€52
R e ce n z jeD A N I E L F A H R E N H E IT W „ G D A Ń S K IC H Z E S Z Y T A C H H U M A N I S T Y C Z N Y C H ” W w y d a n ym w 1965 r. roczniku 7 „G dańskich Z e szy tó w H um anistycznych” za 1964 r. ukazał się (w dziale S y lw e tk i da w n ych gdańszczan) artykuł K . K u b ika
D an iel G abriel F ahrenheit — fiz yk gdański. A u tor podkreśla, że dane biograficz ne dotyczące „ojca term om etrii” są bardzo skąpe. N ie są dokładnie znane ani daty dzienne: urodzenia (24 lub 14 V 1686 r.) i śm ierci (1 6 1 X 1736; inni podają, że „żył jeszcze w 1740 r.” ), ani m iejsce zgonu. B rak jest również dokładnych danych co do d a ty ukazania się pierw szych rozpraw Fahrenheita (1726 lub 1724 r.).
K w eren d a naukow a przeprow adzona przez autora artykułu w bibliotekach 1 archiwach polskich i N R D nie w niosła nic nowego do dotychczasowej szczupłej
w iedzy o latach pobytu Fahrenheita w A m sterdam ie, o latach szkolnych w gdań skim G im n azju m A k ad em ick im i w spółpracy naukow ej z profesorem m atem atyki t e j uczelni, P. P aterem , konstruktorem instrum entów i pom ocy naukow ych astro
nom icznych, geograficznych i technicznych (Fahrenheit po w yjeździe w 1701 r. do H olandii dw ukrotnie b aw ił w rodzinnym m ieście: przez tydzień w ¡1710 r. i potem p rze z przeszło dwa lata: 1712— 1714, pracując tu wów czas z Paterem , którego n a zy w a ł sw ym m istrzem ).
D la podkreślenia roli, jaką odegrał Fahrenheit w rozw oju fizyki, autor artyku łu porów nuje jego w yn iki z w ynikam i w spółczesnych m u badaczy: R. A . Reaum ura (przy tej okazji przedstaw ia krytykę prac tego uczonego, dokonaną w 1740 r. przez G . M artin e’a w E ssa ys M edical and Philosophical) i A . C elsiusa (m. in. cytuje tu sło w a tego uczonego, stanowiące uznanie dla odkryć Fahrenheita).
N a końcu artykułu K . K u b ik krótko zajął się podręcznikam i fizyki z przełom u w ie k ó w X V I I I i X I X , które przedstaw iały odkrycia Fahrenheita.
Z . Br.
P R Ó B A C H R O N O L O G II D Z IE J Ó W H U T N IC T W A
W opracow aniu zatytułow anym W a żn iejsze da ty w dziejach polskiego hutni
c tw a żelaza od czasów n ajda w niejszych do drugiej w o jn y św ia tow ej dr inż. Stefan K n a p ik przedstaw ił próbę chronologii rozw oju hutnictwa żelaza w Polsce. Zesta w ie n ie rozpoczęto datą 750 p.n.e., którą w edług tezy prof. J. Kostrzew skiego należy
uważać za początek znajom ości żelaza na ziem iach polskich.
N ie ulega w ątpliw ości, że sporządzenie tego rodzaju chronologii jest zadaniem bardzo trudnym , zw łaszcza w obec nierów nom iernego stanu aktualnej w iedzy o p o szczególnych okresach dziejów naszego hutnictwa. A u torow i należy się w ięc uzna nie za podjęcie tem atu, co jednak nie zm ienia faktu, że przedstawione zestawienie n a su w a w iele uw ag dyskusyjnych, głów nie w zakresie kryterium doboru dat i pod porządkow anych im zjaw isk. ' ' "
Opracow anie zostało opublikowane w nrze 11/1964 „W iadom ości H utniczych” .
Jerzy Jasiuk
O S T A R O Ż Y T N Y M H U T N IC T W IE Ś W IĘ T O K R Z Y S K IM
Inż. Jerzy Z im n y zam ieścił w nr 3/1965 m iesięcznika „H u tn ik ” artykuł Ś w ię to
k r z y sk ie sta rożytn e h u tnictw o żelaza. P rzy opracow yw aniu tem atu autor opierał się na sprawozdaniach i pracach K . Bielenina i M . R adw ana, nie uw zględnił je d
