[ M A R f PIECE GAZOWE KĄPIELOWE
AVTOMATY.
DO JEDNEGO I WIELV CZERPAKI
GRZEJNIKI.
Y liY W A lK C W E /TERMY/
CAŁKOW ICIE
WYKONANE »■ KPA IV.
NAGRODZONE
NA WY*TAWIE«.pOZNANIV
~ Z t O T Y M J 1 EDALEM.~
N A Ź Ą O a n i E P R O S P E K T Y i C E n n i k i
FABRYKA VR ZĄD ZE^ ZDROW OTNYCH s
A M D f c O W W I i M J Z T O f f
W A R SZA W A . VL.DALEKA1 TEL.iZ5-66.68-00 §
CAŁA EUROPA SŁYSZAŁA O NIM - CAŁA EUROPA BĘDZIE G O SŁUCHAĆ !
Typ 930, 3-lam powy, elektryczny odbiornik Philipsa z wbudowa
nym głośnikiem. Silny i niezwykle czysty odbiór mnósłwa stacyj
Europejskich.
Biura a rch itekton iczne —przedsiębiorstw a b u d ow la ne i techniczne —w szelkie przedsiębiorstw a, których d z i a ł a l n o ś ć z w i g z a n a jest z b udow nictw em
w iedzg, że ogłoszenie w miesięczniku
„ A R C H I T E K T U R A
1
B U D O W N I C T W O ”
D O C IE R A W S Z Ę D Z IE
J t
A R C H I T E K T U R A i B U D O W N I C T W O "
j e s t d l a k a ż d e j f i r m y n a j w i ę k s z ą r ę k o j m ą
POWODZENIA
„ A R C H I T E K T U R A i B U D O W N I C T W O "
w ciągu swej 7-letniej egzystencji uzyskała n ieb yw ałą dotąd
P O C Z Y T N O Ś Ć i R O ZP O W S ZE C H N IE N IE W K O ŁA C H
F A C H O W Y C H
„ S O W P O L T O R G W W A R S Z A W I E “
G E N E R A L N E P R Z E D S T A W I C I E L S T W O
T O W A R Z Y S T W A AK CYJN EG O
„ S O W P O L T O R G w M O S K W I E "
Spółka z ograniczoną odpow iedzialn ością
W A R S Z A W A , Ś-TO KRZYSKA 27, T E L E F O N 265-90
D o s t a r c z a :
(Iralski magnezyt kaustyczny Chlorek magnezu
T a i k
Do podłóg ksylolitowyeh i t. p.
Polska Fabryka Chemiczna | Materjałów Budowlanych |
inż. L. O R Ł O W S K I sukc.
S p ó ł k a z o g r . odp.
W A R S Z A W A , - M A R S Z A Ł K O W S K A 97a. T E L E F O N 692-29.
poleca:
W ilgociochrony: „M urosan“ „B “ i „ R “ usuwają bezpowrotnie wilgoć, tamują momentalnie p r z e c i e k a j ą c ą wodę pod najwyższem ciśnieniem,
„R apidol“ , domieszka do cementu, wiąże w każdym żądanym czasie zaprawy cementowe i beton.
„X ylosan“ niszczy grzyb, impregnuje drzewo.
„Bitumolit", wysokowartościowe, bezsmołowe po
krycie dla dachów i tarasów.
„O gniochron“ impregnuje od ognia.
Cegiełki i kształtki termolitowe do izolacji rur i kotłów na parę przegrzaną.
■
IZ O L O W A N IE F U N D A M E N T Ó W , M U R Ó W , PIW N IC , T A R A S Ó W , Z B IO R N IK Ó W , T U N E L I i M O STÓ W -ZNACZNE O BN IŻEN IE K O SZTÓ W B U D O W Y
S T R O P Y „IS T E G “ W YKONUJĄ SIĘ W R O K U 1931 N A B U D O W A C H :
1* D om m ieszkalny w W arszaw ie, p rzy ul. Koszykowej 79, 12000 m 2; zlecen iodaw ca: Fundusz Kwaterunku W ojskow ego; w ykonaw ca: F -a A. R ein b erg i J. S p ie - gel, in ż.
2. D o m m ieszkalny w W arszaw ie, p r z y ul. R akow iec
kiej 9, 2 500 m 2; zlecen iodaw ca: F. B obrow sk i i B S łu b ick i; w ykon aw ca: F. B obrow ski i B. Słubicki 3. D o m m ieszkalny ZU PU w Łodzi, p rzy ul. N ow o-Pa-
b ian ickiej; zlecen iodaw ca: Zakl. U bezp. Pracow n- U m ysł.; w ykonaw ca: F -a „K on stru k tor“ .
4. D o m m ieszkalny, Lwów, Na B łonie, 1 500 m 2; zlece
n iodaw ca: O kręg. D yr. K ol. Państw .; w ykonaw ca:
Inż. A rch . A . Stahl.
W Ł A Ś C I W O Ś C I : O G N IO T R W A Ł Y , M A Ł A W Y S O - KOŚĆ KONSTRUKCYJNA. LEKKI (180 kg/m2}, S Z Y B K I W W Y K O N A N I U . NIE W STRZYM U JE BIEGU R O B Ó T M U R A R SKICH, NIE W Y M A G A D E S K O W A N I A ANI
S T E M P L O W A N I A
N a żą d an ie koszto ry sy i p o ra d y b e z p ł a t n i e .
S T R O P Ż E L B E T O W Y
I S T E G“
CHRONIONY PATENTEM
TAŃSZY OD STROPÓW KLEINA O 2 5 % TAŃ SZY OD STROPÓW ŻELBETOWYCH
ŻEBROWYCH O 15 %
„ P O L S T R O P
SPÓŁKA DLA BUDOWY STROPÓW ŻE L .-B E T .
L W Ó W , UL. STASZICA 8. TEL. 82-33
E K S P O Z Y T U R A
N A W A R S Z A W Ę I W O J E W Ó D Z T W O W A R S Z A W S K I E — P R Z E D S IĘ B IO R S T W O R O B Ó T IN Ż Y N IE R Y J N O -B U D O W L A N Y C H
A. R E I N B E R G i J. S P I E G E L
I N Ż Y N I E R O W I E
W arszaw a, ul. W spóln a 54. T e l. 528-54. 283-18, 9-09-99
L IS T W A
B W &
j_:
HERAKLITH w drewnianem budow nictwie betonowem. Róg.
Prosim y żądać b ezp ł. szczeg ółow y ch w yjaśnień, prospeittów i Kart Konstrukcyjnych od autoryzow anych rep rezen tan tów
N A W O JE W Ó D Z T W A :
Warszawskie, Poznańskie, Łódzkie, Lubelskie, K ieleckie, Białostockie, O b s z a r G ó r n e g o Ś l ą s k a i P o m o r s k i e : F irm a Tow . Handl.-Przem . MIECZYSŁAW ZAGAJSKI S. A.
W a r s z a w a , u l . Ż ó r a w i a Nr. 3
O D D Z I A Ł Y : K a t o w i c e , ul . M i c K i e w i c z a Nr. 12 Ł ó d ź , ul . S i e n k i e w i c z a Nr. 53
NA W O JE W Ó D Z T W A :
K r a k o w s k i e i Ś l ą s k C i e s z y ń s k i : ...
Firma E. BRZECHACZEK, BielsKo oboK B ia łej, Graniczna 5 NA W O JE W Ó D Z T W A :
W i l e ń s k i e , N o w o g r ó d z k i e , P o l e s k i e i W o ł y ń s k i e : Firma G. PIOTROWSKI, W ilno, ul. HolendersKa 2, m . 4 N A W O JE W Ó D Z T W A : Lwowskie, Tarnopolskie i Stanisławowskie: Firma BRACIA MUND w e Lw ow ie, ul, SyhstusKa Nr. 23
H E R A K L I T H
P Ł Y T Y B U D O W L A N E do racjonalnego i ekonomicznego budownictwa szkieletowego
JEDYNA W KRAJU FABRYKA S M O Ł O L E U M
N a g ro d zo n a M e d a l e m S r e b r n y m n a W y s t a w ie R o ln ic z o -P r z e m y s ło w e j w C zę sto c h o w ie 1 9 2 0 r*
S M O Ł O L E U M — p a te n t, p re p arat do m a lo w a n ia n a zim n o 1 k o n s e r w a c ji R E S I N O R O I D — sp e c ja ln a papa do k ry cia d a ch ó w I do iz o la c ji, n a j - d a c h ó w w s z e lk ie g o r o d z a ju . lep szy i n a je k o n o n ilc z n ie js z y m a te r ja ł, g a tu n e k do tą d lilc w y r a - S M O Ł O L E U M M . G . i M . G . 2 — la k ie ry s z y b k o sc h n ą c e do ż e la z a p r z e - b ian y w K r a ju .
eiw r d z y , do m a lo w a n ia w ę g la r c k , p o d w ozi w a g o n ó w k o le jo w y c h , B I A Ł O L I T — biała og n lo e liro n u a pa pa do k ry cia d a ch ó w i do Iz o la c ji, m a s z y n 1 t. p . O G N IO L IT — cza r n a pa p a d a ch o w a w o ln a od s m o ły i bo z w o n n a do Iz o - G U D R O - S M O Ł O L E U M — m a s a i z o la c y jn a przeciw w ilg o c i. la e jl 1 do k ry cia d a ch ó w .
