Zasady szczegó∏owe

6.2.1. Stosowanie sygnalizacji na skrzy˝owaniu 6.2.1.1. Zasady ogólne

Oceniajàc koniecznoÊç zastosowania sygnalizacji do sterowania ruchem na skrzy˝owaniu, nale˝y w pierwszej kolejnoÊci sprecyzowaç cel, jakiemu ma s∏u˝yç zastosowanie sygnalizacji. Nast´pnie nale˝y przeanalizowaç, czy mo˝na innymi Êrodkami osià-gnàç zak∏adane cele, przede wszystkim przez zmiany w organizacji ruchu lub funkcji skrzy˝owania, ma∏à modernizacj´ lub przebudow´ skrzy˝owania. Anali-za taka wymaga zebrania nast´pujàcych danych:

— istniejàcego i przewidywanego nat´˝enia ruchu pojazdów w kilku charakterystycznych okresach doby i tygodnia,

— nat´˝enia i charakteru ruchu pieszego,

— liczby i rodzaju zdarzeƒ drogowych zanotowa-nych w rozpatrywanym miejscu.

Ponadto konieczne jest dokonanie oceny warun-ków ruchu na skrzy˝owaniu, a w szczególnoÊci wi-docznoÊci na wszystkich wlotach, wielkoÊci kolejek na wlotach podporzàdkowanych, czasów oczekiwa-nia na przejazd z tych wlotów, oraz mo˝liwoÊci do-konania zmian geometrii skrzy˝owania i organizacji ruchu niezb´dnych do poprawnego rozmieszczenia sygnalizatorów i prawid∏owego rozwiàzania stero-wania.

Zastosowanie sygnalizacji Êwietlnej jako Êrodka poprawy bezpieczeƒstwa lub warunków ruchu w danym miejscu mo˝e byç uwzgl´dniane jedynie wtedy, gdy jest niemo˝liwe lub ekonomicznie nie-uzasadnione osiàgni´cie za∏o˝onych celów innymi dost´pnymi Êrodkami organizacji ruchu, np. zmia-nà pierwszeƒstwa, eliminacjà wybranych relacji kierunkowych, kanalizacjà ruchu pojazdów, zmianà lokalizacji przystanków komunikacji publicznej lub przejÊç dla pieszych.

Stosujàc sygnalizacj´ na skrzy˝owaniu, nale˝y ob-jàç nià wszystkie grupy uczestników i wszystkie strumienie ruchu. Nie dopuszcza si´ pozostawienia jakiegokolwiek wlotu, pasa lub strumienia ruchu w obszarze skrzy˝owania bez sygnalizacji.

6.2.1.2. Stosowanie sygna∏u ogólnego i sygna∏u kierunkowego

Rodzaje stosowanych sygna∏ów (ogólne lub kie-runkowe) dla kierujàcych pojazdami zale˝à od geo-metrii skrzy˝owania, nat´˝eƒ poszczególnych stru-mieni ruchu i przyj´tej metody sterowania. Zaleca si´, aby unikaç wspólnego nadawania sygna∏u zie-lonego dla strumieni kolizyjnych o dopuszczalnym jednoczesnym zezwoleniu na ruch, co w szczegól-noÊci dotyczy strumieni skr´cajàcych w lewo i stru-mieni na wprost (oraz na wprost i w prawo) z wlo-tu przeciwleg∏ego.

Na wlotach o trzech lub wi´cej pasach ruchu

nale-˝y, w przypadku ruchu z kierunku przeciwnego, wy-dzieliç dla pojazdów skr´cajàcych w lewo co naj-mniej jeden pas ruchu i obowiàzkowo zastosowaç sygnalizator kierunkowy dla tego pasa (pasów) ru-chu. Na wlotach o dwóch pasach ruchu przy mini-mum 20 % udziale pojazdów skr´cajàcych w lewo nale˝y dla tych pojazdów zastosowaç sygnalizator kierunkowy.

Nie dopuszcza si´, w przypadku ruchu z kierunku przeciwnego, stosowania sygna∏u ogólnego dla skr´cajàcych w lewo, je˝eli dla pojazdów skr´cajà-cych przeznaczone sà dwa pasy ruchu oraz je˝eli strumieƒ pojazdów skr´cajàcych by∏by strumie-niem kolizyjnym z dwoma pasami dla pojazdów ja-dàcych na wprost z wlotu przeciwleg∏ego.

