Architektura i Budownictwo : miesięcznik ilustrowany, R. 7, Z. 7

I

J u ż w planach b ud ow y należy uwzględnić

u r z ą d z e n ia s ła b o p r ą d o w e .

W k a żd y m nowoczesnym gmachu urzędu, ba nk u, szpitala, szkoły, fabryki, domu handlowego potrzebne będą:

s i e m e n s o w s k i e t e l e f o n y a u t o m a t y c z n e — ułatwiają pracę i usprawniają organizację

d o k ł a d n e e l e k t r y c z n e z e g a r y — pozwalają oszczędzać czasu i kontrolować go

s y g n a l i z a c j a ś w i e t l n a —

dla przyzcwu służby zapewnia wygodę i przyśpiesza obsługę o s t r z e g a c z e p o ż a r o w e —

chronią od pożaru i czuwają nad bezpieczeństwem t e r m o m e t r y o d d a l n e —

kontrolują temperaturę pomieszczeń dozwalają oszczędzać opału.

W y c z e r p u j ą c y c h b r o s z u r , i n f o r m a c y j , k o s z t o r y s ó w u d z i e l a j ą :

P o lsk ie Z a k ła d y SIEM ENS ^{s P. Akc.}

Bydgoszcz, Gdańsk, Gdynia, Grudziądz, Katowice, Kraków, Lwów, Łódź, Pozna ń i Sosnowiec.

Tow. Zakładów Ceramicznych

DinM iilii

Z a r z ą d - W a r s z a w a , ul. Rysia i

t e l e f o n y : 618-84, 618-65, 618-91

l

BBH poleca z własnych składów:

I płytki kamionkowe do wykłada­

nia podłóg, płytki ścienne glazu­

rowane krajowe i zagraniczne oraz

rury kamionkowe kanalizacyjne.

F i r m a w y k o n u j e p r o j e k t y i r o b o t y u k ł a d a n i a .

b u d o w l e w y k o n a n e

:

Towarzystwo Przemysłowo - Budowlane

„ B « d o | i o 1“

w Warszawie, ul. Królewska 43

t e l . i 5 1 6 - 3 3 , 631-41 i 6 3 1 - 6 4

1. dla F u n d u s z u K w a t . W o j s k o w e g o 12 domów podof. na Pradze

2 do m y ofic. i podof. w Kowlu 2 do m y ofic. i podof. w Kut nie;

2. dla Osiedla Wojskowego Kolonji na Żoliborzu i 4 do m y przy ulicy Filtrowej oraz budowa Kolonji w Młocinach dla Spóldz. „W spólny

D a ch “ .

ZNACZNE O B N IŻ E N IE KOSZTÓW B U D O W Y

S T R O P Ż E L B E T O W Y

S T R O P Y „ I S T E G “ W Y K O N U JĄ S IĘ W R O K U 1931 NA B U D O W A C H :

1‘ D o m m ie sz k a ln y w W arszaw ie, p rz y u l. K oszykow ej 79, 12 000 m 2; zlecen io daw ca: F u n d u sz K w a te ru n k u W ojskowego; w y k o n aw ca: F - a A. R e in b e rg i J. S p ie - gel, in ż .

2. D o m m ie sz k a ln y w W a rs z a w ie , p rz y ul. R ak o w iec­

kiej 9, 2 500 m 2; zlec e n io d a w c a : F. B o b ro w sk i i B.

S lu b ic k i; w y k o n aw ca: F. B o b ro w sk i i B. S łu b ic k i.

3. D o m m ie sz k a ln y Z U P U w Ł odzi, p rz y ul. N ow o-P a- b ia n ic k ie j; z lec en io d aw ca: Z ak l. U b ezp . P ra c o w n . U m y sł.; w y k o n aw ca: F - a „ K o n s tr u k to r “ .

4. D o m m ie sz k a ln y , Lwów, N a B ło n ie, 1 500 m 3; zlec e­

n io d a w c a : O k ręg . D y r. Kol. P a ń stw .; w y k o n aw ca:

Inż. A rc h . A. S ta h l.

W Ł A ŚC IW O ŚC I:

O G N IO TR W A ŁY , M A ŁA W YSO- B a B H B B M i g m KOŚĆ K O N STR U K C Y JN A . LEKKI (180 kg/m 2!, S Z Y B K I W W Y K O N A N I U , NIE W ST R Z Y M U JE BIEGU R O B Ó T M U R A R ­ SKICH. NIE W Y M A G A D E S K O W A N I A ANI

S T E M P L O W A N I A

N a ż ą d a n ie k o sz to r y sy i p o ra d y b e z p ł a t n i e .

„ I S T E G “

CHRONIONY PA TEN TEM

TAŃSZY OD STROPÓW KLEINA O 25?ó TAŃSZY OD STROPÓW ŻELBETOWYCH

ŻEBROWYCH O 15%

„P O L S T R O P ”

SPÓŁKA DLA BUDOWY STROPÓW ŻEL. - BET.

L W Ó W , UL. STASZICA 8. TEL. 82-33

E K S P O Z Y T U R A

NA W A R S Z A W Ę I W O JE W Ó D Z T W O W A R S Z A W S K IE — P R Z E D S IĘ B I O R ­ S T W O R O B Ó T IN Ż Y N IE R Y JN O -B U D O W L A N Y C H

A . R E I N B E R G i J. S P I E G E L

I N Ż Y N I E R O W I E

W a rs z a w a , u l. W sp ó ln a 54. T el. 528-54. 283-18, 9-09-99

T a r a s Domu Akadem ickiego, izo lo w a n y „T ro c alem '

Z j e d n o c z o n e Z a k ła d y P r z e m y s ł o w e

F E L Z Y T Y l i i T R O C A L

S p ó ł k a p r z e m . * h a n d l o w a z o g r . odp.

W a r s z a w a , M a r s z a łk o w s k a 86. t e l.5 1 8 - 4 8

poleca:

M A S Ę I Z O L A C Y J N Ą : R O C A jedyną skuteczną o c h r o n ę przed wilgocią, która służy do pionowej i poziomej izolacji murów, do krycia dachów płaskich- do konserwacji i uszczelniania w szelkich naw ierzchni dachow ych z popy, blachy i t. p. „ T R O C A L “ t w o r z y jednolitą pow lokę ochronną, w ytrzy­

m ałą na zmiany atm osferyczne i zachowuje elastyczność. E F E K T O W N Y T Y N K S Z L A C H E T N Y „ F E L Z Y T Y N “ . B arw ną, suchą w ypraw ę dla zew nętrznej i w ew nętrznej architektury o nadzw yczajnej trw ałości, dużych w alo­

rach artystycznych, wytrzym ałości na światło i zm iany atm osferyczne, k tó ra daje się zmywać czystą w odą, o r a z K A 3 I 1 E Ń S Z T U C Z N Y , , S K A L E VM I T łi

o nadzw yczajnych właściw ościach.

W y r o b y k r a j o w e . C e n n i k i I w z o r y n a ż ą d a n i e .

Polska Fabryka Chemiczna

1

inż. L. O R Ł O W S K I sukc.

S p ó ł k a z o g r . odp.

WARS ZAWA, M A R S Z A Ł K O WS K A 97a. T E L E F O N 692-29.

p o le c a :

W ilgo cioch ro n y : „ M u r o s a n “ „ B “ i „ R “ u su w a ją bezpow rotnie wilgoć, tam ują momentalnie p r z e ­ c i e k a j ą c ą w o d ę pod n ajw yższem ciśnieniem,

„Rapidol“,

domieszka do cementu, w ią ż e w każdym żądanym czasie z a p r a w y cementowe i beton.

j ^ y l o s a n " niszczy g rzyb , impregnuje drzewo.

„B itu m o lit“ , w y s o k o w artościow e, bezsmolowc po­

k r y c ie dla dachów i ta ra s ó w .

„O gn io c h ro n “ impregnuje od ognia.

C eg iełki i kształtki term olitow e do izolacji ru r i ko tłów na p a rę przegrzaną.

■

IZ O L O W A N IE F U N D A M E N T Ó W , M U R Ó W , PIW N IC , T A R A SÓ W , Z B IO R N IK Ó W , T U N E L I i M O S T Ó W

P R Z E T A R G

2-gi O k r ę g o w y U rzą d B u d o w n ic tw a w Lublinie, ulica S zp italn a N r . 12, ogłasza nieograniczony p rz e ta rg o fe rto w y na roboty budow lane: i) Remont w o d o c iąg ó w na terenie ko szar 7 pp. Legj. i 2-go O k ręg o w ego S z p ita la W o js k o w e g o w Chełmie, 2) Remont budynku N r . i5 w O bozie Zachodnim w L u b ­ linie, 3) C z ę ś c io w y remont gmachu D. O . K. II w Lublinie, ą) Remont w budynku N r. 62 O bóz Zachodni w Lublinie — w terminie s k ła d a n ia ofert do dnia 2Ó-go lipca b. r. godzina 10-rano. O f e r t y należy s k ła d a ć w 2-ch z a la k o w a n y c h kopertach z uwidocznieniem na zewnętrznej kopercie n a z w y robót, a na w e w n ę t r z ­ nej n a z w y firmy. D o o ferty należy dołąc z yć k w i t K a s y S k a r b o w e j na złożone w adjum w w yso kości 5°/0 od oferow anej sumy końcowej. Bliższych informacyj można zasięgnąć w 2-gim O k r ę g o w y m U rzęd zie B u d o ­ w n ic tw a , gdzie można otrzym ać za zwrotem kosztów druki ko szto rysow e i ofertowe, na k tó ry ch w yłączn ic n ależy s k ła d a ć oferty. P r a w o dowolnego w y b o r u oferty zastrzega się.