S M O Ł O - K A R B O L I N E U M — płyn do n isz c z e n ia d rz ew n eg o g r z y b a w b u - S M O Ł O L E U M K O L O R O W E — do p a p y, d a c h ó w k i, d rz ew a , b la c h y
d o w la ch 1 m a lo w a n y c h p lo ta ch . 1 ż e la z a .
P O L E C A : N a j l e p s z y m a t e r j a ł d o m a l o w a n i a , K o n s e r w a c j i i k r y c i a d a c h ó w .
TO W AR ZYSTW O ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH I A O O "
S. G O Ł E M B O W S K I , J. P R Y L I Ń S K I , Z. Z I E L I Ń S K I i S - k a
B I U R O ; N o w o w ie jsk a 1C, tcl. 8 - 8 2 - 3 1 W A R S Z A W A F A B R Y K A : M iń s k a 4G, le i. 1 0 - 2 0 - 1 2
^ S z a n o w n y c h .
p r o s i m y o w p ł a c a n i e
P re n u m e ra to ró w
Ł
p r e n u m e r a t y
n a III k w a r t a ł ic )3 j r.
N O W O C Z E S N E I C E L O W E O P R A W Y E L E K T R Y C Z N E
D O O Ś W IE T L E N IA
WNĘTRZ
P O L E C A
NAJWIĘKSZA I KRAJU FABRYKA
ŻYRANDOLI E L E K T R Y C Z N Y C H
a M C IN IflK
S P Ó Ł K A A K C Y JN A
W A R S Z A W A
Z A R Z Ą D I F A B R Y K A :
W R O N IA 23
T E L E F O N Y : 795-08, 792-02 i 795-72
W Y S T A W A W Z O R Ó W : U L. Z Ł O T A 49.
TE LE FO N Y : 260-06, 260-76.
Adresy nadesłane w czasie druku.
B u d o w la n e P rzed się b io rstw a i M a te r ja ły Gdynia Warszawa Izo la cje i A s fa lty
J. G O Ź D Z IE W SK I—
A R C H IT E K TGdynia ul. Portowa
Projekt — Kierownictwo — Budowa
S T A N K IE W IC Z i N O W A K , inżynierowie Sp. z o. o.
W I D O K 23 W A R S Z A W A T E L E F O N 304-88 r 0 N T f t Izolacje i konserwacje od wody, dachów; tarasów, betonu,
1 * O muru, żelaza, drzewa, etc.
Toruń Warszawa E lek tro tech n iczn e Z a k ła d y i Izo la cje
Koncesjonowane Zakłady Elektrotechniczne
A D O L F O K O N f. egzystuje od 1910 r.
Warszawa, ul. Mokotowska 41 tel. 8-07-99.
11 Instalacje elektryczne, światła, siły, sygnalizacji i t, d.
H y S j S f t H H Artykuły elektrotechniczne i radjowe oraz duży wybór żyrandoli, lamp i motorów
N A S P Ł A T Y N A S P Ł A T Y
Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno - Budowlanych A N T O N I JAW O RSK I — Budowniczy Fabryka W yrobów Drzewnych i Stolarnia Budowlana
Toruń, ul. Promenada 8 Tel. 050 i 2150
In sta la cy jn o - T ec h n iczn e B iu ra
Warszawa A Y 1X1 3 t U T y
C en tra ln e O grze w a n ie i W o d o cią g i Gdynia F A B RY K A Ż Y R A N D O L I I A R M A T U R ELE K TR Y C ZN Y C H
B r a c ia B O R K O W S C Y Sp. Akc.
Sklep: Jerozolimska 6 tel. 642-79
Fabryka i Sala wzorów: Grochowska 45 tel. 10-02-98 P r z e d s i ę b i o r s t w o I n s t a l a c y j n e
Inż. I G N A C Y T E S Z N E R
Gdynia, ul. Lipowa, willa „N ałęcz” Telefon 650 i 2150
Warszawa N e O n
Toruń
R E K L A M Y N E O N O W E I Ż A R Ó W K O W E PO K R Y W A N IE BIA ŁEM I M E A T L A M I F R O N T Ó W
W Y S T A W SK LEPOW YCH
T. J A R O S Z
Warszawa: ul. Hoża 35 tel. 916-85, 10-16-84
J A N R Ó Ż A Ń S K I
Zakłady Urządzeń Zdrowotnych Toruń. ul. Słowackiego 26. Telefon 264
ZAKŁADY WYROBÓW METALOWYCH
K O N R A D . J A R N U S Z K IE W IC Z ! S.A.
TELEFON N> 605-SB WARSZAWA GRZYBOWSKA N. 25
P O L E C A JĄ
B I U R O T E C H N I C Z N E
Z A J Ą C Z K O W S K I , S Z E W C Z Y K O W S K I i S - k a
I N Ż Y N I E R O W I E
O G R Z E W A N I A CENTRALNE, W O D O C IĄ G I I K A N A L I Z A C J Ą , K U C H N I E P A R O W E , S U S Z A R N I E , O D K U R Z A N I A ,
D E ZY N F E K C J E , PRALNIE, Ł A ŹN IE
P R O J E K T Y ŚLISKn \ ? 9 STZE?.lL, ess-u. KOSZTORYSY
1. A rch .: M aksym iljan G old berg i H ipolit Rutkow ski (W arszaw a). Projek t konkursowy Nr. 15 w ięzienia karno-śledczego w Łodzi.
N agroda I.
A k so n o m e tr ja
KONKURS NA PROJEKT SZKICOWY WIĘZIENIA KARNO-ŚLEDCZEGO W ŁODZI
P R O G R A M K O N K U R SU NA PRO JE K T SZK ICO W Y W IĘ ZIE N IA K A R N O -S L E D C Z E G O W Ł O D Z I, O G Ł O S Z O N E G O W D NIU 25-go K W IETN IA 1930 R . P R Z E Z U R ZĄ D B U D O W Y s,G M A C H Ó W P A Ń ST W O W Y C H W M . ST . W A R S Z A W IE . "
Więzienie karno-śledcze w Łodzi powstać ma na placu o powierz
chni ca 7,8137 ha — przy ulicy Pomorskiej i oznaczonym na załą
czonym planie sytuacyjnym literami A, B, C, D, E, A, jako kompleks gmachów, tak na powyższym planie rozmieszczonych, iżby czyniły zadość najistotniejszym wymogom ich użytkowania jako budynków 0 charakterze więzienia.
Ustosunkowanie się do linji regulacyjnej ulicy, jak również do granic sąsiedniej i pobliskiej linji kolejowej obowiązuje według przepisów miejscowych.
Pozatem należy przewidywać odgraniczenie podwórza więziennego od granic i zabudowań sąsiadów oraz budynków niewięziennych pasem gruntu szerokości ca 4,00 mtr., który ma być obejściem dla straży więziennej.
Zabezpieczenie terenu więziennego winno przewidywać możność założenia punktów obserwacyjnych dla całego obszaru ponad murem obwodowym (wyżki).
Z uwagi, że budynki, wchodzące w skład kompleksu gmachów, mają różne przeznaczenie, nałeży te z nich, które są związane z głównym programem więziennym, zaprojektować jako całość 1 zapewnić im właściwą łączność z innemi budynkami.
