PANOWANIE DYNASTII LUSIGNANÓW
W
maju 1192 r. Gwidon z Lusignan przejął Cypr jako lenno zgodnie z prawem feudalnym i uznał zwierzchnictwo kró-la Anglii jako swojego wasakró-la. Dynastia Lusignanów mia-ła rządzić na wyspie do 1489 r. i był to okres największego rozkwitu w historii Cypru. Po raz pierwszy od 1200 lat Cypryjczycy nie musieli corocznie wysyłać poza granice wyspy trybutu[1].Kiedy Gwidon przybył na Cypr, wyspa była w opłakanym stanie. Wpłynęły na to kolejno tyrania panująca za czasów ”cesarza” Izaaka Komnena, a następnie wyzysk i masakra, jakiej dokonali templariusze. Wydarzenia te doprowadziły do opuszczenia wyspy przez wielu miesz-kańców, szczególnie wywodzących się z arystokracji. Neofytos pisze o tym smutnym okresie, że ”chmura przykrywa słońce, a mgła góry i wzgórza, i na chwilę nie dopuszczają ciepła i jasnych promieni słońca; a nasz kraj już od dwunastu lat spowijają chmury i mgła następujących po sobie klęsk”, a następnie mówi o zachowaniu Cypryjczyków w ob-liczu nieszczęść:
Dziwne i niesłychane rzeczy przydarzyły się temu krajowi, tak że wszyscy bogacze zapomnieli o swoim bogactwie, swoich pięknych domostwach, rodzinach, służących, niewolnikach, swoich licznych stadach ptactwa i owiec, wieprzach i bydle różnego rodzaju, polach rodzących zboże, uro-dzajnych winnicach oraz różnorodnych ogrodach, i z wielką ostrożnością i w skrytości odpłynęli do obcych ziem i do królowej miast [tj. Konstan-tynopola]. A ci, co nie mogli uciec – któż byłby w stanie opisać rozmiar i tragedię ich cierpień?[2]
Najważniejszym postanowieniem Gwidona było wprowadzenie na Cyprze feudalizmu, co miało pozwolić na zabezpieczenie jego najnow-szej posiadłości. Według średniowiecznego kontynuatora kroniki Wil-helma z Tyru Gwidon poprosił samego Saladyna o radę, jak ma rządzić na wyspie i usłyszał ”Daj wszystko, aby zdobyć wszystko”. Wprowadzo-ny reżim feudalWprowadzo-ny opierał się na nielicznej grupie frankijskich towarzy-szy Gwidona, którzy stracili swe lenna w Palestynie, oraz szlachetnie urodzonych osadników z Syrii i Armenii Cylicyjskiej. Oburzony kroni-karz dodaje, że Gwidon nadał ziemię również szewcom i arabskim pi-sarzom, czyniąc z nich rycerzy. Przydzielono im ziemie skonfiskowane przez Izaaka, pozostawione przez cypryjskich ziemian i arystokratów, który wyjechali z wyspy w wyniku terroru, oraz przekazane ”dobro-wolnie” Ryszardowi w zamian za zatwierdzenie dawnych przywilejów. Rycerze w podzięce za wsparcie militarne otrzymali lenna warte 400, a żołnierze konni (sergeants a cheval, squires) i turkopole (konni
łuczni-cy) 300 białych bezantów rocznie, co wskazuje na wagę, jaką Gwidon przywiązywał do warstwy rycerskiej i militarnej organizacji kraju, ko-niecznej do kontrolowania rdzennej ludności i obrony przez zewnętrz-nymi wrogami. Pomny swoich konfliktów z feudałami w Królestwie Jerozolimskim, wszystkie najważniejsze miasta i twierdze obsadził za-ufanymi ludźmi, a nie wasalami. Wprowadził też zasadę, że, inaczej niż w Syrii, jedynie bezpośredni spadkobierca urodzony z legalnego związ-ku mógł dziedziczyć lenno, a gdy takiego nie było, ziemia powracała do korony[3].