K ie ro w n ik 2 O k r . Urz. B u d o w n ic tw a inż. K o sko w ski, kpt.

Składnica przyborów kreślarskich i zakład wyświetlania rysunków oraz oprawy planów

ALBIN ZABORSKI W A R S Z A W A , W ID O K 22

T E L E F O N 405-09

W Y Ł Ą C Z N A S P R Z E D A Ż

p a p ie ró w św iatłoczułych, u trw a la n y c h n a sucho, jed y n ej k rajow ej w y tw ó rn i p a p ie ró w św iatło czu ły ch „O Z A L ID “

wlaie. OTTON S Ö D E R S T R Ö M , Łódź

G EN E R A L N E P R Z E D S T A W IC IE L S T W O m a s z y n do w y św ie tla n ia i u tr w a la n ia ry su n k ó w o ra z p lan ó w w szechśw iatow ej fa b ry k i

R. R E I S S W L E I R E N W E R D A

K A T A L O G I , CENNIKI, P R Ó B K I O R A Z D E M O N S T R A C J E M A S Z Y N W RU CH U S Ą N A K A Ż D E Ż Ą D A N I E

TERRAZYT

P I E R W O W Z Ó R --- [ P O L S K I E J S Z L A C H E T N E ]

I________________ W Y P R A W Y - D L A A R C H I T E K T U R Y F A S A D I W N Ę T R Z Y .

S a la R e p re z e n ta c y jn a w G łó w n y m P aw ilo n ie K olonji A k ad em ic k iej.

A rch . P ro f. K. Tołloczko.—W y p raw a „T E R R A Z Y T “ o b ro b io n a z d łu ta .

P R O SIM Y Ż Ą D A Ć WYKAZL6MO- N U M EN TA LN Y CH 1 R E P R E Z E N ­ TACYJNY CH G M A C H Ó W WY­

PRAWIONYCH „T ER R AZY T EM “

Z A K Ł A D Y PR ZEM YSŁ O W E

„ T E R R A Z Y T “

Sp. z o. o.

W W A R S Z A W I E

Biuro: Chm ielna 72.

Fabryka: W ronia 40.

Telefony: 072-14, 288-48.

B E L G IJ S K A SP Ó Ł K A A K C Y J N A

T O W A R Z Y S T W O

POŁUDNIOWO-ROSYJSKICH HUT LUSTRZANYCH

w Brukselli w BELGJI. Siedziba w POLSCE WARSZAWA, Bracka 5, m. 2.

H U T Y S Z K L A N E w ZĄ B K O W IC A C H — Tel. 11

produkują szkło okienne i półlustrzane maszynowe.

H U T Y S Z K L A N E w S Z CZ AK O W IE — Tel. 16

produkują szkło laflowe prasowane: ornamentowe i katedralne białe

i różnokolorowe; dachowe gładkie i prążkowane; siatkowe — różnych

grubości; opale białe i różnokolorowe i marbrity — idealny materjął

[na okładziny ścienne. D a c h ó w k i , c e g ł y i p o s a d z k i s z k l a n e .

F I R M A y ~ r T T 'f ^ 1 F I R M A

E G Z Y ST U JE | \

V'|

ⁿ

n

¹

i

¹

Lr

^{C l} EG ZY STU JE

OD 19 0 8 R. 1 * - ^ * ^ ^ ^ ^ ^ ^ OD 19 0 8 R.

BIURO I N S T A L A C Y J N E ELEK TRO TECHNICZNE

BUDOW A ELEKTROWNI. INSTALACJA ŚW IATŁA, SIŁY, TELEFONÓW, ZEGARÓW, ODGROMNIKÓW I T . 1).

S P E C J A L N Y D Z I A Ł R A D J O.

W arszaw a, M arszałkowska 71. Tel. 8-67-52, 8-97-93.

W A P N O 1 , Kieleckie CEMENT

F o i t T L A M I Z K I

„ K a d z i e l n i » “ I „ .łn w o r z n la “

r i T . i r itunouLA\.\ P A P Ę i S M O L I]

'

i O G N IO T R W A Ł A

G IP S

w s z e l k i e

T c n a k o l ę , T r z c in ę P O S A D Z K I wizELKLE Ż E L A Z O

o r a z IN N E M A T E IM A Ł Y B U D O W L A N E d o s t a r c z a j u z w ła s n y c h s k ła d ó w lu b w a y o n o w o z f a b r y k r e p r e z e n t o w a n y c h

Inż. St. Maruszewski i S =

W a r Q 7 i ) u / a z a r z ą d : iioża 3», teł. 753-23

TB

d l J i d W d SKŁADY: Puławska 20, tel. 1(77-23

T E C H N I C U M

^biurb

^°

^udro

^{z^ o w o -}

Inż. S tanisław CED RO ŃSK I

T O M A S Z Ó W M A Z. ul. A ntoniego 1 tel. 1(>1

T. R. R.

T O W A R Z Y S T W O R O B Ó T B U D O W L A N Y C H

Inź. Bogusław L E N C K I i S-ka

W A R S Z A W A , u l. M i o d o w a 2 1 l e i . 6 6 4 - 1 1

Inż. ZYGMUNT JADA j S-ka

Sp. z o. o.

PO SA D ZK I JEDNOLITE

WG. LICENCJI

T h e L1NOTOL Co. Ltd.

w A A R H U S

SZTUCZNE MARMURY W YROBY Z LASTRICO

„LEGNOL“

W A R S Z A W A Traugutta 2.

Tel. 601-84 i 603-84.

'

K A Z I M IE R Z T O Ł Ł O C Z K O W arszaw a, 12 listopada 1928 r.

IN Ź . A R C H IT E K T W arszawa, M yśliw iecka 14

Z p r z y j e m n o ś c i ą k o ­ m u n i k u j ę W P a n o m , ż e p o ­ k r y c i e „ T R O C A L E M ” t a ­ r a s ó w d o m u A k a d e m i c ­ k i e g o p r z y u l . G r ó j e c ­ k i e j , w y k o n a n e p r z e z F i r m ę W P a n ó w , w y p a d ł o

z n a k o m i c i e .

S o l i d n o ś ć w y k o n a n i a i j a k o ś ć m a t e r j a ł u , p o ­ z w a l a j ą r o k o w a ć n a d z i e ­ j ę , ż e p o k r y c i e p r z e ­ t r w a d o s k o n a l e , p o m i m o p r z y k r y c h w a r u n k ó w n a ­ s z e g o k l i m a t u .

Z p o w a ż a n i e m

(—) K. Tolłoczko

IV

Adresy nadesłane w czasie druku.

_«7

B u d ow lan e P r z e d się b io r stw a i M a terja ły

^{G dynia}

J. G O Ź D Z IE W SK I—

A R C H IT E K T

G dynia ul. Portowa

Projekt — Kierownictwo — Budowa

T o ru ń

Przedsiębiorstwo R obót Inżynieryjno - Budowlanych A N T O N I JA W O R S K I — Budowniczy Fabryka W yrobów Drzewnych i Stolarnia Budowlana

T oruń, ul. Prom enada 8 T el. (150 i 2150

In stalacy jn o - T e c h n ic z n e B iu r a

C en traln e O g rz e w a n ie i W odociągi

^{G dynia}

P r z e d s i ę b i o r s t w o I n s t a l a c y j n e

Inż. I G N A C Y T E S Z N E R

Gdynia,

ul.

Lipowa, willa „N ałęcz” Telefon 050 i 2150

T oruń

J A N R Ó Ż A Ń S K I

Zakłady U rządzeń Zdrowotnych T oruń, ul, Słowackiego 2G. Telefon 204

L i n o t o 1

^{W arszawa}

Ini. Z Y G M U N T Ł A D A i S-ka

Sp. z o. o.

PO SA D ZK I JE D N O L IT E wg. licencji T h e L IN O T O L Co Ltd.

w A A R H U S

SZ T U C Z N E M A R M U R Y W Y RO BY z LA STR IC O

„L E G N O L "

W arszawa, ul. T raugutta 2. Telefon 1 - 8 4 i 3 -S 4 . Konto P. K. O . N r. 20.810.

