Medycyna Wet. 2007, 63 (5) 586
Praca oryginalna Original paper
Wieloletnie prace selekcyjne dotycz¹ce gêsi bia³ych ko³udzkich, przyczyni³y siê do pozyskania ptaków o du¿ej przy¿yciowej masie cia³a i niewielkim ot³usz-czeniu, a tak¿e dobrych cechach reprodukcyjnych. Zwiêkszenie masy cia³a doprowadzi³o jednak do po-gorszenia jakoci pozyskiwanego miêsa (21). Podob-ne wyniki otrzymali tak¿e inni autorzy, badaj¹cy wp³yw intensywnoci selekcji na cechy jakociowe miêsa i czêstoæ wystêpowania zmian strukturalnych tkanki miêniowej u zwierz¹t szybko rosn¹cych, które ponad-to cechuje dobra miêsnoæ (12-15).
Powy¿sze problemy sk³oni³y badaczy do tworzenia krzy¿ówek z wykorzystaniem zwierz¹t ze stad rezer-wy genetycznej (17, 20). W ostatnich latach hodowcy gêsi zwrócili uwagê na mo¿liwoæ wykorzystania gêsi dzikiej do tworzenia mieszañców towarowych (4, 5). W nastêpnym etapie tak uzyskane mieszañce skrzy-¿owano z gêsi¹ s³owack¹. Ptaki te cechuje
zadowala-j¹ca masa cia³a, niskie ot³uszczenie i dobre cechy re-produkcyjne (18, 19). Ponadto wyniki oceny histolo-gicznej miêni piersiowych wiadcz¹ o ich wysokiej jakoci (22, 23).
Celem badañ by³o okrelenie wp³ywu krzy¿owania gêsi rodów hodowlanych (bia³ej ko³udzkiej i s³owac-kiej) z dzik¹ gêsi¹ gêgaw¹, na wystêpowanie zmian histopatologicznych w miêniu piersiowym powierz-chownym mieszañców z ró¿nym udzia³em krwi dzi-kiej gêsi gêgawej.
Materia³ i metody
Badania przeprowadzono na potrójnych oraz poczwór-nych mieszañcach gêsi wystêpuj¹cych pod nazw¹ hand-low¹ bia³a ko³udzka®, a tak¿e gêsi gêgawej i s³owackiej (79 gêsi). Mieszañce potrójne (z 25% udzia³em dzikiej gêsi 39 gêsi), podobnie jak i poczwórne (z 12,5% udzia³em dzikiej gêsi 40 gêsi) podzielono na 4 grupy, po 5 gêsi i 5 gêsiorów w ka¿dej z grup.
Zmiany histopatologiczne miênia piersiowego
powierzchownego trójrasowych krzy¿ówek gêsi
z udzia³em dzikiej gêsi gêgawej
KONRAD WALASIK, AGNIESZKA RYSZEWSKA
Katedra Biotechnologii Zwierz¹t Wydzia³u Zootechnicznego ATR, ul. Mazowiecka 28, 85-084 Bydgoszcz
Walasik K., Ryszewska A.
Histopathological changes in the superficial pectoral muscle of triple race goose crossbreeds with Greylag goose gene shares
Summary
The aim of investigations was the evaluation of the influence of crossing cultivated tribes of geese (White Koluda® and Slovakian goose) with Greylag geese on the occurrence of the histopathological changes in the superficial pectoral muscle of the crossbreed goose with different Greylag goose gene shares. The experimen-tal material constituted triple (39 goose) and quadruple (40 goose) goose crossbreeds with White Koluda®, Slovakian and Greylag goose gene share. The triple crossbreeds were characterized by 25% and quadruple 12.5% participation of the Greylag goose gene share. At 24-weeks-of-age the birds were slaughtered. Directly after slaughter muscle specimens were taken, from which histological preparations were made, then they were colored by the H+E method and subjected to histopathological analysis. Only insignificant pathological changes were observed in the superficial pectoral muscle of the examined hybrid geese. The analyzed muscle tissue of the experimental triple crossbreeds geese were ascertained as 96.47% normal muscles fibers, while in quadruple crossbreed geese 94.21%. Moreover, in the superficial pectoral muscle of quadruple goose cross-breeds there occurred more significant atrophy fibers (4.23%) and fibers with a changed shape (0.91%) in comparison to identical changes in muscle of triple crossbreeds goose, i.e. respectively 2.76% and 0.45%. Also ascertained were small amounts of giant fibers, necrosis fibers, splitting and central core change types. The results showed that crossbreeding cultivated races with Greylag geese, especially the crossbreeds with higher levels of Greylag goose gene share, possess an excellent ability to adapt to farm breeding conditions and their meat possesses high qualities.