Całość założenia winna składać się z następujących części:
a) budynek administracji w bliskości budynku więziennego z za
pewnieniem dogodnej komunikacji z temże więzieniem, podwó
rzami etc.;
b) kompleks budynków gospodarczych, obejmujących kuchnie, pralnię, piekarnie i t. d., które mogą być wyłączone w osobną grupę lub też pozostawać w łączności z budynkami więziennemi;
c) budynek szpitalny, który winien być bezwarunkowo wyodręb
niony z kompleksu innych budynków;
d) budynki mieszkalne, dla urzędników i służby, które winny znajdować się poza terenem, strzeżonym przez straż więzienną, czy to jako grupa budynków, otaczających więzienie, czy też jako zblokowane w jednym lub dwóch budynkach wielopiętrowych.
Więzienie w Łodzi o charakterze karno-śledczym winno być obliczone na łączną ilość 800 więźniów, w czem przewidzieć należy 100 miejsc dla kobiet.
D o budynku administracyjnego musi być zapewniony dojazd i dostęp tak dla interesantów, jako też więźniów, dostawianych pod dozorem;
w tym celu winny być przewidziane odpowiednie ostrożności, za
pobiegające wyłamaniu się lub ucieczce więźniów.
Budynek administracyjny otrzyma bezpośrednią komunikację z bu
dynkiem więziennym tak, by dostawianie więźniów do więzienia i odstawianie tychże z więzienia nie było utrudnione przy załat
wianiu czynności administracyjnych, przy jednoczesnem zacho
waniu odpowiedniego bezpieczeństwa.
Pożądanem jest, by załadowywanie i wyładowywanie więźniów w karetki więzienne nie odbywało się na oczach mieszkańców za
kładu i interesantów. Budynki winny być tak zaprojektowane, by jakiekolwiek porozumienie się z okien budynków mieszkalnych i budynków więziennych było niemożliwe.
Należy też przewidzieć, by zgłaszający się interesanci i odwiedza
jący więźniów mieli możność schronienia się w razie niesprzyjającej pogody, zanim zostaną dopuszczeni do budynku administracyjnego.
W części wstępnej budynku administracyjnego umieścić należy:
dyżurkę odźwiernego w bezpośredniej łączności ze schronem dla publiczności przy bramie więziennej o k o ło ...30 m“
W estibul w s t ę p n y ... 50 ,, Z westibulu tego dostęp do Kancclarji (rejestracja więźniów) 30 ,, Sala widzeń na 15 osób w układzie odpowiednim z dostępem osób postronnych przez Kancelarję, a więźniów z korytarza w ięziennego... 60 ,, E k s p e d y c ja ... 30 ,, Pokoje a d m in is tra c ji
Gabinet Naczelnika W ięzien ia... 30 ,, 4 pary pokoi pomocników 25 -f 15 m2 = 40 n r ... 160 ,, Pokój dla działu p r a c y ... 30 ,, Sala posiedzeń Komitetu Więziennego (12 osób) . . . . 30 ,, A r c h i w u m ...30 ,, Pokój dla dyżurów nocnych... 15 ,, 2 pokoje badań (Daktyloskopja a 15) W . C ... 45 ,, Z a głów n ą k r a tą :
6 pokoi dla sędziów a 15 m“ ... 90 ,, Poczekalnia przy pokojach sędziów dla więźniów . . . . 30 ,, 2 pokoje oględzin lekarskich a i j m! 30 ,,
2 rozbieralnie a 15 m2 30 ,,
1 pokój na n a t r y s k i 15 ,,
2 wanny A s m 2 10 ,,
Umywalnie, W . C. (dla sędziów) mężczyzn i kobiet (3 oczka) Kamera dezynfekcyjna dla u b r a ń ... 30 ,, 4 cele izolacyjne dla wstępnego przetrzymywania więźniów a 1 1 m2 ... 44 ,, Składy: odzieżowy, brudnej i czystej b i e l i z n y ... 105 ,, G m a c h w ięzien ny
Układ budynku więziennego ma mieć zapewniony należyty nadzór nad celami, zarówno w kierunku poziomym, jak i pionowym przy odpowiedniem oświetleniu.
System bloku lub kilku bloków oraz ich wzajemną łączność pozo
stawia się projektującemu.
Rozmieszczenie wszystkich więźniów ma być dokonane w nastę
pujący sposób:
dla mężczyzn 300 cel pojedyńczych, dla kobiet 10 cel pojedyńczych.
Dla pozostałych:
około 225 mężczyzn w celach po 9 osób, 175 mężczyzn w celach po 3 — 5 osób,
27 kobiet w celach po 9 osób, 30 kobiet w celach po 5 osób, około 33 kobiet w celach po 3 osoby.
Pożądanem jest wyłączenie cel o jednakowej zbiorowości w osobne pawilony, szczególniej dotyczy to cel jednoosobowych.
Wysokość cel około 3,0 mtr. w świetle.
Kubatura powietrza w celach 9-osobowych po 1 1 ms na osobę, S ,, po 13 m® na osobę, 3 ,, po 15 m 5 na osobę,
1 ,, po 18 — 20 mi! na osobę.
U w a g a : Cele zbiorowe oraz pracownie, uczelnie i t. p. winny być należycie oświetlone.
Dla każdej grupy cel, mieszczących się w jednym zamkniętym kra
tami korytarzu, zaprojektować zbiorowe umywalnie i klozety, ostatnie po 1 na 30 osób.
Niezależnie od klozetów i umywalni zbiorowych we wszystkich celach przewidzieć należy po 1 klozecie.
Karcery izolowane od ogółu cel ew. w dolnych kondygnacjach:
dla 8 mężczyzn po 4 m2 32 m2
dla 2 kobiet po 4 m2 8 ,,
przy kubaturze nie mniejszej niż t i m:t powietrza na więźnia.
W łatwej komunikacji z celami:
2 sale szkolne dla mężczyzn J 75 m2 150 m2
1 sala szkolna dla k o b ie t 50 ,,
1 sala bibljoteczna — c z y t e l n i a 30 ,,
2 pokoje nauczycieli a 15 m2 30 ,,
4 sale warsztatowe (ew. w Wysokiem podziemiu) na 40 osób
dla mężczyzn a 100 m2 400 ,,
2 sale warsztatowe na 20 osób dla kobiet a 50 m * 100 ,, 1 sala gimnastyczna na 60 o s ó b 200 ,, U w aga: Sala gimnastyczna mogłaby ^służyć jednocześnie jako kaplica dla więźniów katolików, z tern, że „Sanctuarium” musiałoby, stosownie do przepisów liturgicznych, być wyodrębnione z poza granic sali i odpowiednio zasłonięte w czasie użytkowania sali pod- czas gimnastyki.
Pomieszczenia na przyrządy g im n a s ty c z n e 20 m- Rozbieralnia przy sali gim nastycznej 30 ,,
Natryski przy sali gimnastycznej 20 ,,
Klozety — umywalnie przy sali g im n a s ty c z n e j 10 ,, Kaplica dla katolików dla 200 osób, w tern 50 miejsc dla kobiet
w należytem odosobnieniu o k o ł o 75 ,,
(Vide uwaga przy sali gimnastycznej).
Kaplica dla ewangelików na 50 osób 45 ,,
Bóżnica dla żydów na 50 o s ó b 45 ,,
Żłobek dla 12 niem ow ląt
1 s y p ia ln ia 30 m2
B a w ia ln ia 30 ,,
Pokój do ważenia i p rz e w ija n ia 15 ,,
S u sz a rn ia 15 ,,
Kuchenka 15 ,,
W a n ie n k i 15 ,,
Pokój pielęgniarski 15 ,,
Umywalka, zlew, klozet 15 ,,
D ział gospodarczy
Kuchnia wraz z pomocniezemi pomieszczeniami winna zaspokoić potrzeby 800 osób.
Użytkowe przestrzenie:
K u c h n i a ... 120 m2
Zmywalnia do naczyń d robn ych 60 ,,
Zmywalnia do naczyń kuchennych 30 ,,
2 spiżarnie: zimna i ciepła a 15 m2 30 ,, Czarna kuchnia z płuczką do jarzyn i kartofli 60 ,,
Składnica naczyń 30 ,,
P ie k a rn ia 60 ,,
Przygotowanie c ia s t a 30 ,,
Sktad m ą k i 30 ,,
Magazyn p ieczyw a 20 ,,
Pokój dozorcy k u c h n i 15 ,,
W podziemiu należy przewidzieć: skład opału (węgiel i drzewo), kartofli, warzyw, piwnice na konserwy, mięso (z lodownią lub chłodnią), umywalnie i klozety dla personelu obojga płci w odpo
wiednich rozmiarach.
