W tej części z analizy, podobnie jak przy opisie znaczenia poszczególnych docho
dów, wykluczono osoby zamieszkujące w gospodarstwach rolnych. Wykresy 7.8 i 7.9 przedstaw iają rozkłady zamożności w podziale na płeć w latach 1998 i 2008.
Na osiach poziomych znajdują się grupy decylowe wyznaczone na podstawie ekwi
walentnego dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych. W pierwszej gru
pie znajduje się więc 10% osób, co odpowiada około 3,8 min mieszkańców, zamiesz
kujących gospodarstwa o najniższej wartości dochodu ekwiwalentnego. W dziesiątej grupie znajduje się 10% osób z gospodarstw o najwyższej zamożności. Na osiach pionowych odłożono frakcje osób z danej kategorii wiekowej należące do danego decyla. Naprzykład, wartość 3,5% wpierwszej grupie decylowej dla mężczyzn w wie
ku od 65 do 69 lat (Wykres 7.8a) oznacza, że 3,5% mężczyzn w tym wieku dysponu
je dochodem ekwiwalentnym (zamożnością) mniejszym niż wartość dla 10% naju
boższych osób w całej populacji. Gdyby rozkład dochodu tej grupy wiekowej był taki jak całej populacji, to frakcja dla każdej grupy decylowej wynosiłaby 10%. Taki sposób prezentacji m a tą zaletę, że unikamy podawania arbitralnej wartości linii ubóstwa. Nie musimy zatem zastanawiać się, czy lepszą wartości linii ubóstwa jest wyznaczona przez 60% mediany, czy też może przez 50%.
Zamożność mężczyzn powyżej 45 roku życia można określić jako co najmniej dobrą. Udział osób z tej grupy wiekowej w trzech pierwszych decylach jest wyraźnie mniejszy niż 30%. W latach 1998-2008 widać pogorszenie się względnej sytuacji mężczyzn miedzy 55. a 59. rokiem życia. W 1998 r. szansa posiadania dochodów rozporządzałnych z trzech pierwszych decyli przez osobę w tym wieku była nieco mniejsza niż dla całej populacji. W 2008 r. frakcja osób mieszkających w gospodar
stwach o dochodzie poniżej 10 centyla populacji była nieznacznie większa niż 10%.
W tym samym czasie względna sytuacja osób młodszych (grupa 45-54) oraz osób powyżej 60 roku życia nie uległa zmianie. Przypomnijmy, że mężczyźni w wieku od 55 do 59 stanowili tę grupę, która najbardziej straciła na zaostrzeniu polityki świad- czeniowej (trudniej dostępne renty z tytułu niezdolności do pracy oraz ograniczenie dostępności świadczeń przedemerytalnych).
Mężczyźni po 55. roku życia m ają mniejsze szanse na znalezienie się wśród 20%
najbogatszych osób. Udział osób po 65. roku życia w 9 i 10 decylu wyraźnie spadł między 1998 a 2008 r., co łącznie z wcześniejszymi wnioskami wskazuje na pogor
szenie się względnej zamożności mężczyzn w wieku od 55 do 59 lat. Pogorszeniu uległa również sytuacja osób po 60 roku życia, ale w tym przypadku zmiana doty
czyła przesunięcia się rozkładu w środkowych decylach bez wzrostu zagrożenia ubóstwem.
Względna zamożność kobiet kształtuje się nieco inaczej. O ile wśród mężczyzn względnie najgorzej przedstawia się sytuacja osób w wieku od 55. do 59. roku życia, to wśród kobiet w najgorszej sytuacji są osoby po 65. roku życia. Problem nie doty
czy tutaj jednak zagrożenia skrajnym ubóstwem (pierwszy decyl), ale raczej
więk-1 5 0 CeD eW u.p l
Wykres 7.8a. Względna zamożność mężczyzn w wieku 45 lał i więcej w 1 9 9 81.
Wykres 7.8b. W zględna zamożność mężczyzn w w ieku 45 la t i więcej w 20 08 ł
szym ryzykiem względnie niskich dochodów (drugi i trzeci decyl). W 1998 r. udzi;
kobiet w wieku ponad 65 lat w drugim i trzecim decylu wynosił po 12% i udziały 1 nie zmieniły się zasadniczo w okresie 10 lat. Porównując rozkład z lat 1998 i 200 można odnieść wrażenie o nieznacznie pogarszającej się sytuacji kobiet w wieku o 60 do 64 lat. W tej grupie widoczny jest wzrost frakcji kobiet o dochodach z 3 deq la i spadek z 7 decyla.
Szanse na posiadanie przez kobiety w wieku ponad 55 lat dochodów o warto:
ciach z dwóch najwyższych decyli są mniejsze niż dla całego społeczeństwa i zmnie szyły się one nieco w okresie 1998-2008.
Wykres 7.9a. Względna zamożność kobiet w wieku 45 lat i więcej w 1998 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie BBGD.
