Współczynnik zależności jakościowej

P rz e d sta w ia się on n a s tę p u ją c o :

Tablca nr 15 Wpływ Kościoła na postawę religijną młodzieży

B o d z ie c

Dodatni Ujemny

Skutek

Dodatni a 2173 b —

Ujemny c — d —

(a + d — (b + c) 2173 q = --- = ---= 0,80

N 2694

W spółczynnik zależności jakościow ej pom iędzy ja k o ścią działającego bodźca — K ościoła — a ja k o śc ią n a stę p stw w /psychice m łodzieży w ynosi 0,80.

J e s t to zatem w spółczynnik bard zo w ysoki.

W n i o s k i k o ń c o w e

K ościół stan o w i środow isko społeczne, pozytyw ne, przy sto so w an e, w y ­ chow aw cze i pedagogiczne (choć może nie w sensie dosłow nym ).

N aczelnym jego i b ez p o śred n im zadaniem je st k sz ta łto w a n ie w jed n o stce tego, co nazw aliśm y p o sta w ą relig ijn ą. K ościół je st pow ołany do tego na m ocy sw ego urzędu. W szystkie in n e ro d zaje środow iska, je śli u m a cn ia ją tę postaw ę, to tylk o w sp ó łd z ia ła ją z K ościołem , w y k o n u ją to ja k b y z jego ram ien ia , np. rodzice, książka, film , te a tr, szkoła itp. Je śli zaś tę postaw ę o sła b ia ją, to r u jn u ją ty lko to, co K ościół w tym za k resie uczynił.

K ościół b u d u je p ierw szy elem e n t po staw y relig ijn e j, m ianow icie św ia to ­ pogląd kato lick i, przez po d an ie p ra w d w ia ry jed n o stce oraz w op arciu o te

190 S te fa n P ru ś

p ra w d y k sz ta łtu je poglądy je d n o stk i n a zjaw isk a i w arto śc i o taczającej ją rzeczyw istości. W ypow iedzi m łodzieży w sk azu ją, że tru d n o śc i rodzące się w ty m w zględzie w je j psychice pochodzą albo z niem ożliw ości zrozum ie­

n ia n ie k tó ry c h ta je m n ic w iary , albo też z treśc i sądów p rze ciw n y ch w ierze, n a b y ty c h w m iędzyczasie w in n y m środow isku, nip. w szkole. T rudności i opory psychiczne w p rz y sw a ja n iu p ra w d re lig ijn y c h w ynoszą w ed le sam o­

o b se rw ac ji m łodzieży u chłopców 81%>, u dziew cząt 78°/o.

D rugi elem en t po staw y re lig ijn e j — uczuciowy, w zględnie w o low o-uczu- ciowy, k sz ta łtu je K ościół w psychice m łodzieży dzięki p ra k ty k o m re lig ij­

nym sp e łn ia n y m p rzez nią. W w y p ad k a ch ob jęty ch b ad a n ie m p r a k ty k i te sp e łn ia ją całkow icie sw oje zadanie, budząc w duszach m łodzieży w szystkie pod staw o w e uczucia relig ijn e. Z astrz eż en ia w y su w an e p rzez m łodzież, k tó re m ogą w ja k iś sposób obniżyć skuteczność w pływ u p r a k ty k re lig ijn y c h n a nią, m a ją sw ą p o d staw ę nie w m ylnych założeniach ty c h ż e p ra k ty k , a n i w ich treśc i w ew n ętrz n ej, ale w okolicznościach ze w n ętrzn y c h im to w a ­ rzyszących.

T rzeci elem e n t postaw y re lig ijn e j w o lo w o -a k ty w n y (re aliza cja n o rm etycznych w osobistym p ostępow aniu) k sz ta łtu je Kościół przez zapoznanie sw ych w iern y c h z n o rm am i ety czn y m i i w d ra ża n ie do ich w y k o n y w an ia.

42% m łodzieży b ad a n ej w sp o m in a o sw oich tru d n o ściac h psychicznych z ty m zw iązanych. T ru d n o ści te ja k w y k a z u ją odpow iedzi m łodzieży, są w y n ik ie m słabości n a tu ry lu d zk iej, a nie sk u tk ie m u jem nego w p ły w u K ościoła w ty m w zględzie.