Według tego samego źródła arystokracja i ziemiaństwo nowego królestwa składały się z 300 szlachciców i szlachetnie urodzonych ry-cerzy oraz 200 konnych żołnierzy, którym Gwidon dał w lenno ma-jątki ziemskie wraz z żyjącymi w nich cypryjskimi chłopami. Nowy władca chciał również zaskarbić sobie sympatię rdzennych mieszkań-ców z wyższych klas i znaleźć sposób na powstrzymanie depopulacji. Ogłosił w sąsiednich krajach, że greccy Cypryjczycy, którzy zdecydu-ją się na powrót przed upływem określonego czasu, odzyskazdecydu-ją swoje majątki. Na apel odpowiedziała też liczna grupa syryjskich zuboża-łych rzemieślników, mieszczan, chłopów, wdów, sierot i bezdomnych, zrujnowanych przez wojny z Saracenami. Gwidon chętnie ich przy-jął, nadając im nieruchomości w miastach (bourgeoisies),
wyposaża-jąc czy uwalniawyposaża-jąc z poddaństwa, ponieważ zdawał sobie sprawę, że będą stanowić przeciwwagę dla greckojęzycznych Cypryjczyków, co
do których miał obawy, że mogą popierać pretensje Bizancjum do odzyskania wyspy[4].
Pomimo że wielu krzyżowców uważało Gwidona za osobę słabą i niezdecydowaną czy wręcz za ”głupka” (”simplex et minus astutus”), a Amalryk wręcz stwierdził, że ”gdyby Gwidon został królem, on powinien zostać Bogiem”, okazał się on dość rozsądnym i zręcznym władcą Cypru, a arabski kronikarz ‘Imād al-Dīn mówi o jego dobrym zarządzaniu wyspą. Zmarł jednak w maju 1194 r., niecałe dwa lata po przybyciu na wyspę, wyznaczając na swego następcę starszego brata, Gotfryda. Ponieważ jednak Gotfryd powrócił do Francji, schedę po bracie objął drugi starszy brat, Amalryk, pełniący już obowiązki kone-tabla Cypru[5].
AMALRYK (1194–1205)
Amalryk (Aimery), który urodził się w 1145 r. w Poitou, w latach 60. towarzyszył swojemu ojcu i bratu w wyprawie do Ziemi Świętej, a około 1174 r. przybył do Palestyny, tak jak Gwidon skazany na bani-cję przez Ryszarda Lwie Serce, wówczas pana Akwitanii, za zabicie hra-biego Salisbury. Amalryk poślubił w 1174 r. Eschiwę, córkę Baldwina z Ibelinu, i zaczął służbę u Agnieszki z Courtenay, wtedy żony Reginal-da z Sydonu i matki króla Jerozolimy Baldwina IV. Proibelińska Kroni-ka Ernoula podaje, że Amalryk był kochankiem Agnieszki, ale bardziej
prawdopodobne jest, że Agnieszka i jej syn próbowali popsuć relacje Amalryka z rodziną Ibelinów i pozbawić go ich wpływów. W 1179 r. Amalryk został mianowany konetablem Jerozolimy, a po klęsce pod Hittinem w 1187 r. razem z bratem trafił do niewoli i wraz z nim został uwolniony[6].
