ROK 1909
Gazeta d
Dwutygodnik
poświęcony sprawom Kobiet pracujących.
O rgan „ Z w ią zk u S to w a r z y sz e ń K o b iet P racujących z siedzibą w Poznaniu.
u
Redaktor: Ks. Ignacy Czechowski.
3 F 8 _ o o 5 & : o .± l3 L j p i e r w s z i y .
P o z n a ń .
N a k ła d e m »Z w iązku S to w arzy szeń K o b ie t Pracujących®.
C z c i o n k a m i D r u k a r n i i K s i ę g a r n i ś w . W o j c i e c h a . 1 9 0 9 .
Spis rzeczy
u m ie s z c z o n y c h w „ G a z e c ie dla K o b ie t“ w rok u 1 9 0 9 .
A rtykuły ekonom iczno-społeczne. Str.
Na w ielkie n ie b e z p ie c z e ń s tw o '... 3
W pływ kobiety na s p o łe c z e ń s tw o ... 1
Bezpłatne biuro porad y p r a w n e j ... 2
Zjednoczenie ośw iat, stów. k o b i e c y c h ... 3
W spółudział kobiet w pracy społecznej . . . . 9
S tarość lub niezdolność do' p r a c y ... 10
P rac a nas tylko zdobi, z b o g a c a ... 11
Głos w spraw ie handlowego: personału żeńsk. . . 12
O potrzebie społecznego w ykształcenia kobiet . . 17
W ychodźtw o ze w s i ... 18
W ydział s p o łe c z n o -n a u k o w y ... 19
O praktycznem kształceniu kobiety w spraw ach s p o ł e c z n y c h ...25
izby r o b o c z e ...26
Zjednoczenie kob. to w arzy stw ośw iatow ych . . 27. 36 Z kredką w r ę k u ...34
O chrona pracow nic w p a r l a m e n c i e ...34
Misye d w o r c o w e ... 35
K aw iarnia ludowa i kuchnia dla ubogich . . . . 38
C zy p o t r z e b a ? ... 41
Kobieta a w s tr z e m ię ź liw o ś ć ... 42
Zabezpieczenie na niemoc i s t a r o ś ć ...43, 59 W spraw ie kształcenia S a m a r y t a n e k ...44
Związek kobiet p r a c u j ą c y c h ... 50
Ile nas jest? . 50
P iekąca sp raw a . . 58
S o l i d a r n o ś ć ... 65
Zm iany w zabezpieczeniu na- niemoc i starość . . 66
W obronie m oralności naszej m łodzieży . . . . 66
O m oralności naszych k o b i e t ... 73
Stanow isko kobiety w obec praw a cyw il. 74, 83, 90, 107 O b ł u d a ...74
Rozwój naszego ruchu antyalkoholow ego pod za borem p r u s k i m ... 75
Do naszych k o b i e t ... 81
Kobieta w k u p i e c t w i e ... 82
Kobietja a o ś w i a t a ... 89
Ernancypacya k o b i e t ... 98
O chrona zdrow ia i moralności w fabrykach . . . 100
Kobiety a stow arzyszenia m ę s k i e ... 105
Ojciec św. a katolickie k o b i e t y ... 106
U rzędy płatnicze w przem yśle dom owym . . . . 108
Kobieta w życiu z a r o b k o w e t n ... 113
Jak się płaci składki zabezpieczenia na niemoc i s t a r o ś ć ...115
W alka kobiet z p i j a ń s t w e m ... 116
Lecz narodu duch zatruty, T o dopiero bólów ból 121 Kiedy wolno żądać zw rotu składek w zabezpiecze niu na niemoc i s t a r o ś ć ... 122
P ra sa a ż y d z i ...123
Ernancypacya k o b i e t ... 131
W spomogi dla pracow nic w przem yśle tabacznym 139 Życzenia i z a r z u t y ...145
O potrzebie misyi d w o r c o w e j ... 146
