MIESIĘCZNIK POŚWIĘCONY NAUCE, TECHNICE, STATYSTYCE ORAZ ORGANIZACJI W POLSKIM PRZEMYŚLE NAFTOWYM
L U T Y 1946
Nr 2 ROCZNIK II
TREŚĆ:
S tr o n a
1. C z e s ł a w D a ń c z a k : W racam y n a d m o r z e ...41
2. D o c . D r H e n r y k S w i d z i ń s k i : W iercenie poszukiwawcze w Lipnicy 44 3. I n ż . H e n r y k G ó r k a : Podziemne w yżarzanie złóż* ropnych . . . . 48
4. I n ż . S t a n i s ł a w P i s a r s k i : Gaz ziem ny wczoraj, dziś i ju tro . . . 50
5. Z y g m u n t S c h i l l e r : U rządzenia stabilizacyjne i dehydratyzacyjne dla ropy „Ropogaz“ ...52
6
. Pam ięci tych, którzy o d e s z l i ... 567. D r H u g o B u r s t y n : A ktualne zagadnienia chemiczne naszego przem y słu rafineryjnego (D okończenie)... 69
8
. Spraw ozdanie z działalności In sty tu tu Naftowego w II-gim półroczu 1945 r. 73 9. Dział s p r a w o z d a w c z y . . . . " . . 7710. Dział p r a w n y ... ^3
11. W iadomości b i e ż ą c e ... ; ... 84
12. S tatystyka n a f t o w a ... 57
„HetJiTb“ JVü 2. OeBpHJib 1946. H etjm m oii HHCTHTyT Ilo/ibiua, KpaKOB, yji. Jlo
6
BOBCKaH 49OTJIABJIEHHE:
C fp .1
. T. H a n b ^ a i t : Bo3
BpamaeMCH k Mopio ... 412. U p . T. C e h s
3
m h < ;k m : ■ P a3
Begomioe Sypeeue b J ln ra n m e ...443 . M h k . r . r y p k a : n 0 g 3 e M H i a u r a 3 M t p n K a n H H H e c p T H H b i x M e m o p c H K g e H M i i . 4 8 4. I l h 'Ai. C . H e a p c k m : HedrraHbift ra
3
anepa, cerogun k3
asTpa . . . 505.
3.
IIlM Ji J i e p : CTa6
wjiH3
auHOHHbre n gerwgpMaaLpiOHHbre ycTanaaxM g na HecpTK „Ponora3
u ... 528
. HaMaTM y i i i e g i i n i x ... 567 . H p . T . B y p c t b i h : A K T y a n b H b i e s o n p o c b i x m m h m b H a i n e f t n e t p T e n e p e - paSoTbraaK > m ;eii npoMbnujieniiocTM. ( O k o h m . )... 69
8
. CBegeHMH c gearejibHOcm HccpTjuroro MHCwryTa b Ii-My nanyrograo 1945 r. 73 9. OTgen C B e g e u jd ł ■ . 77 10. lOpMgHMecxMü crgeji . 83 11. TeKyiipie M3
B e c m H ... 8412. Hedrrm raa craT K C T M ica... 57
„ P e t r o l e u m “ N r 2 . F e b r u a r y 1 9 4 6 . P e t r o l e u m I n s t i t u t e P o l a n d , K r a k ó w , Ł o b z o w s k a 4 9
CONTENTS:
[Page 1. C z e s ł a w D a ń c z a k : Again on the Sea... ... ... . 412. H e n r y k Ś w i d z i ń s k i : Exploration D rilling a t L i p n i c a ...
44
3. H e n r y k G ó r k a : U nderground Glowing of O il Beds . . . 48
4. S t a n i s ł a w P s a r s k i : N atu ral Gas yestersday, to-day, to-m orrow . . 50
5. Z y g m u n t S c h i l l e r : The A rrangem ent for Stabilisation and D ehydra ting of Crude Oil „Ropogaz“ . 52
6
. In m em oriam ...567. H u g o B u r s t y ® : A ctual Chem ical Problem s of O ur Refining In d u stry (Concluded) ...
69
8
. Account of the Petroleum In stitu te for the 2nd H alf-Y ear 1945 . . . . 739. R eporting P a r t ... 77
10. L e g i s l a t i o n ...83
1 1 . C u rre n t N e w s ...84
12. Oil S t a t i s t i c s ... 57
N A F T A
M I E S I Ę C Z N I K P O Ś W I Ę C O N Y N A U C E , T E C H N I C E , S T A T Y S T Y C E O R A Z O R G A N I Z A C J I W P O L S K I M P R Z E M Y Ś L E N A F T O W Y M
REDAGUJE INSTYTUT NAFTOWY
R ok II. Luty 1946 r. Nr 2
Czeslaw. D ańczak
Wracamy nad morze!
*) B y liśm y ta m ju ż p rz e d 1939 r. K ie ru n e k je d n a k naszej d z iałaln o ści m o rsk ie j p rz e d w o jn ą a o b e c n ie je st zg o ła ró ż n y .
W la ta c h 1919 d o 1959 m ie liśm y n ad w y ż k i ek s
p o rto w e , k tó re częściow o b y ły w y sy łan e m o rz e m p rz e z p o r t G d a ń s k i.
O b e c n ie p rz y zm n ie jsz o n e j k rajow ej p ro d u k c ji a zw ię k sz o n y m z a p o trz e b o w a n iu m u s im y p rz e s ta w ić się n a im p o rt.
O d k w ie tn ia d o ch w ili o b ecn e j o b se rw u je m y sta ły w z ro st z a p o trz e b o w a n ia k rajo w eg o . C y fry e k sp e d y cji z a ró w n o k rajow ej jak i d o ty ch cz aso w eg o im p o r tu d ro g ą lą d o w ą n ie p o d ą ż a ją za sta le ro s n ą cy m z a p o trz e b o w a n ie m k ra jo w y m .
D o k o n a n e n ie d a w n o p rz y b liż o n e o b lic z e n ia z a p o trz e b o w a n ia k rajo w eg o w o k re sie p ie rw szeg o p ó ł
ro cz a 1946 d ają cy frę ok. 2 6 0 0 0 0 to n . G d y b y n a w e t p rz y ją ć , że w d ru g im p ó łro c z u 1946 z a p o trz e b o w an ie n ie w z ro śn ie , co je st m a ło p ra w d o p o d o b n e , to m im o to w ro k u ty m m u s im y się liczy ć z k o n ie c z n o śc ią d o sta rc z e n ia p o lsk ie m u k o n s u m e n to w i p o n a d p ó ł m ilio n a to n p ro d u k tó w n a fto w y c h .
N a w e t g d y b y śm y się o g ran ic zy li d o im p o rtu p r o d u k tó w ro sy jsk ic h i r u m u ń s k ic h , io i tak n a le ż a ło b y im p o r t te n częściow o k iero w ać d ro g ą m o r
sk ą. D e c y d u ją c a w ty m w zg lę d zie je s t k o n fig u ra c ja n a sz eg o k ra ju . Z a o p a trz e n ie w s c h o d n io -p o łu d n io - w y c h p o łaci P o lsk i p o w in n o o d b y w a ć się o d w sc h o d u , n a to m ia s t p ó łn o c n o -z a c h o d n ia część k ra ju w in n a o trz y m a ć p r o d u k ty n a fto w e o d s tro n y B a łty k u . P rz e m a w ia ją za ty m w z g lęd y tary fo w a , tr a n s p o rto w e , z a g a d n ie n ie lep szeg o w y k o rz y sta n ia cy
s te rn k o lejo w y ch i ty m p o d o b n e .
S tre fę leżącą w z asięg u im p o r tu m o rsk ieg o m o żn a w g r u b y c h z a ry sa c h o k re ślić n a s tę p u ją c o : lin ią o d G ra je w a d o W a rsza w y , lin ią k o lejo w ą o d W a r
szaw y d o P o z n a n ia i o d P o z n a n ia n a D o ln y Ś lą sk k u g ra n ic y p o lsk o -c zec h o sło w a ck iej. W zasięg u im p o r tu m o rsk ie g o le ż a ły b y z a te m : w o jew ó d ztw o o lsz ty ń sk ie , p ó łn o c n a część w o je w ó d z tw a w a rsz a w sk ieg o , z a c h o d n ia czę ść w oj. p o z n a ń sk ie g o , w oj.
d o ln o -śląsk ie, w oj. p o m o rsk ie , g d a ń sk ie i z a c h o d n io -p o m o rsk ie . N a p o k ry c ie z a p o trz e b o w a n ia tej części k ra ju trz e b a b ę d z ie p rz e z n a cz y ć n a p e w n o
• *) Biuletyn Informacyjny Centrali Produktów Naftowych.
w ięcej jak p o ło w ę całej ilo ści p ro d u k tó w n a fto w y ch o c z e k iw a n y ch z im p o rtu .
M u s im y się z a te m liczy ć z k o n ie czn o ścią p rz y jęcia d ro g ą m o rsk ą ju ż w ro k u 1946 co n a jm n ie j 3 0 0 0 0 0 to n p ro d u k tó w n a fto w y c h i to p rz e d e w sz y stk im b e n z y n y sa m o c h o d o w e j i lo tn ic z e j, n a fty św ietln ej i tra k to ro w e j o ra z o le ju gazow ego. S ą to p r o d u k ty o c h a ra k te rz e m aso w y m . N a to m ia s t p r o d u k ty sp e c ja ln e , ole je sm a ro w e , a u to m o b ilo w e i lo tn ic z e n a d a ją się raczej do im p o r tu lą d o w eg o p o je d y n c z y m i c y ste rn a m i.