Gwidon opierał swój autorytet na królewskim tytule, jaki nosił w Je-rozolimie, nigdy jednak nie został oficjalnie koronowany na króla Cy-pru, zaś jego monety noszą napis Guidon Rex de Cipro (Król Gwidon
z Cypru), a nie Rex Cipri (król Cypru), a jego oficjalny tytuł zawierał
określenie ”Cipri dominus” (pan Cypru)[7]. Amalryk po formalnym wyborze na władcę Cypru przez baronów natychmiast zatroszczył się o potwierdzenie swojego prawa do wyspy. Z formalnego punktu wi-dzenia lenno nadawane było jedynie dożywotnio i każdorazowo wy-magało zatwierdzenia przez wasala oraz złożenia przez nowego lennika przysięgi wierności i hołdu. Ryszard Lwie Serce pozostawił prawa do
Cypru siostrzeńcowi, Henrykowi z Szampanii, teraz (niekoronowane-mu) królowi Jerozolimy. W 1197 r. Amalryk doszedł z Henrykiem do porozumienia i skłonił go do zrzeczenia się wszelkich praw do wyspy (łącznie z pozostałą częścią zapłaty) w zamian za hrabstwo Jaffy, które Amalryk kontrolował. Sojusz przypieczętowano zaręczynami trzech
małoletnich synów Amalryka – Gwidona, Jana i Hugona, z trzema cór-kami Izabeli Jerozolimskiej – Marią z Montferratu oraz Alicją i Filipą z Szampanii. Plany te stwarzały realną perspektywę unii obu państw już w następnym pokoleniu i stworzenia jednej rodziny, w rękach której koncentrowałaby się cała frankońska władza na Wschodzie, ale z powodu przedwczesnej śmierci książąt Gwidona i Jana do skutku do-szło jedynie małżeństwo Hugona i Alicji[8].
Mimo gestów przyjaźni wobec Henryka Amalryk przybrał tytuł kró-lewski, odczuwał jednak potrzebę uzyskania sankcji tej godności. Nie mógł zwrócić się do cesarza Bizancjum, nadal sugerującego, że Cypr powinien wrócić do cesarstwa wschodniego, a nauczony doświadcze-niem królów jerozolimskich, nie chciał zwracać się do papieża, dlatego wybrał Henryka VI, od 1191 r. niemieckiego cesarza Zachodu. W paź-dzierniku 1195 r. Rajnier z Dżubajlu w imieniu Amalryka złożył cesa-rzowi hołd lenny z królestwa Cypru w Gelnhausen pod Frankfurtem. Henryk VI, uznając Amalryka za króla, wysłał mu w prezencie królew-skie berło, koronę i miecz. Koronacja odbyła się w Nikozji 22 wrze-śnia 1197 r. w obecności przedstawiciela cesarza, kanclerza cesarstwa niemieckiego i przyjaciela nowo wybranego papieża Innocentego III, Konrada, biskupa Hildesheimu, któremu nowy król złożył przysięgę wierności[9].
Kilka dni przed koronacją Amalryka, 10 września 1197 r., Henryk z Szampanii wypadł przypadkiem przez okno pałacu w Akce i poniósł śmierć na miejscu. Dzięki poparciu biskupa Hildesheimu baronowie Królestwa Jerozolimskiego zaproponowali koronę Amalrykowi. Po-nieważ niedawno zmarła pierwsza żona Amalryka, Eschiwa z Ibelinu, mógł on poślubić dopiero co owdowiałą po raz trzeci, 26-letnią do-piero Izabelę, dziedziczkę tronu jerozolimskiego. Po ślubie w styczniu 1198 r. Amalryk został ukoronowany na króla Jerozolimy. Był to waż-ny krok w kierunku realizacji planów papiestwa i cesarza zachodniego, zmierzających do zjednoczenia wszystkich ziem pozostających w rę-kach łacinników i do wzmocnienia w ten sposób Outremer (z fr. outre--mer – ‘zamorze’).