O d g ło s z e n ie p r z e t a r g u

IX Okręgowy Urząd Bud. w Brześciu n/B.

zwraca uwagę na ogłoszony w Monitorze Polskim Nr. 165 z dnia 2i/V II b. r. przetarg na remont bud. Nr. 127 w koszarach 20 p. a. p. w Prużanie i budowę magazynu w Łunińcu. Przetarg odbędzie się 3 1 .VII i 1 .VIII b. r.

P. o. Kier. O kr. U rz. Bud. N r. 0 Kpt. K A R W A T

Brześć n/B., dn. 16/VII.1931 r.

„ W E M A '

D A C H Ó W SZKLA NY CH

SP. Z O C R . O D P .

R U D A ŚLĄ SK A D a c h y sz k la n e bezk ito w e

— trwałość — wodoszczelność. —

S zy n y K otw ow e

w puszczane w belki stropow e żelbeto­

we celem dowolnego zawieszania pędni, m aszyn i t. p.

K rató w k i

— na chodniki, wycieraczki i t. p. —

L istw y W ęgłowe

z ocynkowanej, dziurkowanej blachy, ochraniające narożniki od obijania.

Z A S T Ę P S T W A : Główne w W arszawie Mazowiecka 11 m. 1 0 , tel. 203-06 i 232-98

In ż. W. S Z A L K O W S K I Poznań, T arnów , K ról. H uta, Gdańsk.

P R Z E T A R G

Szefostw o B u d o w n ic tw a W y b r z e ż a M orskiego ogłasza niniejszem p rzetarg nieograniczony na w y ­ konanie 240.000 m3 robót cze rp a ln y ch i około 100 m. b, n abrzeża w porcie wojennym.

W a r u n k i przetargu i ślepe ko sz to ry sy mogą zainteresowani otrzym ać za zw rotem ko sztó w w S z e ­ fostwie B u d o w n ic tw a W y b r z e ż a M orskiego G d y n i a 3 — O k s y w i e , gdzie jednocześnie b ę d ą udzielone informacje.

D o o ferty należy s k ła d a ć w adjum w w yso k o śc i 3°/0 oferowanej sumy.

Term in s k ła d a n ia ofert w Szefostw ie B u d o w n ic t w a W y b r z e ż a M orskiego u p ły w a dnia 3i lipca o godzinie 10, poczem o godz. i o . i5 nastąpi o tw a rcie ofert.

S z e f B u d o w n ic tw a W y b r z e ż a M orskiego inż. Z. H oryd, kpi.

P R Z E T A R G

Szefostw o B u d o w n ic tw a W y b r z e ż a M orskiego ogłasza niniejszem p rz e ta rg nieograniczony na w y ­ konanie 760 m. b. falochronu dla basenu na H elu na sk rzy n iac h żelazobetonowych.

O ferenci mogą nadesłać ko sz to rysy i p r o je k t y falochronu innej konstrukcji, odpow iednie dla miej­

scow ych w a r u n k ó w dna morskiego.

W A r u n k i p rzetargu i ślepe k o szto rysy mogą zain teresow an i otrzym ać za zw rotem kosztów w S z e ­ fostwie B u d o w n ic t w a W y b r z e ż a M o rsk ie go G d y n i a 3 — O k s y w i e , gdzie jednocześnie b ęd ą udzielane informacje.

D o o le rty należy złożyć w ad ju m w w y so k ó ści 3°/0 oferow anej sumy.

Term in sk ła d a n ia ofert w S zefostw ie B u d o w n ic tw a W^ybrzeża M orskiego do dnia 1 sierpnia b. r.

godzina 10, poczem o godzinie 1 0 . 15 n astąp i o tw a r c ie ofert.

Szef Budownictwa W^ybrzeża Morskiego.

inż. Z. H o ryd, kpi.

Sp r a w o z d a n ie r a c h u n k o w e S p ó ł d z i e ln i W ydaw niczej Architektów P o lsk ic h

B i la n s Z a m k n i ę c i a n a d z . 31/12 1 9 3 0 r.

S t a n c z y n n y

1. K asa — posiadam y gotów ką . . . 2. O dbiorcy — salda na dz. 31/12-31 r.

3. D łużnicy — ..

4. W y d aw n ictw o —pozostałość p a p ie ru w /g w ykazu . . . . Zł. 417.50 p ozostałość zeszytów

„ A rch itek t, i B udow n."

na sk ład zie i w k o m i­

sie w /g spisu . . . Zł. 34 388.—

5. R uchom ości — w arto ść w /g sp isu .

Zł. 23.93 46.707.78 9.717.96

1. W ie rz y c ie le —sald a na dz. 31/12-30 r.

2. A k c e p ty ■ ...

3. O d b io rcy „ ,, ,, „ 4. U działy — posiadam y udziałów . . 5. F u n d u sz Z asobow y — p rz e la n ie n a d ­ w yżki b i l a n s o w e j ...

34.805.50 13.312.28

S t r a t y i Z y s k i.

S t r a t y

1. W y d a w n i c t w a ...

2. R uchom ości—am o rty zacja . . . 3. Fundusz Z aso b o w y — p r zelanie nadw yżki b i l a n s o w e j ...

Zł. 11.005.88 2.885.47

256.12 Zł. 14 147.47

1. S u b w en cje . . . 2. Z w roty za klisze 3. K o lp o rtaż . . .

S t a n b i e r n y

37.505.51 35.447.60 2.558.72 28.799.50

256.12

Zł. 104.567.45

Z y s k i

Zł. 8.000.00 4.263.36 1.884.11

14.147.47

Biura architektoniczne — przedsiębiorstw a budow lane i techniczne—

wszelkie przedsiębiorstwa, których d z i a ł a l n o ś ć z w i ą z a n a j e s t z budow nictw em

wiedzą, że ogłoszenie w miesięczniku

„ A R C H I T E K T U R A

i

B U D O W N I C T W O “

D O C I E R A W S Z Ę D Z I E

informuje o wszystkiem

A R C H I T E K T U R A i B U D O W N I C T W O “

jest dla każdej firmy

największą rękojmią P O W O D Z E N I A

„ A R C H I T E K T U R A i B U D O W N I C T W O »

w ciągu sw ej 7-letniej egzystencji uzyskała niebywałą dotąd

p o c z y tn o ś ć i r o z p o w s z e c h n ie n ie w kołach fachowych.

JE ST JESZCZE DO N A B Y C IA

N A O K R E S

1930 — 31 R.

N O W Y

K A L E N D A R Z

TECHNICZNO B U D O W L A N Y

P O D N A C Z E L N Ą RED A KCJĄ

inż. arch. M IECZYSŁAW A POPIELA i inż. arch. HENRYKA WĄSOWICZA

W Y D A W N IC T W A ROK C ZW A R TY

W Y D A W N IC T W O M IE S IĘ C Z N IK A „ A R C H I T E K T U R A i B U D O W N I C T W O “ , W A R SZ A W A , W S P Ó L N A 40. T E L E F O N 752-87. K O N T O C Z E K O W E P. K. O . 11020.

Treść Kalendarza Teehniezno-Budowlanecjo na okres 10JO — 31 r.

C a le n d a r iu m od 1 lipca 1929 r. do 1 lipca 1930 r. . . 1— 14 M ia ry i w a g i ... 22—49

Systemy: metryczny, polski, rosyjski, pruski, austro.

węgierski i angielski; tablice zamiany m iar różnych systemów.

T a b lic e m a t e m a t y c z n e ... 52—Ii2 Potęgi, pierwiastki, logarytmy; okręgi i powierzchnie kól przy n od 0 do 1000; Potęgi liczb od 1000— 1150;

wartości q, g, e; wartości funkcyj trygonometrycznych;

długości luku, strzałki, cięciwy i powierzchni odcinka koło­

wego o r = l .

