Stanisław Głowa
"Der Zölibat : Erfahrungen,
Meinungen, Vorschläge", wyd. Franz
Böckle, Mainz 1968 : [recenzja]
Collectanea Theologica 39/3, 201-202
R E C E N Z J E 201
zadaniach. Mniej ma na celu przetwarzanie świata, a w ięcej nadawanie mu aspektu dobroci, serca. Działa raczej przez intuicję niż abstrakcyjną d e dukcję. Poza tym, jakiekolw iek byłyby postępy w em ancypacji k obiety: cała jej psychika ukierunkowana jest na m acierzyństwo, przy czym to m a cierzyństw o może być zarówno fizyczne, jak psychiczne i duchowe. Autorka kończy swój esej silnym podkreśleniem tej specyficznej i w łasnej roli ko biety czy też raczej, jak m ów i „swego p ow ołania”, z którego nie może zre zygnować, jeśli nie ma przekreślić sw ej w łasnej natury.
W eseju A. C u n i n g h a m rozważa rolę i zadanie kobiety na płasz czyźnie ekum enicznej. Wychodząc od rozważań na tem at natury kobiet} w pierwszym rozdziale La femm e: être humain, être fém inin , autorka prze chodzi następnie do analizy roli i sytuacji kobiety w chrześcijaństw ie, a po tem konkretnie w katolicyzm ie. U kazuje rolę, jaką odgryw ały kobiety w y niesione na ołtarze jako św ięte, a w reszcie sygnalizuje w spółczesne d ysku sje na tem at m ożliwości czy niem ożliw ości kobiet-kapłanów , pozostawiają« sprawę badaniom egzegetów , teologów i osądowi m agisterium Kościoła Przede w szystkim jednak zwraca uwagę na doniosłą rolę kobiety w Koś ciele, jaką w yk reślił jej sobór w dniu zam knięcia obrad — 8 grudnia 1965 r. w posłannictw ie skierowanym do kobiet (s. 93—97).
Z kolei F. F l o r e n t i n - S m y t h analizuje rolę kobiety w środowiski protestanckim . Jednym z głów nych punktów jej badań i jednocześnie pole mik jest sprawa kobiet-pastorów . Autorka kreśli genezę ruchu, który w nie których w spółczesnych wspólnotach protestanckich, po długich debatach doprowadził do przyznania kobietom prawa sprawowania funkcji pastorów Z drugiej strony, na podstaw ie szkicow ych w ypow iedzi Starego i N oweg Testam entu ukazuje, jak trudna jest do określenia w ed łu g Biblii dokładn rola kobiety i jak w iele jeszcze trzeba prowadzić badań, aby dojść do bez piecznych w niosków .
D ziełko to, mimo pew nych przeciwstaw nych opinii reprezentowanyc przez autorki, np. odnośnie do m ożliwości uprzystępnienia kobietom oficjał nych czynności w zakresie kultu i co do tego, w jakim zakresie są dla na zrozum iałe biblijne przekazy o kobietach, rzuca w iele ciekawego światł' na problem kobiety w chrześcijaństw ie. Z rzadko spotykaną trafnością afir m uje godność kobiety i jednocześnie w łaściw ą jej specyfikę na płaszczyź nie czysto ludzkiej. Prócz tego w skazuje na niektóre aspekty kapłaństwa w spólnego w chrześcijaństw ie, które się jej słusznie należą, a których w prze szłości była pozbawiona. Spostrzeżenia i w nioski, do jakich dochodzą autor ki, są raczej punktem w yjścia, a nie ostatecznym i konkluzjam i. Jak się wy daje, do tej pory nie istnieje analogiczna pozycja w języku polskim, a uprzy1 stępnienie jej polskim czytelnikom (przynajmniej dwóch esejów: T. S t r u v i A. C u n i n g h a m), przyniosłoby w iele pożytku.
Ks. Stanisław Głowa SJ, W arszaw
Der Zölibat. Erfahrungen, Meinungen, Vorschläge, Wyd. Franz B ö c k l !
Mainz 1968, M atthias-G rünew ald-V erlag, s. 190.