Wbrew nadziejom papieża i cesarza Amalryk nie zgodził się jednak na pełną unię obu królestw, zastrzegając, że Cypr będzie miał odrębną administrację i nie będzie ponosił kosztów obrony ziem krzyżowców. Poza tym w Królestwie Jerozolimskim Sąd Najwyższy nadal bronił swego prawa do elekcji króla, a na Cyprze, pomimo że według prawa feudalnego formalnie króla nadal wybierało zgromadzenie baronów, tron stawał się praktycznie dziedziczny. Jednak pierwsze pokolenie ła-cińskich baronów, którzy zawdzięczali swą ziemię na Cyprze Gwidono-wi, czuło się odpowiedzialne za przyszłość kontynentalnego Królestwa Jerozolimy, zresztą wielu przedstawicieli szlachty i kupców posiadało ziemię i przywileje w obu państwach. Sam Amalryk też więcej czasu spędzał w Akce niż w Nikozji i wbrew wcześniejszym zastrzeżeniom, do końca jego panowania baronowie i zasoby finansowe Cypru wyko-rzystywane były do obrony skrawków syryjskiego przybrzeża, które wciąż pozostawały w rękach chrześcijan[10].
Amalryk był zarówno silnym jak i rozważnym władcą Cypru. Wy-musił na baronach zwrot części ziem nadanych im przez zbyt liberal-nego Gwidona, wzmacniając pozycję ekonomiczną korony i swojej rodziny. Gdy umierał, roczny dochód korony wynosił co najmniej 200 tys., a być może nawet 300 tys. białych bezantów. Zdając sobie sprawę z ciągłego niebezpieczeństwa ataku na wyspę z zewnątrz, wzmacniał już istniejące i budował nowe przybrzeżne fortece.
Tymczasem cesarz Aleksy III, który podstępnie pozbawił tronu swojego brata, Izaaka II Angelosa (1185–1195), próbował odzyskać Cypr dla Bizancjum. Podejmując przygotowania do zbrojnej wypra-wy, jednocześnie zwrócił się do papieża Innocentego III z prośbą o nakłonienie Amalryka do poddania wyspy w sposób pokojowy, co pozwoliłoby na uniknięcie wojny między chrześcijanami. Gdyby jego życzenia zostały spełnione, cesarz obiecywał pomoc w odzyskaniu Ziemi Świętej.
Dla papieża kwestia współpracy z Aleksym III była bardzo istotna, szczególnie w obliczu zbliżającej się wyprawy krzyżowej. W swojej od-powiedzi podkreślił jednak, że Cypr nie był częścią cesarstwa wschod-niego, kiedy podbił go Ryszard Lwie Serce, nie można więc oczekiwać, że obecny władca zrzeknie się go bez oporu. Najlepszym rozwiązaniem byłoby zatem niepowracanie do sprawy Cypru i niewystawianie spraw chrześcijaństwa w Palestynie na niebezpieczeństwo. Cesarz nie prze-rwał jednak wrogich działań aż do momentu, kiedy jego plany zostały
pokrzyżowane przez przebieg czwartej wyprawy krzyżowej, która od-była się w latach 1202–1204[11].
Po śmierci Saladyna w 1193 r. stworzone przez niego imperium Ajjubidów osłabiły wojny domowe pomiędzy jego braćmi i synami. Pomimo starań brata Saladyna, al-Adila, Kair i Damaszek pozostawały w nieustannym konflikcie. Nierzadko muzułmanie i łacinnicy na prze-kór podziałom religijnym zawierali doraźne sojusze oraz niepisane ugody co do sfer wpływów. Centrum islamskiej władzy przeniosło się teraz do Egiptu, który miał stanowić cel czwartej krucjaty, gdyż bez zabezpieczenia granicy południowej odbicie Jerozolimy nie gwaranto-wałoby jej utrzymania. Wyprawa na Egipt zaplanowana była z koniecz-ności jako ekspedycja morska, a transportem krzyżowców miała się zająć flota wenecka.
Krzyżowcy zebrali się w Wenecji jesienią 1202 r., jednak bez fundu-szy obiecanych republice. Wenecjanie zdecydowali zapomnieć o pie-niądzach w zamian za zbrojną asystę przy odzyskaniu Zary (obecnie Zadar), położonej na Wybrzeżu Dalmackim, która zbuntowała się przeciw republice i poprosiła o ochronę króla Węgier.