W końcu w y p ad a sobie p o sta w ić p y ta n ie : — Czy wobec tego K ościół w p ły w a w yłącznie d odatnio na k sz tałto w an ie się p o sta w y re lig ijn e j m ło­

dzieży? O dpow iedź je st w zasadzie tw ierdząca. Na Kościół, ja k o o rg an i­

zację b o sk o -lu d zk ą sk ła d a ją się: dogm aty relig ijn e, no rm y etyczne, przepisy i p ra k ty k i k u ltu Bożego, oraz h ie ra rc h ia K ościoła na w szy stk ich sw oich szczeblach. T rzy p ierw sze elem e n ty sta n o w ią zw arte p ojęcie tego, co m am y n a m yśli, m ów iąc: K ościół w sensie in sty tu c ji Bożej. Otóż w naszy ch b a d a ­ n ia ch m łodzież za p y ta n a : J a k i je s t tw ój sto su n e k do K ościoła d a ła w 85%

odpow iedź pozytyw ną, w y ra ż a ją c pod ad re sem K ościoła sw oje uczucia m i­

łości, p rzy w ią zan ia i czci. Kogo zaś się kocha, te m u się bez tru d n o śc i ulega.

S tą d chyba ja sn y w niosek, że K ościół ja k o in sty tu c ja B oska p o p rze z sw oje p ra w d y zasadnicze, ety k ę i p r a k ty k i k u ltu , w p ły w a d o d atn io n a fo rm o w a­

nie się p o sta w y re lig ijn e j. ,

N ato m ia st na p y ta n ie : — J a k i je s t tw ój sto su n ek do d u ch o w ień stw a? — m łodzież o dpow iedziała:

80% — p ozytyw ny 20% — n eg a ty w n y

Te 20% m łodzieży w ysuw a p e w n e zastrzeżen ia co do n ie k tó ry c h księży, ale nie w y p o w iad a się, ja k o b y p rzez to była zach w ian a jej w iara . Z p e w ­ nością w poszczególnej psychice je d n o stk i ta k ie odosobnione w y p a d k i w y ­

w ie ra ją ja k iś w pływ u jem ny. B iorąc je d n a k pod uw agę te n o r w szy stk ich w ypow iedzi, nie zn a jd u je m y p o d staw y , by te za strzeżenia uznać ,w ogóle za w p ły w u je m n y i jak o ta k i b rać pod uw agę ,przy u sta la n iu typow ego sto su n k u w p ły w u poszczególnych elem en tó w środow iska.

W niosek o stateczny: (tab lica n r 13 i 14) 80,5°/o m łodzieży stw ie rd z a w pływ K ościoła n a fo rm o w an ie się je j c a ło k sz tałtu życia relig ijn eg o , a 19,5% tego w p ły w u nie dostrzega u siebie.

W spółczynnik zależności jakościow ej w ynosi dla w p ły w u K ościoła 0,80.

J e s t to zatem w spółczynnik b ardzo w ysoki dla w p ły w u K ościoła n a fo rm o ­ w a n ie się św iadom ej po staw y re lig ijn e j m łodzieży w spółczesnej.

IV

Z A K O Ń C Z E N I E

Szczegółowa an aliza ilościow a i jakościow a zebranego m a te ria łu ek sp e ry ­ m e n taln eg o odnośnie w p ły w u śro d o w isk a psychospołecznego na p o staw ę re li­

g ijn ą m łodzieży, obejm ującego 2694 prze d staw ic ie li m łodzieży obojga p łci w w iek u od 14 do 19 la t szkół ogólnokształcących i zaw odow ych z różnych środow isk społecznych i z różnych te re n ó w P o lsk i (G dynia, K raków , Łódź, S łupia, Sokółka, U rsus, W arszaw a), u pow ażnia nas do w yciąg n ięcia n a s tę ­ p u ją cy c h w niosków końcow ych (ogólnych):

I. Z asadnicze m otyw y, dzięki k tó ry m z a istn ia ł d o d atn i w p ły w różnych elem en tó w środow iska psychospołecznego w św iadom ości m łodzieży i w sk u ­ te k tego n a s tą p iła św iadom a a k c e p ta c ja dotychczasow ej tra d y c y jn e j w ia ry w je j p ostaw ie re lig ijn e j, są n a s tę p u ją c e : (w niosek te n je st odpow iedzią n a p ie rw sz y i trzeci p u n k t celu n in ie jsz ej pracy) —