F i z y k a ... 04—220 Dane ogólne:

Dynamika bryl materjalnych, własności powietrza, cięż­

kości właściwe, niektóre dane z teorji ciepła, jednostki elek­

tryczne ... 04— 70 In s ta la c je c e n tr a ln e g o o g rz e w a n ia w odnego:

obliczenia wstępne, tablice spólczyników, tablice grzej­

ników, kotłów, ru r czarnych i ż e l a z n y c h ...71—80 W odociągi i k a n a liz a c je :

Przepisy M . R. P ., magistratu m . Warszawy, projekt przepisów m. W arszawy. Przyrządy wodociągowo-kanaliza­

cyjne: tablice ru r wodociągowych, zmywaków, zlewów, wanien, misek klozetow ych... 87— 129 G az:

urządzenia gazowe, przepisy, urządzenia wewnętrzne, tablice wymiarów rur stalowych gwintowanych, gazomierze,

regulatory, użytkowanie g a z u ... 131-—147 In s ta la c je e le k try c z n e :

Przepisy Państw. Rady Elektrycznej, M agistratu m .W a r­

szawy, przepisy o dźwigach w m . st. W arszawie, praktycz­

ne wskazówki przy projektowaniu dźwigów i szybów dźw i­

gowych ... 149— 220 S ta ty k a :

O bliczanie statycznych konstrukcyj żelazo-betonowych 221—24.3 Tablice do obliczeń konstrukcyj żelazo-betonowych:

do określania przekrojów płyt i belek żelbetowych; wzory Geyera; do obliczenia żelbetowych slupów; żelazo okrągłe;

tablice belek ciągłych wieloprzęsłowych; dwuprzęsłowych

trzyprzęslowych, czteroprzęstowych i pięcioprzęsłowych. . 244—202 Tablice do obliczeń statycznych... 203—277 M a te rja ly b u d o w l a n e ...281—314

Cegła, wapno, cement norm alny portlandzki; cement

g l i n o w y ... 281—285 Żelazo-ksztaltowniki: kątowniki, teowniki, dwuteowniki,

ceowniki, zetowniki, żelazo okienne, sztachetowe, pół­

okrągłe, kwadratowe i okrągłe, płaskie; blacha cynkowa, żelazna dachowa, żelazna ocynkowana, żeberkowa, płytko

falista; siatka jednolita; śruby, nity, gw oździe... 280— r.04

Drzewo: wykaz wymiarów, okna futrynowe o skrzy­

dłach małych, średnich, dużych, okna typów IV i VIII,

t r ó j d z i e l n e ... 305—311 M aterjaly pomocnicze: terrakota, glazura ścienna, kafle,

piece, materjaly z a s t ę p c z e ... 312—314 P rz e p is y M . R. P ... 310—387

Wyciąg z „Prawa budowlanego i zabudowania osiedli"

Rozporządzenie o sporządzaniu i zatwierdzaniu planów.

Przepisy dotyczące obliczeń statycznych w budownictwie.

U prawnienia budowlane.

N o rm y w y n a g ro d z e ń z a p ra c e a r c h ite k to n ic z n e . . . 389—411 N orm y wynagrodzenia za prace arch. przyjęte przez

D .A . P.; norm y wynagrodzenia za prace z dziedziny bud.

miast (Tow. U rb. Polsk.); tabele honorarjum M . R. P.

za opracowanie projektów i kosztorysów instalacyj ogrze­

wania centralnego w zależności od kubatury budynku, oraz za sporządzanie proj. i koszt, instalacyj wodociągowo-kana­

lizacyjnych i instalacyj elektrycznych; normy wynagrodze­

nia M agistratu m. st. W arszawy za prace architektoniczne.

D a c h y p ł a s k i e ... 414— 121 W arunki, ustroje dachów płaskich, izolacje wodo­

szczelne, materjały izolacyjne dodawane do betonu lub zaprawy, odwodnienie, przykłady ustrojów'.

U sta w a w p rz e d m io c ie ty tu łu in ż y n ie r a . . . . 4 2 3 —444 O rg a n iz a c ja w ład z M. R. P ...420—437 M iejsk ie w ład ze b u d o w la n e W arszaw y , B iałego

sto k u , B rz e śc ia n /B u g ie m , G d y n i, K atow ic, K rak o w a L u b lin a , Lw ow a, Ł odzi, Ł u ck a, P o z n a n ia , S tan isław o w a, T a rn o p o la , T o ru n ia , W iln a...

Z rz e sz e n ia a rc h ite k tó w w W arszaw ie, G d y n i, K ra kow ie Lwowie, n a Ś ląsk u , n a P o m o rz u , w P o z n a n iu

T a b lic e r u r ż e l i w n y c h ...

W ykaz f i r m w ed łu g b r a n ż ...

Całość zawiera ok. 530 str. tekstu nonparelowego (najmniejsze czcionki), w tern około 140 całostronicowych tablic liczbowych i 300 ilustracyj.

C e n a z a to m wytwornie oprawiony w płótno 15 zł.

Ś m ie m y m ie ć n a d z ie ję , iż n a k ła d p ra c y , ja k i p rz e d s ta w ia o b e c n y „ K a le n d a rz T e c h n ic z n o -B u d o w la n y “ , b ę d z ie p rz e z św iat te c h n ic z n y p rz y ję ty z życzliw ością i p o p a rc ie m , k tó re u m o ż li­

w ią d alsze d o sk o n a le n ie naszeg o w y d aw n ictw a.

Zamówienia kierować:

„A dm inistracja Kalendarza Techniczno-Budow lanego“

W arszawa, ul. W spólna 40.

Cena egz. z przesyłką za zaliczeniem zł. 15.

438— 452 401— 473 470— 485 487—545

P R A K T Y C Z N E W S K A Z Ó W K I W Y K O N Y W A N I A

I Z O L A C J I i U S Z C Z E L N I E Ń

gg M UIRÓW , F U N D A M E N T Ó W , P O D Ł Ó G , H T A R A S Ó W , D A C H Ó W , Z B E O R H m Ó W

M i W S Z E IL fiO E G O R O D Z A J U B U D O W O

BETONOW YCH, [MUROWANYCH, Ż E L A Z N Y C H I DREW NIANYCH PRZ Y POMOCY

M A T E R I A Ł Ó W I Z O L A C Y J N Y C H K R A J O W E G O W Y R O B U

W O D O C H R O N i M S Z C Z E L N I T

ź£®wS®ifsl sscse^ółffiwy ilwslrowams? psr-osjseBŁi B E Z P Ł A T N I E W Y S Y Ł A N Y

G A L IC Y J S K IE , T O W A R Z Y S T W O N A F T O W E OKA2 © © © zia ły w

W a t r - s s a w i ® , IPoss& sum iąa, K a t o w i “

G

^{A ¥ ¥ ^ ~ v ¥ A} T 'U U Ó W cacfrs, ESffalttow i®, W aSsaJe, JM®“

jT \ .

JLv

^A

J

^{S . A .} S ym stoffito, Gspaadlsaącazaa» B r a e ś =

_ — — ~ — - U l . K O Ś C I U S Z K I 8 <caaa a asasayclhi smaasttacfra B z e c s .I P .

USUSf i A WI L GOĆ , NA D Z I E S I Ą T K I LAT K O N S E R W U J E

ś\ r t E T i e<^yne» długotrwałe, elastyczne,

I BI In B IB niepalne materjały izolacyjne.

Odporne na działania kwasów

■ K H 3aaattU!jii,.*itfivrnw * a t k a lji,

H Do izolacji: mostów — murów — kanalizacji — f|| dachów — tarasów — jezdni;

n do konserwacji: żelaza—drzewa—cegły—betonu;

9

do osuszania: piwnic i zawilgoconych budowli

J c n e r a ln a R e p re z e n ta c ja n a P o ls k ę i w , M. G d a ń sk

Biuro T ec h n ic zn e STANKIEWICZ i NOWAK, In ży n iero w ie

S p ó łk a z ogr. od p . W a rs z a w a , Ż elazn a 38, tel. 304-88.

R e p rezen tacje:

na G ó rn y Śląsk, Z agłębie D ąbrow skie i C h rzan o w sk ie F -m a H a n d e l i P rz e m y śl K rajo w y „ H A P E K A “ K ato w ice, ul. S te lm a c h a 17, te le fo n 1-51;

na w ojew ództw o L w ow skie:

in ż. D unin i Z ieliń sk i, L w ów , p la c B e rn a rd y ń s k i 10;

na C zęstochow ę:

b u d o w n . F. E b e rt, ul. K o ściu szk i 24.

Izo lacje c ie p ln e k o tłó w i p rzew o d ó w p a ro w y c h . P ro sim y ż ą d a ć p ro s p e k tó w .

N a ż ą d a n ie sk ła d a m y b e z p ła tn e k o sz to ry sy .

■

U W A G A : P o s z u k iw a n e są firm y w z g lę d n ie oso b y , o d p o ­ w ie d z ia ln e m a ją tk o w o , do o b ję c ia p rz e d s ta w ic ie ls tw na p o z o sta łe w o je w ó d z tw a . a

„ S O W P O L T O R G W W A R S Z A W I E “

G E N E R A L N E P R Z E D S T A W I C I E L S T W O

T O W A R Z Y S T W A A K C Y JN E G O

„ S O W P O L T O R G w M O S K W I E "

S p ó łk a z o g ran iczo n ą o d p o w ied zia ln o ścią

W A R S Z A W A , Ś-TO KRZYSKA 27, T E L E F O N 265-90

D o s t a r c z a :

Uralski magnezyt kaustyczny Chlorek magnezu

Talk

Do podłóg ksylolitowyeh i t. p.

P h o to p l a t.

1. A rc h . K a z im ie rz T ołioczko (W arszaw a). K o m p lek s b u d y n k ó w K olonji A k a d e m ic k ie j od p la c u N aru to w icza.