Jest faktem znanym, że encyklika P a w ł a VI Sacerdotalis caelibaU nie tylko nie położyła w K ościele na Zachodzie kresu dyskusjom na ten U mat, ale w ręcz stała się do nich okazją. Obecna książka jest tego dowodem Znany teolog F. B ö c k 1 e patronuje jej jako redaktor. W łaściw y w stęp okri ślający charakter tej pozycji, napisał zmarły podczas prac przygotowawczym
Theodor F i 1 1 h a u t. i
F i 1 1 h a u t uważa, iż rzeczowa, w ew nątrzkościelna dyskusja na tern celibatu jest dzisiaj konieczna. Sądzi przy tym, że w tej dyskusji probleme,
*02
R E C E N Z J ELumer jeden nie jest sam celibat, ale służba Kościoła wobec dzisiejszego w iata (s. 10). Zagadnienie celibatu jest wtórne. M ianowicie przy okazji tej ►osługi p ow staje pytanie, czy celibat jest pomocą, czy też może stanowić >rzeszkodę, utrudniającą zaangażowanie się w służbę Kościoła w ielu m ło- lych ludzi. Precyzując dalej charakter zawartych w książce w ypowiedzi, ^ i 1 1 h a u t stwierdza, iż dotyczą one w yłącznie celibatu księży diecezjal- lych, a w żadnym wypadku nie odnoszą się do celibatu zakonników, wybra- Lego jako realizacja rad ewangelicznych, danych przez Chrystusa. Wyraża akże nadzieję, że książka przyczyni się do lepszego naśw ietlenia tego kon- rowersyjnego problemu, przede w szystkim w ew nątrz rzym skokatolickiego kościoła, a nawet może być początkiem dialogu z hierarchią kościelną (s. 13).
Książka jest dziełem zbiorowym . Składa się na nią 19 artykułów i w y powiedzi. Wśród autorów spotykam y takie nazwiska, jak K. R a h n e r ,
S. S c h i l l e b e e c k x i R. S c h u t z (przeor z Taize), którzy zresztą — wszyscy trzej — argum entują za utrzym aniem celibatu, a przynajm niej nie postulują zm iany w tej dziedzinie. Ich artykuły są przedrukiem wcześniej - zych w ypow iedzi. Inni autorzy są mniej znani. Wśród nich znajdują się irzędnicy kurialni, dziekani, proboszczowie, nauczyciele religii, psychologo wie, św ieccy oraz kobiety, a także księża, którzy przestali pełnić funkcje :apłańskie. Trzy artykuły nie są podpisane.
Dzieło składa się z trzech części: 1. podłoże i granice dyskusji o celiba- ie; 2. sytuacja i doświadczenia ludzi żyjących w celibacie; 3. zasadnicze rzem yślenia. K ilku autorów w prost polem izuje z um ieszczonym tamże ar- ykułem K. R a h n e r a Der Zölibat des W eltpriesters im heutigen Gespräch, tóry jest przedrukiem z „Geist und L eben” 40 (1967) 3— 19. R a h n e r tłu- iaczy w nim m. in. racje przem awiające za utrzym aniem celibatu w Koś- iele łacińskim . Porównuje go z pew nym i niuansam i do m ałżeństw a, które aż jest dobrowolnie podjęte, a mimo to stale zobowiązuje. Sw oje wnioski ;. 74—75) ujm uje następująco: po pierwsze, nie jest za zmianą obecnie obo wiązującej w tym w zględzie dyscypliny w K ościele łacińskim . Po drugie, ależy lepiej niż dotąd przygotow yw ać m łodych studentów teologii i sem i- arzystów do głębszego i w szechstronnego rozum ienia celibatu. Po trzecie, kościół pow inien łatw iej teraz niż w dotychczasowej praktyce udzielać dys- [ensy od celibatu. Po czwarte, dobrze by było, aby również Kościół łaciński gęściej udzielał ludziom żonatym św ięceń kapłańskich, co zresztą w po- :czególnych w ypadkach tu i ówdzie m iało m iejsce.
Książka ta na pewno jest kontrowersyjna, a w ypow iedzi szeregu auto- 3W są subiektyw ne, chociaż w ydają się być szczere. Pow staje pytanie czy ie byłoby lepiej, zawarte w niej m ateriały przesłać do rzeczowego studium om petentnym czynnikom kościelnym , zam iast ogłaszać je w form ie druko-
anej.
Ks. S ta nisła w Głowii SJ, Warszawa
andbuch der Kirchengeschichte. H erausgegeben von Hubert J e d i n. Band
I: Die m ittelalterliche Kirche. 2. Halbband: Vom kirchlichen H ochm ittel
ter bis zu m Vorabend der Reformation von H ans-Georg B e c k , Karl
ugust F i n k , Josef G 1 a z i k, Erwin I s e r 1 o h, Hans W o l t e r , Freiburg- Sasel-W ien 1968, Herder, X X I — 783.
Om awiany tu tom stanow i kontynuację wydanej w 1966 r. I części III mu Handbuch der Kirchengeschichte. D zieli się on na 2 części. Pierwsza tytułowana: Das H ochm ittela lter, obejm uje lata 1124—1303 i napisana jest, '•ócz jednego odcinka, przez Hansa W o l t e r a SJ, profesora z Frankfurtu/M . kład m ateriału tej części, jak również następnej, jest chronologiczny, przy |ym podział na odcinki zaznacza poszczególne fazy w dziejach Kościoła