Pomimo papieskich protestów krzyżowcy zaakceptowali przed-stawione warunki i miasto zostało zajęte. Pod Zarą krzyżowcy podjęli również dalekosiężną decyzję o marszu na Konstantynopol. Przema-wiało za tym kilka argumentów. Pierwszym była stara uraza do cesar-stwa wschodniego, wynikająca z błędnej polityki cesarzy, którzy uwa-żali cały Lewant za swoje prowincje i dlatego nie byli skłonni wspierać krzyżowców lub wręcz starali się opóźniać ich działania. Drugim było stanowisko Wenecji, której Konstantynopol przyznał co prawda po-ważne przywileje handlowe, ale Aleksy III zmienił lub odwołał część z nich. Ostatnim czynnikiem było wezwanie młodego księcia Alekse-go, bratanka Aleksego III, do przywrócenia na tron jego ojca, Izaaka II Angelosa. Oprócz znacznej pomocy finansowej książę zobowiązał się również do przekonania ortodoksyjnego kleru do uznania zwierzch-ności papieża, jeśli krzyżowcy staną po jego stronie.
Nie zważając na kilkakrotnie wznawiane protesty papieża Innocen-tego III, krzyżowcy zjawili się pod Konstantynopolem w lipcu 1203 r. Aleksy III zdecydował się na ucieczkę, a Izaak II Angelos powtórnie
za-siadł na tronie. Problemy rozpoczęły się, gdy zażądano od księcia Alek-sego wywiązania się z jego obietnic. Po roku oczekiwania ponaglenia i pogróżki zmieniły się w wojnę, krzyżowcy zaatakowali i bezlitośnie
ograbili Konstantynopol, a cesarstwo wschodnie podzielili pomiędzy siebie[12].
W wyniku czwartej krucjaty Baldwin, IX hrabia Flandrii, został pierwszym łacińskim cesarzem, a Wenecjanin, Tomasz Morosini, pierwszym łacińskim patriarchą Konstantynopola. Powstały też ła-cińskie królestwo w Tessalonice i księstwo Attyki i Beocji, a Wenecja zyskała porty na Peloponezie i bazy wyspiarskie. Od tej pory zmienił się charakter krucjat, które nabrały większego znaczenia politycznego i ekonomicznego, nie ograniczając się jedynie do prowadzenia świętej wojny w celu odzyskania Jerozolimy z rąk niewiernych.
Rezultat czwartej krucjaty był katastrofalny dla Ziemi Świętej i Cy-pru, ponieważ imperium łacińskie nigdy już nie było na tyle silne, aby w wystarczającym stopniu wspomagać Syrię, Palestynę i Cypr. Dla wyspy wynik IV krucjaty oznaczał ostateczne zerwanie politycznych związków z Konstantynopolem i poleganie na wsparciu ze strony flot zachodnich mocarstw, jeśli chodzi o ochronę przed atakami z zewnątrz. Taka sytuacja mogła utrzymać się jedynie do czasu, kiedy Cypr stano-wił dla Zachodu przyczółek do wypraw krzyżowych albo do handlu ze Wschodem. W rzeczywistości trwała przez następne trzy stulecia.
Amalryk, szczególnie jako król Jerozolimy, która nadal pozostawa-ła w rękach muzułmanów, był rozczarowany wynikiem krucjaty. Wy-korzystując osłabienie imperium Ajjubidów po śmierci Saladyna już w lipcu 1198 r. zawarł z muzułmanami rozejm na pięć lat i osiem mie-sięcy. Układ był łamany przez obie strony i nie ochronił Cypru przed pirackimi najazdami z Egiptu. W odwecie Amalryk zajął egipski kon-wój płynący z cennym ładunkiem do Latakiji, a w 1204 r. najechał deltę Nilu, wracając do Akki ze znacznym łupem. Po upadku Konstantyno-pola, zdając sobie sprawę, że nie może liczyć na pomoc krzyżowców w walce z sułtanem al-Adilem, we wrześniu 1204 r. przedłużył z nim na kolejne sześć lat rozejm, zapewniający pielgrzymom dostęp do Jerozo-limy i Nazaretu[13].