Pralnia.
2 pomieszczenia a 60 m2 ...120 m2 S u s z a rn ia ... 45
M a g lo w n ia 60 ,,
Skladalnia 30 ,,
P ra so w a ln ia 60 ,,
C e ro w n ia 30 „
Segregowanie b i e l i z n y 30 ,,
Skład czystej bielizny 30 „
Skład brudnej b ie liz n y 30 ,,
Kąpielisko — możliwie przy budynku administracji i więziennym
7. możnością skomasowania go z oddziałem kąpielowym dla wstę
pujących więźniów.
W id ok perspektywiczny.
E lew acja 1 : 1000.
2—3. A rch.: M aksym iljan G old berg i H ipolit Rutkowski (W arszaw a). Projekt konkursowy Nr. 15 gm achu w ięzienia karno- śledczego w Łodzi. N agroda I.
2 rozbieralnie po 30 m 2 ...60 m2
Natryski na 20 s it e k ...45 ..
Moczenie n ó g ... 15 ,,
D ezyn fek cja... 15 ,,
Skład bielizny czystej... 15 „
Skład brudnej b ie liz n y ... 15 ,,
4 wanny, 2 klozety i pisuary przy rozbieralni i ubieralni. Dział ten powinien być o ile możności blisko budynku więziennego. Kotłownia centralnego ogrzewania z możnością użycia pary dla kuchni i kąpieliska. Skład opalu przy kotłowni z łatwym wsypem dla węgla, warsztat podręczny, umywalnia i klozet dla palacza i pomocnika. M iejsce na skład opału przewidzieć należy w rozmiarach wystarczalności na rok cały.' Składy zapasowych: pościeli, bielizny, ubrań — w warunkach od powiednich i rozmiarach właściwych. Szpital Budynek 2-piętrowy z oddziałami dla 55 mężczyzn i 16 kobiet, ogółem 71 łóżek. Pozatem pododdział weneryczny. Szpital mieścić się winien w budynku odosobnionym z wlasncm podwórzem w granicach terenu więziennego, z oknami sal szpital nych na poludniowo-wschód. Wysokość pomieszczeń: 3,3 m w świetle. Przewidzieć należy dla m ężczyzn: 7 pokoi pojedynczych po 10 rrr na o s o b ę ...70 m2 5 pokoi zbiorowych dla 6 osób każdy po 54 m - . . . . 270 ,,
2 pokoje zbiorowe dla 9 osób po 81 in2 ... 162 ,,
Umywalnia i W . C. dla kobiet: 1 sala p orodow a...30 ,,
4 pokoje pojedyncze po 10 m2 ...40 ,,
2 pokoje na 6 osób każdy po 54 m ~ ... 108 ,,
2 sale operacyjne: główna i opatrunkowa po 30 m2 . . . 60 ,,
Pokój dla sterylizacji in s tr u m e n t ó w ... 15 ,,
1 pokój na aptekę, skład i przygor...20 ,,
1 pokój dla l e k a r z a ...20 ,,
Umywalnie i W . C. Nadto: 2 sale dla 5 wenerycznych chorych mężczyzn ... 90 „
I sala dla 6 wenerycznych chorych k o b i e t ...54 ,,
przytem osobne 2 wanny po 5 m2 i o m- 1 2 W . C ... s „ 2 pokoje ambulatoryjne przy oddziałach mężczyzn i kobiet po 25 m2 ...50 ,,
2 poczekalnie przy tych działach po 15 m - ... 30 ,,
2 separatki po 10 nr2 ...20 „
Gabinet dentystyczny...20 ,,
L a b o ra lo rju m ... 30 „
Gabinet Roentgena z cie m n ią ... 20 „
Pokój do wywoływania klisz... 15 ,,
Gabinet dla fizjoterap ji... 45 „
Gabinet dla h y d ro p a tji...45 .,
2 wanny dla mężczyzn i kobiet po 10 m2 ... 20 ,,
2 umywalnie i 2 W . C. a 5 m2 ... 10 ,,
2 kuchnie podręczne po 15 m2 ...30 ,,
2 składnice na bieliznę po 15 m2 ... 30 ,,
Pokój dla p ie lę g n ia r z y ... 15 ,,
1 pokój ciemny dla chorób gardła i o c z u ... 15 ,,
Zmywak dla naczyń (zlew i p ł u c z k a ) ... 15 ,,
2 pomieszczenia zapasowe na obu oddziałach po 10 m 2 . 20 ,, W skrzydle budynku z ocldzielnem wejściem ew. w osobnym bu dynku : 1 pokój s e k c y j n y 30 m2 1 pokój l e k a r z a 15 „ T r u p i a r n i a ...20 „ W pawilonie uwzględnić należy widne korytarze, łatwe przewie
trzanie, należyte zabezpieczenie od ucieczki chorych więźniów.
Mieszkania personelu zaprojektować należy w bloku lub w blokach przy ulicy lub w należytem odosobnieniu od terytorjum ściśle więziennego, jak to zostało zaznaczone na wstępie.
Ilości mieszkań są następujące: mieszkania dwupokojowe z kuch
niami i wygodami dla 5-ciu starszych dozorców a 60 m2;
dla wszystkich mieszkań 1 wspólna wanna,
dla 20 dozorców z większą rodziną k 50 m2 1000 m2 dla 20 dozorców z małą rodziną a 40 m 2 800 ,, dla 30 samotnych dozorców skoszarowanych w 2 salach po 15 osób, z kuchnią i przynależnemi wygodami, jako to: śpi- żarniami, zmywalnią oraz umywalniami, natryskami i W . C.
w ilościach i o powierzchni właściwej c a 200 „ Składy pościeli a 15 m 2... ...
Skład bielizny a 15 m2 J 45 ,,
Składy rzeczy
i
kufrów a 15 m2* ...P ersonel starszy
Mieszkanie Naczelnika więzienia, składające się:
z 4-ch pokoi z przynależnościam i...i2 o m 2 Mieszkanie lekarza więziennego:
4 pokoje z kuchnią i w yg o d am i... 120 ,, 4 mieszkania pomocników:
3 pokoje z wygodami a 90 m2 ...360 ,, Mieszkanie młodszego lekarza:
3 pokoje z w y g o d a m i... 90 ,, Nadto pokoje komisyjne z wygodami
3 0 + 1 5 m2 . ...45 „ W reszcie:
Remizy, Garaże, Składy narzędzi ogrodniczych, tereny spacerowe, ogrody warzywne, kwietniki i t. d.
Program niniejszy jest maksymalny, przeto z uwagi na konieczność osiągnięcia oszczędności w budowie przywiązuje się szczególną wagę do oszczędnej koncepcji w układzie rzutów poziomych oraz skondensowania przestrzeni, nieobjętych programem, a służących dla celów komunikacji i nadzoru, jako to: westibule, klatki schodowe, korytarze i t. p.
W yjaśnienia dodatkow e odnośnie program u konkursu 1) Oznaczenie punktów literami A , B, C, D, E, A na planie sy
tuacyjnym w skali 1 : 500 nie zostało wprowadzone; fakt ten jednak nie wpływa na możność dalszej pracy, gdyż plan sytuacyjny jest wykonany prawidłowo, a granice terenu, oznaczone linjami pełnemi, nie pozostawiają żadnej wątpliwości.
2) Linję zabudowy ulicy Pomorskiej w granicach omawianego placu przyjąć należy w odległości 17,5 m od osi narysowanej na planie sytuacyjnym ulicy; odnośnie ustosunkowania się do granic sąsiada i pobliskiej linji kolejowej obowiązują przepisy ogólne (a nie ,.miejscowe” ) i dotyczą one odległości zabudowań od granic są
siada w stosunku do w y s o k o ś c i budynków.
3) W dalszym ciągu wyliczenia budynków a, b, c, d, — dodaje się punkt ,,e” :
,,e) W łaściwy budynek więzienny winien być usytuowany w takiej odległości od ulicy, żeby jakiekolwiek porozumiewanie się więźniów z przechodniami lub mieszkańcami sąsiednich domów było również niemożliwe” .
4) Główna krata zamyka jedyne dojście z budynku administra
cyjnego do pomieszczeń i kompleksu budynków więziennych o cha
rakterze zamkniętym.
