B Ł Ę D O W I C E .
K o ś c i ó ł założono 18 kw ietnia 1782. — W ieżę zbudow ano w roku 1852.
P A S T O R O W IE : 1. Ks. D a n j e l W a g n e r , 1783—84;
2. Ks. F e r d y n a n d S z e l e c s e n y , pochodzący z W ęgier, od noku 1784— 1793;
3. Ks. A n d r z e j O r g o n , 1793— 1794;
4. Ks. K r y s t j a n R a s c h k e , 1795— 1802, poszedł do B iałej;
5. Ks. S a m u e l T r a u g o t t B a r t e 1 m u s, 1802— 1848;
6. Ks. B e r n a r d F o l w a t s c h n y , 1848— 1893;
7. Ks. H u g o F o l w a r t s c h n y , syn, 1893— 1904, poszedł do F ry w ałd u ;
8. Ks. J e r z y K u b a c z k a , 1897— 1908, poszedł do C ieszyna;
9. Ks. J ó z e f M a m i e a, 1904— 1920, poszedł do P oznania jako proboszcz w o jsk polskich;
10. Ks. K a r o l T e p e r , od 1916 jako w ikary, od 1921 proboszcz.
B Y S T R Z Y C A .
Rok założenia zboru: 1782. — D rew niany k o ś c i ó ł założono na Jakóba 1782 i w ybudow ano w tym sam ym roku; teraźniej
szy kościół założono 1811, zbudow ano 1811—1817. — W ieża: 1849.
P A ST O R O W IE :
L Ks. A n d r z e j P a u l i n i , 1782— 1805, rodem z, S łow aczyzny.
B ył nauczycielem w Niżnej Sianie, stam tąd pow ołany do B y strzy cy .
2. Ks. A n d r z e j P a u l i n i , syn tam tego, od 1805—1829, b y ł w ikarym u ojca cd 1795, a po śm ierci ojca jeg o następcą. Autor znanej starszy m ew angelikom „Nauki“. Superintendent m o raw sko-śląski.
I
3. Ks. W i 1 h e I m R a s c h k e, od 1829— 1856, ur. w Białej z ojca ks. K rystiana, p asto ra ligockiego. B ył najprzód profesorem ; w ewang. gimnazjum w Cieszynie, potem p rzez 2 lata w ikary m u ojca w Ligotce Kam., urząd w B y s trz y c y objął 19 stycznia i 1830. N azw any „lekarz ciała i d u szy“, bo się zajm ow ał m ede- | cyną i leczył skutecznie.
4. Ks. O s k a r K o t s c h y , od 1855— 1877, syn ks. K otschygo | z U stronia, gdzie p rzez 2Va roku b y ł w ik ary m u ojca, stam tąd i pow ołany do B y strzy cy . — Od 1877— 1879 zbór toczył z w ła- j dzam i w alkę o pow ołanie ks. Jerzeg o B ad u ry z M iędzyborza : na P r. Śląsku, pochodzącego z D rogom yśla.
5. Ks. K a r o l M i c h e j d a , od 1879, pochodzący z Olbrachcie. j|
Od 1910— 1912 praco w ał tu
6. Ks. O s k a r M i c h e j d a , te ra z p asto r trzyniecki, jako w ika- | ry , od 1912— 1919 jako drugi* p astor. P o jego odejściu p rzyszed ł ;;
w roku 1920
7. Ks. F r a n c i s z e k B u c h w a ł d e k , jako w ik ary do 1922, | odtąd jest on tu jako drugi pastor. P ochodzi z Suchej.
L I G O T K A K A M E R A L N A .
K o ś c i ó ł założono dnia 1 m aja 1782. — W ieża zbudow ana | w roku 1850.
PA STO R O W IE:
1. Ks. S t e f a n N i k o l a i d e s , rodem ze S ło w aczyzny, pow o- f łany z R aciborza na M oraw ach. P ełnił w Ligotce u rząd dusz
pasterski 1782— 1808.