Zastosowanie sygna∏u kierunkowego dla pojaz-dów skr´cajàcych w lewo jest obowiàzkowe dla

wlotu oznakowanego znakiem D-1 „droga z pierw-szeƒstwem” z tabliczkà T-6a wskazujàcà zmian´

kierunku drogi z pierwszeƒstwem w lewo, je˝eli na skrzy˝owaniu wyst´puje ruch z kierunku prze-ciwnego.

Sygnalizator kierunkowy na wlocie trzy- lub wi´-cej pasowym, z wyznaczonym pasem do skr´ca-nia w lewo, mo˝e nie byç stosowany w przypad-ku:

— wlotów skrzy˝owaƒ z ruchem wokó∏ wyspy,

— wlotu na skrzy˝owanie, na którym nie wyst´pu-je ruch z kierunku przeciwnego.

6.2.1.3. Stosowanie sygna∏u dopuszczajàcego skr´canie w kierunku wskazanym strza∏kà Sygna∏ dopuszczajàcy skr´canie w kierunku wska-zanym strza∏kà stosuje si´, je˝eli w czasie, gdy nadawany jest sygna∏ czerwony ogólny, istnieje mo˝liwoÊç bezkolizyjnego ruchu pojazdów skr´ca-jàcych w prawo lub w lewo. Sygna∏u tego nie wol-no stosowaç, gdy do jazdy w kierunku zgodnym z kierunkiem wskazanym strza∏kà przeznaczone sà dwa lub wi´cej pasów ruchu.

Sygna∏ stosuje si´ w szczególnoÊci:

— na skrzy˝owaniach trójwlotowych dla skr´cajà-cych w prawo z drogi, której kierunek ma konty-nuacj´ na skrzy˝owaniu,

— na skrzy˝owaniach, na których na innych wlo-tach zastosowano sygnalizatory kierunkowe i istnieje mo˝liwoÊç nadawania sygna∏u zezwa-lajàcego na skr´canie w prawo w czasie, gdy na kierunku poprzecznym nadawany jest sygna∏ do skr´cania w lewo i zabronione jest zawracanie.

6.2.2. Stosowanie sygnalizacji ostrzegawczej Sygnalizacj´ ostrzegawczà stosuje si´ w miejscach, gdzie wyst´puje potrzeba wzmo˝enia ostro˝noÊci ze strony wszystkich uczestników ruchu, natomiast miejsca te nie kwalifikujà si´ jeszcze do zainstalo-wania pe∏nej sygnalizacji. Sygnalizacja ostrzegaw-cza w postaci urzàdzeƒ nadajàcych sygna∏ ˝ó∏ty mi-gajàcy mo˝e byç stosowana na skrzy˝owaniach i na odcinkach dróg, jej budow´ nale˝y jednak po-przedziç szczególnie starannà analizà warunków ruchu i przewidywanych zachowaƒ kierujàcych, którzy sà zwykle przyzwyczajeni do reagowania na sygnalizacj´ trójbarwnà. Analiza musi uwzgl´dniaç tak˝e koszt budowy, który w takim przypadku jest porównywalny z kosztem budowy pe∏nej sygna-lizacji.

Sygna∏ ostrzegawczy po∏àczony ze znakiem D-6 za-instalowanym nad przejÊciem dla pieszych, tzw.

przejÊcie aktywne, stosuje si´ w miejscach o

du-˝ym zagro˝eniu bezpieczeƒstwa (brak widocznoÊci, usytuowanie przejÊcia na drodze o znacznym

nat´-˝eniu ruchu, potràcenia pieszych itp.). Stosowanie sygna∏u ostrzegawczego ∏àcznie ze znakiem D-6

w przypadku przejÊç przez drogi dwukierunkowe o co najmniej dwóch pasach ruchu w jednym kie-runku oraz drogi dwujezdniowe poza obszarem za-budowanym jest dopuszczalne w wyjàtkowych okolicznoÊciach. W takich przypadkach nale˝y ra-czej zastosowaç sygnalizacj´ wzbudzanà lub pe∏nà, je˝eli przejÊcie znajduje si´ na skrzy˝owaniu. Decy-zj´ o zastosowanych Êrodkach nale˝y oprzeç na analizie bezpieczeƒstwa i pomocniczym kryterium punktowym zawartym w punkcie 6.3.3.