5) W omówieniu nadzoru nad celami w kierunku poziomym i pionowym w gmachu więziennym należy rozumieć wewnętrzny nadzór nad celami.
6) W celach jednoosobowych (18 — 20 m:i) przewidziane w pro
gramie klozety należy rozumieć jako otwarte ustępy w celi wię
ziennej.
7) Żłobek dla niemowląt powinien znajdować się w obrębie lub pobliżu zabudowań więziennych dla kobiet, jednak umieszczony poza klauzurą więzienną.
S) Przy mieszkaniach dla 40 dozorców z większą i małą rodziną należy zaprojektować dla każdego zespołu 20 mieszkań po 1 wannie i 2 natryski.
9) Przy dwóch pokojach komisyjnych dla przyjezdnych urzędni
ków zaprojektować należy wannę i klozet.
10) Wymienione w zakończeniu programu tereny spacerowe należy rozumieć jako przeznaczone dla więźniów i znajdujące się w obwo
dzie zamkniętego terenu więziennego, a ogrody warzywne i owocowe poza tym terenem zamkniętym.
O dnośnie warunków konkursu.
11 ) W punkcie 7-ym a) od słowa „oraz tereny sąsiednie”
i t. d. do końca tego punktu cały pozostały tekst należy skreślić, jako nie obowiązujący.
12) Paragraf u skreśla się w całości, natomiast pozostaje § 11 o treści następującej:
Sądowi Konkursowemu przysługuje prawo wypowiedzenia swojej opinji, który z projektów nadaje się do realizacji.
Kierownik Urzędu Budowy Gmachów Państwowych w m. st. W -wie
T. Szaninr.
W Y C IĄ G z P R O T O K Ó Ł U PO SIE D ZE Ń S Ą D U K O N K U R SO W E G O .
Posiedzenia Sądu Konkursowego odbywały się w lokalu Wydziału architektury Politechniki Warszawskiej przy ul. Koszykowej N t. 55.
Skład Sądu Konkursowego stanowili: inż. Jó zef Opolski, dyrektor departamentu M . R. P.; senator prof. dr. Juljan Makarewicz;
Antoni Neyman, naczelnik wydziału M . S.; W ładysław Gantner, radca prawny M . S.; dr. Henryk Jankowski; inż. Tomasz Kudelski, naczelnik wydziału M . R . P.; inż. Aleksander Raniecki, radca min.
M . R. P.; delegaci Związku Stowarzyszeń Architektów Polskich:
arch. Romuald M iller i arch. Bohdan Pniewski, oraz ich zastępca arch. W itold Matuszewski.
O dbyły się cztery posiedzenia Sądu. N a pierwszem i ostatniem posiedzeniu przewodniczył inż. Józef Opolski, dyr. departamentu M . R. P., na drugiem i trzeciem — inż. Tomasz Kudelski, nacz.
wydz. M . R. P.; sekretarzował p. Stanisław Zaykowski.
Posiedzenie dnia 17 czerw ca 1930 r.
Po zagajeniu przez p. przewodniczącego, Sąd Konkursowy przy
stąpił do rozpakowania tek i pakietów z pracami konkursowemi, w celu stwierdzenia ich zawartości. Prac miejscowych okazało się 24 oraz 1 praca, nadesłana z prowincji. Powyższe prace zostały złożone w terminie, przewidzianym warunkami konkursu.
Po zaprotokółowaniu prac konkursowych na wspólną listę, rozpa
trzono metodę sądzenia projektów.
Postanowiono na drugiem posiedzeniu w dn. 18 czerwca o g. 13 w pełnym składzie Ju ry — dokonać ogólnego przeglądu nadesła
nych prac.
Prócz tego postanowiono, aby prace następnie były podzielone na dwie grupy i rozpatrywane szczegółowo przez dwie Komisje, wyłonione ze składu Sądu Konkursowego, celem przygotowania materjału ocenowego dla ostatecznej wspólnej decyzji. Przyjęto jako zasadę przygotowania referatów z podzielonych prac, które będą przedłożone ogółowi sędziów. Po wyeliminowaniu prac, nie- odpowiadających wymaganiom konkursu, debaty nad pozostałemi będą się odbywały wobec gremjum Sędziów.
* Poszczególne grupy wyznaczą sobie indywidualnie terminy prac przygotowawczych do referatów.
Posiedzenie d. 18 czerw ca.
1) Odczytano protokół N r. 1 z posiedzenia Sądu Konkursowego, z d. 17 czerwca, który został przyjęty przez zebranych bez zastrzeżeń.
2) Przedstawiciel Urzędu Budowy Gmachów zakomunikował, iż w dniu dzisiejszym napłynęła praca ze Lwowa oraz pismo dodat
kowe do pracy N r. 23. Po sprawdzeniu daty Sąd przyjął tę pracę.
3) Po wyjaśnieniach charakteru ogólnego. Sąd Konkursowy w kom
plecie przystąpił do kolejnego obejrzenia i zbadania wszystkich prac konkursowych pod względem rozwiązania terenowego i ogól
nych rzutów poziomych w celu dokonania selekdi projektów.
4) Po powyższym przeglądzie prac architektonicznych Sąd K on
kursowy postanawia zebrać się po raz drugi w dniu dzisiejszym o g. 17.
Posiedzenie d. 18 czerw ca o g. 17.
1) P. senator prof. dr. J. Makarewicz zobrazował systemy więzień, istniejących w Europie i w Stanych Zjednoczonych Am eryki Pół
nocnej, przyczem zaznaczył, że układy blokowe o mniejszych sku
pieniach więźniów są odpowiedniejsze, niż układy o dużej ilości więźniów skoszarowanych.
SUTERENY
S y tu acja w skali 1 :2 5 0 0 . F ra g m en t rzutu suteren — 1 :1 0 0 0 .
4. A rch .: M aksym iljan G old b crg i H ipolit Rutkowski (W arszaw a). Projekt konkursowy Nr. 15 w ięzienia karno-śledczego w Łodzi. N agroda I.
2) Sąd Konkursowy postanowi! prace rozdzielić na 2 grupy w celu rozpoczęcia studjów komisyjnych dla przygotowania referatów oce- nowych na gremjum Jury. Komisje rozpoczną swe prace przygo
towawcze.
P osiedzenie d. 23 czerw ca.
W wyniku prac Ju ry, najpierw grupowem, następnie gremjalnem, w pierwszej kwalifikacji odpadły następujące prace konkursowe:
N r. N r. 1, 2, 4, g, 10, 14, 17, 20, 22, 23, 24 — razem 11 prac.
W drugiej kwalifikacji odpadły prace N r. N r. 5, 6, 1 1 , 12, 18, 2 1, razem 6 prac, oraz postanow;ono przyjąć do nagrodzenia, ewentu
alnie do zakupu, 8 prac, oznaczonych N r. N r. 3, 7, 8, 13, 15, 16, 19 i 25.
Po wyczerpującem zbadaniu prac konkursowych w trzeciej kwali
fikacji, .Sąd konkursowy przyznał:
I nagrodę projektowi N r. 15 (15 0 0 0 zl.), II nagrodę projektowi Nr. 25 (12 000 zl.), III nagrodę projektowi N r. 13 (8 000 zl.).
Prócz tego, Sąd konkursowy wybrał do zakupu (honorarja po 3 000 zl.) pięć następujących projektów: N r. N r. 3, 7, 8, 16, 19.
Po przyjęciu powyższej uchwały p. przewodniczący Sądu Konkur
sowego, po stwierdzeniu nienaruszenia kopert z nazwiskami auto
rów, zarządził otwarcie kopert, przyczem okazało się, iż autorami pracy N r. 15 są arch.: Maksym'Ijan Goldberg i Hipolit Rutkowski;
pracy Nr. 25 — arch. Jó zef Kon-Koniawa i Franciszek Morawski;
pracy N r. 1 3 — arch.: Stefan Sienicki i Jan Stefanowicz; pracy N r. 3 — arch.: W iesław Lisowski i Tadeusz Rciter; pracy N r. 7 — arch. Stanisław M arzyński; pracy N r. 8 — arch.: Mieczysław Surwiłło i Mieczysław Rzepecki; pracy N r. 16 — arch.: M aksy
miljan Goldberg i Hipolit Rutkowski; pracy N r. 19 — arch. Jan Szperling i Lucjan Łabentowicz.