P o lsk a ro z p o rz ą d z a o b e c n ie k ilk u se tk ilo m e tro - w y m w y b rz e ż e m m o rsk im , a n a n im w ielo m a p o r
ta m i. J e d n a k o w o ż tylko d w a p o rty w c h o d z ą w ra c h u b ę d la im p o r tu p ro d u k tó w n a fto w y c h d ro g ą m o rsk ą . S ą to S zczecin i G d a ń s k . O b y d w a te p o rty leżą n a d g łó w n y m i ś ró d lą d o w y m i a rte ria m i w o d n y m i P o lsk i, m ają ro z g a łę zio n e p o łączen ia k o lejow e i są d o g o d n ie p o ło ż o n e w s to s u n k u d o te re n ó w , d la k tó ry c h m ają p raco w a ć. N ie w ą tp liw ie m o ż n a b y i w in n y c h p o rta c h p o lsk ieg o w y b rz e ż a w y b u d o w a ć sta c je p rz e ła d u n k o w e d la p ro d u k tó w n a fto w y c h . M ija ło b y się to je d n a k z celem . N ie ty lk o b o w ie m m u s ia ło b y się ta m p o k o n y w a ć z n a c zn e tru d n o ś c i te c h n ic z n e , ale p o z a ty m ro z p ro sz - k o w an ie u rz ą d z e ń p rz e ła d u n k o w y c h n a w ięk szą ilo ść m n ie jsz y c h p o rtó w p rz e c z y ło b y z a sa d z ie ra cjo n alizacji i o szczęd n o ści.
R o z w a ż a n ia n asze p ó jd ą z a te m w k ie r u n k u ro z p a trz e n ia w a ru n k ó w p ra c y w ty c h d w ó c h w sp o m n ia n y c h w yżej p o r ta c h , t. z n . w G d a ń s k u i S z c z e c i n i e .
W G d a ń s k u n ie je ste śm y n o w ic ju sz a m i.
W o k re sie d w u d z ie sto le c ia 1919— 1939 p o lsk i p rz e m y s ł n a fto w y z a jm o w a ł. d o m in u ją c e s ta n o w i
sk o w ty m p o rc ie , z n a sta w ie n ie m p rz e d e w sz y st
k im e k sp o rto w y m . P ie rw sz e k ro k i z aczęto sta w ia ć w G d a ń s k u n a w io sn ę ro k u 1921.
W te d y to g ru p a P o lm in u , t. z n . P o lm in i L im a n o w a p rz y s tą p iły d o zo rg a n iz o w a n ia pierw szeg o n a fto w e g o b iu ra p o lsk ieg o w G d a ń s k u , n ie d łu g o p o te m g ru p a P o ln a ftu , a w ięc r a fin e rie : F a n to , Ja sło , G a licja, N a fta , D ą b ro w a i P r e m ie r s tw o rzy ła o rg a n iz a c ję k o n k u re n c y jn ą .
D w ie te g ru p y z a sta ły w p o rc ie u rz ą d z e n ia p rz e ła d u n k o w e i m a g a zy n o w e p o z o sta łe p o g o sp o d a rc e n ie m ie c k ie j s p rz e d p ierw szej w o jn y e u ro p ejsk iej
1914— 1918.
B y ły to n a s tę p u ją c e o b ie k ty :
1) S k ła d y N ie m ie c k ie j M a ry n a rk i W o je n n e j (tzw . M a rin e k o h le n la g e r),
2) S k ła d y D e u ts c h e P e tr o le u m V e rtrie b sg e se ll
sc h a ft,
3) S k ła d y B a ltisc h A m e rik a n isc h e P e tro le u m I m p o r t G e s . (B a p ico , g ru p a S ta n d a r d O il C o łą czn ie ze sk ła d e m P O C P u r e O il C o m p a n y ), 4) S k ła d y M a z u t (g ru p a S h e ll),
5) „ B ra c ia N o b e l.
Ł ą c z n ie p o je m n o ść sk ła d ó w ty c h f ir m p rz e k rà - czała 8 0 0 0 0 to n i b y ła n a p e w n o w y sta rc z a jąc a d la ó w c z e sn y c h p o trz e b p o lsk ieg o p rz e m y s łu . J e d n a k o w o ż w z g lę d y p o lity c z n e (n ie c h ę ć K o m isji M ię d z y a lia n c k iej d o p rz y z n a n ia P o lsc e sk ład ó w m a ry n a rk i w o je n n e j n iem ieck iej ( M K L ) o p o je m n o ś c i 2 5 0 0 0 to n ), o ra z c h a ra k te ry s ty c z n e cech y g o sp o d a rk i k a p ita listy c z n e j, a w ięc w z g lęd y k o n k u re n c y jn e , n ie d o p u ś c iły d o ra c jo n alizacji p ra c y w p o rc ie g d a ń s k im i sp o w o d o w a ły d a lsz ą a ju ż n ie p o trz e b n ą ro z b u d o w ę . W te n sp o s ó b p o w sta ły n o w e s k ła d y a m ia n o w ic ie : S c h e llm u h l (ok. 6 0 0 0 to n ) z b u d o w a n y p rz e z P o lm in , n a s tę p n ie B a lto il ok . 1 0 0 0 0 to n z b u d o w a n y p rz e z G a lic ję S A , o ra z ro z b u d o w a n y p rz e z f ir m ę D ą b ro w a p rz e d w o je n n y s k ła d D P V G . B u d o w a n o z a te m n o w e sk ła d y , p o d czas g d y d o ty c h c z a so w e jak n p . M a z u t, c ały m i la ta m i s ta ły n ie u ż y w a n e .
N a m a rg in e sie w a rto w sp o m n ie ć , że sk ła d M a z u t n a le ż a ł d o św iato w e g o k o n c e rn u S h e ll, k tó ry się w z u p e łn o ś c i w y co fał z P o lsk i. S k ła d w G d a ń s k u b y ł je d n a k p rz e z sz e re g la t p rz e z S h e lla z a trz y m a n y w n a d z ie i n a m o ż n o ść p o w ro tu n a ry n e k p o lsk i w d ro d z e im p o r tu p rz e z G d a ń s k . D o p ie ro w d ru g im d z ie s ią tk u la t p rz e d w o je n n e j P o lsk i w to k u akcji k o n so lid a c y jn e j p ro w a d z o n e j p rz e z g ru p ę P P C — P o lsk ie T o w a rz y stw o N a fto w e (P o l
m in , M a ło p o lsk a , L im a n o w a ), ta k że i s k ła d y M a z u tu z o sta ły w łączo n e w o rb itę in te re s ó w p o l
sk ieg o p rz e m y s łu n a fto w e g o .
P r z e z d łu g ie la ta o rg a n iz a c ja m a g a z y n o w o -p rz e - ład o w c z a p o lsk ieg o p rz e m y s łu n a fto w e g o w G d a ń s k u słu ż y ła ta k ż e p rz e ła d u n k o w i m e la sy z p o lsk ic h
c u k ro w n i.
W te n s p o s ó b c u k ro w n ic tw o p o lsk ie b y ło zw o l
n io n e o d k o n ie c z n o śc i in w e sto w a n ia w G d a ń s k u z n a c z n y c h k a p ita łó w n a b u d o w ę w dasnych s ta c ji p rz e ła d u n k o w y c h , a p rz e m y s ł n a fto w y m ia ł m o ż n o ść ra c jo n a ln ie jsz e g o w y k o rz y sta n ia sw y c h in s ta la c ji.
N ie s te ty i w ty m k ie ru n k u g o sp o d a rk a k a p ita lis ty c z n a w y k azała sw o je n ie d o m a g a n ia .
J e d n a z g r u p in te re s a n tó w m e la so w y c h z b u d o w a ła w G d a ń s k u sp e c ja ln y sk ła d m e la so w y o p o je m n o śc i
10000
to n .Ł ą c z n ie z a te m p o je m n o ś ć w s z y s tk ic h s k ła d ó w w G d a ń s k u r o z rz u c o n y c h w S p u n k ta c h p o r tu g d a ń sk ie g o d o c h o d z iła d o 1 0 0 0 0 0 to n . B y ła to p o je m n o ś ć b a rd z o z n a c z n a , p o z w ala jąca n a d o k o n a n ie w ielk iej p ra c y w p o rc ie , je d n a k o w o ż ze w z g lę d u n a ro z p ro sz k o w a n ie i p rz e s ta rz a ło ś ć u rz ą d z e ń d o ść
Str.
4
2 N An ie e k o n o m ic z n a . D a w a ła je d n a k d u ż ą w y g o d ę w p ra c y . W ielk a ilo ść z b io rn ik ó w o ró ż n y c h p o je m n o śc ia c h u ła tw ia ła p rz e ła d u n e k w ie lu o d r ę b n y c h g a tu n k ó w p ro d u k tó w .
Ś re d n i ro c z n y p rz e ła d u n e k w p o rc ie g d a ń sk im w ah ał się w g ra n ic a c h o d 40 d o 900 0 0 to n , a z a te m n ie d a w a ł n a w e t je d n e g o całk o w iteg o n a p e łn ia n ia w sz y stk ic h z b io rn ik ó w w c ią g u je d n e g o ro k u . J e d y n ie w ro k u 1926 p r z e ła d u n e k w G d a ń s k u o sią g n ą ł n a jw y ższą cy frę z całego d w u d z ie sto le c ia b o 1 8 6 0 0 0 . S u k c e s te n b y ł re z u lta te m z e rw a n ia w r . 1925 s to su n k ó w h a n d lo w y c h m ię d z y P o lsk ą a R z e sz ą N ie m ie c k ą . W s trz y m a n y e k s p o rt lą d o w y d o N ie m ie c z n alazł w n a s tę p n y m ro k u u jście p rz e z G d a ń s k w k ie ru n k u n a A n g lię, B elgię i S k a ń d y n a w ię , a s tra ik g e n e ra ln y a n g ie lsk i w 1926 r. s ta ł się ź ró d łe m w iel
kiego p o p y tu n a p o lsk ie to w a ry .