Medycyna Wet. 2007, 63 (5) 587 Odchów gêsi trwa³ 24 tyg. w pomieszczeniu bez
dostê-pu do wybiegu, na ció³ce ze s³omy ¿ytniej, w regulowa-nych warunkach rodowiskowych. W 35. dniu ¿ycia mie-szañce potrójne zaszczepiono przeciwko chorobie Derz-syego, poczwórne natomiast w 49. dniu ¿ycia. Ptaki ¿y-wiono ad libitum mieszankami zbilansowanymi zgodnie z normami ¿ywienia drobiu wodnego, a od 1. do 3. tyg. ¿ycia na ka¿de 100 kg mieszanki dodawano preparaty wi-taminowe w iloci 35 g Polfamixu Z i 20 g Polfasolu B compositium. Od 8. dnia ¿ycia do koñca odchowu podawa-no gêsiom oddzielnie mieszankê mineraln¹ dla drobiu, kredê i ¿wir, wymieszane w proporcji objêtociowej 1 : 1 : 4.
Ubój przeprowadzono w 24. tyg. ¿ycia. Bezporednio po uboju pobrano wycinki miênia piersiowego powierz-chownego (m. pectoralis superficialis) le¿¹cego po lewej stronie na wysokoci 2/3 d³ugoci mostka w okolicy grze-bienia. Próbki miêni wraz z opisem umieszczono w spe-cjalnych fiolkach i zamro¿ono w ciek³ym azocie, w którym przechowywano je do czasu analizy. Nastêpnie próbki miê-ni ciêto w kriostacie na 10 µm skrawki, sporz¹dzaj¹c po jednym preparacie dla ka¿dego osobnika. W celu okrele-nia wybranych rodzajów zmian patologicznych skrawki bar-wiono metod¹ H + E (6). Preparaty poddano analizie uwzglêdniaj¹c nastêpuj¹ce nieprawid³owoci tkanki miê-niowej wg Dubowitza i wsp. (6): atrofia w³ókien miênio-wych, w³ókna olbrzymie, zmiany kszta³tu w³ókien (wyd³u-¿enie, w³ókna trójk¹tne), martwice, nacieki zapalne, zmia-ny typu central core
(og-niskowy ubytek enzy-mów utleniaj¹cych i fos-forylaz, zwi¹zany z nie-wielk¹ przebudow¹ sarko-meru, manifestuj¹cy siê zmianami w barwliwoci w³ókien miêniowych), przerost tkanki ³¹cznej. Ocenie poddano po 200 w³ókien z ka¿dego prepa-ratu.
Otrzymane wyniki pod-dano analizie statystycz-nej (wartoci rednie, od-chylenie standardowe, istotnoci ró¿nic test Tukeya) wykorzystuj¹c program komputerowy Statistica 5.1 PL. Nato-miast zmiany, dla których nie mo¿na przeprowadziæ obliczeñ (nacieki zapalne, przerost tkanki ³¹cznej) by³y analizowane pod k¹-tem ich rozleg³oci, stosu-j¹c oznaczenia wg Dubo-witza i wsp. (6): 0 zmiana nie wystêpuje, + zmiana o niewielkiej rozleg³oci, + + zmiana rozleg³a, + + + zmiana bardzo roz-leg³a.