W sprawie przyznania pracy N r. 25 nagrody drugiej przez rze
czywistą większość Ju ry Konkursu zgłosili pp. arch.: B. Pniewski i R. M iller swój sprzeciw, zaznaczając, iż czynią to w imieniu swojej korporacji.
5 — 6. A r c h .: M a k s y m ilja n G o ld b e r g i H ip o lit R u tk ow sk i (W a rs za w a ). P r o je k t k on k u rs o w y N r. 15 w ię zie n ia k a rn o -ś le d c z e g o w Ł o d z i. N a g ro d a I.
SSSsT....
P rzek roje 1 : 1000.
i r :
Rzut parteru. 1 :1 0 0 0
7. A rch .: M aksym iljan G old berg i H ipolit Rutkowski (W arszaw a). Projekt konkursowy Nr. 15 więzienia karno-śledczego w Łodzi.
R zut I piętra 1 : 1000.
O pis projektu N r . 15.
Sytuacja. Wydłużony budynek administracyjny ustawiony prostopadle do frontu tak, aby miał naświetlenie wschodnio-zachodnie, odsuwa zasadniczy gmach wię
zienny od ulicy, oraz od domów mieszkalnych personelu więziennego, również ustawionych czołem do ulicy dla uzyskania bezpośredniego nasłonecznienia okien obydwu ścian licowych.
W e właściwym budynku więziennym, który jest założony radialnie w stosunku do centralnej hali komunikacyjno-obserwacyjnej, sytuacja skrzydeł z celami zbio- rowemi i skrzydła, przeznaczonego dla kobiet, jest w dalszym ciągu o świetle wsch.- zachodn.; cele jednoosobowe w połowie mają nasłonecznienie, zbliżone do poprzed
nich, w drugiej zaś połowie po 2 piętra zwrócone więcej ku południowi. Szpital, zwrócony salami na południowy wschód.
R ozplanow anie. Kryty schron od strony ulicy daje dostęp do przedsionka, który w przyziemiu prowadzi do kancelarji, a przez nią do sali widzeń (strona odwiedza
jących), oraz schodami do biur. znajdujących się na piętrze. Niezależne wejście z boku skrzydła administracyjnego, osłonięte od wglądu z zewnątrz, służy dla trans
portu więźniów i jest w łączności z t. zw. ekspedycją, a poprzez nią specjalnem ramieniem dwuramiennego korytarza; dzielącego administrację od „głównej kraty", prowadzi do działu przyjmowania wdęźniów (kąpiel wstępna, lekarz, wydawanie i odbiór odzieży, cele izolacyjne). Drugie ramię korytarza prowadzi jedynie z wię
zienia do sali widzeń (strona więźniów). Przed główną kratą komunikacja do pokoi sędziów śledczych na i piętrze. Główna krata zamyka z lewej strony schody do skrzydła dla kobiet, z prawej dostęp do centralnej hali obserwacyjnej. Pod ra
mionami korytarza przejazd rampowy ciągłego obejścia dla straży.
Rozdzielony na 2 trakty korytarz, zastępując węzeł komu
nikacyjny, pozwala na lepszy : pewniejszy nadzór nad grupami i pojedynczymi więźniami, prowadzonymi z cel do ślędztwa, do sali widzeń, kancelarji, lub ekspedycji, z przy
jęcia i izolacji, ułatwiając pracę personelu dozorującego i dając większe bezpieczeństwo, oraz lepsze odosobnienie więźniów, będących pod śledztwem.
Skrzydła więzienne mają jednostronnie obudowane kory
tarze, a więc jasne i przewietrzane, (higjeniczne warunki dla dozorców). Korytarze, przechodząc z jednej strony na jednej kondygnacji na drugą na następnej, dają ciągłość obchodzenia ich na różnych piętrach bez otwierania kraty, oddzielającej skrzydło od hali centralnej. Jednostronnie obu
dowane korytarze przez użyty przekrój otaczają całkowicie cele, pozostawiając wolnym jedynie dostęp dla światła.
Dział gospodarczy i kąpielisko są dla racjonalnego prze
biegu w nim czynności budynkami przyziemnemi o dużej szerokości z kalenicowym pasem oszklonym, oświetlającym środek.
Połączenie cel z temi działami, jak również z działem oświa
towym, warsztatami, salą gimnastyczną, kaplicami, odbywa się poprzez halę centralną.
Żłobek dla niemowląt, o wystawie południowej, przylega do budynku administracyjnego i łączy się ze skrzydłem dla ko
biet taką samą drogą, jak sala widzeń.
K u batu ry. Kubatura całości wynosi 76 tysięcy m. sześć.;
rozkłada się następująco na poszczególne działy:
Cele jednoosobowe...
Cele zbiorow e...
Cele dla k o b i e t ...
Kąpielisko, warsztaty, oświata Sala gimn., kaplice . . . . Hala c e n t r a l n a ...
Kuchnia, pralnia...
Ż ł o b e k ...
G a r a ż e ...
Kotłownia, o p a ł ...
A d m in istracja...
M ie s z k a n ia ...
S z p i t a l ...
R zut II p iętra. 1 : 1000.
- H H ł ł;I ł-ł ł H - f H ł ł- H M H I M - U l i I I ł -I 1 I H t t t H - H P H - H l l-l l H - H i ,
l l t l l l l n l l l l l t l l l l l l m t - H H H H H
R zu ty i ele w a cja szpitala.1 :1000.
8 —9. A r c h .: M a k s y m ilja n G o ld b e r g i H ip o lit R u tk ow sk i. P r o je k t k on k u rs o w y N r. 15 w ię z ie n ia k a r n o -ś le d c z e g o w Ł od zi.
E lew acja.
r H F H
Sy tu a cja 1 :2 5 0 0 .
10 — 1 1. A rch .: Juljan K on-K oniaw a i Franciszek M orawski (W arszaw a). Projekt konkursowy Nr. 25 gm ach u w ięzienia karno- śledczego w Łodzi. N agroda II.
E
M-ll P J fU
T y p y budynków m ieszkaln ych.
R zuty i elew acja w skali 1:1000
m n .
□ □ □ □ □ □
□ □ □ □ □ -E L
n n n n
□ O O Q O □ O O □ □ □ □ □
E L E W A C J A
łkd- I
DDD
□ □O
-OD nnnn nnnn nnnn nn
□ □ □ o □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ ] □ □ □
□ □□o □□□□ □□□□ □□□□ aonoj □□□
E L E W A C
rko - v I A
B udyn ek szp italn y.
R zu ty i elew acje. 1:1000.
12 — 13. A r c h .: Juljan K o n -K o n ia w a i F r a n cis z e k M o ra w s k i (W a rs z a w a ). P r o je k t k on k u rs o w y N r. 25 w ię zie n ia k a rn o - ś le d c z e g o w Ł o d z i. N a g ro d a II.
R zu t parteru 1 : 1000.
14— 15. A r c h .: Juljan K o n -K o n ia w a i F r a n cis z e k M o ra w s k i (W a rs za w a ). P r o je k t k o n k u rs o w y N r. 25 w ię zie n ia k a rn o- ś le d c z e g o w Ł o d z i. N a g r o d a II.
O płs projektu N r . 25.
I. Sytu acja.
Kompozycja została rozwiązana osiowo w stosunku do linji frontowej placu, przy- czem granice od sąsiadów zabudowano blokami mieszkalnemi. W blokach miesz
kalnych zastosowano system podziału mieszkań według katcgorji i stanu rodzin
nego urzędników. Szpital z orjentacją południowo-wschodnią usytuowano na ty
łach terenu w sąsiedztwie ogrodów w obrębie zasadniczego muru więziennego.
Przy gmachu więziennym w obrębie wewnętrznego muru znajdują się 2 podwórza:
jedno z budynkiem na garaże, remizy, składy narzędzi, etc., drugie (przy pralni) służyć może za teren spacerowy dla kobiet. Między pawilonami znajdują się 3 podwórza spacerowe dla mężczyzn.
Resztę terenu pozostawiono pod ogrody warzywne, sady etc. Cały teren okolono zewnętrznym murem więziennym, w odstępie 4 , metrów od sąsiadów z 3 wyż kami. Szczegół tego muru przedstawiono na planie sytuacyjnym.
II. G m a c h więzienny.
Zastosowano system pawilonowo-panoptyczny o założeniu centralncm celem umożliwienia pionowej i poziomej obserwacji całego wewnętrznego ruchu wię
ziennego z jednego punktu. Opierając się na doświadczeniach więziennictwa — wysokość pawilonów z celami ograniczono do praktycznej wysokości 3 -ch pięter.