S tow arzyszenia św ieckie a b ractw a kościelne . . 153
O ciach i podatkach . . ' ...154
Oszczędność . . . ... 155
O dobrem odżyw ianiu się ludu n a s z e g o ... 156
O ś w i a t a ... 161
Dawniejsze organizacye polskich k o b i e t ... 169
Kto może się zabezpieczyć dobrowolnie . . . . 170
W spraw ie gospodyń wiejskich i pracownic rolnych 177 Dokąd winniśm y d ą ż y ć ...185
Str. Kasy c h o r y c h ... 186, 204 Książkowość d o m o w a ...187
W s k a z ó w k i ...193
Komu wolno przyjm ow ać uczennice w naukę . . 194
Karczm y krzyżem k o b i e t ...194
Niedziela w rodzinie . . . . . ... 203
Porada praw na. lie dni przed opuszczeniem miejsca winna prac. fabr. w ypow iedzieć pracę... 6
Jak ma sobie postąpić sam odzielna prac. kont., która skończyła 40 rok życia, a chciałaby się zabez pieczyć na niemoc i s t a r o ś ć ... 6
W jaki sposób może się służąca zabezpieczyć na w ypadek c h o r o b y ? ... 6
Jak długo wolno zatrudniać prac. przem ysłow ą . 4 Kiedy pracow nica przem ysłow a może opuścić miej sce bez poprzedniego w ypow iedzenia? . . . 4
C zy chora, zabezpieczona na niemoc i starość, może zmusić zabezpieczenie, aby ją leczyło? . . . 5
Czy ekspedyentki w fabrykach są pomocnicami h a n d l o w e m i ? ... 5
Jak sobie winna postąpić kobieta, zabezpieczona na niemoc i starość, gdy wyjdzie za m ąż . . 12
C zy k asy chorych są zobow iązane płacić za plom bowanie z ę b ó w ... 13
C zy samodzielna k raw cow a może się zabezpieczyć w kasie c h o r y c h ... 22
Kto może się zabezpieczyć w zabezpieczeniu od w y padków ... 22
P o rad a praw na w spraw ie renty na niemoc . . . 29
C zy niepunktualna w y p łata pensyi jest powodem do opuszczenia m i e j s c a ? ...37
W spraw ie podpisu na św iadectw ie pomoc, handl. 37 Zabezpieczenie na niemoc i starość . . . 61
C zy pryncypał ma praw o zwolnić natychm iast pa nienkę zajętą w kantorze, jeśli nie umieć pisać o r t o g r a f i c z n i e ...93
C zy pomoc, kupiecka, gdy zachoruje, m a praw o do całkow itej p e n s y i ? ... l i s Baczność przy w stępow aniu do pomocniczych kas chorych . . . ... 150
A rtykuły agitacyjne. Kochane Siostry, Kobiety pracujące w szystkich za w odów ... 1
Do p r a c y ... . 57, 202 A rtykuły religijne. Jaką powinna być pobożność k o b i e t y ... 4
Jak pow stał c z ło w ie k ? ...75
Kto rządzi św iatem ? ...83
P raw d z iw a godność k o b i e t y ...85
Na drogę życia ( p r ó ż n o ś ć ) ... 124
S praw y ośw iatow e. D e k la m a c y a ... 92
O pielęgnowaniu ś p i e w u ... 122
Pam ięci Juliusza S ło w a c k i e g o ... 129
W setną rocznicę Juliusza S ło w a c k i e g o ...138
Czytelnie l u d o w e ... 178
Z je d n o c z e n ie ... 196
S praw y zdrow otne. W razie o m d l e n i a ... 4
Jak się obchodzić z r a n a m i ...52
Str.