Sygnalizacj´ ostrzegawczà w postaci ˝ó∏tego sy-gna∏u migajàcego z sylwetkà idàcego pieszego na-le˝y stosowaç na skrzy˝owaniach z sygnalizacjà, na których wskutek warunków przestrzennych kierujà-cy opuszczajàkierujà-cy skrzy˝owanie mo˝e nie spostrzec przechodzàcych pieszych, np. przy ciasnej zabudo-wie, odsuni´tych lub zas∏oni´tych przejÊciach.

Stosowanie sygnalizacji ostrzegawczej w postaci

˝ó∏tych sygna∏ów migajàcych pojedynczych lub w postaci fali Êwietlnej jest obowiàzkowe w przy-padku zaj´cia cz´Êci powierzchni przeznaczonej normalnie dla ruchu pojazdów. Wybrany rodzaj stosowanych sygna∏ów (pojedynczy lub fala)

zale-˝y od usytuowania zapór drogowych wygradzajà-cych powierzchni´ wy∏àczonà z ruchu w stosunku do osi pasa ruchu lub drogi i wielkoÊci obcià˝enia ruchowego. W przypadku du˝ego nat´˝enia ruchu lub zapór ustawianych na drogach dwujezdnio-wych stosowanie fali Êwietlnej jest obowiàzkowe.

Sygna∏u ostrzegawczego w postaci fali Êwietlnej mo˝na nie stosowaç w przypadku zaj´cia cz´Êci jezdni na drogach lokalnych lub osiedlowych, na których nat´˝enie ruchu jest znikome, a w okresie od zmroku do Êwitu lub w przypadku zmniejszonej przejrzystoÊci powietrza zapewniona jest dosta-teczna widocznoÊç przeszkody z minimum 20 m.

6.2.3. Stosowanie sygnalizacji okreÊlajàcej sposób korzystania z pasa ruchu

Sygnalizacj´ okreÊlajàcà sposób korzystania z pasa ruchu stosuje si´ na jezdniach wielopasowych o zmiennej strukturze kierunkowej ruchu oraz w przypadku koniecznoÊci wy∏àczenia ruchu na da-nym pasie.

6.2.4. Stosowanie sygnalizacji dla ruchu wahad∏o-wego

Stosowanie sygnalizacji dla ruchu wahad∏owego jest konieczne na zw´˝onych odcinkach dróg, na których niemo˝liwy jest jednoczesny przejazd po-jazdów w obu kierunkach, a ponadto zachodzi co najmniej jeden z poni˝szych warunków:

— d∏ugoÊç zw´˝onego odcinka drogi jest wi´ksza ni˝

50 m przy nat´˝eniu ruchu równym co najmniej 500 pojazdów na godzin´ w ka˝dym kierunku,

— wyst´puje zagro˝enie bezpieczeƒstwa ruchu z innych powodów (np. pochylenia pod∏u˝ne),

— niezastosowanie sygnalizacji uniemo˝liwi prze-jazd poprze-jazdom zobowiàzanym do udzielenia pierwszeƒstwa.

6.2.5. Stosowanie sygnalizacji w miejscach wyjaz-du pojazdów uprzywilejowanych

Stosowanie sygnalizacji w miejscach wyjazdu po-jazdów uprzywilejowanych uzasadnia ka˝dy z na-st´pujàcych wzgl´dów:

— brak odpowiedniej widocznoÊci pojazdów uprzywilejowanych wyje˝d˝ajàcych na drog´,

— po∏o˝enie bramy wyjazdowej bezpoÊrednio przy drodze,

— du˝e nat´˝enie ruchu pojazdów na drodze, na którà wyje˝d˝ajà pojazdy uprzywilejowane.

6.2.6. Stosowanie sygnalizacji przy wjazdach na ruchome mosty i promy

Stosowanie sygnalizacji Êwietlnej przy wjazdach na ruchome mosty i promy, wskazujàcej zezwolenie na wjazd lub zakaz wjazdu, jest obowiàzkowe.

6.2.7. Stosowanie sygnalizacji na przejazdach ko-lejowych

Zasady stosowania sygnalizacji Êwietlnej na prze-jazdach kolejowych regulujà odr´bne przepisy.

