Podstawą myślenia do opracowywania strategii edukacji wspierającej dziecko w nabywaniu dyspozycji do uczenia się powinna być spójna filozofia nauczania i uczenia się, która pozwoli określić profil działań nauczyciela i dziecka. Za-daniem przedszkola i szkoły jest zatem generowanie interakcji między wiedzą osobistą i ogólnodostępną w programach edukacyjnych poprzez wykorzystanie metod problemowych, eksplorację i eksperymentowanie. Dzięki temu szkoła jako organizacja ucząca się – tu zacytuję D. Klus -Stańską – „ma szansę określić się jako awangarda zmiany myślenia o dziecku i jego rozwoju”25, ze szczególnym uwzględnieniem systemowych przeobrażeń w procesie uczenia się.
Bibliografia
Adamek I.: Rozwijanie myślenia pytajnego u dzieci. W: Edukacja małego dziecka. Te-oretyczne odniesienia, tendencje i problemy. T. 1. Red. E. Ogrodzka -Mazur, U. Szuścik, A. Gajdzica. Cieszyn–Kraków 2010.
Claxton G.: Building Learning Power. Bristol 2007.
De Bono E.: Dziecko w szkole kreatywnego myślenia. Gliwice 2010.
Jurek A.: Rozwój dziecka a metody nauczania czytania i pisania. Gdańsk 2012.
Klus -Stańska D.: Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej. W: Pedagogika wczesno-szkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Red. D. Klus -Stańska, M. -Pustkowska. Warszawa 2009.
Klus -Stańska D.: Wspieranie ciągłości rozwoju w klasach początkowych – fakt czy mit?
W: Wybrane zagadnienia edukacji człowieka w dzieciństwie. Red. D. Waloszek.
Kraków 2009.
24 L. Wollman: Jak przygotować uczniów do uczenia się przez całe życie? Wyzwania dla szko-ły i nauczyciela. W: Edukacja małego dziecka. Nauczyciel – wychowawca w przedszkolu i szkole.
T. 5. Red. E. Ogrodzka -Mazur, U. Szuścik, M. Zalewska -Bujak. Kraków 2013, s. 48.
25 D. Klus -Stańska: Wspieranie ciągłości rozwoju w klasach początkowych – fakt czy mit?
W: Wybrane zagadnienia edukacji człowieka w dzieciństwie. Red. D. Waloszek. Kraków 2009, s. 40.
Michalak R.: Konstruktywistyczna teoria uczenia się. W: Edukacja elementarna jako strategia zmian rozwojowych dziecka. Red. H. Sowińska, R. Michalak. Poznań 2004.
Murzyn A.: Wokół Kena Robinsona kreatywnego myślenia o edukacji. Kraków 2013.
Pilch T.: Spory o szkołę. Pomiędzy tradycją a wymaganiami współczesności. Warszawa 1999.
Potulicka E.: Wolny rynek edukacyjny a zagrożenia demokracji. W: Neoliberalne uwi-kłania edukacji. Red. E. Potulicka, J. Rutkowiak. Kraków 2010.
Rosalska M., Zamorska B.: Teoretyczne podstawy projektów. W: Uczenie się metodą projektów. Red. B.D. Gołębniak. Warszawa 2002.
Rutkowiak J.: Czy istnieje edukacyjny program ekonomii korporacyjnej? W: Neolibe-ralne uwikłania edukacji. Red. E. Potulicka, J. Rutkowiak. Kraków 2010.
Rutkowiak J.: Uczenie się w warunkach kultury neoliberalnej: kontestowanie jako wyzwanie dla teorii kształcenia. W: Neoliberalne uwikłania edukacji. Red. E. Potu-licka, J. Rutkowiak. Kraków 2010.
Sędek G.: Psychologia kształcenia. W: Psychologia. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. T. 3. Red. J. Strelau. Gdańsk 2002.
Uszyńska -Jarmoc J.: Od nowicjusza do eksperta uczenia się, jak się uczyć. Potoczne kon-cepcje uczenia się podstawą nabywania kompetencji uczenia się dzieci w młodszym wieku szkolnym. W: Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia.