Hall centralny pomyślany jest jako pokryte szklanym dachem podwórce. Pawilony z celami mają również górne oświetlenie. Komunikacja wewnętrzna rozwiązana została systemem żelaznych, ażurowych korytarzy— balkonów, niczasłaniających obserwacji ruchu.
Oddział kobiecy odseparowano, pozostawiając łączność z całością gmachu.
W wysokich podziemiach, wzniesionych 2 mtr. nad ziemią, rozmieszczono gru
pami: 1 ) warsztaty męskie, 2 ) warsztaty kobiece w łączności z sortownią czystej bielizny, ubrań, pościeli etc., 3 ) piekarnię, 4 ) kuchnię, 5 ) kąpielisko dla nowowstę- pujących przy kąpielisku ogólnem. Kotłownię umieszczono między kuchnią a ką
pieliskiem, podpiwniczając jedno z podwórz na składy paliwa. Pralnię celem unik
nięcia pary i wilgoci wydzielono z gmachu więziennego, sytuując w sąsiedztwie bloku z celami kohiecemi. Pomieszczenia użytku ogólnego, jak sale szkolne, gimna
styczną i kaplice, umieszczono centralnie, dając temu wyraz w zewnętrznej archi
tekturze budynku.
Komunikacja odbywa się zasadniczo jedną klatką schodową, umieszczoną central
nie w głównej osi gmachu. D o pomieszczeń frontowych prowadzą dwie klatki schodowe. Oddział kobiecy ma własną klatkę schodową. Przewidziano również 2 klatki zapasowo-ogniowe. Żłobek znajduje się poza klauzurą więzienną w bez
pośredniej łączności z oddziałem kobiecym.
Wprowadzanie więźnia: z miasta przez podwórze do ekspedycji.
Po załatwieniu go w kancelarji i daktyloskopji przeprowadza się za główną kratę przez korytarz, łączący budynek administracyjny z gmachem więziennym do oglę
dzin lekarskich. Ewentualne wykąpanie więźnia uskutecznia się w kąpielisku, znaj- dująccm się pod pokojami lekarskiemi. Przy grupie pokoi lekarskich znajduje się również grupa gabinetów sędziów śledczych i cel izolacyjnych. Instalacje: obser
wator, umieszczony na wyżce w centralnym punkcie hallu, połączony jest ze wszyst- kiemi kondygnacjami i administracją zapomocą sygnałów świetlnych, dźwiękowych i telefonów.
III. W ykonanie budynków .
Zasadnicze wykonanie pomyślane jest w cegle, jako obecnie jeszcze najtańszym matcrjale. Licowanie fasad pawilonów szarą cegłą, ryzalit frontowy licowany ka
mieniem.
H all cen tralny.
1 6 — 19. A r c h .: S te fa n S ie n ick i i Jan S t e fa n o w ic z (W a rs z a w a ). P r o je k t k o n k u rs o w y N r. 13 w ię z ie n ia k a r n o -ś le d c z e g o w Ł o d z i. N a g r o d a III, Sy tu acja 1 :2 5 0 0 .
T y p y bu dow li m ieszkaln ych. 1:1000.
E lew acja od ul. P o m orsk iej. 1.1 0 0 0 .
T>r«ł r .i.. n w fo d O "* f * '- * T' ' , v . » f t o -
0 □ o n 0 0 □ □ □ 0
D □ u no □ D 0 Q
T T .... r 3 >
_n
£X»M łAMOf»IVt
< m c
H O T i i n l i
J r J
fliimnmrTTi
T J
LJ
m
S~Z!
l T i T i r m l i m i
ą
•1
w
d
. .s . 1
M T n i i T r T i i r i r m i i H T f T I T I T i T I T I T . I T . L I M
20. A rch.: Stefan Sienicki i Jan S tefan ow icz
u i i i i i i i i i n T i r m r f 1
(W arszawa). P rojekt konkursow y Nr. 13 w ię- 2
• 2
zienia karno-śledczego w Łodzi. N agroda III. 3 Rzut parteru. 1:1000.
IJI1LT1III1T1T1T1T1T.
iT tn r iT iT i 1 r r i T i i i i i
S y tu a cja 1:2500.
21— 22. A rch .: W iesław Lisowski i Tadeusz R eiter (Łódź). P rojekt konkursowy Nr. 3 w ięzienia karno-śledczego w Łodzi.
P ra ca zakupiona.
koncentrowany jest caty dozór w więzieniu. Dyżurka odźwiernego znajduje się przy samej bramie i parkanie więziennym.
W wstępnej parterow ej części budynku od wjazdu zaprojektowano pomiesz
czenia dla administracji, zgodnie z warunkami programu, za niemi — za główną kratą — znajdują się pokoje dla sędziów i sala widzeń; dalej w przyziemiu pokoje dla oględzin lekarskich, kąpiele, klozety, cele izolacyjne, kamera dezynfekcyjna i składnica odzieżowa, nad powyższemi pomieszczeniami zaprojektowano ż obek dla 12 niemowląt.
W trzech skrzydłach 4 piętrow ego gm ach u , mającego oświetlenie dla cel od wschodu, zachodu, południa i północo-zachodu, zaprojektowano w pnwem i lewem skrzydle — 300 cel jednoosobowych, każda powierzchni 6,5 i obj tości około 19 nv\ reszta cel dla pozostałych 400 więźniów w skrzydle środkowem.
Na każdem piętrze, przy centralnym dozorze, znajdują się klozety, umyvalki, niezależnie od klozetów, znajdujących się w każdej celi; każdy korytarz oddzi> lony jest kratą żelazną niedaleko od dozoru centralnego.
W arsztaty dla mężczyzn umieszczono w suterenach środkowego skrzydła; wobec znacznej pochyłości terenu od południa ku północy — piwnice nieznacznie będą .agłębione w ziemi z dostatecznie zapewnionem światłem.
^ alc szkolne znajdują się ha I piętrze, kaplica dla ewangelików i bóżnica na II piętrze, sala gimnastyczna z pomieszczeniem dla przyrządów oraz kaplica dla ka
tolików z osiatkowanym balkonem dla kobiet na III piętrze.
Cele dla kobiet rozmieszczono w frontowem skrzydle budynku z osobnym dozorem w następujący sposób:
na I p. 6 cel 5 -io osobowych o pow. 23 m .2 i objętości około 65 m \
„ II 3 „ 9-io ,. „ 35 » .. „ 100 „
» II ,, 2 ,, 3 -y osobowe ,, 1 7 ,, ,, ,, 50 ,, ,, 11 ,, 2 ,, warsztat dla kobiet ,, 60 ,, ,, ,, 1 7 5 ,,
» 111 9 ,, 3-y osobowych ,, 18 ,, „ ,, 52 ,, ,, IV ,, 12 ,, 1- 0 ,, ,, 6,5 ,, ,, ,, 19 ,, Oprócz klozetów w każdej sali obok dozoru centralnego znajdują się umywalki i klozety' w korytarzu.
W suterenach, prawie w centrum budynku — umieszczono kotłownię, obok niej warsztat dla palacza oraz korytarz powierzchni około 3 5 0 m2 na dość znaczny zapas paliwa.
Kuchnie, pralnie i kąpiele projektuje się w dwóch centralnie umieszczonych par
terowych skrzydłach z piwnicami, połączonych z głównym gmachem więziennym.
W id ok b r a m y głównej.
O pis projektu N r. 3.
W projekcie niniejszym całość została podzielona na 3 części:
a) główny budynek więzienny, w którym znajdują się w parterowych skrzydłach kuchnia i pralnie;
b) kompleks budynków mieszkalnych dla administracji, rozlokowanych na samym froncie po obu stronach wjazdu przed wysokim murcm więziennym, mającym na rogach wyżki obserwacyjne; budynki te mają głuche ściany od strony więzienia;
c) szpital umieszczony z prawej strony więzienia, oddzielony od niego mu rami z osobneini podwórkami dla spaceru.
B udynek więzienny zaprojektowany w formie krzyża; pośrodku, w miejscu, w którem zbiegają się galerjc na II piętrze— umieszczono punkt obserwacyjny dla dozoru, który przez otwarte korytarze z galerjami ma kontrolę nad całym gma
chem wewnątrz; obok niego zaprojektowano 6 klatek schodowych; w ten sposób
W suterenach w lewem skrzydle, przeznaczonych dla kuchni, znajdują się składy różnych zapasów naczyń i opału oraz zmywalnie, zaś na parterze — kuchnia, pie
karnia i magazyn pieczywa; podawanie potraw przez sutereny zapomocą windy potrawowej, umieszczonej obok dozoru centralnego.