2. Ks. K r y s t j a n R a s c h k e , b y ły p asto r błędow ski, pow o- i łany z Białej, 1808— 1836. S yn jego-, sław n y W ilhelm R aschke | był w ikarym u ojca 1823— 1829 i odszedł do B y strz y c y . S ta rzy | Ligocanie wspom inają, jako zborow nicy ligoccy chodzili do ■ B ystrzycy, aby W ilhelm a słuchać.
3. Ks. J e r z y F i l i p e k , rodem z W . Lęk, urodzony 28 sierpnia i 1803, b y ły pastor w Jaw orzu, by ł kaznodzieją w Ligotce | 1837— 1858.
4. Ks. J e r z y H e c z k o, rodem z Lyżbic, ur. 14 m aja 1825, ^ tw ó rca polskiego kancjonału na Śląsku, by ł pastorem w Li- | gotce 1859— 1907.
5. Ks. K a r o l K u l i s z , rodem z D zięgielowa, b y ł w ikary m od ■ 1898— 1907, p astorem 1907—1921, odszedł do C ieszyna, gdzie ; został w 1921 roku senjorem zborów śląskich.
— 48 —
— 49 —
6. Ks. J a n U n u c k a , rodem z K rakow a, jako w ik a ry od roku 1919, jako p astor od 1921 roku.
N A W S IE .
K o ś c i ó ł założony i w ybu d o w an y w roku 1791; drew n ian y, ciasny; dnia 15 sierpnia 1791 roku pośw ięcony. — Od roku 1817—
1820 (przez 3 lata) budow ano dzisiejszy m urow any kościół i 15 sierpnia 1820 pośw ięcono go. — W ieżę w ybudo w an o 1849 roku.
PA S T O R O W IE :
1. Ks. J ó z e { P a u l i n i , syn pierw szego p asto ra by strzyckiego, by ł pastorem od roku 1792— 1804. „Paulini pokochał zbór, umiał sobie zjednać cześć i uszanow anie n a w e t w dalszych kołach.
M iłow any i czczony od każdego, k tó ry go znał, bez różnicy w yznania, by ł chw alą zboru“. U m arł w 37 roku życia jako superintendent galicyjsko-bukow iński.
2. Ks. K a r o l J ó z e f N i k o l a i d e s , p asto r od 1804—1820 r.
B y ł synem p a sto ra śląskiego, przedtem w ikarjuszem w C ie
szynie. N iestety pod koniec sw eg o urzędow ania oddał się pi- iańsw u, z pow odu czego nie mógł sw oich obow iązków w y ko
n y w a ć i złożono go z urzędu.
3. Ks. J ó z e f F r a n c i s z e k S c n i m k o , pochodzący z W se- cina na M oraw ach. B yl p astorem od roku 1821—1826, potem pow ołany na p a sto ra w Bielsku. — „B ył to człow iek, k tó ry jako chrześcijanin, kaznodzieja i d u szpasterz u ży w ał w swoim zborze i na całym Śląsku wielkiej, rozgłośnej i zasłużonej sła
w y, a co w iększa, gorącej i rzew nej miłości. G dy odchodził do Bielska, zbór zanosił się od płaczu i praw ie gw ałtem chciał go za trzy m ać11.
4. Ks. J a n W i n k l e r od 1826— 1874 roku. G dy um arł, liczył 80 lat. „W ierny p asterz sw ojej trzody , jego w ielką zasługą jest podniesienie na w y ż sz y poziom śpiew u kościelnego. Był znakom itym zn aw cą śpiew u i m uzyki kościelnej*1.
5. Ks. F r a n c i s z e k M i c h e j d a , od roku 1874— 1921; byt senjorem w szystk ich zborów Jeszcze niepodzielonego Śląska C ieszyńskiego od roku 1918— 1921. Z nakom ity kaznodzieja i m ówca, dzielny w ódz i o rg anizator śląskiego ludu ew ange
lickiego, w iern y d u szpasterz dusz zw ierzonych. „Mojżesz, słu
ga P ański, um arł". (U rodzony 3 października 1848 roku, um arł 12 lutego 1921 roku.)
6. Ks. K a r o l K r z y w o ń , od roku 1921, rodem z Ł azów ze zboru orłow skiego.
4 K ale n d arz E w an g elick i.
W
O R Ł O W A .
