Rozdział 9. Strefy uprzywilejowane ekonomicznie
9.3. Zasady funkcjonowania stref uprzywilejowanych w Polsce
W Polsce zasady tworzenia i funkcjonowania stref uprzywilejowanych okre-ślone zostały w przyjętej przez Sejm ustawie z dnia 20 października 1994 roku o specjalnych strefach ekonomicznych19. W świetle obowiązujących obecnie prze-pisów: specjalna strefa ekonomiczna (SSE) to wyodrębniona
administra-cyjnie część terytorium Polski, przeznaczona do prowadzenia działalności gospodarczej na specjalnych warunkach20.
Specjalna strefa ekonomiczna w Polsce mogła być ustanowiona w celu przy-spieszenia rozwoju gospodarczego części terytorium kraju, w szczególności przez21: 1) rozwój określonych dziedzin działalności gospodarczej,
2) rozwój nowych rozwiązań technicznych i technologicznych oraz ich wykorzy-stania w gospodarce narodowej,
3) rozwój eksportu,
4) zwiększenie konkurencyjności wytwarzanych wyrobów i świadczonych usług, 5) zagospodarowanie istniejącego majątku przemysłowego i infrastruktury
gospo-darczej,
6) tworzenie nowych miejsc pracy,
7) zagospodarowanie niewykorzystanych zasobów naturalnych z zachowaniem zasad równowagi ekologicznej.
W Polsce zarządzającym strefą może być wyłącznie spółka akcyjna lub spół-ka z ograniczona odpowiedzialnością, w stosunku do której Sspół-karb Państwa albo samorząd województwa posiada większość głosów, które mogą być oddane na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników, oraz jest uprawniony do powoływania i odwoływania większości członków jej zarządu22.
Specjalną strefę ekonomiczną w Polsce ustanawiała Rada Ministrów na wnio-sek ministra właściwego do spraw gospodarki uzgodniony z właściwym ministrem rozwoju regionalnego, w trybie stosownego rozporządzenia, w którym określała:
• nazwę, teren i granice strefy,
• zakres przedmiotowy działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy
(względnie dziedziny, których prowadzenie jest wyłączone),
• zarządzającego strefą,
19Ustawa z dnia 20.10.1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, Dz. U. z 1994 r., nr 123, poz. 600.
20www.paiz.gov.pl/index/?id=26310c700ffd1b5095454f336ae96648 (14.06.2008).
21Por. art. 3 ustawy z dnia 20.10.1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, Dz. U. z 1994 r., nr 123, poz. 600.
22Ustawa z dnia 20 października 1994 o specjalnych strefach ekonomicznych (tekst jed-nolity), Dz. U. z 2007 r., nr 42, poz. 274, art. 6.1.
• okres, na jaki ustanawia się strefę,
• wielkość i warunki przyznawania pomocy publicznej udzielanej
przedsiębior-stwom prowadzącym działalność na terenie strefy na podstawie stosownego zezwolenia,
• warunki uznawania wydatków (za wydatki poniesione) na terenie strefy, a także
ich minimalną wysokość,
• koszty inwestycji uwzględniane przy obliczaniu wielkości pomocy publicznej
dla przedsiębiorców, którzy uzyskali pozwolenie po dniu 31.12.2000 roku, oraz dla przedsiębiorców, o których mowa w ustawie z dnia 2 października 2003 roku,
• sposób dyskontowania kosztów inwestycji i wielkości pomocy publicznej na
dzień zezwolenia23.
W pierwszym okresie funkcjonowania stref, uprzywilejowanie polegało na ulgach podatkowych (ulga i zwolnienie w podatku dochodowym, ulgi w podatku od nieruchomości), inwestycyjnych i w niektórych przypadkach możliwości sto-sowania podwyższonych stawek amortyzacyjnych. (Szczegółowy wykaz przy-wilejów możliwych do uzyskania określany był każdorazowo w akcie powoła-nia strefy specjalnej.)
Polskie strefy specjalne funkcjonują od 1 stycznia 2001 roku na podstawie znowelizowanej w listopadzie 2000 roku ustawie o specjalnych strefach ekono-micznych24 i przepisów ustawy o warunkach pomocy publicznej dla przedsiębior-ców25. Zgodnie z tymi przepisami, Rada Ministrów może łączyć lub znosić strefy przed upływem okresu, na jaki zostały one utworzone, zmienić obszar strefy, z tym, że łączny obszar wszystkich stref nie mógł przekroczyć 12 tys. ha26. Dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy w ra-mach uzyskanego pozwolenia, uzyskane przez osoby prawne lub fizyczne pro-wadzące działalność gospodarczą są zwolnione z podatku dochodowego, odpo-wiednio na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT)27 lub przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych 23Art. 4 ust. 4 Ustawy z dnia 20 października 1994 o specjalnych strefach
ekonomicz-nych, op. cit.
24Dz. U. z 2000 r., nr 117, poz. 1228.
25Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomo-cy publicznej dla przedsiębiorców, Dz. U. z 2000 r., nr 60, poz. 704.
26Art. 5a Ustawy z dnia 20 października 1994 o specjalnych strefach ekonomicznych, op. cit.
27Pomoc regionalna jest udzielana przedsiębiorcy w formie zwolnień podatkowych na podstawie art. 17, ust. 1, pkt. 34 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodo-wym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r., nr 54, poz. 654, z późniejszymi zmianami).
