zn am ien n ą.

A. 778. Chł. la t 18. N a jtru d n ie j p rzychodzą m i p ra k ty k i relig ijn e.

O czywiście je ste m w ierzącym i znam doskonale k o n se k w e n cje w iary.

D latego nie u ch y lam się od obow iązków re lig ijn y ch . W ykonuję je.

A le ja k — pożal się boże! N ie je s t to sposób lekcew ażący, ale bardzo o bojętny, bezm yślny — w y k o n u ję ta k ja k śc iąg n iętą lek cję w szkole lu b ja k to się o d ra b ia pańszczyznę.

W reszcie n a w y k o n y w an e p ra k ty k i re lig ijn e p rzez m łodzież w dużym sto p n iu w p ły w a dom rodzinny. W naszych b a d a n ia c h w p ły w ten zaznaczył się w 16°/o.

A. 895. Dz. la t 18. N a ogół w y k o n u ję w szy stk ie p ra k ty k i relig ijn e, ale chyba czynię to nie całkow icie z w łasn ej woli. G dyby bow iem nie n acisk dom u, szczególnie m a tk i, z pew nością rza d zie j sp o w ia d a ła ­ bym się i nie ta k re g u la rn ie chodziłabym n a m szę św iętą.

P o n a d to stw ie rd z ić należy f a k t całk o w itej ig n o ra n c ji re lig ijn e j, je śli chodzi o sp e łn ia n ie p ra k ty k . W naszy ch b a d a n ia c h uw idoczniło się to aż w 10°/o czyli 260 osób n a 2694 p ra w ie nie o d p ra w ia ża d n y ch p ra k ty k re li­

gijnych. M łodzież ta stw ie rd z a : nie o d p raw ia m ż a d n y ch p r a k ty k — nie w ierzę, załam ałem się, przeży w am kryzys w ia ry itd.

R eszta zaś zastrzeżeń uw idocznionych n a ta b lic y n r 1 m a raczej c h a ­ r a k te r fra g m n e ta ry c z n y . N ie m a w n ich m ow y o w rogim n a s ta w ie n iu do p ra k ty k re lig ijn y c h czy chęci ich odrzucenia. J e s t to, m ów iąc ogólnie, r a ­ czej obrona p rzed n a d m ia re m n ie k tó ry c h p r a k ty k re lig ijn y c h np. zbyt częsta spow iedź, codzienny pacierz, czy r e g u la rn a n ie d zie ln a m sza św. J a ­ kie są przyczyny ty c h zastrzeżeń, to w y ja ś n i n am to om ów ienie ta b lic y n r 2, n a k tó re j z n a jd u je się w ykaz p ra k ty k re lig ijn y c h i nabo żeń stw n ie - lu b ia n y ch przez m łodzież, tzn. p rzez p ew n ą je j część.