Sutereny prawego skrzydła przeznaczono na pralnię, składy brudnej i czystej bie
lizny, kąpiele, natryski z odpowiedniemi na ten cel pomieszczeniami; na parterze zaś umieszczono suszarnię, magiel, prasowalnię i składy czystej bielizny.
Na skutek takiego rozmieszczenia skrzydeł budynku — wytwarzają się 4 podwórka na spacery dla mężczyzn i jedno dla kobiet oraz jedno podwórko gospodarcze, odgro
dzone od zewnątrz budynkiem parterowym, przeznaczonym na remizę, garaż i skład narzędzi.
Ściany budynku projektuje się wykonać z cegły na zaprawie półcementowej•
ścianki przedziałowe pomiędzy celami w jedną cegłę; stropy i dach ogniotrwałej schody, galerje, drzwi, okna w murach i dachu — żelazne, podłogi ksylolitowej ogrzewanie centralne; klozety wodne.
Powierzchnię zabudowania gmachu więziennego, kuchni, pralni i kąpieliska obli
czono na 4 5 5 1 mtr.2; objętość budynku, licząc od posadzki podziemi użytkowych do wierzchu stropu najwyższej kondygnacji użytkowej — 5 1 596 mtr.2.
Mieszkania dla administracji rozplanowano w 3 budynkach: w pierwszym dwu
piętrowym pośrodku, po bokach parterowych— zaprojektowano: dwa mieszkania dla naczelnika i lekarza więziennego w parterze po 120 mtr.2, 4 mieszkania pomo
cników po 90 mtr.2 (na I i II piętrach) i 1 mieszkanie młodszego lekarza i pokoje komisyjne na parterze; w drugim budynku dwupiętrowym— 18 mieszkań dla dozorców z większą rodziną po 50 mtr.2 oraz dwie sale dla 30 dozorców samotnych 7. kuchniami i wygodami, zaś w trzecim dwupiętrowym budynku po drugiej stronie bramy dwa mieszkania dla młodszych lekarzy i pozostałe mieszkania dla dozorców i administracji.
Powierzchnia zabudowań w 3 -ch domach mieszkalnych 1671 mtr.2, objętość zaś powyższych budynków 12 607 mtr.2.
S zp ital.
Zgodnie ze wskazówkami programu zaprojektowany dwupiętrowy budynek szpi
talny mieści 7 1 łóżek, rozlokowanych w odpowiednio oświetlonych salach.
W oddalonym od szpitala budynku przy parkanie zaprojektowano prosektorjum*
składające się z trupiarni, pokoju sekcyjnego i pomieszczenia dla lekarza.
Powierzchnia zabudowania szpitala i prosektorjum — wynosi 8 3 1 mtr.2, objętość zaś 8 800 m tr.ł; ogólna powierzchnia zabudowań 7 0 5 3 mtr.2, zaś objętość bu
dynków 7 3 003 mtr.'1.
Zaznacza się, żc
1) o ile budynek szpitalny nie będzie posiadał własnej kuchni, a tylko podręczną—
należy wówczas kuchnię i piekarnię ulokować w prawem skrzydle na miejsce pralni i natrysków, zaś pralnię i natryskownię — na miejsce kuchni i piekarni, wówczas dostawa strawy odbywać się będzie najbliższą drogą przez podwórko szpitalne;
2 ) rezerwa, wydzielona na planie sytuacyjnym z lewej strony, służyć może w przy
szłości na budynki warsztatowe, oddział kobiecy, dla więźniów politycznych, lub skazanych na twierdzę.
Ogrzewanie budynku więziennego przewiduje się wodne z pobudką mechaniczną zapomocą pomp. Kotły Strebla-Katena na ciśnienie do 0,4 atm. Ogrzewanie szpi
tala można uskutecznić albo zapomocą ogrzewania pompowego 7. centralnej kot
łowni. albo parowo wodne grawitacyjne z bojlerem parowo-wodnym w sutere- nych szpitala.
B udynek szpitalny. 1 ; 1000.
□ □ □ □ □ □ □ □ 0 - O D G
g
o
□o
□ □n n o o
oo
□ □ □ □ □ O D G □ □ □ 0
□ D 2 0
□ D L? 0
□ □ □ 0
[ ’ O 0 "QJ"
i n
IT T io L±i □ 5 ¡D LI 0 n a a o j ODO □ □ □ n d n n a a D i
□ O O
n n n [~j □ n o n o o o n _r Q aD ..l
F irn
. 4
R F
il F
lit m
B udyn ek m ieszk aln y. 1 :1 0 0 0 .
u iim
.2*»
r a n
¡ M : fl— o
E p
F H l b P f p
H N H
; i ! PiÄejiv,
ira y J ^
J p : : 1 : r H I I L
■*?
R zu t pa rte ru . 1 : 1000.
23— 26. A rch .: W iesław Lisowski i Tadeusz R eiter (Łódź). Projekt konkursow y Nr. 3 w ięzienia karno-śledczego w Łodzi. P raca zakupiona.
S y tu a cja . 1 :2 5 0 0
B udyn ek szp italn y. 1 : 1000.
27— 28. A rch . Stanisław M arzyński (W arszaw a). Projek t konkursowy Nr. 7 w ięzienia k arn o-śledczego w Łodzi. P raca zakupiona.
O pis projektu N r . 7.
Teren ogólny podzielono na 3 wyraźne części: a) właściwy obręb więzienny, oto
czony murcm, b) ogrody przy mieszkaniach i przy żłobku, oraz z dziedzińcem wjazdowym i podwórzem gospodarczem, c) sad owocowy i ogród warzywny.
W łaściw y kom pleks zab udow ań więziennych w kształcie krzyża odsunięto jak najdalej w głąb terenu. D o dolnego ramienia tego krzyża, po lewej stronie przy
lega budynek gospodarczy,‘ obejmujący łaźnię, pralnię i kuchnie. O d strony dzie
dzińca w jazd ow eg o--ju ż poza mu rem, lecz z wewnętrznem bezpośredniem po
łączeniem z więzieniem, znajduje się budynek a d m in istrac ji i żłobek.
Bezpośrednio związane z’ gmachem więziennym są: podwórze warsztatowo gospo
darcze, zamknięte place spacerowe i boiskowe mężczyzn, oraz podwórze wraz z placami spacerowemi kobiet.
S zp ita l umieszczono w prawej, wschodniej stronic placu w obrębie muru. Ogród szpitalny jest prócz tego specjalnie oddzielony od reszty terenu.
Budynki m ieszkaln e, dwa dla służby niższej, trzypiętrowe, jeden dla personelu administracji dwupiętrowy i jednopiętrowy dom bliźniaczy dla naczelnika i doktora umieszczono od ulicy.
Na osi budynku więziennego i dziedzińca wjazdowego znajduje się dyżurka z miej
scem dla oczekujących.
Szp ital.
P a rter. Trzy duże sale oddziału męskiego po 81 m 2. Pomieszczenia pomocnicze, jak apteka, laboratorjum, hydropatja i t. d. Trupiarnia, i pokoje dla sekcji z bez- pośrednicm wyjściem na zewnątrz blisko furty do międzymurza.
I piętro. Oddział męski i pododdział weneryczny męski. Ambulatorjum.
II piętro. Oddział kobiecy i pododdział weneryczny kobiecy. Sala operacyjna.
Szpital posiada wszystkie sale i pokoje dla chorych, zorjentowane na południowy wschód. Sale głęb. 6 metrów z korytarzem jednostronnie oświetlonym szer. 3 metry. Pokoje i mniejsze sale głęb. 4,5 m. W części szpitala, gdzie trakt jest pod
wójny, od pólnoco-zachodu umieszczono pomieszczenia służbowe, sale operacyjne i t. d. Klatki schodowe są dla bezpieczeństwa oddzielone od przestrzeni koryta
rzowych kratami. Na podeście każdej kondygnacji, w końcu korytarza, znajduje się dozorca. Trupiarnię obsługuje klatka schodowa służbowa.
W łaściw y budynek więzienny.
Karetka więzienna wjeżdża przez bramę w budynku administracji do międzymurza.