N a sk u te k w y c z e rp y w a n ia się p ro d u k c ji p o lsk iej ro p y z je d n e j s tr o n y , a w z ro ste m k o n su m c ji k ra jow ej z d ru g ie j, w ja ta c h p o m ię d z y 1930 a 1939 z a in te re so w a n ie p o lsk ieg o p rz e m y s łu n a fto w e g o d la e k s p o rtu p rz e z G d a ń s k co ra z b a rd z ie j m a le je . O rg a n iza cje e k sp o rto w e w G d a ń s k u (P P C i B alto il) m u sz ą w alczy ć o sw ój b y t i ra tu ją się k o n w e n c ją ry n k u w e w n ę trz n e g o g d a ń sk ie g o o ra z p rz e ła d u n k ó w to w a ró w o b c y c h .
N a to m ia s t p rz e m y s ł ra fin e ry jn y p o lsk i m a n a d a l d u ż e z a in te re so w a n ie d la e k s p o rtu g d a ń sk ie g o , ale raczej w se n sie o b r o n n y m . C h o d z iło o p o sia d a n ie w sw y c h rę k a c h całego a p a r a tu g d a ń sk ie g o i n ie d o p u sz c z a n ie d o tak ieg o s ta n u , b y z a g ra n ic z n e k o n c e rn y m o g ły w p ły w a ć p o p rz e z b ra m ę g d a ń sk ą n a z e w n ę trz n y ry n e k p o lsk i.
D r u g a w o jn a e u ro p e jsk a p rz e k re śliła w z u p e ł
n o śc i d o ro b e k d w u d z ie sto le tn ie j p ra c y p o lsk iej w z a k re sie n a fto w y m n a w y b rz e ż u g d a ń s k im . Z te g o b ą d ź co b ą d ź b u jn e g o ży cia n a fto w e g o n ie p o z o s ta ła n ic , n ajw y żej m o że k ilk u lu d z i, k tó rz y w la ta c h 1919— 1939 p ra c o w a li ta m i m a ją n ie ja k ie d o ś w ia d cz en ie m o rsk ie w z a k re sie n a fto w y m . P o r t g d a ń s k i je s t b a rd z o z n isz c z o n y , a ju ż u rz ą d z e n ia p rz e ła d u n kow e n a fto w e u c ie rp ia ły b a rd z o m o c n o .
O b e c n ie ro z p o rz ą d z a m y w łaściw ie ty lk o 3 b a z a m i i to w s ta n ie d a le k im o d te g o , w ja k im z n a jd o w a ły się w ro k u 1939.
N a sk ła d z ie B a p ico is tn ie ją 4 z b io rn ik i p o 2 5 0 0 m 3, je d e n 30 0 0 m
3
o ra z n a sk ła d z ie P O C o p o d a l le ż ą c y m 2 z b io rn ik i p o 1500 m 3.N a sk ła d z ie C P N N r 1 (d a w n y m p o lm in o w - s k im M K L ) z n a jd u ją się w s ta n ie z d a tn y m d o re k o n s tru k c ji 5 z b io rn ik i p o 5 0 0 0 m
3
i 1 z b io rn ik n a1000
m3
o ra z12
m a ły c h z b io rn ik ó w o lejo w y ch p o 60 to n . P o m p o w n ia , k o tło w n ia i 1 z b io rn ik n a 5 0 0 0 to n są k o m p le tn ie p rz e z b o m b y z n isz c z o n e , a cały p la c z n a jd u je się w s ta n ie n ie d o p o z n a n ia . M im o to sk ła d te n w c ią g u 2 d o 5 m ie się c y d a lb y się p ro w iz o ry c z n ie z re k o n s tru o w a ć . T rz e c i sk ła d w s ta n ie z d a tn y m d o re k o n s tru k c ji to D P V G o p o je m n o śc i p rz e d w o je n n e j o k . 1 0 0 0 0 to n . Z b io rn ik i n a ty m sk ła d z ie s ą z n a c z n ie u sz k o d z o n e , in n e u rz ą d z e n ia ró w n ie ż . O d b u d o w a te g o s k ła d u p o z o sta je n a d a lsz y m p la n ie . W sz y stk ie in n e s k ła d y w G d a ń s k u p ra k ty c z n ie n ie is tn ie ją . W k o n k lu z ji n a le ż y s tw ie rd z ić , że o b e c n ie m o ż e m y ro z p o rz ą d z a ćT A N r
2
N r
2
N A F T A Str.43
w G d a ń s k u a p a ra te m p rz e ła d o w c z y m o p o je m n o ści o k . 2 6 0 0 0 to n , a z a te m m n iej w ięcej je d n ą c z w a rtą s ta n u p rz e d w o je n n e g o .
P rz y jm u ją c , że b ę d z ie m y p rz e ła d o w y w a ć je d y n ie p r o d u k ty m aso w e, a w ię c b e n z y n ę sa m o c h o d o w ą, n a ftę i olej g azo w y o raz , ż e n ie b ę d z ie m y d o p u sz c z a ć d o m a g a z y n o w a n ia p ro d u k tó w p rz e z d łu ż sz y czas, w k o ń c u że u d a się ta k sy n c h ro n iz o w ać d o w ó z o k rę to w y i w y ła d u n e k z e z b io rn ik ó w d o c y s te rn k o le jo w y c h i o d p o w ie d n io k iero w ać o b ie g ie m c y ste rn , b y cała z a w a rto ść z b io rn ik ó w m o g ła b y ć w cią g u m iesiąca w y b ra n a , to m o żem y d o jść d o p rz e ła d u n k u 2 8 6 0 0 0 to n ro czn ie.
P o trą c a ją c je d n a k co n a jm n ie j 2 5 % n a n ie u n ik n io n e p rz e rw y w r u c h u i tru d n o ś c i te c h n ic z n e d o c h o d z im y d o w n io sk u , iż w ro k u 1946 b ę d z ie m y m ogli p rz e ła d o w a ć p rz e z G d a ń s k n ie w ięcej jak 2 0 0 0 0 0 d o 2 2 5 0 0 0 to n .
Z p o w y ższej k a lk u lacji n a su w a ją się n a stę p u ją c e w n io sk i: p rz y m a k sy m a ln y m w y k o rz y sta n iu u rz ą d z e ń i p rz y z b ie g u n a jb a rd z ie j k o rz y s tn y c h okolicz- lic z n ó śc i b y lib y ś m y w ro k u 1946 w sta n ie całe z a p o trz e b o w a n ie im p o rto w e d ro g ą m o rsk ą p rz e p u ś c ić p rz e z p o r t g d a ń sk i.
B ezp ieczn iej je d n a k b ę d z ie liczy ć się z ty m , że k o n ie c z n a je st d a lsz a m o ż liw o ść p rz e p u s to w a o ro z m ia rz e o k o ło
100
d o120000
to n w ro k u , tz n . o k oło10000
to n m ie się c z n ie .Z a d a n ie to je s t d o ro z w ią z a n ia p rz e z re k o n s tru k c ję s k ła d u D P V G w G d a ń s k u , a w ięc p rz e z d alsze in w e sty c je w ty m p o rc ie , a lb o te ż p rz e z p rz e ła d u n e k w S z c z e c in ie.
D o c h o d z im y z a te m w k o le jn o śc i d o ro zw aż an ia w a ru n k ó w szc z e c iń sk ich .
S z c z e c i n w d w u d z ie sto le c iu 1919— 1939 w za
k re sie n a fto w y m n a p e w n o n ie m a ta k b u jn e g o ży cia jak G d a ń s k , ale w agow o ilo ść to n p r z e p u s z c z o n y c h p rz e z te n p o r t p ra w d o p o d o b n ie n ie b y ła m n iejsza.
. S zc z e c in n ie b y ł g łó w n y m p o rte m im p o rto w y m R z e sz y N ie m ie c k ie j. T o sta n o w isk o zajm o w ał p rz e d e w sz y stk im H a m b u r g , w p e w n y m z a k resie B re m a . N ie m n ie j je d n a k S z c z e c in p o ło ż o n y u u jścia sp ła w n e j O d ry b y ł p o r te m p o m o c n ic z y m d la ro z p ro w a d z e n ia p ro d u k tó w n a fto w y c h w e w sc h o d n ic h re jo n a c h R zeszy .
U rz ą d z e n ia p o rto w e w S z c z e c in ie b y ły p rz e d e w sz y stk im w rę k u n ie m ie c k ic h to w a rz y stw , n a le ż ą cy c h d o św ia to w y c h k o n c e rn ó w S ta n d a r d u i S h e lla . N a jw ię k sz e z n a c z en ie p o sia d a ł ta m k o n c e rn S ta n d a rd O il C o ., ro z p o rz ą d z a ją c y sk ła d e m o p o je m n o śc i 2 3 0 0 0 to n . N a d ru g im m ie jsc u sta ła firm a R h e n a n ia O ssa g (S h e ll) i w k o ń c u B enZol V e r
b a n d A ra l.