K O L O N JA AKADEMICKA W W ARSZA W IE

W r. 1922 2 inicjatywy prezydenta m. Warszawy Antoniego Jabłońskiego, inż. Rechowicza oraz grupy młodzieży, zajmującej stanowisko w życiu akade- mickiem, powstała myśl wybudowania gmachu, któ­

ryby zaspokoił potrzeby mieszkaniowe i kulturalne ogromnych rzesz akademickich. Wykonanie pro­

jektu powierzono arch. Kazimierzowi Tołłoczce.

Projekt pierwotny (rys. 4) przewidywał zabudowa­

nie o wiele większego terenu domami najwyżej 3-piętrowemi wśród licznych boisk i zieleni. Potrzeby określono na 5 000 mieszkańców.

Podstawy finansowe kolonji polegały na uchwale Sejmu, znoszącej czesne, a ustanawiającej natomiast wpłaty na fundusz mieszkaniowy dla pp. profe­

sorów i studentów. Wpływy z tego funduszu, okre­

ślone na 500 000 zł. rocznie, umożliwiły zaciągnięcie pożyczki, amortyzowanej z wpływów tego funduszu.

Po wybudowaniu pierwszych dwóch pawilonów 3 piętrowych, teren, przyznany kolonji, uległ okrojeniu i chcąc pcmieścić choćby 3 000 studentów, należało wyrzec się myśli o zabudowaniu luźnem, czego wyni­

kiem było zaprojektowanie przez arch. K. Tołioczko pawilonu głównego o 9-ciu kondygn. Obok miesz­

kań w gmachu głównym znalazły się pomieszczenia o charakterze ogólnym: sportowym i kulturalnym.

Budowę bocznych pawilonów ukończono w r. 1925, zaś gmachu głównego w 1930 r.

Na tern narazie zakończono pierwszą fazę budowy kolonji akademickiej. W obecnym stanie kolonja daje pomieszczenie dla 1 700 mieszkańców. Budowa dalszych 3-ch pawilonów pozostawiona jest jako rezerwa na przyszłość. Pomiędzy pawilonami znaj­

dują się boiska sportowe i zieleńce.

Pawilony boczne, jako niższe, są wykonane zasad­

niczo z muru (tylko stropy żelbetowe), zaś gmach główny na szkielecie żelbetowym, z wypełnie­

niami z cegły.

Dla obsłużenia mieszkańców kolonji funkcjonują następujące zakłady: kuchnia na 2 500 osób, świetnie urządzona i prosperująca pralnia mechaniczna, obsłu­

gująca potrzeby wszystkich mieszkańców w kolonji, zakład kąpielowy, połączony z pływalnią sportową (obsługujący oprócz mieszkańców domu towarzy­

stwa sportowe i gości)..

O wielkości tych urządzeń może świadczyć choćby to, że siła elektryczna, użyta do motorów pralnia- nych, kuchennych, wodnych, wentylacji i wind, równa się żużyciu prądu przez sporą fabrykę. Pralnia, zaopatrzona we wszystkie nowoczesne maszyny, jest wielkim zakładem mechanicznym.

Sala gimnastyczna jest zarazem centrum wycho­

wania fizycznego akademików. Sala reprezentacyjna

służy na zjazdy, odczyty i wykłady. Bardzo udatnie

W id o k k o lo n ji z w ieży k o ścio ła św . Jak ó b a.

P la n s y tu a c y jn y k o lo n ji.

K re sk a tłu s ta - b u d o w le w z n iesio n e . 1 :2400.

P ie rw o tn y p ro je k t z a ło ż e n ia k o lo n ji z r . 1922.

2—4. A rch. K azim ierz Tołloczko (W arszawa). Kolonja A kadem icka w W arszaw ie.

W idok k o lo n ji od p la c u N a ru to w ic z a . F o t. P h o to p l a t.

W y p raw y „ T E R R A Z Y T44 d o s ta r c z y ła f - m a „ T e r r a z y t4*

(W arszaw a). C o n co — iz o la c ja dachów ', ła z ie n e k i p ły w a ln i — d o s ta r c z y ła f - m a „ S ta n k ie w ic z i N o ­ w ak, in ż.44 (W a rsza w a ). K ry c ie d a c h ó w i ta ra s ó w

„ T r o c a lc m44 w yk. f - m a „ F e lz y ty n i T r o c a l44 (W -w a).

P o d w ó rz e w e w n ę tr z n e (o b e c n ie z u r z ą d z o n e m i p l a ­ c a m i te n is o w e m i).

5 — 6. A rch. K azim ierz Tołioczko (W arszawa). Kolonja^A kadem icka w W arszaw ie.

I __ __ I

W idok p a w ilo n u b o czn eg o o d s tro n y d z ie d z iń c a .

P a w ilo n b o c zn y K o lo n ji A k a d em ick ie j o d u l. U n iw e rsy te c k ie j.

7 — 9. A rch. K azim ierz Tolłoczko (W arszawa). Paw ilon boczny Kolonji A kadem ickiej w W arszaw ie.

R z u t ty p o w eg o p ię tr a p a w ilo n u b o c zn eg o .

Z p ra w e j ] s tr o n y ^ w id z im y u k o ń c z o n y w r . 1925 je d e n z p a w ilo n ó w b o c z n y c h .

F r a g m e n t y z b u d o w y .

10—13. F a z y b u d o w y G m a c h u G łów nego K olonji A k a d e m ic k ie j w W arszaw ie.

wypadło otynkowanie ścian sali reprezentacyjnej terrazytem, którego matowa i spokojna powierzchnia niemało się przyczyniła do uszlachetnienia charak­

teru wnętrza sali. Prócz tego w gmachu głównym na I-em piętrze znalazły pomieszczenie biura całego szeregu stowarzyszeń akademickich.

Pokoje mieszkalne ustalono 3 typów, przy nastę- pującem wyliczeniu: pokój 1 -osobowy — 9 m2 pod­

łogi, pokoje 2-osobowe — 12 n r podłogi, pokoje zbiorowe przy zasadzie po 5 n r podłogi na osobę, z podziałami na boksy indywidualne, z których każdy mieści tylko łóżko, szafę ścienną, szafę na książki i stolik nocny, zaś stół do nauki wspólnej umieszczony na środku pokoju. Każdy pokój obej­

muje oprócz powierzchni mieszkalnej przedpokoik z szafą ścienną i schowkiem na walizki, oraz umy­

walnię i wodę bieżącą.

Przy pokryciu gmachu głównego dachem płaskim, wykonano znaczną ilość tarasów (ok. 2 500 m2), służących dla kąpieli słonecznych i odpoczynku.

O p is głó w n eg o p a w ilo n u a k a d em ick ieg o . Pawilon gł. jest budynkiem o 3 592,50 mJ powierz­

chni zabudowanej, składającym się z suteren, parteru oraz 8 pięter i tarasu, obejmuje 13 475,50 mH pod­

ziemi i 88 370 m2 budynku ponad suterenami, razem 101 845,50 m3 przestrzeni obmurowanej.

Konstrukcja budynku: szkielet żelbetowy, wypeł­

niony pustą cegłą. Pokrycie tarasu żelbetowe, kryte

„Troculem” .

Komunikacja pionowa, 6 klatek schodowych, z któ­

rych 4 sięgają 4 piętra włącznie, a 2 dochodzą do samego strychu; prócz schodów przewidziano 8 wind, skupionych w dwóch grupach po 4. W każdej grupie 2 windy normalne, 1 pośpieszna zatrzymu­

jąca się od 4 piętra i 1 służbowa.

Komunikacja pozioma. Wejście główne od placu wewnątrz kolonji i drugie od ul. Mochnackiego, oraz 2 boczne z bram, prócz tego dostępy z zewnątrz do kuchni, pralni i kotłowni. Korytarz wewn. sze­

rokości 2,50 z dostępem światła bezpośrednim.

Z a b ija n ie ż e lb e to w y c h p a li S te r n a . Z a k ła d a n ie ław . B u d o w a s z k ie le tu .

F r a g m e n t h a llu .

In s ta la c je e le k try c z n e ś w ia tła , siły , te le fo n ó w , z e g a ró w , s y g ­ n a liz a c ji i o d g ro m n ik ó w w yk. f - m a „ K iih n i S - k a “ ( W a rs z a ­ w a ). Ś w ieczn ik i i w sz y stk ie o p ra w y o św ietlen io w e o r a z 1000 l a m p s ta lo w y c h do p o szc z eg ó ln y ch p o k o i w yk. f - m a „A . M a r ­ c in ia k “ s. a. (W a rsza w a ).

K o tło w n ia .

F r y z je r n i a , S a la A . Z. S . S a le .

14— 15. A rc h . K a z im ie rz T ołloczko (W arszaw a). R z u t p o d z ie m i G ł. G m a c h u K olonji A k a d e m ic k ie j w W a rsz a w ie . 1 :5 0 0 .

K u c h n ia . P r a l n i a .

W an n y . P ły w a ln ia (w g łę b i).

N a try s k i.