B e z s e n n o ś ć ...92
'O pielęgnowaniu w ł o s ó w ... 109
O jedzeniu o w o c ó w ..._... 124
Kilka w skazów ek z nauki o z d r o w i u ... 132
C horoba angielska u d z i e c i ... 163
K a s z e l ... 189
S praw y społeczne. W spraw ie św ięcenia n i e d z i e l i ... Przepis, dotyczący lokali z żeńską usługą . . . . P ra c a kobiet w kupiectwie (zam ykanie składów w niedzielę, ustanaw ianie inspekt, handlowych O rganizacya pracow nic rolnych w B aw aryi . . S praw ozdanie misyi d w o r c o w y c h ... Opieka dla r o b o t n i k ó w ... W kw estyi pracow nic d o m o w y c h ... C entralny Związek służących w Niemczech . K w estya moralności (petycya o zamknięcie domów n i e r z ą d u ) ... , . . . urnow a taryfow a robot, ty to n io w y c h ... Kasa zabezp. w ypoczynek dla prac. dom owych W alka z a lk o h o liz m e m ... V. Zjazd delegow anych Związku kat. Stów . kob pracujących w N i e m c z e c h ... P raw n y zakaz pośrednictw a w pracy domowej . P rzekupyw an ie pom ocników kupieckich . . . . Polski Związek kob. katol. w Krakowie . . . Em erytura dla kob. p r a c u j ą c y c h ... Kobiety inspektorkam i w przem yśle fabrycznym Zakaz pracy nocnej kobiet w Algierze . . . . P ierw sza klinika dentystyczna dla dzieci szkolnych P ra c a dom ow a w A n g l i i ... Kobiety członkami polubowych sądów procedero w y c h ... ■Ograniczenie handlu żyw ym to w a r e m ... P rze d izbą karną (handel d z i e w c z ą t ) ... L etniska dla pom. h a n d l o w y c h ... Praca niedzielna w konf. u b r a ń ... O potrzebie fachowej nauki kraw iecczyzny . . P ra c a kobiet i dzieci w e W ł o s z e c h ... Ochrona dzieci w A m e r y c e ... O dpoczynek niedzielny w kantonie Bazelskim w S z w a jc a r y i... ... Nowe praw o dotyczące pracy kobiet i dzieci w e W ł o s z e c h ... O chrona pomocników handlow ych w Anglii . . Zabezpieczenie na w ypadek gruźlicy w Szwecyi Żłóbki i izby karmienia w e W łoszech . . . . O bow iązkow a nauka o alkoholizmie w szkołach W ażne dla pracownic h a n d l o w y c h ... Fundusz państw ow y na kształcenie pielęgnarek w D a n i i ... B rak s ł u ż ą c y c h ... 54 68 70 70 70 78 86 87 102 102 110 110 119 119 125 126 127 127 127 133 133 134 134 134 142 142 150 151 158 158 158 166 167 174 175 182 198 198 M ateryały do w ykładów . Armia z b a w i e n i a ... 20, 27, 35 'G orzałka w przesądach leczniczych naszego ludu 67, 84 Ziarnko do z ia r n k a ...90, 99 C zy alkohol w z m a c n i a ...91
Jak używ ać czasu i pieniędzy... ... 107
'O p o w i t a n i u ...114
Co dała kobiecie chrześciańska w i a r a ... 164
S k r o m n o ś ć ...180
Jakim powinien być przebieg z e b r a n i a ... 147
A rtykuły społeczno-religijne. Co narzeczona w inna wiedzieć przed ślubem . M ałżeństw a mieszane . ... C zy każda panienka musi mieć narzeczonego O znaczeniu gazet k a t o l i c k i c h ... Zjazd Niemców katolików w W rocław iu . . S trz e ż się złych książek i pism przew rotnych 68 114 123 98 149 163 Str. A rtykuły treści rozmaitej. Konkurs na arty k u ły ... 28
Nasze pamiątki religijne i n a r o d o w e ... 45
W iosna się z b l i ż a ... 51
Jaką powinna być S a m a r y t a n k a ...51
A l l e l u j a ... 57
Piękność k o b i e t y ... 60
Do G n i e z n a ... 60
P ak toczący naród n i e m i e c k i ...76
Nasze imiona i n a z w i s k a ... 130
Z grona p r z y ja c i ó ł e k ... 132, 155, 195, 204 M owa żałobna w ygłoszona na pogrzebie M aryi Krzyck i e j ... 137
D y p l o m y ... 140
Listy bez podpisu czyli a n o n y m y ... 148
Co jest p a r l a m e n t ...162
To i o w o ... 163, 171, 188 Poznanie samego s i e b i e ... 138
Co jest s e j m ...170
M i l c z e n i e ... 171
M a r z e n i a ... 186
Boże N a r o d z e n i e ...201