S ta n sk ła d ó w w S z c z e c in ie n ie m ó g ł b y ć d o tej p o ry p rz e z n as z b a d a n y , a o rg a n iz a c ja n a sz a n ie m iała m o ż n o śc i u z y sk a n ia b liż sz y c h in fo rm a c ji. G d y b y p o z b a d a n iu p o r tu w S z c zec in ie, co n ie w ą tp li
w ie w n ie d łu g im czasie n a s tą p i, okazało się , że p rz e d w o je n n e in sta la c je n a fto w e ta m te jsz e są z n isz
cz o n e, w ta k im ra zie b y ło b y rz e c z ą b ez w z g lę d n ie
k o n ie c z n ą , i to n ie z a le żn ie o d fa k tu czy a p a ra t b y łb y w y starcza jący , czy te ż n ie , p rz y s tą j i i w S zcze cin ie d o n a ty c h m ia sto w e g o u rz ą d z e n ia z u p e łn ie no w eg o s k ła d u o p o je m n o śc i co n a jm n ie j
20000
to n . J e s t k o n ie c z n e to ze w z g lę d u n a n ie z w y k le d o g o d n e p o ło ż e n ie S z c z e c in a w s to s u n k u d o całego z a c h o d n ie g o p a sa n aszeg o k ra ju . M o ż n o ś ć tra n s p o r to w a n ia p ro d u k tó w b a rk a m i rz e c z n y m i O d rą ze S zc z e c in a d o K o ź la , s ta n o w i ta k w aż n y e le m e n t w naszej g o sp o d a rc e krajo w ej, że b u d o w a stacji p rz e ła d u n k o w e j w S z c z e c in ie o p ła c iła b y się p o d k a ż d y m w z g lęd e m .D o ś ć w sp o m n ie ć o ty m , że w s a m y m tylko W ro c ła w iu p o sia d a m y p o je m n o ś ć p rz e ła d o w c zą 4 0 0 0 to n d o p rz y jm o w a n ia p r o d u k tó w z b a re k rz e c z n y c h p rz e z sk ła d f ir m y R h e n a n ia O ssag d o c y ste rn , cele m ro z w ie z ie n ia p o ca ły m D o ln y m Ś lą sk u . R ó w n ie ż w p o rc ie rz e c z n y m w K o ź lu ro z p o rz ą d z a m y p o je m n o śc ią 4 0 0 0 to n . Jak k o lw iek n a o k res n ajb liższeg o p ó łro c z a lu b ro k u tr u d n o m ó w ić o ro z w ią z a n iac h p o m y śla n y c h n a d a lszą m e tę , p o niew aż w ty m czasie tr z e b a b ę d z ie liczy ć się z ty m , co m a m y g o to w eg o p o d rę k ą i zasp a k a ja ć p o trz e b y n ajk o n ie c z n iejsz e , to je d n a k n a d a lsz y m p la n ie m u si b y ć p rz y ję ty p o d z ia ł p ra c y p o m ię d z y p o rta m i sz c z eciń sk im i g d a ń sk im .
S zczecin o b e jm ie z a o p a trz e n ie z a c h o d n ie g o P o m o rz a , Z ie m i L u b u s k ie j, D o ln e g o i G ó rn e g o Ś ląsk a.
P ro d u k ty o trz y m a n e z m o rz a w S z c z e c in ie b ę d ą p ro m ie n io w a ć o d O d ry n a w sc h ó d n a o d le g ło ść 2 0 0 d o 3 0 0 k m n a całej jej d łu g o śc i o d S z c z e c in a d o K o ź la . N a to m ia s t w o j. g d a ń sk ie , p o m o rsk ie , o lsz ty ń sk ie , w c h o d n ia część p o z n a ń sk ie g o i p ó ł
n o c n a część w arszaw sk ieg o b ę d ą leżały w zasięg u p o r tu g d a ń sk ieg o .
P ra c a n a m o rz u to n ie ty lk o p o rty i p rz e ła d u n e k . T r z e b a m y śleć ró w n ie ż i o f l o c i e h a n d l o w e j , a w n a sz y m z a k resie o flo cie tan k o w ej.
P rz e d w o je n n e d w u d z ie sto le c ie n ie m o ż e się w ty m z a k re sie p o c h w a lić su k c e sa m i, co z re s z tą b y ło w y n ik ie m sy tu a c ji.
E k s p o r t n a fto w y p o lsk i p rz e z G d a ń s k b y ł o p a rty n a z b y t k ru c h y c h p o d s ta w a c h , b y m o ż n a b y ło n a n ic h o p ie ra ć b y t w łasn ej flo ty ta n k o w ej. B y ły w p o c z ą tk u w p ra w d z ie cz y n io n e n ie śm ia łe p r ó b y w ty m z ak re sie. F ir m a G a z o lin a p ró b o w a ła w y sy łk i p r o d u k tó w w ła sn y m m a ły m sta te c z k ie m , a P o lm in z a c z arte ro w a ł („ tim e c h e rte r “) sta te k S /S „ G a u ja “.
P r ó b y te je d n a k o w o ż sz y b k o d o z n a ły n ie p o w o d z e n ia i d o k o ń ca , t. z n . d o 1939 r . p o słu g iw a n o się w y łą c z n ie s ta tk a m i z a g ra n ic z n y m i, p rz e w a ż n ie n ie m ie c k im i, d u ń s k im i, szw ed zk im i, h o le n d e rsk im i, c z a rte ro w a n y m i w H a m b u rg u , w zg lę d n ie w L o n d y n ie .
M a ją c d o ro z p o rz ą d z e n ia s ta ły to n a ż im p o rto w y o ro z m ia rz e o k oło 3 0 0 0 0 0 to n ro c z n ie , p o sia d a m y p o d sta w ę d o n ie p rz e rw a n e g o z a tru d n ie n ia d o ść zn aczn ej flo ty ta n k o w e j. Z a le ż n ie o d p o je m n o śc i zb io rn ik o w e j w p o rta c h o ra z o d k ie ru n k o w o śc i re js ó w : p o r ty p olskie — M o rz e C z a rn e lu b p o r ty po lsk ie — p o rty z a a tla n ty r H " , p o w in n iśm y m ie ć flo tę z d o ln ą p rz e w ie ź ć ok. 5 0 0 0 0 to n m iesięczn ie.
Str.
44
N A F T A N r2
W tó rn y m z a g a d n ie n ie m je s t sp ra w a flo ty lli rz e cz n e j. I w ty m z a k re sie z a ró w n o d la O d ry , jak i d la W is ły p o tr z e b n e b ę d ą z n a c z n e in w e sty c je .
T r u d n o p rz y p u ś c ić , b y P a ń s tw o P o lsk ie w k o m p le c ie ty lu p ie rw sz o p la n o w a n y c h z a g a d n ie ń o d b u d o w y , m o g ło o d ra z u p o k u s ić się o z rea liz o w a n ie p e łn e g o p r o g r a m u in w e sty c y jn e g o flo ty ta n k o w e j, n ie m n ie j je d n a k o czek iw ać m o ż n a , że p r o g r a m te n d a się e w e n tu a ln ie częścio w o c h o ć b y zrealizo w ać w d ro d z e u z y sk a n ia o d sz k o d o w a ń n ie m ie c k ic h .
M ó w im y d o tą d o im p o rc ie m o rz e m p ro d u k tó w g o to w y c h . Z ro z u m ia łe je s t, ż e w in te r e s ie k ra ju b y ło b y im p o rto w a ć ro p ę a n ie p ro d u k ty n a fto w e . I w ty m w z g lęd zie z n a c z en ie p o rtó w p o lsk ic h d la g o s p o d a rk i n a fto w ej je s t o lb rz y m ie . N a jb a rd z ie j c h a ra k te ry s ty c z n y m je s t p rz y k ła d F ra n c ji p rz e d w o je n n e j, k tó ra n ie p o sia d a ją c w k ra ju z u p e łn ie z ło ż y n a fto w y c h , im p o rto w a ła w p rz e w a ż n ej części ro p ę su ro w ą . R o p a ta b y ła p rz e ra b ia n a w p o tę ż n ie ro z b u d o w a n y m p rz e m y śle ra fin e ry jn y m . W ię k sz o ść
ra fin e rii z n a jd o w a ła się w p o r ta c h fra n c u s k ic h , ja k : R o u e n , L e H a v re , M a rsy lia .
P r z y ro z b u d o w ie G d y n i w o s ta tn ic h la ta c h p r z e d w o je n n y c h b ra n o p o d u w ag ę k o n ie c z n o ść z a re z e r
w o w an ia m ie jsc a n ie ty lk o p o d w ielk ie s k ła d y n a f
to w e , ale ta k ż e p o d ra fin e rie . D o tej m y śli n a p e w n o p o w ró c im y .
O m ó w iliśm y w d u ż y m sk ró c ie ro lę p o rtó w m o r
sk ic h p o lsk ie g o w y b rz e ż a w z a k re sie z a o p a try w a n ia k ra ju w p r o d u k ty n a fto w e . P rz e d s ta w iliś m y p ra c ę ty c h p o rtó w w n ie z b y t o d leg łej p rz e sz ło śc i i p e rs p e k ty w y n a p rz y sz ło ść .
P la n cały m u s i b y ć p o d z ie lo n y n a d w ie c z ę śc i:
n a jp ie rw n a le ż y s p r o s t a ć n a j b l i ż s z y m z a d a n i o m c o d z i e n n e g o ż y c i a i ty m i śro d k a m i, k tó re z tr u d e m o c a la ły z z a w ie ru c h y w o je n n e j, s ta ra ć się w y k o n a ć z a d a n ia p rz e ra s ta ją c e p ra w ie n a sz e s iły ; c zęść d r u g a p la n u to k o n s tru k ty w n a r o z b u d o w a n a f t o w y c h b a z m o r s k i c h w p o r
ta c h p o lsk ic h z p e rs p e k ty w ą n a całe d z ie sięcio lecia.