K o ś c i ó t założono 24 czerw ca 1861, pośw ięcono w roku 1862.
PA STO R O W IE:
1. Ks. A l f r e d K ł a p s i a , 1862— 1894, przy szed ł z C ieszyna, t w O rłow ej.
2. Ks. J e r z y R u s n o k, 1894— 1907, p rz y szed ł z C ieszyna, o d szedł do Jaw orza.
3. Ks. J ó z e f F o l w a r c z n y od 1907 roku, rodem z D olnych Błędowic, przyszedł z Illischestie n a Bukowinie. Od roku 1921
— po śmierci ks. F ranciszka M ichejdy w N aw siu — senjor ko
ścioła ew ang. augsb. w y zn an ia na Śląsku Cieszyńskim w repu
blice czechosłow ackiej.
T R Z Y N I E C .
K o ś c i ó ł założony dnia 21 cz erw c a 1896, pośw ięcony 9 lipca 1899 roku.
PA ST O R O W IE :
1. Ks. D r J ó z e f P i n d ó r od 1902— 1919 roku, rodem z Górnej Lesznej. B ył w ikarym w Znojmie (M oraw y), p asto rem w O sie- ku (Sławonia), stąd p o w o łan y został do T rzy ńca.
2. Ks. O s k a r M i c h e j d a od roku 1919. B y ł w ik ary m senjo- ralnym w Skoczow ie, drugim p astorem w B y strzy cy , skąd po
wołano go do T rzyńca.
B O G U M I N .
P ierw sze nabożeństw o ew ang. w języ k u niem. w szkole Bogu- mimie odbyło się 6 listopada 1887. Z bór filjalny należący do zbo ru orłowskiego, u tw o rzo n y 20 sierpnia 1888. A dm inistratorem zbo ru filialnego był profesor religji w gim nazjum niem ieekiem w C ieszy nie, ks. R yszard Fritsche (1888— 1907). P ie rw sz e nabożeństw o ew . polskie odbyło się 1 listopada w roku 1899; odpraw iał je ks. p asto r Rusnok z Orłowej.
Dnia 12 sierpnia 1900 założenie kościoła; dnia 15 października 1901 p o ś w i ę c e n i e k o ś c i o ł a .
Od roku 1907 do 1916 adm inistratorem zboru filialnego b y ł ks.
J ó z e f F o l w a r c z n y z O rłow ej.
Od 21 grudnia 1916 do lipca 1918 p ierw szy wikariuslz ks. F i r 1 a, pochodzący z Końskiej, um arł 1921; od roku 1918—1920 b ez w i
karego.
Od roku 1920 zbór filialny bogum iński p rz y łączo n y do zboru w M orawskiej O straw ie i przez to p rzy n ależn y do niem ieckiego kościoła ew ang. w Czechach.
— 50 —
Od 1 w rz e śn ia roku 1920 jako w ikarjusz zboru filialnego pow o
łany ks. J e r z y B a d u r a z C ieszyna.
Od 10 stycznia 19.?2 zbór sam oistny, parafjalny; pierw szy m pa
storem zboru jest od roku 1923 ks. J e r z y B a d u r a . F R Y D E K .
K o ś c i ó ł założono 31 m arca 1910, zbudow ano 1910—1911.
P A S T O R O W IE :
1. Ks. A n d r z e j B u z e k , rodem z Końskiej, pow ołan y po ukoń
czeniu studiów w e W iedniu, 1908—1919, poszedł jako katecheta do C ieszyna.
2. Ks. P a w e i S i k o r a , rodem z H erm anie p rz y Ustroniu, po
w o łan y po pow rocie z zajęcia w łoskiego; przedtem w Bogumi- nie, w S tanisław ow ie i w w ojsku jako k u ra t polny, 1919— 1921 (spraw ow ał urząd tylko jako zastępca).
3. Ks. P a w e i K a r z e ł , rodem z H erm anie p rz y Ustroniu, po
w o ła n y z Mor. O stra w y w 1921 roku.
M. O S T R A W A .
N o w y k o ś c i ó ł : R ok założenia 1915 (23 października), rok PQŚwięcenia 1917 (1 listopada). — S ta ry kościółek: 1861—62.