Co się dzieje w św iecie? 5, 6, 13, 21, 29, 37, 46, 54, 62, 69, 77, 86, 94, 102, 110, 118, 126, 133, 141, 157, 166, 174, 182, 190, 197, 205 Ze św iata kobiecego. K w estyonaryusz w spraw ie k o b i e c e j ...38
Kobiety pracujące w A m e r y c e ...38
Zarobki kobiet w e F r a n c y i ...39
S praw a kobieca w Chinach . . . . L . . . . 62
P rac a i płaca kobiet w N o r w e g i i ...70
Ruch kobiet w W i e d n i u ...71
S tatysty ka organizaeyi kobiecych w Niemczech . 78 Gdzie pracuje najwięcej k o b i e t ? ...78
Szkoły uzupełniające dla pom. handl... 78
Kobiety zarobkujące w S z w a jc a ry i... ... . 78
O praw nej wolności sług w S z w a j c a r y i ...78
Ruch kobiet w C h i n a c h ...87
Szkoła dla t a p i c e r e k ... 95
Egzam ina ekspedyentek k u p i e c k i c h ...95
Stow arzyszenie sług katol. w W arszaw ie . . . . 102
Kobieta w sądach r o z je m c z y c h ... 103
Kobiety asystentkam i p o lie y jn e m i...110 Kobieta na polu pracy z a w o d o w e j ... 119
S tały kongres fem inistyczny w P a r y ż u ... 127
Kobieta na polu pracy z a w o d o w e j ... 127
Polski Związek niew iast katol. w Księstwie Cie- s z y ń s k i e m ... 134
Liczba kobiet pracujących w A n g lii... 134
Kobiety pracujące zaw odow o w Ameryce . . . . 342
Kobiety w urzędach p o licy jn y ch...142
K obiety w A m e r y c e ... 175
Kobiety l e k a r k i ... 175
W y staw a prac k o b i e c y c h ... 180
W y staw a pracy kobiet w K a l i s z u ... 182
P en sy a n a u c z y c ie le k ... 190
Kobiety pracujące z a w o d o w o ... 190
Kobiety radnemi m i a s t ... 191
Stow arzyszenie kobiet pracujących w pracy spo łecznej ... 191
Drobne rozmaitości. Na Zjazd, w i e r s z ... 38
III. Zjazd delegatów „ W y z w o l e n i a " ...52
O, spokojny bądź, w i e r s z ...53
Prem iow anie s ł u g ... ... . 54
P raktyczna szkoła handlow a w P aryżu . . . . 54
O brzędy pogrzebow e u dzikich l u d ó w ... 55
Kobiety b u rm is trz a m i...55
Słoń członkiem o r k i e s t r y ...71
95 95 103 103 111 119 127 127 127 127 127 Str.
Jak usunąć grzyb w d o m u ... 71
Z kaprysów m ody ... 79
Trum ny p a p i e r o w e ... 79
Dzień Niemca ... 79
W ojna przeciw ko w ysokim o b c a s o m ...87
Nowe m o d y ... 87
N ow y system budow ania d o m ó w ...87
Skóra z w ę ż ó w ... 87
M y ś l i ... 87
Piosnka pracow nic k o n f e k c y jn y c h ...94, 117 P ierw sza bezpłatna klinika dentystyczna dla dzieci s z k o l n y c h ... ■ ... P i e p r z ... , . . . . Chyżość. z w i e r z ą t ... Okrutną m o d a ... Obłęd pijacki w pruskich domach dla obłąkanych . Przeciw ko m r ó w k o m ... Niemiecka ankieta w spraw ie dzieci nieślubnych . . Mucha rozsadnikiem z a r a z y ... S am obójstw a k o b i e t ... Ochrona zw ierząt w J a p o n i i ... Jak pielęgnować k a n a rk i... Pośw iadczenie choroby w zabezpieczeniu na nie moc i s t a r o ś ć ... W y staw a przem ysłow a w In o w ro c ła w iu ... Mydliny jako środek na g ą s i e n i c e ... W setną rocznicę Juliusza Słow ackiego, w iersz . . Konsumpcya tytoniu w F r a n c y i ... F abrykacya l a l e k ... Nowe opakow anie c y g a r ... Zam ykanie s z y n k ó w ... M aszyny .rugują pracę r ę c z n ą ... Jak zapobiedz prędkiemu więdnięciu kw iatów . . 167
Zdumiewająca podróż k o b i e t y ...167
Wystawca pracy kobiet w K a l i s z u ...167
Słow o o Złotej S k a r b o n i e ...173
Konkurs żeglugi p o w i e t r z n e j ... 175
W A m e r y c e ... 175
P rzy k ład godny n a ś l a d o w a n i a ... 175
O d z n a c z e n i e ... 183
Śmierć w skutek otrucia a lk o h o le m ... 183
Siedm stopni p ija ń s tw a ... 183
O stw orzeniu k o b i e t y ... 196
A Słow o Ciałem się s t a ł o ... 201
W spraw ie beatyfikacyi królowej Jadw igi . . . . 206
Pielęgnarki r o ś l i n ... 206
Aby mieć zieloną pietruszkę z i m ą ...206
G ospodarstw o kobiece. P rzedśw iąteczne porządkow anie . . . 5