Doc. D rH enryk Świdziński
W iercenie poszukiwawcze w Lipnicy
I. Wstęp
Notatka niniejsza została opracowana w r. 1936 na pro
pozycję P. Inż. A. Nieniewskiego, Kierownika Instytutu Przemysłu Naftowego w Krośnie, skąd też pochodziły próbki oraz niektóre inne dane, tyczące się samego wier
cenia. Pierwotnie rozprawka miała wejść w skład publikacji o wierceniach poszukiwawczych w rejonie jasielsko-gorlic- kim, zamierzonej przez wzmiankowany Instytut, wydaw
nictwo to jednak z różnych przyczyn nie doszło wówczas do skutku. Drobne uzupełnienia późniejsze podane są w odnośnikach i „Dodatku".
W ie ś L ip n ic a (D o ln a i G ó rn a ) leży w fa lis ty m te re n ie n a p o łu d n io w y c h z b o c z a c h L iw o c z a , w o d leg ło ści o k o ło
8
k m n a p ó łn o c n y -z a c h ó d o d Ja sła.D a w n e w z m ia n k i m ó w ią o w y s tę p o w a n iu śla d ó w ro p y n a fto w e j z a ró w n o w L ip n ic y jak i w są sie d n im B ą c z a lu 1), p rz y c z y m G rz y b o w s k i w s p o m in a o śla d a c h ro p y w „ p ia sk o w c a c h s k o ru p o w y c h “ (d zisiejsze „ w a rs tw y k ro ś n ie ń s k ie " ). W L ip n ic y is tn ia ły ró w n ie ż d a w n e p ły tk ie s z y b ik i, je d n a k b ez p o m y ś ln y c h re z u lta tó w .
W r . 1931 P rz e d s ię b io rs tw o N a fto w e J ó z e f F e u e r z Ja sła o d w ie rc iło w L ip n ic y D o ln e j n a d z iałce k a ta stra ln e j 86/1 (k o p a ln ia „ U n i o n “) szy b
„ M a r o s s a n y i“ w p o s z u k iw a n iu z łó ż ro p y n a fto w e j.
W ie rc e n ie , ro z p o c z ę te 18. IV . 1931 r . d o p ro w a d z o n o 15 lip c a te g o ż r o k u d o g łę b . 40 0 ,9 m i n a ty m p rz e rw a n o , n ie o trz y m a w sz y w y n ik ó w p o z y ty w n y c h . L ik w id a c ja s z y b u n a s tą p iła d e fin ity w n ie w r . 1936.
d zo ró ż n o ro d n y s p o só b . T o łw iń s k i1) ju ż w r . 1921 z n a c z y w L ip n ic y (p o d o b n ie z re s z tą jak w S k o ły sz y n ie i w K lu c z o w e j) p ła t e o c e n u , n ale ż ą cy d o n ie sp re c y z o w an e j jeszcze w ó w czas b liżej „p ła sz c z o - w in y ja sie lsk ie j“ (o b e c n ie m ag u rsk ie j) i sp o c zy w a
jący n ie z g o d n ie n a w a rstw a c h k ro ś n ie ń s k ic h . N a p ó ź n ie jsz y c h m a p a c h S trz e te ls k ie g o 2) i K o n io r a 3) je s t n a to m ia s t ry so w a n e s io d ło , z b u d o w a n e z eo ceń - s k ic h łu p k ó w p s try c h , o to c z o n y c h łu p k a m i m en i- lito w y m i i w a rstw a m i k ro ś n ie ń s k im i. W m y śl ty c h o s ta tn ic h p o g lą d ó w sz y b M a ro s s a n y i m ia ł b y ć za
ło ż o n y n a sio d le , w o b rę b ie p s try c h łu p k ó w . T a k k ra ń c o w o o d m ie n n e z d a n ia w y m a g a ły s p ra w d z e n ia w te re n ie , jak się rz e c z m a w is to c ie . B a
d a n ia , p rz e p ro w a d z o n e p rz e z p isząceg o te sło w a la te m 1933 r.4) p o tw ie rd z iły w całości p o g lą d y d ra T o łw iń s k ie g o (p o ró w n . za łą c zo n ą m a p k ę ). D o w o d z ą te g o n a s tę p u ją c e f a k ty :
1. E o c e n w L ip n ic y m a z u p e łn ie o d m ie n n e w y k sz ta łc e n ie n iż e o c e n t. z w . „ g r u p y z e w n ę trz n e j" (g ru p a „ ś r e d n ia “ N o w a k a ), o d s ło n ię ty w s z e re g u m ie jsc p o b lisk ie g o są sie d z tw a , jak n p . w p o łu d n io w y m s k rz y d le fa łd u L iw o cza, w s io d le P o d z a m c z a , B iecz a itd . E o c e n L i p n ic y je s t n a to m ia s t co d o n a jd ro b n ie js z y c h sz c z e g ó łó w id e n ty c z n y z e o c e n e m m a g u r-
II. Budowa geologiczna okolicy Lipnicy
S to s u n k i g e o lo g iczn e n a jb liż sz e j o k o lic y L ip n ic y b y ły p rz e d s ta w ia n e w lite ra tu rz e fa ch o w ej w b a r-
1) Grzybowski J. — Atlas Geologiczny Galicyi, zeszyt
14
., Kraków1903
. Noth J. — Verbreitung der Erćolzone in den Karpathenländern.... Wien1915
.ł) K. Tołwiński — Dyslokacje poprzeczne oraz kierun
ki tektoniczne w Karpatach Polskich. Prace Geogr. E. Ro
mera, zesz. V I, Lwów
1921
.-) J. Strzetelski — Jasielskie zagłębie naftowe. Bory
sław
1929
.3) K. K on:or — Z badcń geologicznych w Karpatach środkowych miedzy Goi licami a Sanokiem. Rocznik Pol.
Tow. Geol., t. IX, Kraków
1933
.*) H. Św dzińjki — 5prawozdanie z badań geologicz
nych wykonanych w r.
1933
n i aik. Brzostek i Pilzno.Posiedzenia Naukowe P. I. G. Nr.
39
,1934
.v y -
N r
2
N A F T Ask ieg o p ó łw y sp u H a rk lo w e j o ra z p o k re w n y c h p ła tó w w S k o ły sz y n ie i K lu c z o w e j, sk ła d a się Zaś g łó w n ie z łu p k ó w b ru d n o z ie lo n y c h i o liw k o w y c h , n a m o k ro n ie k ie d y b a rd z o c ie m n y c h , n a su c h o sz a ro z ie lo n y ch i łu p ią c y c h się w o stre o d ła m k i. T o w a rz y sz ą im w trą c e n ia iło łu p k ó w w iśn io w y c h , a czasem — b a rd z o cie n k ie w k ła d k i b r u n a tn y c h , z b liż o n y c h n iec o d o m e n ilito - w y c h i, b y ć m o że, b ra n y c h za ta m te . C h a ra k te ry s ty c z n y m e le m e n te m e o c e n u lip n ic k ieg o są w k ła d k i p iask o w c ó w g la u k o n ito w y c h , z ie lo n y c h , z in te n sy w n ie jsz y m i p la m a m i i s m u g a m i tra w ia sto zielo n ej b a rw y , a n ie k ie d y — lek k o fio le to w y m i. P iask o w ce m a ją całkow icie k rz e m io n k o w e le p isz c z e i n a p rz e ła m ie d ają sz k listą , lśn ią c ą p o w ie rz c h n ię . T e g o ty p u p ia s
k o w có w n ie s p o ty k a łe m p o z a p ła sz c z o w in ą
m a g u rs k ą . P o z a ty m w y s tę p u ją p ia sk o w ce jasn e, d ro b n o z ia rn is te , tw a rd e , z d ro b n y m i b la sz k a m i m ik i i n a k ra p ia n e c ie m n y m i z ia r
n a m i g la u k o n itu .
E o c e n g ru p y z e w n ę trz n e j n a to m ia s t c e ch u je się tu ta j w p ie rw s z y m rz ę d z ie o b e c n o śc ią g ru b o la w ic o w y c h i g ru b o z ia rn is ty c h p ia sk o w có w ciężk o w ick ich , p rz y k ry ty c h n ie g ru b ą s e rią łu p k ó w c z e rw o n y c h o o d c ie n iu c e g ła sty m (nie w iśn io w y m ), p rz e c h o d z ą c y m k u g ó rz e w ró w n ie ż c ie n k i k o m p le k s łu p k ó w z ie lo n a w y c h
Z c ie n k im i, rz a d k im i w k ła d k a m i p iask o w có w h ie ro g lifo w y c h . W sz y stk o to p rz y k ry w a ją łu p ki m e n ilito w e z w ąsk im i p a se m k a m i w stęg o - w a n y c h ro g o w c ó w w sp ą g u .
2 . E o c e n o w i L ip n ic y n ie to w a rz y sz ą b y n a jm n ie j lu p k i m e n ilito w e , w sz ę d z ie n a to m ia s t, g d zie
Str.