Red. D. Klus -Stańska, D. Bronk, A. Malenda. Warszawa 2011.
Waloszek D.: Między przedszkolem a szkołą. Rozważania o gotowości dzieci do podjęcia nauki w szkole. Warszawa 2014.
Waloszek D.: Pedagogika przedszkolna. Metamorfoza statusu i przedmiotu badań.
Kraków 2006.
Wiejak K.: Prawidłowości rozwoju w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W: Psy-chopedagogiczne aspekty rozwoju i edukacji małego dziecka. Red. T. Parczewska.
Lublin 2010.
Wollman L.: Jak przygotować uczniów do uczenia się przez całe życie? Wyzwania dla szkoły i nauczyciela. W: Edukacja małego dziecka. Nauczyciel – wychowawca w przedszkolu i szkole. T. 5. Red. E. Ogrodzka -Mazur, U. Szuścik, -Bujak. Kraków 2013.
Wollman L.: Rozwijanie potencjału uczenia się jako kluczowe zadanie nauczyciela XXI wieku. W: Nauczyciel wobec wyzwań współczesności. Dylematy, poszukiwania i inspiracje. Red. E. Kochanowska, J. Skibska. Bielsko -Biała 2013.
W poszukiwaniu alternatywnej strategii rozwijania potencjału myślenia i uczenia się dzieci we wczesnej edukacji
Streszczenie
Artykuł daje przegląd wybranych poglądów i koncepcji dotyczących procesu myślenia i uczenia się przez dziecko w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Zasygnalizowałam konieczność podej-mowania dyskursu o alternatywnej strategii rozwijania potencjału uczenia się, a tym samym wykre-owania wizji myślenia refleksyjno -krytycznego. Świadomość uczenia się przez całe życie pozwala na podejmowanie niestereotypowych działań profesjonalnych obejmujących rozbudowywanie
umiejęt-ności stawiania sobie celów, miejsca i czasu uczenia się, tworzenia odpowiednich dla siebie warun-ków, aż po rozumienie kontekstowe.
Coraz rzadziej dyskutuje się na temat konstruktywnych zmian systemowych w edukacji małego dziec- ka oraz w procesie kształcenia nauczycieli. Dlatego też podjęłam w tekście analizę, której celem jest postulowanie działań wdrożeniowych, a nie tylko konceptualnych, w zakresie wzmacniania poten-cjału uczenia się poprzez popularyzowanie alternatywnych strategii edukacyjnych i rozwojowych.
Słowa kluczowe: uczenie się, myślenie, dziecko, potencjał, strategia.
Searching for an alternative strategy of developing the thinking and learning potential of children in early school education
Summary
This study constitutes a review of selected opinions and concepts concerning the thinking and learn-ing processes of children in pre -school and early school age. The author has made an attempt to draw attention to the need to discuss alternative strategies of developing learning potential and – as a consequence – to create a vision of thinking which is critical and reflection -based. The awareness of lifelong learning allows for undertaking unconventional professional actions which encompass developing skills of setting learning goals, place, and time, creating suitable conditions, and perfect-ing context -based understandperfect-ing.
Sadly, the discussion on unconventional system transformations concerning early childhood educa-tion and teachers’ training is becoming less and less prevalent. This is why this author has carried out an analysis aiming to suggest actions which are implementation -based (and not merely conceptual) in the area of strengthening the learning potential through the promotion of alternative educational and developmental strategies.
Keywords: learning, thinking, child, potential, strategy.
Jolanta Maciąg, doktor, specjalista w zakresie pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej;
pracuje na stanowisku adiunkta w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania naukowe obejmują przede wszystkim problematykę dotyczącą nauczyciela i dziecka we współczesnej przestrzeni edukacyjnej w przedszkolu i w klasach 1–3 szkoły pod-stawowej, między innymi: 1) dydaktykę edukacji zintegrowanej, w tym zagadnienia dotyczące nowatorstwa i niekonwencjonalnych sposobów nauczania–uczenia się, 2) diagnozę i terapię pedagogiczną dziecka z trudnościami w uczeniu się/o specjalnych potrzebach edukacyjnych, 3) elementy pedeutologii oraz teorii zarządzania.