Wyniki i omówienie
Procentowy udzia³ zmian patologicznych w miêniu piersiowym powierzchownym ptaków dowiadczal-nych przedstawiono w tab. 1, 2 i 3.
Z danych zawartych w tab. 1 wynika, ¿e udzia³ zmian patologicznych u potrójnych mieszañców by³ niewiel-ki, a najczêciej obserwowan¹ zmian¹ by³a atrofia w³ókien miêniowych (ryc. 1), w³ókna olbrzymie (ryc. 2) i w³ókna o zmienionym kszta³cie (ryc. 3). Nie-znacznie wiêcej zmian stwierdzono u samic, jednak ró¿nice te nie by³y statystycznie istotne.
W tab. 2 przedstawiono udzia³ zmian patologicz-nych u poczwórpatologicz-nych mieszañców, u których równie¿ nie stwierdzono ró¿nic istotnych statystycznie miêdzy badanymi cechami. W tab. 3 umieszczono wyniki po-równania udzia³u zmian patologicznych miêni pier-siowych obu grup gêsi mieszañców. U mieszañców poczwórnych stwierdzono statystycznie wiêcej w³ó-kien o zmienionej strukturze, zw³aszcza w³ów³ó-kien atro-ficznych i olbrzymich. Pozosta³e ró¿nice nie by³y istot-ne statystycznie.
Analizuj¹c prace innych autorów oceniaj¹cych zmia-ny patologiczne miêni gêsi mo¿na stwierdziæ, ¿e u tych ptaków wystêpuj¹ one w niewielkiej iloci. Zmiany o podobnie niewielkiej rozleg³oci,
uzale¿nio-e c ñ a z s e i M Praww³óidk³noawe h c y n z c i g o l o t a p n a i m z j a z d o R a if o rt a n e i k ó ³ w owlb³rózkynmaie zmiawn³yókkisentzat³u rozswz³cózkeipeinenie mwa³ótrkwieicna zcmeniartnayltcyopreu e n j ó rt o P 926,,3447a 22,,0726aa 00,,2576 0,45 a 9 7 , 0 a 00,,0081 00,,0081 00,,0131 e n r ó w z c o P 924,,2841b 42,,2633bb 00,,5694 00,,9914bb 00,,2055 00,,0131 00,,0147
Objanienie: wartoci rednie w kolumnach oznaczone ró¿nymi literami ró¿ni¹ siê istotnie (p £ 0,05) Tab. 3. Udzia³ zmian patologicznych w miêniu piersiowym powierzchownym potrójnych i po-czwórnych mieszañców gêsi (%, x ± s)
æ e ³ P Praww³óidk³noawe h c y n z c i g o l o t a p n a i m z j a z d o R a if o rt a n e i k ó ³ w owlb³rózkynmaie zmiawn³yókkisentzat³u rozswz³cózkeipeinenie mwa³ótrkwieicna zcmeniartnaylctyoprue 8 5 , 3 9 13,05 42,,7730 00,,6635 10,,0970 00,,0384 00,,1055 00,,0252 5 8 , 4 9 12,52 32,,7515 00,,4753 00,,8923 00,,0131 00,,0000 00,,0131
Tab. 2. Udzia³ zmian patologicznych w miêniu piersiowym powierzchownym poczwórnych mieszañców gêsi (%, x ± s) æ e ³ P Praww³óidk³noawe h c y n z c i g o l o t a p n a i m z j a z d o R a if o rt a n e i k ó ³ w owlb³rózkynmaie zmiawn³yókkisentzat³u rozswzc³ózkeipeinenie mwa³ótrkwieicna zcmeniartnaylctyoprue 8 8 , 5 9 12,83 23,,3323 00,,7208 00,,7590 00,,0000 00,,0000 00,,0131 1 1 , 7 9 11,51 21,,1466 00,,2369 00,,3891 00,,0131 00,,0131 00,,0131
Tab. 1. Udzia³ zmian patologicznych w miêniu piersiowym powierzchownym potrójnych mieszañców gêsi (%, x ± s)