46
N A F T A N rw id o c z n e s ą k o n ta k ty z o to c z e n ie m , łu p k i e o c e ń sk ie g ra n ic z ą b e z p o ś re d n io z łu p k o w a - ty m i w a rstw a m i k ro śn ie ń sk im i. W id a ć to d o b rz e n p . w w ą w o z a c h w la sk u p o E s tro n ie fo lw a rk u S e rw o n ie c , a w ięc p o p o łu d n io w e j s tro n ie e o c e n u , g d z ie n a m a p ie K o n io ra w i
d n ie je sz e ro k i p a s łu p k ó w m e n ilito w y c h z r o g o w c am i. W a rs tw y k ro ś n ie ń s k ie z a m y k ają ze w sz y stk ic h s tr o n eo c en w L ip n ic y i p r z e d staw iają się w n a jb liższej o k o licy jak o cien k o - ław ico w e p ia sk o w c e sk o ru p o w e z d u ż ą ilo ścią łu p k ó w ila s ty c h , a w ięc o ty p ie g ó rn o -k ro ś- n ie ń s k im . J e d y n ie w p o d c ię c iu lew ego b rz e g u W isło k i p o w y żej D ą b ró w k i (p rz y B ry łach ) p o ja w ia ją się g ru b o ła w ic o w e p iask o w c e, za-
S/ed//$łr<=L
*1
/ /1 4
I . Í É I J s b - a i J u *u Objaśnienia J a k na mapieSkala klOO.OOO p e w n e d o ln o -k ro śn ie ń sk ie (nie w y d z ie lo n e n a m a p ie ). Z p rz e b ie g u ty c h w a rs tw w y n ik a w szak że, iż k ie ru ją się o n e n a K ra jo w ic e — W ró b lo w ą . D o ln o -k ro ś n ie ń s k ie w a rs tw y w y
s tę p u ją ró w n ie ż , rz e c z p ro s ta , w p o łu d n io w y m sk rz y d le fa łd u L iw o c z a , to w a rz y sz ą c w ą sk im p a se m łu p k o m m e n ilito w y m .
3. E o c e n L ip n ic y je st n ie sły c h a n ie z a b u rz o n y , p o g n ie c io n y i p o trz a sk a n y , o d b ija ją c w y ra ź n ie o d sp o k o jn ie , c h o ć m ie jsc a m i s tr o m o u s ta w io n y c h w a rs tw e o c e n u L iw o cz a.
G ra n ic e p ła tu L ip n ic y d a d z ą się w y zn a czy ć w te re n ie d o ść d o k ła d n ie , z w y ją tk ie m k ilk u m iejsc, z a k ry ty c h g lin a m i. T y c z y się to p rz e d e w sz y stk im b e z p o ś re d n ie g o są sie d z tw a s z y b u . N a p ra w y m z b o cz u p o to c z k a , g d z ie z n a jd o w a ły się s ta re r o b o ty , w y stę p u ją z ie lo n e i c z e rw o n e łu p k i o ra z p ia sk o w c e g la u k o n ito w e , n a lew y m n a to m ia s t — b ra k o d s ło n ię ć . W ie rc e n ie w y k a zało je d n a k n ie o b e c n o ść e o c e n u , co w sk az u je n a w y g ięc ie w ty m m ie jsc u g ra n ic y p ła tu , z g o d n e z re s z tą z m o rfo lo g ią .
Z c a ło k sz ta łtu s to su n k ó w g e o lo g ic z n y c h w y n ik a, Że e o cen w L ip n ic y , p o d o b n ie jak i w sp o m n ia n e u tw o ry ze S k o ły sz y n a i K lu c z o w e j, p rz e d s ta w ia p ł a t t e k t o n i c z n y , re s z tk ę z n a c z n ie w ięk szej o n g iś p o k ry w y m a g u r s k i e j , k tó re j z w a rty o b s z a r k o ń czy się d z iś n a te k to n ic z n y m p ó łw y sp ie H a rk lo w e j.
W y m ie n io n e 3 p ła ty o c ala ły o d z n isz c z e n ia p rz e z ero zję n a o si p o p rz e c z n e j d e p re s ji, w z a g łę b ie n ia c h sy n k lin a ln y c h w śró d w a rs tw k ro ś n ie ń s k ic h , n a k tó ry c h sp o c zy w ają s to su n k o w o n ie g ru b ą , jak w sk a
z u ją ic h k o n tu ry , w a rstw ą , w k lin o w a n e je d n a k (w fałd o w an e) w p o d ło ż e (p o r. p ro fil). N a jb a rd z ie j n a p ó łn o c w y s u n ię ty p ła t K lu c z o w e j (ju ż p o za o b rę b e m m a p y ) z ac h o w a ł się w ro zleg łej sy n k lin ie ,
dzielącej sio d ło P o d z a m c z a o d w ielk ieg o fa łd u B rz o s te k -F ry s z ta k (p łaszczo w in a C h e łm -C z a rn o - rz e k i). P ła ty L ip n ic y i S k o ły sz y n a z a w a rte są p ra w d o p o d o b n ie w e w tó rn y c h sy n k lin a c h w śró d w ięk szeg o łę k u , ro z p o śc ie ra jąc e g o się p o m ię d z y s io d łe m B iecza a L iw o c z e m .
III. Rezultaty wiercenia
P ro fil g eo lo g iczn y s z y b u M a ro ssa n y i, jak w y n ik a Z p rz e g lą d u p ró b e k 1) i n o ta te k d z ie n n ik a w ie rtn i
czeg o , je s t n ie sły c h a n ie m o n o to n n y . P o p rz e b ic iu cien k iej w a rs tw y g lin p o w ie rz c h n io w y c h w ie rc e n ie w eszło w szare, ila ste i p ia sz c z y ste łu p k i z d ro b n ą m ik ą , n a og ó ł siln ie m a rg liste . Ł u p k i te b e z w i
d o c z n ie jsz y c h z m ia n trw a ły aż d o k o ń c a w ie rc e n ia . N ie w ie lk ie ró ż n ic e w b a r
w ie , m a rg listo śc i i z aw ar
to śc i w k ła d e k p ia sz c z y s ty c h m ia ły c h a r a k te r z ja w isk sp o ra d y c z n y c h . O d g ó ry d o d o łu szły zasa
d n ic z o łu p k i ila ste , n a m o k ro c ie m n o sz a re, czasem o zg n iło z ie lo n y m lu b o liw k o w y m o d c ie n iu , p o jaw ia
ją c y m się n ie k ie d y w łu p k a c h g ó rn o -k ro śn ie ń sk ic h . N a s u c h o łu p k i b y ły oło- w ia n o sz a re lu b p o p ie la te . P rz e w a ż n ie w a p n iste , n a w e t siln ie , u s ia n e b y ły p y łe m d r o b n iu tk ic h b lasz ek m ik i i z a w ie ra ły cza
se m w k ła d k i łu p k ó w tw a rd s z y c h , w ó w czas p rz e w aż n ie m n ie j m a rg lis ty c h (n p . n a g łęb . 155— 160 m , 333—535 m e tc .), a n ie ra z — „ w s tę g o w y c h “, z ło ż o n y c h z c ie n k ic h w a rste w e k c ie m n ie jsz y c h (ila
sty c h ) i jaśn ie jsz y c h (d ro b n o -p ia sz c z y s ty c h ), coś n a k s z ta łt d y lu w ia ln y c h iłó w w a rw o w y c h . B a rd z o rz a d k o w y stę p o w a ły w k ła d k i ty p o w y c h p ia sk o w có w k ro ś n ie ń s k ic h , i to d ro b n o -z ia rn is ty c h , sz a ry c h , z lic z n y m i b la sz k a m i m ik i i m a rg lis ty m le p isz c z e m . W w y ra ź n ie jsz ej fo rm ie n a p o tk a n o je n a . g łę b . 26,50—39,90 m , 54,6—57 m , 6 3 - 6 7 m , 254 m , 257 m , 301—313 m i 372,7—375 m . W sz y stk ie je d n a k p ró b k i z ty c h g łę b o k o śc i za w ie ra ły k aw ałk i łu p k ó w , k tó re n ie w ą tp liw ie to w a rz y sz y ły p ia sk o w co m jako p rz e ła w ic en ia .
C ała se ria m a w sz y stk ie c e c h y w a rs tw g ó rn o - k ro ś n ie ń s k ic h , n ie w y k a z u ją c s p e c ja ln y c h ró ż n ic Z o d s ło n ię c ia m i ta k ic h ż e sk a ł w n a jb liż sz y m są sie d z tw ie s z y b u , p o z a — oczyw iście — z m ia n a m i, s p o w o d o w a n y m i z w ie trz e n ie m sk a ł n a p o w ie rz c h n i.
N ie sp o tk a łe m w p ró b k a c h sk ał, p o d o b n y c h d o e o c e n u , lu b d o łu p k ó w m e n ilito w y c h . W m e try k a c h s z y b u ró w n ie ż n ie z a n o to w a n o in n y c h sk ał, p o z a łu p k a m i sz a ro z ie lo n aw y m i, g d z ie n ie g d z ie Z „ p r z e rz u tk a m i p ia sk o w c ó w “.
Z p o w y ższeg o w y n ik a , że sz y b M a ro s s a n y i z o s ta ł za ło ż o n y ju ż p o z a g ra n ic a m i p ła tu m a g u rsk ie g o , p o jeg o p ó łn o c n e j s tro n ie , w o b rę b ie w a rs tw k ro śn ie ń s k ic h .
W d z ie n n ik u w ie rtn ic z y m n ie z a n o to w a n o an i śla d ó w r o p y 2) a n i w y s tę p o w a n ia w o d y . S ła b e śla d y
Wiercenie było udarowe, próbki dobrze zachowane, przeglądałam je w r.
1934
.2) Patrz „Dodatek" na kcńcu.
N r i N A F T A Str.