Korzystny rozejm przysporzył mu prestiżu, ale Amalryk zmarł 1 kwietnia 1205 r., zaledwie cztery dni przed swoją drugą żoną,
Iza-belą – albo w wyniku zatrucia pokarmowego po przejedzeniu się rybą, albo został otruty. Jan z Ibelinu w Le Livre des Assises pisał, że Amalryk
”król dwóch królestw, przede wszystkim Cypru, a potem Syrii, rządził oboma dobrze i mądrze aż do swojej śmierci”[14]. Został pochowa-ny w katedrze Bożej Mądrości. Cypr trafił w ręce Hugona, jego
naj-starszego syna, którego miał z Eschiwą, Jerozolima zaś przeszła do rąk najstarszej córki Izabeli z jej poprzedniego małżeństwa z Konradem z Montferratu. Korony Cypru i Jerozolimy miały być znowu połączone dopiero w 1269 r. przez osobę króla Hugona III.
HUGON I (1205–1218)
Królowie Cypru, jako ludzie aktywni i często zaangażowani w wojny, umierali niejednokrotnie w młodym wieku i zostawiali królestwo swo-im niepełnoletnswo-im dzieciom. Stąd ciągle powtarzał się problem wybie-rania opiekuna i regenta sprawującego władzę w imieniu królewskiego infanta. Zasada sformułowana w Assyzach jerozolimskich (Les assises de Jerusalem), kodeksie praw obowiązujących w królestwie, brzmiała,
iż regentem powinna być osoba najbliżej spokrewniona z dzieckiem ze strony, po której następowało dziedziczenie korony, a opiekunem – najbliżej spokrewniona z dziedzicem osoba z drugiej strony. Jeśli nie można było wskazać kogoś takiego, opiekuna i regenta wybierali baro-nowie[15].
Kiedy Hugon odziedziczył królestwo Cypru, miał dopiero jedena-ście lat, toteż baronowie królestwa, wbrew obowiązującym zasadom, wybrali regentem i prawnym opiekunem chłopca Waltera z Mont-béliard, konetabla Jerozolimy i męża najstarszej siostry Hugona, Bur-gundii.
Walter był niefortunnym regentem i wplątał Cypr w niepotrzebną wojnę z Turkami, gdy w 1206 r. próbował pomóc obleganym przez suł-tana Ikonium, Ghiyasa ad-Din Kaikhusrau, chrześcijanom w fortecy w Attalii (obecnie Antalyi). Niestety, z powodu wzajemnych podejrzeń związanych z niedawnym zajęciem przez krzyżowców Konstantyno-pola miejscowi Grecy woleli współpracować z muzułmanami niż z ła-cinnikami. W części przynajmniej było to przyczyną ostatecznej klęski garnizonu frankijsko-cypryjskiego, który w marcu 1207 r. został zmu-szony do kapitulacji[16].
Port w Attalii był wówczas jednym z głównych centrów handlu z Lewantem. Pomimo wojen i rebelii Azja Mniejsza była w średniowie-czu miejscem ożywionego i niezmiernie dochodowego handlu między Europą i Wschodem. Część wymiany handlowej odbywała się przez Cypr, a szczególnie przez ważny port w Kyrenii, gdzie sprowadzano jedwabie i wełnę, konopie i bawełnę, skóry i marokiny, futra i koźlą
skó-rę, dywany, przyprawy i biżuterię. W celu ochrony portu i zapewnienia schronienia statkom handlowym w 1208 r. Jan z Ibelinu ufortyfikował bizantyjski zamek w Kyrenii. Miał on też służyć jako schronienie dla rodziny królewskiej w razie ataku z zewnątrz lub rebelii mieszkańców, coraz bardziej prawdopodobnej w związku z narastającym konfliktem na tle religijnym między rzymsko- i grekokatolikami. Zamek zbudo-wano na wybrzeżu, aby w razie potrzeby mógł otrzymać wsparcie floty z Europy. Razem ze zbudowanymi nieco później na wzgórzach Kyrenii, w pewnej odległości od wybrzeża, fortecami Św. Hilarion i Buffavento, budował silną linię obrony[17].