R o z b ie r a ln ia .

P o k o je m ie s z k a ln e .

J a d a ln ia

S a la r e p r e ­ z e n ta c y jn a (w g łę b i).

l6 — 17. A rch.

F r a g m e n t h a llu

P o k o je m ie s z k a ln e .

S a la k lu b o w a .

K azim ierz Tołłoczko (W arszawa). G łów ny G m ach Kolonji A kadem ickiej w W arszaw ie.

R z u t p a r t e r u 1 :500.

In sta la cje.

1. Centralne ogrzewanie wodne.

2. Kanalizacja z doprowadzeniem wody zimnej do każdego pokoju, oprócz tego na każdem piętrze dwie grupy po 4 natryski i umywalki z wodą gorącą i zimną.

3. Wentylacja: wszystkie sale, korytarze, oraz więk­

szość pokoi mieszkalnych objęta jest systemem wentylacji wyciągowej, zapomocą grupy wentyla­

torów elektrycznych, umieszczonych na poddaszu.

4. Każde piętro posiada odkurzacz oraz urządzenie hermetyczne do usuwania śmieci.

5. Gaz w pokoju służbowym na każdem piętrze.

6. Instalacja elektryczna do światła i siły.

7. Kuchnia na gazie obliczona na maksymalne ob­

ciążenie 2 500 stołowników z urządzeniami mecha­

nicznemu

8. Pralnia Centralna instalowana na gazie i popęd elektryczny.

9. Zakład kąpielowy o 26 natryskach i 12 wannach z basenem do pływania 2o X 6 mtr.

O g ó łem b u d yn ek ob ejm u je:

1. 420 pokoi jednoosobowych, każdy przeciętnie o powierzchni 9,10 m2 wraz z umywalką, przed­

pokojem i szafą ścienną 11,95 m~, zaś powietrza 37.5° m 3-

2. 205 pokoi dwuosobowych, każdy przeciętnie o pow. 14,50 m2 z przedpokojem, szafką i umywalką 17,90 m2, czyli na osobę 8,95 m2, powietrza 28,20 m3.

3. 34 pokoi kilkuosobowych na 178 osób tak, że

1— 3 E - H

H h

•— a

e

-

h

1— 3 b

1 - 3 E —1 1 ^- 6 ^{I E-}

1 — H u“~ * 1--- u f i - 1

1— rł r 7 ^...{ 1--- n &— *

Ł— 1 E— l

1 — 1

E— 1

1--- H H--- 1 1--- H B--- 1

1 E —1 1 - 9 E —1

1--- H H--- 1 1--- H H--- 1

ł—

h -H -

1 1 i— a E - H

H— 1

18. A rch. K a zim ierz T ołłoczko (W -wa). R zut typow ego p iętra m ieszkalnego Główn. G m . Kolonji Ak. w W arszaw ie. 1:500.

i

w

ri 1 |e p — * i i} ’

i

1 1 ..

i t :” ' i E

i— •

Bji

T T l

Dlii

a — ni fil ii mT J

« -

tntnl T - ł

W E " i s ffl E 1 0 I I I i m

di

iii 0 S t a

e

'0

e

ta ta 0 ni m 0

i-

V

□ m . ^cd m

^{i -}

Q 03 CD Ul

^1-

o h o

;

t

-1 ■ ■ ■ ^ 1 . 0

TT p p T I J [Dj e

01

OJ Q] r a i ł

0 CD (D ED.

JUBJłJL

0 m E Dl

O B

1 3

' i J[D

H

1

B [

GJ

P r z e k ró j p o p rz e c z n y (p r z e z p ły w a ln ię )

O

Ir

. ;... ,

■ TT I

1 'ib ■

TUO !

.

j_: ■'*

JE E E CU' 01' [D l

S . 03 l i 03 ffi OJ Ł « ^ 7 ^ . . . . i 3 0 D l m . CD ED 01 01

Hi Ii 01 ffi F f f l 1 ffl [0

03

01 OJ - ł H ; J g

03

iULiL#JS BŁ JH.. 03 k g L J -0]

¡E E 0 E S! E to E E ffl E E Ol!

I iii E E E E to 1 ffl E E E ;!!

E E E E E ■ E 0j E ta E, E E E

l

%-

I

-

I

• r —i -

L i : L J |

O j

J

J 1. • i

* | J. • ji

ra ¿w a E E B E fl]

b

L j □ a i i i ii I

m i

I L M J H J J

Ł-

A

n 4

li s;

! i!

^{i - r -}

T T

T 1

^{t t t}

T m - r * T

--- -

~~*T

n r

.

tTfi ł n

i

-4

f

P r z e k r ó j p o d łu ż n y .

19—20, A rch. K azim ierz T olłoczko (W arszawa). P rzekroje Głównego G m achu Kolonji A kadem ickiej w W arszaw ie. 1 :500.

21—22. A rch . K a z im ie rz T ołłoczko (W arszaw a).

G m a c h G łów ny K olonji A k a d e m , w W arszaw ie.

T a r a s n a IV -cm p ię trz e .

T a r a s głów ny.

T a r a s iz o lo w a n y „ T r o c a lc m " , d o s ta r c z o n y m p rz e z f i r m ę

„ F c lz y ty n i T r o c a l“ (W a rsza w a ). C o n c o —iz o la c ja d a c h o w a — d o s ta r c z y ła f- m a ,,S ta n k ie w ic z i N o w ak “ (W a rsza w a ).

na każdą osobę przypada przeciętnie 6,85 m2, a powietrza 21,60 m'1.

4. Zakład kąpielowy z rozbieralniami, salami wy­

poczynkowemu, fryzjernią i połączeniem z salą gimnastyczną, ióubikacyj różnej wielkości o ogólnej pow. 1,230 m2.

5. Kuchnia z kredensami, spiżarniami, ubikacje pomocnicze i t. p. 15 ubikacyj, ogólna pow. 467,50 nr.

6. Pralnia, suszarnia, prasowalnia, skład bielizny i t. p. 10 pokoi, pow. 352 m2.

7. Kotłownia, składy opału, warsztaty i t. p.

9 pokoi 429 m2 oraz silos na węgiel o pojemności 800 m'\

8. Westibul, szatnie, portjernia, Zarząd domu i restauracje, część służby— 15 pokoi 471 m3.

9. Sala jadalna o 2 kondygnacjach 320 m2.

10. Sala gimnastyczna o 2 kondygnacjach 355 m2.

1 1. Sala klubowa o 2 kondygnacjach 320 mr.

12. Biura Zarządu C. A. B. P. instyt. pokr. około 400 m2.

13. Sala muzyki, bibljoteka — hall około 300 m2.

Prócz pawilonu głównego kolonja obejmuje 2 pa-

wilony boczne, dawniej wybudowane, o przeznaczeniu ściśle mieszkalnem — każdy obliczony na 300 osób.

Budowę kolonji rozpoczęto w 1924 r., ukończono w 1930. Pawilon główny rozpoczęto w r. 1926.

Koszt 1 m 3 69 zł.

Konstrukcję żelbetową obliczał prof. dr. Stefan Bryła, instalacje wodne i ogrzewnicze projektował inż. E. Stankiewicz, instalacje elektryczne inż.

Straszewicz.

S. W.

„T E R R A Z Y T “ d o w y p ra w y ś c ia n d o s ta r c z y ła f - m a „ T e rra * z y t44 w W a rsz a w ie . I n s ta la c je e le k try c z n e w y k o n a ła f i r m a

„E . K iih n i S - k a44 (W a rs z a w a ). Ś w ie c zn ik i wry k o n a ła f i r m a

„A . M a r c in i a k “ (W a rsz a w a ). J a s tr y c h s k a ło d rz e w n y p o d p a r k ie ty w s a la c h r e p re z e n ta c y jn y c h i p o sad z k i k sy lo lito w c w y k o n a ła f i r m a „ E d m u n d S z m id t“ (W a rsz a w a ). P r a c e m a ­ la rs k ie w n ę trz w y k o n a ła f i r m a „ M . .S t a l s k i “ (W a rsza w a ).

23—24. A rch . K a z im ie rz T ołłoczko (W arszaw a).

S a la re p r e z e n ta c y jn a G m a c h u G łów nego K olonji A k a d e m ic k ie j w ^ W arszaw ie. B iu s t p re z . J a b ło ń ­ skiego w yk. art.-rz e ź b * Lubelski»

P r a c e m a la r s k ie w n ę trz w yk. f i r m a „ M . S ta ls k i" (W a rsza w a ).

N a try s k i p rz y p ły w a ln i.

25 26. K azim ierz Tołłoczko (W arszawa). G m ach G łówny Kolonji A kadem ickiej w W arszaw ie.

S a la g im n a s ty c z n a (k lu b o w a ).

P h o to p l a t.

S a la w a n ie n . F r a g m e n t p ły w a ln i.