47
g az ó w n a p o tk a n o n a g łę b . 172 m , 293 m , 3 0 2 m , o ra z 3 5 9 — 3 6 6 m , n iec o siln ie jsz e zaś — n a g łę b . 3 0 5 m , z a p e w n e w z w ią z k u z is tn ie ją c ą ta m w k ła d k ą p ia sk o w co w ą. W p ro filu b ra k sk ał p o ro w a ty c h , m o g ą c y c h b y ć z b io rn ik a m i g azu czy ro p y , łu p k i zaś są tw a rd e i su c h e , d o b rz e trz y m a ją c e się, sy p a n ie z a n o to w a n o b o w ie m je d y n ie w d w ó c h m ie j
sc a c h (21 m i 6 5 m ). Z a ru ro w a n ie o tw o ru p rz e p ro w a d z o n o : 14" — d o g tęb . 16,25 m , 10" — do 2 4 0 m , w re sz cie 9" — d o s p o d u . J e s ie n ią 1933 r.
p rz y stą p io n o do lik w id a c ji o tw o ru , k tó rą p o w ielu zw ło k a c h p rz e p ro w a d z o n o o sta te c z n ie z p o c z ą t
k iem 1936 r. R u r y 14" i 9" w y c ią g n ię to , 10"
u rw a n e , częściow o p o z o sta ły w o tw o rz e .
IV. Pochodzenie śladów ropy naftowej w Lipnicy
S z y b M a ro ssa n y i n ie ro z s trz y g n ą ł kw estii p o c h o d z e n ia śla d ó w ro p y n a fto w e j w L ip n ic y . Z a ło ż o n y w sy n k lin ie n ie n a tra fił n a p o k ła d y n afto - n o śn e i n ie d a ł p o d ty m w z g lęd em d o sta te c z n y c h w skazów ek.
T e o re ty c z n ie rz e c z b io rą c śla d y ro p y w L ip n ic y m o g ą m ie ć d w o jak ie p o c h o d z e n ie :
1
. a lb o s ą z w ią z an e b e z p o śre d n io z w a rstw a m i k ro śn ie ń sk im i, ściślej — z „ a u to c h to n e m " w ogóle,2
. a lb o łączą się z o b e c n o śc ią p ła tu p ła sz czo w in y m a g u rsk iej.A d 1. W a rs tw y k ro śn ie ń sk ie L ip n ic y (z n a j
b liższego o to c z e n ia p ła tu ) są w a rstw a m i g ó rn o - k ro śn ie ń sk im i, n ie zaw iera jący m i n o rm a ln ie ro p y , n a d to w y p e łn ia ją c y m i w zasad zie s y n k lin ę , w tó r
n ie co p ra w d a sfa łd o w a n ą . B y ć m o ż e je d n a k , iż w śró d ty c h w tó rn y c h sfa łd o w a ń g u b ią się re sz tk i n a fto w y c h sio d e ł s p o d Ja sła — k o ń c z y n y p rz y p u s z c za ln y ch o d g a łę z ie ń sio d ła p o to c k ie g c 1), a ro p a w ę d ru je sz c z elin am i g d zie ś z w ię k sz y ch g łę b in , m ając sie d lisk o czy to w w a rstw a c h d o ln o -k ro śn ie ń - sk ic h , czy te ż w u tw o ra c h s ta rsz y c h .
A d 2. P o z a ro p ą „ a n ty k lin a ln ą " , zw ią z a n ą z sio d ła m i, is tn ie ją jeszcze w K a rp a ta c h sk u p is k a jej, n ie p o d p a d a ją c e ściśle p o d tę k a te g o rię . T y c z y się to n p . n ie k tó ry c h z łó ż ro p n y c h u b rz e g u p ła sz czo w in y m a g u rsk ie j. W ie lo le tn ie s tu d ia n a o b sz a rze te j je d n o s tk i d o p ro w a d z iły p iszą ceg o te słow a d o w n io sk u , ż e b rz e ż n e części p ła sz c z o w in y m a g u rsk ie j, o d o k o lic G ry b o w a aż p o M e d z ila b o rc e za p rz e łę c z ą D u k ie lsk ą , c h a ra k te ry z u ją się d o ść lic z n y m i, c h o ć n ie z b y t b o g a ty m i zło ż a m i ro p y , n a jo b fits z y m i n a s k ra ju , a coraz sła b sz y m i w głąb p ła szc zo w in y . Z ło ż a te , b e z w z g lę d u n a sw e p ie r
w o tn e p o c h o d z e n ie , m a ją d ziś w szelkie cech y s k u p isk m i g r a c y j n y c h , p o w sta ły c h w czołow ej czę
ści p łaszczo w in y , p ra w d o p o d o b n ie n a s k u te k za
b u rz e ń p ie rw o tn e j ró w n o w a g i, sp o w o d o w a n y c h d z ia ła n ie m c z y n n ik ó w m e c h a n ic z n y c h , jak n a s u w a n ie m się p ła szczo w in y i to w a rz y sz ą cy m i m u sp ra so w a n ia m i i w y g n ia ta n ia m i z a ró w n o p o d ło ż a , jak i sa m y c h se ry j m a g u rsk ic h .
W s k u te k p o w y ższe g o , w czołow ej s tre fie p łasz
czo w in y m a g u rsk ie j r o p a z n a jd u je się i w b e z p o ś re d n im p o d ł o ż u , w w a rstw a c h k ro śn ie ń sk ic h , jak n p . w C ie k lin ie , B e d n a rc e , H a rk lo w e j, częś
*) porów. H. Świdziński — Budowa geologiczna zachod
niej części fałdu potockiego. Państw. Inst. Geolog. Biu
letyn ao. Warszawa
1935
.ciow o L ip in k a c h (k o p . B e sk id ? ), i w s a m e j p ł a s z c z o w i n i e , tw o rz ą c t u m n ie jsz e i w ięk sze s k u p ie n ia , zależn ie o d szczeg ó łó w b u d o w y geo lo g iczn ej.
R o p a g ro m a d z i się w o b u p rz y p a d k a c h w m iej
scach d la n ie j n a jd o g o d n ie jsz y c h , w s k a ła c h p o ro w a ty c h , a lb o b a rd z o sp ę k a n y c h , w sk u te k czego zło ża jej, szczeg ó ln ie w p ła sz c z o w in ie m a g u rsk ie j, są d o ś ć k a p ry śn e i n ie o g ra n ic z a ją się w y łączn ie d o a n ty k lin y . T o sa m o zjaw isk o s p o ty k a m y i w p o d ło ż u p ła sz c z o w in y . R zecz p ro s ta , że p r z y p o m y śl
n y c h w a ru n k a c h g eo lo g ic z n y c h , jak n p . is tn ie n iu w ię k sz y c h k o m p le k só w sk a ł p o ro w a ty c h , u ło ż o n y c h n a d to sio d ło w a to i p o k ry ty c h w a rstw a m i n ie p rz e p u sz c z a ln y m i, m o g ły p o w sta ć zn ac z n iejsze n a g ro m a d z e n ia ro p y , jak n p . w p ła sz c z o w in ie m a g u rsk iej w g ru b o ła w ic o w y c h p iask o w c a c h w a rstw in o c e ra m o w y c h w M ę c in ie W ielk iej, R o p ic y R u skiej e tc ., lu b w jej p o d ło ż u — w d o ln o -k ro śn ie ń - sk ic h p ia sk o w cach H a rk lo w e j. R e sz tk i tak iej ro p y m o g ą z a te m zn a le ź ć się w sz ęd zie ta m , g d zie o n g iś is tn ia ła p o k ry w a m a g u rsk a .
Jako ciekawy, a dotychczas mało znany szczegół, można podać występowanie śladów ropy w porwakach tektonicz
nych warstw krośnieńskich w płaszczowinie magurskiej.
Tak np. w Bednarce tuż przed wojną był wiercony szyb
„Małgorzata“, założony po południowej stronie drogi z Lipinek do Cieklina, mniej więcej w środku „półwyspu magurskiego“, na typowych warstwach dolno-krośnieriskich (szare, kruche, mikowe, gruboławicowe piaskowce mar- gliste) z impregnacjami ropnymi. W sąsiedztwie szybu od strony wschodniej, w tzw. lesie Dębina, istniały nawet stare szyby kopane, założone na tych warstwach.
Warstwy krośnieńskie tworzą tam smugę o kierunku mniej więcej E — W i łączą się ku zachodowi ze strzępem łupków menilitowych. Wszystko razem otoczone jest pstrym eocenem magurskim, przefałdowanym z warstwami inoceramowymi, co pozwalałoby interpretować tamtejsze stosunki geologiczne jako okno tektoniczne. Tymczasem wiercenie przebiło na głębokości 140 m warstwy krośnieńskie i weszło w eocen magurski z czerwonymi lupkami i w war
stwy inoceramowe. Seria magurska nie została przebita do głęb. 600 m (Przemysł Naft., N r 16, 1939, str. 445).
W Bystrej koło Gorlic w podobnej sytuacji, bo na dużym
„oknie tektonicznym“ warstw krośnieńskich (również ze śladami ropnymi), założony z pocz. 1939 r. szyb „Galicji"
przebił na ok.
200
m warstwy krośnieńskie i wszedł w pstry eocen magurski, a w202
m — w warstwy inoceramowe.Płaszczowina magurska została przewiercona dopiero w ok. 500 m, po czym otwór przebijał do ok. 600 m warstwy krośnieńskie podłoża, a głębiej — serię menilitową (600—700 m) i tzw. I pstre łupki (ost. głęb. ok. 730 m).
Dane odnośnie szybu „Galicji" zawdzięczam kol. dr St.
Wdowiarzowi; częściowo pochodzą z materiałów p. S.
Wegnera.
W żadnym z opisanych przypadków, tj. ani w Bednarce ani w Bystrej, nie można interpretować tych utworów jako
„szarą" lub „czarną" kredę magurską. Sprzeciwia się temu zarówno ich charakter petrograficzny, jak również ogólna sytuacja tektoniczna.
