Hanna Filipkowska
"Obnażenie przypadku", Adam
Ważyk, "Teksty" nr 3 (1973) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 17/51, 108
( I ) WAŻYK Adam: O b n a ż e n ie p r z y p a d k u . " T e k s t y " 1973 n r 3 s . 4 2 - 5 1 . A r t y k u ł p o l e m i z u j e z Ja k o b s o n o w s k ą p r ó b ą w y ł ą c z e n i a j ę z y k a p o e z j i sp o d d z i a ł a n i a t e o r i i j ę z y k a s f o r m u ł o w a n e j p r z e z de S a u s s u r e ^ . Zdaniem a u t o r a , z a s a d a d o w o l n o ś c i z n a k u ję z y k o w e go o b o w i ą z u je i w t e j d z i e d z i n i e w y p o w i e d z i . W w i e r s z a c h wy s t ę p u j ą dwie r ó w n o l e g ł e , c h o ć n i e k i e d y p o w ią z a n e w z a j e m n i e , f a l e : s e n s u i d ź w i ę k u . W p o e z j i k l a s y c y z m u f r a n c u s k i e g o o d n a l e ź ć można d ą ż e n i e do h a r m o n i i d ź w ię k o w e j , p o d o b n i e - w p o l skim b a r o k u . Romantyzm wprowadza z w i ą z k i z a l e ż n o ś c i m iędzy sensem a d ź w ię k ie m , zaw sze j e d n a k s y g n a n s ( b r z m i e n i e ) s ł u ż y s y g n a n t o w i . Symbolizm d ą ż y ł do s u p r e m a c j i s y g n a n s u nad s y g - n a n t e m . G e n e r a c j a n a s t ę p n a , wbrew k o n c e p c jo m K a l l a r m e g o , p r z e c i w s t a w i a jącym s z t u k ę p r z y p a d k o w o ś c i ż y c i a , u s i ł u j e s z t u k ę do t e j p r z y p a d k o w o ś c i p r z y b l i ż y ć . O s t a t n i m etape m t e g o p r o c e s u , k t ó r y r ó w n o c z e ś n i e z o s t a ł p r z e n i e s i o n y p r z e z J o y c e , a do p r o z y , j e s t d e m o n s t r a c j a p r z y p a d k o w o ś o i d ź w ię k u w p o e z j i f u t u r y s t ó w i d a d a i s t ó w . B P / 5 1 / 9 H . P . ( I ) WIEDDfA W a l e r i a P . : S y t u a c j a i c h a r a k t e r . "Wywiad z B a llm a y e re m " i " J a k być k o c h a n ą " K a z i m i e r z a B r a n d y s a . " P a m i ę t n i k L i t e r a c k i " 1973 z . 2 s . 1 8 9 - 1 9 3 . A n a l i z a dwóch utw orów K a z i m i e r z a B r a n d y s a , w k t ó r y c h a u t o r k a s z k i c u s t a r a s i ę o d n a l e ź ć w s p ó ł z a l e ż n o ś ć pom iędzy i c h k o m p o zy o ją ( p r z e d e w s z y s t k i m sposobem n a r r a c j i ) a z a w a r t ą w n i o h m o r a l i s t y k ą . Z a i n t e r e s o w a n i e a u t o r k i s k u p i a s i ę t u p r z e de w s z y s t k i m n a p s y c h o l o g i c z n e j k o n s t r u k c j i ś w ia d o m o ś c i b o h a t e r ó w , w s t o s u n k u do k t ó r e j f a b u ł a p e ł n i r o l ę d r u g o r z ę d n ą . B P / 5 1 / 1 0 ł l . G.