Medycyna Wet. 2007, 63 (5) 588
nej jednak od systemu ¿ywienia obserwowano ju¿ wczeniej w miêniach piersiowych gêsi landejskich, a najczêstsz¹, podobnie jak w niniejszych badaniach, by³a atrofia (7). W badaniach przeprowadzonych na gêsiach rodowych i mieszañcach ró¿nych rodów od-notowano natomiast nieznacznie wiêkszy udzia³ zmian patologicznych w porównaniu z wynikami badañ w³as-nych (10). Podobnie jednak, najczêciej obserwowa-n¹ zmiaobserwowa-n¹ by³a atrofia i w³ókna olbrzymie. Ponadto stwierdzano wystêpowanie drobnych nacieków
zapal-nych, których nie obserwowano u ptaków w badaniach w³asnych. Wystêpowanie drobnych infiltracji leuko-cytarnych obserwowano równie¿ na gêsiach pochodz¹-cych z ró¿nych grup genetycznych (1). W porównaniu z wynikami badañ w³asnych udzia³ pozosta³ych zmian patologicznych w miêniu piersiowym powierzchow-nym by³ tylko nieznacznie wiêkszy. Natomiast Bro-decki i wsp. (3) obserwowali znacznie wiêkszy udzia³ zmian patologicznych, a zw³aszcza rozleg³e nacieki zapalne u kaczek, zarówno rodowych, jak i z grupy
Ryc. 1. Przekrój poprzeczny m. pectoralis superficialis po-czwórnego mieszañca gêsi. W³ókna atroficzne (strza³ki). Pow. 12,5 × 10
Ryc. 2. Przekrój poprzeczny m. pectoralis superficialis po-czwórnego mieszañca gêsi. W³ókno olbrzymie (strza³ka). Pow. 12,5 × 10
Ryc. 4. Przekrój poprzeczny m. pectoralis superficialis po-czwórnego mieszañca gêsi. Zmiana typu central core (strza³-ka). Pow. 12,5 × 10
Ryc. 3. Przekrój poprzeczny m. pectoralis superficialis po-czwórnego mieszañca gêsi. W³ókno trójk¹tne (strza³ka). Pow. 12,5 × 10
Medycyna Wet. 2007, 63 (5) 589
syntetycznej. Wystêpowanie infiltracji, zdaniem wie-lu autorów (1, 3, 10), mo¿e byæ wynikiem niew³aci-wych warunków rodowiskoniew³aci-wych, w jakich bytowa³y ptaki dowiadczalne. Mo¿na wiêc przyj¹æ, ¿e gêsiom u¿ytym w niniejszych badaniach zapewniono optymal-ne warunki utrzymania. Podobnie niewielka liczba w³ókien olbrzymich wiadczy równie¿ o zapewnieniu korzystnych warunków rodowiskowych. Zmiana ta wystêpuje szczególnie u osobników szybko rosn¹cych, o du¿ej masie cia³a, podatnych na rodowiskowe czyn-niki stresotwórcze (2, 12-14, 24). Z warunkami rodo-wiskowymi u zwierz¹t m³odych zwi¹zany jest tak¿e przerost tkanki ³¹cznej (11), który wystêpowa³ czêsto w badaniach w³asnych. Przerost perimysium u potrój-nych mieszañców stwierdzono u 36 osobników, a u poczwórnych u 27. W tym przypadku jednak nie nale-¿y argumentowaæ przerostu perimysium wp³ywem ro-dowiska, lecz wiekiem zwierz¹t (8, 9). Miêdzy inny-mi z tych wzglêdów zaleca siê ubijanie gêsi w wieku 17 tyg. (16).