O d n o ś n ie sam ej L ip n ic y szan se z n a le z ien ia złó ż r o p y o z n a c z e n iu p ra k ty c z n y m w y d a ją się n ie z b y t w ielk ie. N ie d u ż e ro z m ia ry p ła tu i b r a k o d p o w ie d n ic h k o m p le k só w p iask o w c o w y c h , m o g ą c y c h za- m ag azy n o w ać p ły n , d y sk w a lifik u ją go jako p rz y p u sz c z a ln e sie d lisk o z łó ż ro p n y c h , o ta c z a jąc e zaś w a rstw y k ro ś n ie ń s k ie , jak m o ż n a w n io sk o w ać z p rz y to c z o n y c h u p rz e d n io d a n y c h , s ą ró w n ie ż p o z b a w io n e w a rs tw p o ro w a ty c h , z d a tn y c h d o za
trz y m a n ia w s o b ie w ię k sz y c h ilo ści ro p y .
P o z o sta ły b y ty lk o g łęb o k ie w ie rc e n ia , o b lic z o n e n a o d sz u k a n ie w g łę b n y c h fa łd ó w . W y m a g a to w sza k
Str.
48
N A F T A N r2
że n a jp ie rw w y ja śn ie n ia ic h m o ż liw o ści ro p n y c h p o d J a s łe m , a ta k ż e — b a rd z ie j d ro b ia z g o w y c h s tu d ió w g eo lo g ic z n y c h w L ip n ic y w c e lu w y ło w ien ia , s p o ś ró d w tó rn y c h sfa łd o w a ń w a rs tw k ro śn ie ń sk ic h p rz y b liż o n e g o p rz e b ie g u o si ty c h fałd ó w .
Dodatek
W a k ta c h U r z ę d u G ó rn ic z e g o w Ja śle z n a jd o w ały się la te m 1942 r., m . in n . n a s tę p u ją c e d a n e , o d n o ś n ie s z y b u „ M a ro s s a n y i" w L ip n ic y D o ln e j:
1. D o c h o d z e n ie , p rz e p ro w a d z o n e d n . 13. V I I I . 1931 r . p rz e z p p . in ż . W . K o p a c z a i K . H ó lz la , k tó re stw ie rd z iło , co n a s tę p u je : a) sz y b „ w całej sw ej g łę b o k o śc i p rz e sz e d ł
p rz e z p a r tię łu p k ó w i iło łu p k ó w sz a ry c h i s z a ro -z ie lo n y c h “,
b ) R u ro w a n ie : 14" — d o 16,25 m , 1 0 " — „ 2 4 0 ,0 0 m ,
9 " — „ 3 8 9 ,0 5 m ( ? ) , c) o s ta tn ia g łę b o k o ść : 4 0 0 ,9 m ,
d) w o d a „ s z u tro w a " n a g łę b . 19 m (10 m o d w ie rz c h u ),
e) śla d y gazó w n a g łę b , — 172, 2 9 3 , 302 i 359 m ,
f) śla d ó w r o p y n ie b y ło .
2 . P ro to k ó ł K ie ro w n ik a U r z . G ó r n . w Ja śle, in ż . B . M o ra w sk ie g o z d n . 2 0 . I I I . 1936, s tw ie rd z a ją c y m . in n .:
D o ro b ó t lik w id a c y jn y c h p rz y s tą p io n o 1 5 . 1.
1936. W y ro b io n o z a sy p d o g łę b . 2 2 0 m i cią- g n io n o r u r y 10", k tó re u rw a ły się 8 ,7 m o d w ie rz c h u . R u r y p rz e c ię to w 2 0 2 ,4 0 m ; p o z io m w o d y s p a d ł, za c z ęły się w y d o b y w a ć s il
n ie jsz e ś la d y gazó w . P o z io m w o d y w r u r a c h u tr z y m u je się
8— 10
m o d w ie rz c h u , p o z a ru ra m i10
" — d o w ie rz c h u .3 . W liście f ir m y „ H o r ta " (k tó ra p rz e p ro w a d z a ła lik w id a cję ) z d n . 2 6 . I I I . 1936 d o p . M . N a g le ra je s t w z m ia n k a , że w g ł. 1 9 3 m , g d z ie p rz e c ię to ru r y , p o d e sz ło p a rę litró w czarn e j ro p y a sfalto w e j. A u to r lis tu , p . H e fk a , p rz y p u sz c z a , że są to re s z tk i ro p y , w lew an ej sw eg o cza su d o o tw o ru p rz e z k ie ro w n ik a k o p a ln i, a b y r u r y lep iej c h o d z iły . R o p a ta , jak
p rz y p o m in a so b ie p . H e fk a , i co p o tw ie r
d z a ły z e z n a n ia ro b o tn ik ó w , m ia ła b y ć s p r o w a d z o n a w ilo ści 4 -c h b e c z e k z k o p a ln i „ C o n tin e n ta l“ w Z a łę ż u , g d z ie w z ię to ją z d o łu ły ż k o w e g o . W y ra ż a n e p rz e z n ie k tó re o so b y p rz y p u s z c z e n ie , że k to ś celow o w lał ro p ę d o o tw o ru , b y n ie d o p u ś c ić d o z d y s k re d y to w a n ia te r e n u , n ie w y d a je się a u to ro w i lis tu p ra w d o p o d o b n e .
Streszczenie
1. W r . 1931 w y k o n a n o w ie rc e n ie p o sz u k iw a w cze w L ip n ic y k o ło J a sła . O tw ó r, z a ło żo n y n a rz e k o m y m sio d le eo c e ń sk im , w sz e d ł o d - ra z u w w a rstw y g ó rn o -k ro śn ie ń sk ie , k tó ry c h n ie p rz e b ił d o 4 0 0 ,9 m . N ie n a tr a f ił n a w e t n a śla d y r o p y , lecz ty lk o n a d r o b n e ilości g a z u . O tw ó r z o sta ł z lik w id o w a n y w r. 1936.
2. B a d a n ia g eo lo g iczn e, p rz e p ro w a d z o n e w r.
1933 w te re n ie , w y k azały , że w L ip n ic y n ie is tn ie je sio d ło eo c e ń sk ie , lecz ty lk o eo ceń sk i p ła t p ła sz c z o w in y m a g u rsk ie j, leżący n ie z g o d n ie n a p o fa łd o w a n y c h w a rstw a c h k ro ś n ie ń sk ic h , p o d o b n ie jak w są s ie d n im S k o ły szy n ie i w K lu c z o w e j,
3. O tw ó r M a ro s s a n y i z o sta ł za ło ż o n y ju ż p o za o b rę b e m te g o p ła tu i n ie w y ja śn ił k w e stii p o c h o d z e n ia p o w ie rz c h n io w y c h śla d ó w ro p y n a fto w e j.
4 . N ie m a p o d s ta w te o re ty c z n y c h d o s p o d z ie w an ia się o b e c n o śc i zło ża ro p y w w y m ie n io n y m p ła c ie , ze w z g lę d u n a jeg o n iew ielk ie ro z m ia ry i b ra k sk a ł d o sta te c z n ie p o ro w a ty c h . 5. Ś la d y ro p y n a fto w e j, z n a n e z o k o lic L ip n ic y ,
m o g ą b y ć a lb o zw ią z a n e z re s z tk a m i ro p y , p o c h o d z ą c ej ze złó ż , k tó re o n g iś is tn ia ły p o d zn isz c z o n ą ju ż o b e c n ie p o k ry w ą p ła sz c z o w in y m a g u rsk ie j (jak n p . d z iś w H ark lo w e j itp .), a lb o p o c h o d z ą Z w ię k sz y ch g łę b o k o śc i, z u k ry ty c h p rz e d łu ż e ń lu b o d g a łę z ie ń ro p o - i g azo n o śn e g o fa łd u P o to k a , a n a p o w ie rz c h n ię w y d o sta ją się szcz e lin a m i.
W y m a g a to d a lsz y c h , szc zeg ó ło w y ch b a d a ń g e o lo g ic z n y c h , p rz e p ro w a d z o n y c h p o d ty m k ą te m w id z e n ia .
In ż. H enryk Górka
Podziemne wyżarzanie z lóż ropnych
D la w y d o b y c ia z w y c z e rp a n e g o zło ż a re sz te k p o zo stałe j ta m ro p y z a sto so w a n o w o s ta tn ic h la ta c h te rm ic z n ą m e to d ę e k sp lo a ta c ji. M e to d a ta p o le g a n a w y tw o rz e n iu w z ło ż u w y so k iej te m p e ra tu ry , w sk u te k k tó re j z a c h o d z ą w z ło ż u p e w n e p ro c e sy u m o ż liw ia ją c e w y p ły w ro p y .
P rz y p u ś ć m y , że p o s ia d a m y w a rs tw y p o z b a w io n e ju ż e n e rg ii złożow ej, ale z a w iera jące jeszcze p e w n ą
ilo ść u w ię z io n e j w n ic h ro p y . W a rs tw y te u d o s tę p n io n e s ą d w o m a o d w ie rta m i A i B (ry s. 1).
W o d w ie rt A w tła c z a się p o w ie trz e , a ró w n o c z eśn ie w sa m y m z ło ż u u s k u te c z n ia się z a p a le n ie ro p y . P a le n ie p o d trz y m u je się p rz e z w d m u c h iw a n ie p o w ie trz a w zło że . P r o d u k ty sp a la n ia ra z e m
Z p o w ie trz e m p o z b a w io n y m tle n u k ie ru ją się d o o d w ie rtu ek sp lo a ta c y jn e g o B . W czasie d ro g i od