(PIT)28. Zwolnienia w podatku dochodowym stanowią regionalną pomoc pu-bliczną, która skierowana jest do najsłabszych regionów UE w formie wspiera-nia nowych inwestycji oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Warunkiem uzyska-nia pomocy publicznej jest uzyskanie zezwoleuzyska-nia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie danej strefy, uprawniające do korzystania z pomocy pu-blicznej. Zezwolenie (wydane w trybie przetargu lub zaproszenia do rokowań, przez ministra właściwego do spraw gospodarki, po zasięgnięciu opinii zarządzającego strefą) określa:
• przedmiot działalności,
• warunki zatrudnienia pracowników (ilu i przez określony czas) przez
przed-siębiorcę przy prowadzeniu działalności gospodarczej na terenie strefy,
• warunki dokonania przez przedsiębiorcę inwestycji na terenie strefy o
warto-ści przekraczającej określoną kwotę29.
Przedsiębiorca działający w polskich specjalnych strefach ekonomicznych, po przystąpieniu do Unii Europejskiej, może otrzymać przywileje polegające na:
• zwolnieniach podatkowych (CIT lub PIT),
• preferencjach w dostępie do działki inwestycyjnej,
• bezpłatnej pomocy w załatwieniu formalności związanych z rozpoczęciem
pro-cesu inwestycyjnego (uzgodnienia lokalne, pozwolenie na budowę, przygoto-wanie infrastruktury technicznej niezbędnej w procesie inwestycyjnym, drogi, media itp.),
• możliwości zwolnienia z podatków lokalnych przede wszystkim z podatku od
nieruchomości (przywilej wymagający decyzji lokalnych władz samorządowych, występuje w niektórych polskich gminach).
Wysokość pomocy regionalnej uzależniona jest od30: miejsca lokalizacji inwe-stycji, wysokości poniesionych nakładów na inwestycje lub stworzenia nowych miejsc pracy, ale także od wielkości przedsiębiorstwa.
Od 1 stycznia 2007 roku obowiązuje w naszym kraju Mapa pomocy regional-nej ma lata 2007–2013 (zob. poniższy schemat)31, która różnicuje poziom dopusz-czalnej pomocy od stopnia rozwoju danego regionu; od 30% w Warszawie do 28Pomoc regionalna jest udzielana przedsiębiorcy w formie zwolnień podatkowych na podstawie art. 21, ust. 1, pkt. 63a Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., o podatku dochodo-wym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176, z późniejszymi zmianami).
29Art. 16, ust.1 oraz art. 16, ust. 2 Ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, op. cit.
30Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1628/2006 z dnia 24 października 2006 r. w sprawie sto-sowania art. 87 i 88 Traktatu w odniesieniu do regionalnej pomocy inwestycyjnej (Tekst mający znaczenie dla EOG), Dz. U. UE L. 06.302.29 z dnia 1 listopada 2006 r.
50% na obszarach województw: lubelskiego, podkarpackiego, warmińsko-mazur-skiego, podlawarmińsko-mazur-skiego, świętokrzywarmińsko-mazur-skiego, opolwarmińsko-mazur-skiego, małopolwarmińsko-mazur-skiego, lubuwarmińsko-mazur-skiego, łódz-kiego i kujawsko-pomorsłódz-kiego.
Mapa pomocy regionalnej w Polsce w latach 2007–2013 Źródło: www.paiz.gov.pl.
32Ibidem.
Z powodu relatywnie niższego po-ziomu PKB w Polsce, pułapy do-puszczalnej pomocy publicznej są wyższe niż w większości krajów UE
Minimalna wysokość nakładów inwestycyjnych konieczna do uzyskania upraw-nień do pomocy publicznej w SSE wynosi 100 tys. euro. Natomiast maksymalna wielkość regionalnej pomocy publicznej określona została zasadami opisanymi poniżej:
Maksymalna wartość regionalnej pomocy inwestycyjnej, jaka może być
udzielona na realizację dużego projektu inwestycyjnego (przekraczającego war-tość 50,0 mln euro), jest ograniczona w stosunku do pułapu podstawowego i jest ustalana zgodnie z następującym wzorem32:
I = R x (50 mln euro + 0,5 x B + 0,34 x C), (9.1)
••
•
•
•
•
• •
•
•
•
•
•
• •
•
•
•
50% 50% 50% 50% 50% 50% 30% 50% 50% 50% 50% 40% 40% 40% 40% 40% d0 2010 30% do 2011 Białystok Olsztyn WARSZAWA Bydgoszcz Toruń Gdańsk Rzeszów Łódź Szczecin Gorzów Wlkp. Zielona Góra Poznań Wrocław Opole Katowice Kraków Kielce Lublingdzie poszczególne symbole oznaczają:
• I – maksymalna wartość pomocy dla dużego projektu inwestycyjnego, • R – intensywność pomocy, w zależności od obszaru, na którym ma być
zlo-kalizowana inwestycja,
• B – wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą powyżej
rów-nowartości 50.000.000 euro – nieprzekraczająca rówrów-nowartości 100.000.000 euro,
• C – wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą przekraczająca
równowartość 100.000.000 euro.
Odrębne przepis regulują zasady pomocy dla małych (firma zatrudniająca mniej niż 50 pracowników, której obrót oraz/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 milionów euro) i średnich przedsiębiorstw (przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 250 pracowników, którego obrót roczny nie przekracza 50 milionów euro oraz/ lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 milionów euro).
Dodatkowo przedsiębiorcy korzystający z regionalnej pomocy muszą spełnić kryteria związane z formą własności firmy, z prowadzeniem odpowiednich ewi-dencji środków trwałych, ewiewi-dencji nakładów inwestycyjnych, okresu prowadze-nia działalności gospodarczej, czasookresu utrzymywaprowadze-nia utworzonych nowych miejsc pracy.