Reasumuj¹c mo¿na stwierdziæ, ¿e zmiany struktu-ralne w³ókien miênia piersiowego powierzchowne-go trójrasowych mieszañców gêsi, ró¿ni¹cych siê udzia³em krwi dzikiej gêsi gêgawej, wystêpowa³y w ilociach marginalnych i nie mia³y znacz¹cego wp³y-wu na jakoæ badanej tkanki. Mo¿na jedynie przyj¹æ, ¿e zwiêkszony udzia³ w³ókien ze zmianami struktu-ralnymi u poczwórnych mieszañców mo¿e byæ kon-sekwencj¹ prowadzonego krzy¿owania wypieraj¹ce-go. Dlatego te¿ nale¿a³oby poprzestaæ na mieszañcach potrójnych, ³¹cz¹cych w sobie zarówno bardzo dobre wyniki oceny parametrów produkcyjnych, jak i jako-ciowych pozyskiwanego od nich miêsa. Ponadto zwra-ca równie¿ uwagê doskona³a zdolnoæ adaptacyjna do warunków chowu fermowego mieszañców z udzia³em dzikiej gêsi gêgawej.
Pimiennictwo
1.Bogucka J., K³osowska D., Elminowska-Wenda G., Walasik K., Puchajda H., Grymuza D.: Rodzaje zmian histopatologicznych w miêniu piersiowym po-wierzchownym (m. pectoralis superficialis) gêsi ró¿nych grup genetycznych. Zesz. Nauk. Przegl. Hod. 2001, 57, 431-443.
2.Bogucka J., Kapelañski W.: Histopathological changes in m. longissimus lumborum of Polish Landrace and Torhyb and Stamboek crossbreds. Anim. Sci. Pap. Rep. 2004, 22 Suppl. 3, 67-72.
3.Brodecki J., K³osowska D., Elminowska-Wenda G., Bernacki Z.: Wystê-powanie zmian histopatologicznych w m. pectoralis superficialis kaczek ro-dowych i grupy syntetycznej w typie pekin. Przegl. Hod. Zesz. Nauk. Chów i Hodowla Drobiu 1997, 32, 27-33.
4.Che³moñska B., Chrzanowska M.: Efekty krzy¿owania gêsi bia³ych w³oskich z gêmi gêgawymi oraz ocena wartoci rzenej uzyskanych mieszañców i rówieników ras wyjciowych. Zesz. Nauk. Przegl. Hod. 1996, 24, 59-66. 5.Chrzanowska M., Che³moñska B.: Kszta³towanie siê niektórych cech
u¿yt-kowych mieszañców pochodz¹cych z obustronnego krzy¿owania gêsi bia-³ych w³oskich z gêmi gêgawymi. Zesz. Nauk. Przegl. Hod. 2000, 49, 119--125.
6.Dubowitz W., Brooke M., Neville H. E.: Muscle Biopsy: A Modern Approach. Saunders W. B. Company LTD, London 1973.
7.Elminowska-Wenda G., Rosiñski A., Baeza E.: Zmiany histopatologiczne w miêniu piersiowym gêsi landejskich utrzymywanych w ró¿nych syste-mach ¿ywienia. Zesz. Nauk. AR Wroc³aw. Zoot. 2004, 488, 99-104. 8.Hejnowska M., K³osowska D., Bernacki Z.: Wystêpowanie zmian
histopato-logicznych w m. pectoralis superficialis kur leghorn i plymouth rock. Przegl. Hod. Zesz. Nauk. Chów i Hodowla Drobiu 1997, 32, 61-67.
9.K³osowska D., Bernacki Z., Hejnowska M.: Zmiany histopatologiczne w m. pectoralis superfiscialis kur po drugim okresie nienoci. Przegl. Hod. Zesz. Nauk. Chów i Hodowla Drobiu 1998, 36, 67-75.
10.K³osowska D., Elminowska-Wenda G., Mazanowski A., Rosiñski A., Szpin-da M.: Muscle fiber types and histopathological changes in pectoralis muscle of the geese different genotypes. 44th ICOMST, Proc. 2B, 105, Meat consumption and culture, Barcelona 1998, s. 706-707.
11.K³osowska D., Kluczek J. P., Kapelañski W.: Zmiany histologiczne tkanki miêniowej determinowane warunkami rodowiskowymi. Pr. Wydz. Nauk Przyr. Bydg. Tow. Nauk. B 1998, 44, 91-102.