Osoby starsze (55 lat i więcej) tworzą więc grupę o niskim zagrożeniu ubóstwem względnym. Wyjątkiem są jedynie kobiety po 65. roku życia, których nieznaczną nadreprezenetację odnotowano w drugim decylu. Dochody gospodarstw osób star
szych plasują je głównie w środkowych decylach zamożności. Nie są to więc osoby ani szczególnie zagrożone ubóstwem, ani obdarzone bogactwem. Lata 1998-2008 charakteryzowały się dużą stabilnością rozkładów.
Potwierdzeniem dobrej sytuacji osób starszych są wartości stóp zagrożenia ubó stwem w tabeli 7 .la i 7 .Ib. W każdym z lat w okresie 1998-2008 stopy zagrożenie ubóstwem dla osób powyżej 55. roku życia były niższe niż w pozostałych grupacł wiekowych. Zmiany wartości stóp dla osób przed i po 54. roku życia przebiegał) w tym czasie wyraźnie odmiennie. Wartości dla młodszej grupy wzrastały do 2003 r i malały w następnych latach. Dla starszych grup wiekowych wartości w latacł 1998-2003 utrzymywały się na stałym poziomie, a następnie zaczęły rosnąć. W re zułtacie tych zmian stopa zagrożenia ubóstwem wśród mężczyzn w wieku od 55 dc 59 lat wzrosła o prawie 7 pkt. proc. z 7,5% do 14,4%. Także wartości dla starszycł grup wzrosły - w grupie osób od 60 do 64 roku życia z 6,3% do 9,5%, a w grupit 65-69 z 4,1% do 7%. Równocześnie spadło zagrożenie ubóstwem wśród osób w wie ku od 25 do 34 lat z 12% do 10,3%.
Tabela 7.1 a. Stopy zagrożenia ubóstwem względem dochodu wśród mężczyzn
% razem 0-17 1 8 -24 2 5 -3 4 3 5 -44 45 -54 5 5 -59 6 0 -64 6 5 -6 9
70-1998 13,0 18,1 13,8 12,0 14,0 11,0 7,5 6,3 4,1 3,5
1999 13,0 19,1 14,1 13,1 15,0 11,0 6,5 5,8 3,3 3,2
2000 15,0 20,3 16,5 13,8 16,4 13,0 10,1 6,7 3,9 3,3
2001 16,0 21,5 19,4 13,8 17,8 16,4 10,5 5,4 3,4 2,8
2002 17,0 23,1 21,1 15,2 18,8 17,6 11,7 6,4 3,9 2,2
2003 18,0 24,7 21,8 15,4 20,0 18,4 13,2 8,3 4,1 2,8
20 04 17,0 23,5 22,2 15,6 18,5 20,1 14,8 9,0 4,3 2,6
2005 17,0 23,5 21,5 14,2 18,2 19,7 14,0 9,6 5,5 2,5
2006 16,0 23,3 20,1 14,1 17,9 17,8 14,0 8,3 5,3 3,1
2007 15,0 19,3 18,1 10,3 14,4 16,9 13,9 8,6 6,6 3,0
2008 14,0 18,5 17,2 10,3 12,3 15,3 14,4 9,5 7,0 4,8
Linia ubóstwa to 60% mediany dochodów ekwiwalentnych liczonych przy zastosowaniu zmodyfikowanej ska li OECD dla gospodarstw osób niemieszkających na wsi i niedeklarujących dochodów z rolnictwa jako głów nego źródła dochodu gospodarstwa
Źródło: obliczenia własne na podstawie BBGD.
Zmiany wśród kobiet nie różnią się od zmian dla mężczyzn - we wszystkich gru pach wiekowych powyżej 45. roku życia stopy zagrożenia wzrosły, a spadły wśróc osób w wieku od 25 do 34 lat.
Tabela 7.1 b. Stopy zagrożenia ubóstwem względem dochodu wśród kobiet
% razem 0-17 1 8 -24 2 5 -3 4 3 5 -44 4 5 -5 4 5 5 -59 6 0 -6 4 6 5-69
70-1998 13,0 18,5 15,0 12,4 13,6 9,9 8,5 7,2 10,1 10,3
1999 13,0 18,8 13,8 12,7 14,9 10,7 7,3 7,7 9,5 9,0
2000 15,0 20,7 17,2 13,4 16,9 12,1 8,4 8,2 8,7 9,1
2001 16,0 20,8 19,4 12,9 17,5 14,1 7,5 6,7 7,7 8,8
2002 17,0 22,7 20,9 14,4 18,9 15,6 10,0 6,6 7,6 8,1
2003 18,0 25,0 21,2 15,0 20,4 17,2 9,2 7,0 8,7 7,5
20 04 17,0 24,3 20,8 15,1 18,6 18,1 10,3 7,9 8,0 6,5
2005 17,0 24,2 19,3 15,0 19,6 16,9 9,6 8,2 7,3 6,6
2006 16,0 23,1 20,7 13,8 19,1 16,0 10,3 8,6 7,5 7,7
2007 15,0 18,4 19,4 11,8 16,1 15,5 11,8 8,5 10,3 9,1
2008 14,0 18,7 17,5 10,8 15,1 15,1 11,4 11,3 14,2 13,3
Komentarz: patrz wyżej.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie BBGD.