PA S T O R O W IE :
]. Ks. M a r c i n H a a s e , rodem ze L w o w a (1847), b y ł w ik ariu szem 1872— 1875, odszedł do Dornfeldu. Obecnie proboszcz i senjor w Opawie.
2. Ks. A d a m L a b s i k , rodem ze SląskS, 1876— 1899, p ow ołany z Zaleszczyk.
3. Ks. J a n M i c h a i i k, rodem z C ieszyna, od 1900 roku.
| f Ks. Dr. Artur Schmidt. |
P o długiej, blisko dziew ięciom iesięcznej chorobie, zm arł w czw artek , dnia 30 sierpnia 1923 roku, p a sto r bielski i długoletni zastęp ca superintendenta w daw nej m oraw sko-śląskiej superinten- dencji, śp. ks. Dr. A rtur Schm idt, w 58 roku życia. Ze zm arłym zeszła do grobu jedna z najw ybitniejszych postaci w senioracie śląskim, jeden z najw ybitniejszych d ziałaczy w ogóle w kościele ew angelickim na terenie daw nego ce sarstw a austriackiego.
4*
— 52 —
Ks. Dr. Schmidt urodził się w C ieszynie podczas w ojny au stro - pruskiej w JS66 roku. P o ukończeniu studiów byl on najpierw w i
kariuszem w O paw ie, następnie proboszczem w Jablońcu w nie
mieckich C zechach, zaś od roku 1894, to jest od niespełna 30 lat pracował jako proboszcz zboru bielskiego, p rzez pierw sze 20 lat wespół z sp. ks. Modlem, p rzez ostatnie 10 lat z ks. Dr. W agnerem .
Z m arły odznaczał się wielkiem i zdolnościami, posiadał rozległą wiedzę, łatw o ść słoiwa w m ow ie i piśmie, był dobrym kaznodzieją, a przytem człowiekiem niezw ykłej pilności. P rz e z szereg lat re d a gował. najw iększe pism o ew angelicko-kościelne w byłej Austrii.
,.Evangelische I<irchenzeitung“, był założycielem i prezesem
„Związku Ew angelickich P ro b o szc zó w 11 w daiwnem cesarstw ie, przełożonym Z akładu diakonis, tudzież Domu k an d y d a tó w teologii w Bielsku; iako zastęp ca superintendenta stał on też w czasach przejściow ych, po śm ierci ks. superintendenta (jlajcara, przez sze
reg m iesięcy na czele ów czesnej rozległej superintendencji mo- raw sko-śląskiej. T ak że nasz kościół k ra jo w y w P o lsce sk o rzy stał z jego obszernego dośw iadczenia i znajom ości p ra w a kościelnego;
ks. Dr. Schmidt byl członkiem W yd ziału synodalnego w W a rs z a wie i należał w espół z ks. biskupem B urschem i księżm i p ro feso rami Serinim i S zerudą do tych, k tó rzy opracow ali naszą now ą ustaw ę kościelną.
Niech odpoczyw a w pokoju!
Niema gorszego paiją nad tego, którego sobie obieram y p rzez to, "że sobie sam ym zaczynam y służyć. P a n ten nigdy z naszej służby nie jest zadow olony, zaw sze mu za m ało szczęścia, za m ało dochodów, za mało w ygody, w sz y sc y się jego zdaniem m ają zaw sze bardzo dobrze, lecz on zaw sze bardzo źle.
Aby ocenić m łodego człow ieka, trze b a go poznać osobiście.
O w a rto ści ludzi starszych św iadczą dzieła, k tó re w ykonali, o w a rto ści m łodzieńców ich w ła sn a osobistość. Kiedy już d rzew o przyniosło owoce, to jego rodzaj m ożesz rozróżnić n aw et w ciem nej piwnicy, gdzie owoce jego z o sta ły złożone; ale w iosenną pię
knością d rzew a zaczniesz się zachw ycać, kiedy się do niego zbli
żysz i na w łasne oczy ujrzysz na niem cały przecud ow n y bukiet kw iatów .
— 53 —