Smalec, płótno mieszane z baw ełną, pranie pierza . 5 Spraw ianie ryb, galereta z j a b ł e k ... 3
Kto sobie życzy, aby kury niosły z i m ą ... 3
Jak topić tłuszcz gęsi, Jak usunąć rdzę z. żelazka . 4 Kwiaty w d o n i c z k a c h ... 4
P o r z ą d e k ... 11
P rzepisy kuchenne ... 12,
61, 69, 77, 94, 110, 149, 157, 166, 174, 181, 190 G ospodarność ... 21
Oświetlenie m i e s z k a n i a ... 28
Jak poznać, czy ryba świeża, jak przechow ać ry b y . 29 O środkach ostrożności w razie niebezpieczeństw a o g n i a ...37
O pracy w ogrodach i s a d a c h ... 45
W yrób k i s z e k ... 53
Ogólne rady przy g o t o w a n i u ... 61
Jakie roboty w ogrodzie należy w ykonyw ać w k w i e t n i u ...69
M ycie naczyń k u c h e n n y c h ... P rzecho w y w anie arty ku łów spożyw czych . . . P raktyczne p r z e p i s y ... ... Jak zabezpieczyć się przed m o l a m i ... Jak żyw ić k u r y ? ... Pielęgnow anie roślin d o n i c z k o w y c h ... Hodowla ś w i ń ... P asze dla świń i ich w artość o d ż y w c z a ... Jak upraw iać ziemię pod w a r z y w a ... Hodowla kur ... ... Gzem się każda gospodyni zająć pow inna w w rześniu Gzem się każda gospodyni zająć pow inna w m ie siącu p a ź d z i e r n i k u ... Porządkow anie m i e s z k a n i a ... Hodowla k a c z e k ... Tuczenie ś w i ń ... Jak przezim ow ać k u r y ... Pieczenie p la c k ó w ... P rzep isy potraw na w i l i ę ... Str. 77 85' 86' 93 93 101 109 117 125 141 148- 157 165 173 181 189' 197 205 S praw y zw iązkowe. ^ T rz e c i Zjazd delegow anych Związku kob. prac. 134 " W nioski na III. Zjazd delegow anych 134 Spraw ozdanie K asy Głównej od 1. U . do 31. 12. . 134 W niosek Stow. kob. pr. w handlu i konf. w Gnieźnie 150^ S p ra w o z d a n ie sek retarza jen. za rok 1908 . . 30, 39 151 TfT. Zjazd delegow anych Związku kob. prac. . . 39
15K Po Zjeździe (W skazówki dla Zarządów i starszych . 158 Spraw ozdanie kasy Głównej od 1. 1. 09 do 1. 3. 09 158 U chw ały Zjazdu d e le g o w a n y c h ... 167 W spraw ie m aszyn do s z y c i a ... Spraw ozdanie K asy Głównej od 1 3. do 1. 6. 09 Od Z w i ą z k u ... x ...14 3, W ażne rozporządzenie w? spraw ie odbierania „G a zety dla Kobiet1 1 ... W ażne zm iany w Stow. prac. konf. w Poznaniu . Kasa p o s a g o w a ... Spraw ozdanie K asy Głównej od 1. 6. do 16. 10. 09 Biuro w ykazu pracy dla kobiet pracujących . . . Nieco o naszych s k ł a d k a c h ... Spraw ozdanie K asy Głównej od 1. 1. 09 do 16. 10. 09 Spraw ozdanie Kasy Głównej od 16. 10. do 13. 1 1. 09 Spraw ozdanie K asy Głównej od 13. U. do 13. 12. 09 14 14 15 23 47 43 55 56 63 79 96 207 143 168 172 175 179 179 183 191 207" W iadomości z tow arzystw . Stow arzyszenie pracow nic fabrycznych pod w ezw . M. B. N. P. 71, 80. 95, 103, 104 120, 144, 183, 200 Stow. prac. fabr. par. Jeżyckiej 80, 10^ 135, 160, 192, 208 Stow arzyszenie prac. fabr. par. św. Ł azarza 7, 104, 135 Stow. prac. przem. par. katedr. 104, 112, 144, 159, 199 Stow arzyszenie pracow nic konfekcyjnych w P o znaniu 72, 80, 88, U l, 120, 128, 135, 176, 183, 2°8 Stow arzyszenie żeńskiej m łodzieży kupieckiej w P o znaniu 79, 88, 96, 112, 128, 160, 168, 176, 184, 208 S tow arzyszenie katolickiej służby żeńskiej w P o znaniu ... 88, 128, 152, 184, 208 Stow. kob. prac. w handlu i konf. w Gnieźnie 88, 120, 128, 135, 144, 152, 168, 176 184, 192, 200 S tow arzyszenie „Zgoda11 w Inow rocław iu . 160, 192 S tow arzyszenia zw iązkow e w Szam otułac • . . . 64 Stow arzyszenie „Spójnia11 w Gnieźnie -.36, 168, 200 Stow. kob. prac. w handlu i konf. w Bydgosgezy 7, 23, 104 Stow arzyszenie „Jedność11 w B ydgoszczy 7, 23, 104 Stow arzyszenie kob. prac. w Pakości 7, 87, 1 12, 135, 160 S tow arzyszenie kobiet pracujących w Łobi nicy . 23 Stow arzyszenie kobiet pracujących w e W ronkach . 64
NUMER NA OKAZ! P ozn ań, dnia 13. gru d nia 1 9 0 8 . NUMER NA OKAZ!