Hugon I osiągnął pełnoletniość w 1211 r. i został ukoronowany w Nikozji. W roku 1210, zgodnie z umową zawartą przez ich ojców, poślubił spowinowaconą z nim Alicję, córkę swojej macochy Izabeli Jerozolimskiej z jej drugiego małżeństwa z Henrykiem z Szampanii. Jego panowanie było krótkie i poświęcił je głównie staraniom o przy-wrócenie porządku i dobrobytu w królestwie. Rządził Cyprem silną ręką, a ponieważ był młodzieńcem o porywczym temperamencie, jego stosunki z wasalami, duchowieństwem cypryjskim i papiestwem były burzliwe[18].
Kiedy po przejęciu tronu Hugon zażądał od Waltera rozliczenia się z sum pozostawionych w skarbcu przez Amalryka, regent wraz ze swoją rodziną uciekł z wyspy, zabierając ze sobą pokaźne sumy (200 tys. złotych bezantów). Schronił się u templariuszy w zamku Gastria koło Famagusty, a następnie popłynął do Akki, gdzie został przywitany z otwartymi ramionami przez swego kuzyna (a nie jak podaje Eracles,
siostrzeńca) Jana z Brienne, króla Jerozolimy, rywala Hugona. Pomimo protestów papieża Innocentego III, który uważał Waltera za ”swojego” człowieka, ziemie należące do regenta zostały skonfiskowane[19].
Tak jak w Syrii, baronowie na Cyprze wkrótce stworzyli pokojowy układ realnej koegzystencji ze swymi muzułmańskimi sąsiadami, ina-czej niż pochopni i agresywni łacińscy przybysze z Zachodu, których ignorancja i niecierpliwość były często przyczyną katastrof całych wypraw krzyżowych lub miejscowych działań chrześcijan. Byli w tym wspierani przez tych członków cypryjskiej arystokracji, którzy albo ni-gdy nie wyemigrowali z wyspy, albo powrócili w odpowiedzi na apel i zachętę Gwidona i musieli znaleźć sobie miejsce w nowym syste-mie. Część z nich współpracowała z dworem królewskim i była w la-tach 1214–1216 odpowiedzialna za korespondencję w języku greckim
z sułtanem Ikonium. Kontynuowali też bizantyjską tradycję prowin-cjonalnej szlachty poprzez finansowanie budowy lub wystroju świątyń prawosławnych, np. Panagia tou Araka w Lagouderze[20].
W 1216 r. zmarł papież Innocenty III, którego marzeniem było od-zyskanie Jerozolimy. Jego następca, Honoriusz III, postanowił zorgani-zować kolejną krucjatę pomimo niepokojących raportów, że Franko-wie syryjscy wcale nie pragną przybycia armii krzyżowych, gdyż lata pokoju pozwoliły im żyć w dobrobycie, a i muzułmanie nie zdradzali intencji dołączenia do swych posiadłości nowych ziem, bo im również kwitnący handel przynosił dochody.
W V wyprawie krzyżowej, zwanej też ”węgierską” i prowadzonej w latach 1217–1221, wzięły udział siły króla Węgier Andrzeja II Arpa-dowicza, księcia Antiochii Boemunda IV Jednookiego i Leopolda VI Austriackiego. W 1217 r. do krucjaty przyłączył się również król Hu-gon, ulegając perswazjom króla Andrzeja, który odwiedził Cypr szu-kając wsparcia dla swojej wyprawy. Ponieważ Egipt nadal pozostawał kluczem do bezpieczeństwa Jerozolimy, jak również