12.K³osowska D., K³osowski B., Nowak B.: Histopatplogical changes in longis-simus muscle of Pietrain pigs and its crosses. Proc. 2nd Dummerstorf Muscle Workshop Muscle Growth and Meat Quality, Rostock 17-19 May 1995, s. 84-91.
13.K³osowska D., K³osowski B., Puchajda H.: Wystêpowanie zmian histopato-logicznych w m. pectoralis major indyka. X Kongres PTNW, Wroc³aw 1996, 2, 313.
14.K³osowska D., Lewandowska M., Puchajda H.: Zmiany histopatologiczne w miêniu piersiowym powierzchownym (m. pectoralis superficialis) i miê-niu dwug³owym uda (m. biceps femoris) indyczek z ró¿nych grup genetycz-nych. Zesz. Nauk. Przegl. Hod. 1999, 45, 73-81.
15.K³osowska D., Lewandowska M., Walasik K., Puchajda H.: Wystêpowanie zmian patologicznych w miêniu piersiowym powierzchownym i dwu-g³owym uda indyczek i indorów rzenych typu ciê¿kiego. Rocz. Nauk. Zoot. Supl. 2000, 8, 156-159.
16.Mazanowski A.: Porównanie wyników tuczonych owsem 17- i 24-tygodnio-wych mieszañców gêsi z rodów dowiadczalnych i gêsi bia³ych ko³udzkich. Rocz. Nauk. Zoot. 1999, 26, 87-102.
17.Mazanowski A., Bernacki Z., Smalec E.: Wstêpna charakterystyka cech u¿yt-kowych gêsi kubañskich z rodu dowiadczalnego KD-01. Zesz. Nauk. ATR Bydg. Zoot. 1986, 140, 89-101.
18.Mazanowski A., Che³moñska B.: The effects of reciprocal crossing of White Koluda and greylag crossbred geese with Slovakian geese. Ann. Anim. Sci. Rocz. Nauk. Zoot. 2000, 27, 85-103.
19.Mazanowski A., Ksi¹¿kiewicz J.: Prace nad tworzeniem mieszañców towaro-wych gêsi. Przegl. Hod. 2000, LXVIII, 4-43.
20.Mazanowski A., Smalec E., Pr¹dzyñska J.: U¿ytkowoæ mieszañców gêsi z grup hodowlanych z niektórymi odmianami gêsi regionalnych. Pr. Wydz. Nauk Przyr. Bydg. Tow. Nauk. B 1986, 33, 111-121.
21.Rosiñski A., Badowski J., Wê¿yk S., Bieliñska H.: Genetyczne i fenotypowe zale¿noci miêdzy cechami miêsnymi u gêsi bia³ych ko³udzkich z rodu W33. Mat. konf.: Mo¿liwoci doskonalenia jakoci miêsa i pierza gêsiego oraz sposobów ich zagospodarowania na tle uwarunkowañ produkcyjnych i ryn-kowych. Inowroc³aw 12-13. 10. 2000, Inst. Zoot., Kraków 2001, s. 169-170. 22.Walasik K., Bogucka J.: Ocena mikrostruktury miênia piersiowego powierz-chownego i cech miêsnych mieszañców gêsi z ró¿nym udzia³em dzikiej gêsi gêgawy. Pr. Wydz. Nauk Przyr. Bydg. Tow. Nauk. B 2004, 53, 245-251. 23.Walasik K., Bogucka J.: Ocena wybranych cech mikrostruktury miênia
pier-siowego powierzchownego potrójnych mieszañców gêsi. Pr. Wydz. Nauk Przyr. Bydg. Tow. Nauk. B, 2005 55, 167-170.
24.Walasik K., K³osowska D., Grzekowiak E.: Wystêpowanie zmian patolo-gicznych w musculus longissimus lumborum mieszañców wiñ z udzia³em rasy Hampshire. Rocz. Nauk. Zoot. Supl. 2000, 6, 233-237.
Adres autora: dr in¿. Konrad Walasik, ul. Mazowiecka 28, 85-084 Byd-goszcz; e-mail: walasik@atr.bydgoszcz.pl