27—29. A rch. K azim ierz Tołłoczko (W arszawa). G m ach G łówny Kolonji A kadem ickiej w W arszaw ie.

P ły tk i k a m io n k o w e p o d ło g o w e i ś c ie n n e g la z u ro w a n e d o s ta r c z y ła f i r m a „D zie w u lsk i i L a n g e " s. a . (W a rsz a w a ). C o n co — iz o la c ja b a se n u p ły w a ck ieg o i ła z ie n e k w y k o n a ła f i r m a „ S ta n k ie w ic z i N ow ak, in ż .- a r c h ." w W arsz a w ie . In s ta la c je e le k try c z n e w y k o n a ła f i r m a „ E . K iihn i S -k a " (W a rsz a w a ). O p ra w y o św ietlen io w e w y k o n a ła f i r m a „A . M a r c in i a k " s. a . (W a rsza w a ). W y p ra w ę „ T e r r a z y t " w yk. f - m a „ T e r r a z y t"

w W a rsz a w ie . O p a le i m a r b r i t y w y ro b u k ra jo w e g o B elg . S p . A kc. T -w o P o łu d n . R os. H u t L u s trz a n y c h w R a d o m iu (W a rsza w a ).

P ły w a ln ia . F o t. P h o to p la t.

J a s try c h sk a ło d rz c w n y p o d p a rk ie ty w y k o n a ła f - m a „ E d m u n d S z m id t* ' W a rsz a w a . P r a c e m a la rs k ie w yk. f. „M . Stalski**

W a rsz a w a .

C z y te ln ia n a II ic m p ię trz e .

F o t. P h o to p la t.

J a d a ln ia n a p a r te r z e .

30—32. A rc h . K a z im ie rz T olioczko (W arszaw a). G m a c h G łów ny K olonji A k a d e m ic k ie j w W arszaw ie.

L E O N A R D T O M A SZ E W SK I

B U D O W N IC T W O I URBANISTYKA W Z. 5. R. R.

W zm ożone zainteresowanie losami naszego sąsiada wschodniego pobudziło mnie do napisania niniejszego szkicu.

Szereg artykułów, umieszczonych w prasie polskiej, a w szczególności opublikowane wrażenia z wycieczki przemysłowców, oświetliły ogólny rozwój gospodarczy Z.S.R.R, oraz rozwój jej przemysłu. Pragnę obecnie dorzucić garstkę wiadomości, dotyczących działal­

ności w dziedzinie budownictwa i urbanistyki, a w szczególności uważam za pożyteczne zobrazować usiłowania w sprawie potanienia budownictwa mieszkaniowego. Niestety, dysponuję zbyt skąpym materjałem. O graniczam się przeto do zobrazowania jedynie najbardziej, mojem zdaniem, interesujących zagadnień i prób ich rozwiązania. Podkreślam, iż mogę popełnić szereg nieścisłości, gdyż zmuszony jestem do oparcia swych wywodów na fragmentarycznych, nieraz nawet może nieco sprzecznych ze sobą danych, zaczerpniętych z szeregu czasopism rosyjskich („Sowriemiennaja A rchitiektura” , „Stroitielstwo Moskwy'” i t. p.).

Pragnę podać swoje szkice w następującym porządku:

I. O gólne tło rozwoju budownictwa w Z. S. R. R .: i. Stanowisko socjalne architektów i inżynierów, oraz charakter ich działa­

lności. 2 . Przegląd ugrupowań architektonicznych. 3 . O gólna charakterystyka idcologji architektów Rosji dzisiejszej.

II. U rbanistyka w Z. S. R. R .: r. Zagadnienie dezurbanizacji, rozmieszczenia produkcji i ludności — Dyskusja pomiędzy le C o rb u sierem a G inzburgiem . 2 . Regjon Moskwy. 3 . Ośrodki przemysłowe i agro-miasta.

III. Budownictwo w Z. S. R. R .: 1 . Budownictwo mieszkalne. 2 . Racjonalizacja projektów. 3 . Racjonalizacja budowy.

Działy I i II stanowiły tem at referatu, wygłoszonego przeze mnie dn. 22.V 1 0 3 1 r. w Tow . Urbanistów polskich.

L. T.

1. S tan ow isk o so cjaln e arch itek tó w i in ży n ierów , oraz c h a r a k ter ich d z ia ła ln o śc i.

Idcologja i stanowisko socjalne inżynierów i architektów w Rosji uległy po rewolucji gruntownemu przeobrażeniu. Architekt wolno- praktykujący, posiadający własną pracownię, jest naogól rzadkością.

Architekci stają się niemal wyłącznie pracownikami różnych urzędów i organizacyj, poświęconych projektowaniu lub wznoszeniu budowli.

Powierzenie wykonania niektórych większych projektów w charak­

terze zamówienia, danego „asom” architektury sowieckiej (jak pro­

fesorowie Szczuko, Ginzburg i inni), wywołuje silne sprzeciwy ze strony różnych organizacyj architektonicznych pod hasłem

„precz z chałupnictwem architektów” . Pogląd ten znajduje potwier­

dzenie w okólnikach i uchwałach odnośnych władz.

Bardziej znani architekci ograniczają się do stanowisk „kierowników biur projektów” lub „głównych architektów” . Niemało oliwy do ognia dolało smutne doświadczenie z powierzeniem prof. Ginzbur- gowi obstalunku na projekt gmachu zarządu kolei Turkiestańsko- Syberyjskiej w Alma — Ate, a następnie wstrzymaniem tej budowy po zabetonowaniu konstrukcyj żelbetowych i stwierdzeniu, iż zo­

stały one wadliwie zaprojektowane i obliczone.

Niektóre większe biura projektów zatrudniają ponad 600 pracow­

ników i opracowują w ciągu roku projekty budowlane na sumę ponad 150000000 rubli („Mosprojekt” ).

Jednakże władze i architekci sowieccy rozumieją, iż system wyko­

nywania projektów przez urzędy grozi często wszelkiemi ujemnemi stronami biurokratycznego ujęcia pracy, jak powolność, brak okreś­

lonej , odpowiedzialności, wreszcie trudność w wydobyciu jedno­

litości kompozycji i jej opracowania.

Szereg artykułów w prasie fachowej poświęca się zagadnieniom racjonalizacji pracy w biurach projektów. Wielce interesujący temat powyższy rozwinę w przyszłości.

Doświadczenia ubiegłych lat w rozwoju ruchu budowlanego w Rosji Sowieckiej umożliwiły ustalenie przybliżonych norm zapotrzebo­

wania ilości personelu technicznego i zatrudnionych robotników, w stosunku do wysokości kapitału, przeznaczonego na budownictwo, Otóż obliczono, że na miljon rubli, „przebudowanych” w ciągu roku (wartość rubla w dziedzinie budownictwa odpowiada w przy­

bliżeniu naszym 2 złotym, gdyż naprzykład 1 m3 muru z cegły kalkuluje się ± 30 rubli, 1 m3 trzypiętrowego bud. mieszkalnego

± 23 rb.), przeciętnie winno wypaść 4 inżynierów budownictwa i 6 techników.

Do inżynierów budownictwa zalicza się wszelkie kategorje fachow­

ców o wyższym poziomie wykształcenia, a więc architektów, inż.

konstrukcyj metalowych, inż. żelazobetonów, inż. urządzeń sani­

tarnych, inż. elektryków, inż. ruchu na budowie (kierowników robót), inż. mechaników i t. p.

Ogólne zapotrzebowanie na pracowmków budowlanych na terenie Z. S. R. R. przewidywano jak następuje; przyczem tablica obejmuje całokształt budownictwa w dziedzinie przemysłu, komunikacji, użyt.- publicznej i mieszkań.

Rok Kapitał, wkładany Z a p o t r z e b o w a n i e w budownictwo Inżynier. Techn. Robotn.

1930 1931 1932 1933

5 miljardów rubli 8,5

14.0 „ ,,

19.0 ,, ,,

20.000 37.000 56.00 0 80.000

30.000 51 .000 84.000 120.000

1.000.000 1.700.000 2.800.000 3.800.000 Powyższa tabela wykazuje, iż dla całkowitego pokrycia zapotrze­

bowania winno roezrne kończyć wyższe uczelnie i 18 000 inżynierów, oraz średnie „technikumy” i 25 000 techników, t. j.

iż roczna „produkcja” młodych inżynierów i techników winna być zwiększona prawie 15-krotnie (w stosunku do ilości absolwentów w 1929 r.).

Rzeczywistość daleko odbiega od powyższych teoretycznych obli­

czeń, tak, iż odczuwany jest niezmiernie dotkliwy brak facho­

wego personelu technicznego.

Całkowite pokrycie zapotrzebowania przewidziane jest na 1937 — 3.8 rok. Jako tymczasowe środki zaradcze, zastosowano: maksymalne wyzyskanie istniejących uczelni, uruchomienie nowych 10 uczelni typu wyższego (podniesienie ogólnej ilości studentów do 74 000) oraz 16 uczelni typu średniego (podniesienie ilości słuchaczy do 45 000). wreszcie wprowadzenie dokształcenia pracowników na samej budow:e. Czas nauczania wynosi teoretycznie w wyższych zakładach naukowych — 3 Yi roku, w średnich — 2 x/‘i roku.