6.2.8. Stosowanie sygnalizacji dla pieszych i rowe-rzystów

KoniecznoÊç stosowania sygnalizacji dla pieszych lub dla rowerzystów mogà uzasadniaç nast´pujàce czynniki:

— du˝e nat´˝enie ruchu pojazdów istotnie

wyd∏u-˝ajàce czas oczekiwania pieszych lub rowerzy-stów na mo˝liwoÊç bezpiecznego przejÊcia lub przejazdu,

— znaczna liczba zdarzeƒ drogowych z udzia∏em pieszych lub rowerzystów albo wyst´powanie innych czynników zagra˝ajàcych ich bezpie-czeƒstwu, np. brak widocznoÊci,

— znaczne nat´˝enie ruchu pieszych lub rowerzy-stów,

— udzia∏ osób niepe∏nosprawnych lub dzieci wÊród pieszych, szczególnie przy podwy˝szonej pr´dkoÊci na drodze.

W przypadku przejÊç lub przejazdów przez torowi-ska tramwajowe dodatkowym czynnikiem mogà-cym uzasadniaç potrzeb´ zastosowania sygnaliza-cji jest du˝a cz´stotliwoÊç kursowania oraz utrud-nione hamowanie tramwaju. W ka˝dym przypadku sygnalizacji dla pieszych lub dla rowerzystów ko-nieczne jest przeanalizowanie mo˝liwoÊci zastoso-wania wspólnego przejÊcia i przejazdu.

6.2.9. Stosowanie sygnalizacji dla kierujàcych tramwajami

Stosowanie sygnalizacji Êwietlnej dla kierujàcych tramwajami wynika bezpoÊrednio z zastosowania sygnalizacji ogólnej, je˝eli torowisko tramwajowe znajduje si´ w obszarze skrzy˝owania. Je˝eli tory tramwajowe przecinajà jezdni´ lub ciàgi pieszo-ro-werowe, uzasadnieniem zastosowania sygnalizacji w takich miejscach mogà byç nast´pujàce czynniki:

— niedostateczna widocznoÊç nadje˝d˝ajàcego tramwaju przez kierujàcych pojazdami lub pie-szych i rowerzystów,

— znaczna liczba zdarzeƒ drogowych mi´dzy tram-wajami i pojazdami lub pieszymi (rowerzystami),

— du˝y iloczyn nat´˝eƒ ruchu strumieni kolizyj-nych.

Sygna∏y ogólne, nadawane przez sygnalizator ST stosuje si´ dla jazdy tramwaju na wprost:

— poza skrzy˝owaniami na przejÊciach dla pie-szych i przejazdach dla rowerzystów,

— na skrzy˝owaniach, na których nast´puje rozwidle-nie torów, a podczas przejazdu tramwaju na wprost wyst´puje kolizja z pojazdami skr´cajàcymi z tego samego wlotu lub z wlotu przeciwleg∏ego,

— na skrzy˝owaniach, na których mo˝liwa jest tyl-ko jazda tramwaju tyltyl-ko na wprost, przy czym je˝eli podczas przejazdu tramwaju nie wyst´pu-je kolizja z innymi uczestnikami ruchu, zaleca si´

zastosowanie sygnalizatorów STK.

W pozosta∏ych przypadkach stosuje si´ sygnaliza-tory STK lub STT.

W zale˝noÊci od nat´˝eƒ ruchu obu strumieni koli-zyjnych sygnalizacja dla kierujàcych tramwajami mo˝e byç cykliczna lub wzbudzana. W przypadku gdy sygnalizacja taka steruje równie˝ innymi stru-mieniami ruchu, powinna to byç sygnalizacja ako-modacyjna.

6.2.10. Stosowanie sygnalizacji dla kierujàcych au-tobusami

Stosowanie sygnalizacji dla kierujàcych autobusa-mi ograniczone jest w zasadzie do skrzy˝owaƒ i wynika z zasad sterowania ruchem okreÊlonych dla poszczególnych przypadków. Je˝eli pasy ruchu wydzielone dla kierujàcych autobusami przecinajà ciàgi pieszo-rowerowe lub wydzielone torowiska tramwajowe poza skrzy˝owaniami, uzasadnieniem stosowania sygnalizacji dla kierujàcych autobu-sami w takich miejscach mogà byç nast´pujàce czynniki:

— niedostateczna widocznoÊç nadje˝d˝ajàcych au-tobusów przez pozosta∏ych uczestników ruchu,

— du˝a liczba zdarzeƒ drogowych,

— du˝y iloczyn nat´˝enia ruchu strumieni kolizyj-nych.

Zaleca si´, aby sygnalizacja dla kierujàcych autobu-sami by∏a sygnalizacjà akomodacyjnà.

6.3. Pomocnicze kryterium punktowe dla oceny