Dominujący w Rosji przedrewolucyjnej politechniczny typ wy­

kształcenia ustępuje miejsca wąskiej specjalizacji, realizowanej przez odrębne wydziały różnych wyższych uczelni.

Program przewiduje t. zw. „fakultety", poświęcone kształceniu następujących specjalistów:

I. i). Architekt budownictwa przemysłowego,

z). ,, „ mieszkalnego i użyt.-publicznej,

3). ,, „ wiejskiego,

4). „ urbanistyki.

II. 1). Inżynier konstrukcyj budowlanych, 2). ,, ruchu na budowie (kier. robót), 3). „ sanitarny.

Zapotrzebowanie na architektów zostało obliczone przez t. zw.

„Komisję Rozenholca" i wynosi:

1930 r. 1931 r. 1932 r. 1933 r- 1). Architekci bud. przemysł. 169 228 287 346 2). ,, ,, mieszk. i użyt.

publicznej... 800 ” 25 1575 21 IO 3). Architekci bud. wiejskiego 368 539 784 1052

4). urbaniści . 153 218 318 462

Razem . . . . 1490 2 110 2904 3970 Tablica powyższa wykazuje, iż w roku 1933 winien Z. S. R. R.

posiadać około 4000 praktykujących architektów.

Przypuszczalny deficyt określa się cyfrą 1800 architektów, gdyż w roku 1930 ewidencja wykazywała zaledwie 600 architektów — projektodawców, która to liczba powiększy się o 1600 absolwentów za okres 1930 — 33 rok.

Niewielkie stosunkowo zapotrzebowanie na architektów w porów­

naniu z innemi kategorjami specjalistów tłumaczy się przewagą budownictwa przemysłowego w okresie piatiletki (w okresie 1929—

1931 roku bud. przemysłowe pochłonęło 8 mljrd., bud. mieszkalne 3,5 mlrd. rubli), oraz daleko posuniętą oszczędnością w użyciu sił architektonicznych, które są uważane w Z. S. R. R. za konieczne jedynie do planowania ogólnej koncepcji i kompozycji przestrzeni oraz kierowania i uzgadniania prac poszczególnych specjalistów.

Architekt — projektodawca, jako „konstruktor przestrzeni” ,zajmuje zdaniem licznych autorów rosyjskich przodujące stanowisko w orga­

nizacji form życia i pracy społeczeństwa, i przeto winien być oszczęd­

nie i racjonalnie wyzyskany. Przedewszystkiem winno być prze­

prowadzone ścisłe rozgraniczenie pracy pomiędzy architektami — projektodawcami a budowniczymi — wykonawcami, lub specjalistami w dziedzinie konstrukcyj budowlanych, instalacyj i t. p.

Znaczną uwagę poświęca się odciążeniu architektów od pracy, która może być wykonywana przez personel o niższym stopniu posia­

danych kwalifikacyj lub zdolności (naprzykład wszelkie opracowy­

wanie detali konstrukcji, wszelkie obliczenia, kalkulacje, czynności natury administracyjnej, biurowej i t. p.).

Wykonywanie budowli w Z. S. R. R. powierza się organizacjom budowlanym, zrzeszonym w trustach, obejmujących poszczególne rejony działalności lub grupy objektów.

Następujące dane ilustrują ilość personelu technicznego, zatrudnio­

nego na głównych budowlach, wykonywanych przez związek trustów t. zw. „Sojuzstroj” , t. j. robotach, którym się poświęca naj­

więcej uwagi:

W odniesieniu do 1.000.000 rubli Inżynierów Techników Inżynierów Techników

1930 rok 1.504 2.186 2,86 4,14

19 31 rok 2.120 3 2 7 0 1,68 2,5

Widzimy więc, iż spólczynnik „nasycenia” inżynierami i technikami z 2,86 + 4,14 == 7,00 na i 000 000 rb., „przebudowanych” w roku 1030, spad! do 1,68 + 2,59 = 4,27 w roku 1931.

W poszczególnych rejonach brak personelu kierowniczego jest jeszcze bardziej dokuczliwy; tak naprzykład, Ural posiadał za­

ledwie 46 inżynierów na 65 000 000 rb., przeznaczonych na bu­

downictwo, t. j. tylko 0,71.

Ilość kierowniczego personelu technicznego spadla w r. 1931 wg.

danych „Sojuzscroju” do katastrofalnej cyfry 0,81 inżyniera i 1,25 techników w stosunku do 1000 robotników, zatrudnionych na wszelkich budowach „Sojuzstroju” . Widzimy, iż stosunek ten jest bardziej niekorzystny, niż na budowach „głównych” .

W biurach projektów zwraca uwagę zbyt mała ilość techników w stosunku do ilości inżynierów (2 inżynierów wypada na 1 technika).

Brak fachowców powoduje konieczność stosowania szeregu środków zaradczych, jak masowy import architektów zagranicznych, mobi­

lizację posiadanych specjalistów (opuszczenie wyznaczonego sta­

nowiska powoduje b. daleko idące konsekwencje), wreszcie pośpieszne kształcenie młodych specjalistów w różnych uczelniach oraz t. zw.

„Instytutach w trakcie produkcji" („Institut w proizwodstwie” ).

Otóż powyższe uczelnie powstały zgodnie z socjalistycznym ideałem kształcenia zdolnych i chętnych pracowników i umożliwienia awan­

sowania na coraz to wyższe stanowiska w swej dziedzinie pracy.

Jest to rozwinięcie, znanej w teoiji Naukowej Organizacji Pracy, zasady, iż każdy chętny i zdolny pracownik winien być uczniem swego przełożonego, oraz nauczycielem swych podwładnych; tak iż po upływie pewnej ilości lat pracy i kształcenia się winien nastąpić awans na wyższe stanowisko i objęcie nowych obowiązków, z któ- remi pracownik stale stopniowo się zaznajamia, jeszcze w czasie zajmowania poprzedniego stanowiska.

W dziedzinie budownictwa „lnstituty w' proizwodstwie” organizo­

wane są w ten sposób, iż przy większych organizacjach, wykony- wujących projekty i budowle, powstają równolegle uczelnie. Pro­

fesorowie kompletują się w znacznym stopniu 7. pośród wyższego personciu technicznego danej instytucji.

Studenci poświęcają 50% czasu nauce, oraz 50% czasu pracy w biurze projektów lub na samej budowie (w zależności od swej ścisłej spe­

cjalizacji).

Każdą pracę na budowie wykonywa dwóch studentów równolegle, tak, iż jeden pracuje wtedy, gdy drugi słucha wykładów i naodwrót.

Oczywista, tego rodzaju metody nauczania powodują obniżenie poziomu, lecz autorowie szeregu- artykułów w prasie sowieckiej przytaczają, jako przykład, fakt, iż w czasie wojny kandydaci na ofi­

cerów również kończyli jedynie skrócone kursy, oraz twierdzą, iż entuzjazm pracy może zastąpić nawet znaczne braki wykształcenia.

Charakterystyczne zjawisko stanowi propagowanie wśród pracow­

ników budowlanych, a w szczególności wśród personelu technicznego

„współzawodnictwa socjalistycznego” („socjalisticzeskoje soriew- nowanje” ) oraz tworzenie t. zw. „oddziałów szturmowych” pra­

cowników i kierowan;a ich na bardziej zapóźnione i ciężkie do wy­

konania budowle (ratowanie t. zw. „przerw” frontu budowlanego).

2. P r z e g lą d u g ru p o w ań a r c h ite k to n ic z n y c h .

Kolektywny charakter pracy ogółu architektów sowieckich sprzyja rozwojowi licznych ugrupowań architektonicznych.

Niezależnie więc od dawnych stowarzyszeń (Obszczestwo Archi- tiektorow Chudożnikow, i t. p.) powstaje szereg nowych ideowych ugiupowań.

Różnice poglądów tych grup najlepiej da się zilustrować wyjątkami z ich deklaracyj ideowych, artykułów w prasie i t. p.

A snow a (Asocjacja Nowoj Architiektury). Jest to ugrupowanie formalistów, którzy na czele zadąń architektonicznych stawiają .po­

szukiwania formy, t. j. czynnik kształtu.

Jednodniówka pod nazwą „Wiedomosti Asnowy” (1926 r.) powiada:

„architekturę mierzcie architekturą” , t. j. iż sprawdzianem wartości i objektu architektonicznego są wartości jego kształtu, wyrazu formy i t. p. a nie wyłącznie czynniki utylitarne.

Architektura winna służyć wyższym potrzebom człowieka, — winna mianowicie ułatwić mu orjentację w przestrzeni. Przeto forma