Dwutygodnik poświęcony sprawom kobiet pracujących.
O rgan »Z w iązku S to w a rz y sz e ń K o b ie t P r a c u ją c y c h « z sie d z ib ą w P o z n a n iu . i Wychodzi co dwa tygodnie na niedzielę. Zamó- 1
wienia przysyłać nałoży do Ekspedycyi: Poznań — św. Marcin 69. — Abonament na poczcie 50 fen.
kwartalnie. — A d re s R e d a k c ji: Poznań — | św. Marcin 69. Numer telefonu 613. 1
--- \ R E D A K T O R :
K s. Ig. C zech ow ski.
\ — --- /
=5B— ---— - n
Ogłoszenia: jednotomowy wiersz petytowy 25 fen.
Ogłoszenia stowarzyszeń w części inseratowej na ostatniej stronie wiersz 10 fen. — Ogłoszenia przyjmuje Ekspedycya Poznań — św. Marcin 69.
= = = = = Numer telefonu 613. = = = = =
ci- - ■ ...— --- --- ■--- --- '\
GAZETA DLA KOBIET
Wj e s t o r g a n e m K a t o l i c k i c h K o b i e t P r a c u j ą c y c h .
S Ł U Ż Y W Y Ł Ą C Z N IE IN T E R E S O M K O B IE T P R A C U JĄ C Y C H .
J b e j m u j e s p r a w y z a r o b k o w e , o ś w i a t o w e , z d r o w o t n e i r e li g i j n o - s p o ł e c z n e , Z a w ie r a d z ia ł g o s p o d a r c z y , p o d a j ą c p r a k t y c z n e w s k a z ó w k i d la g o s p o d y ń ,
m i a n o w i c i e w i e j s k i c h .
D a je b e z p ł a t n ą p o r a d ę p r a w n ą d la p o s z c z e g ó l n y c h s t a n ó w k o b i e t p r a c u ją c y c h .
„Gazeta dla Kobiet“ jest nieodstępną towarzyszką wszystkich bez wyjątku kobiet pracujących.
Z n a j d o w a ć s i ę w i n n a w r ę k u k a ż d e j g o s p o d y n i d o m u , s łu ż ą c e j , p r a c o w n i c y f a b r y c z n e j , k o n f e k c y j n e j , p r a c o w n i c r o ln y c h , n ie m n i e j p o m o c n i c h a n d l o w y c h .
»Gazeła dla Kobiei« jest pismem szczerze kaiolickiem.
„ G a z e t a d la K o b ie t “ u m o ż l i w i a k o b i e t o m w s p ó l n e p o r o z u m i e n i e , w y m i a n ę z d a ń i b u d z i p o c z u c i t s o l i d a r n o ś c i i j e d n o ś c i .
Kobiety pracujące, abouujcie „Gazetę dla Kobiet"!
N T A bonam ent ty lk o 5 0 fen . k w a r ta ln ie ! “H il
R E D A K C Y A .
Kochane Siostry, Kobiety pracujące wszystkich zawodów!
W im ie r . Z w ią z k u k o b ie t p ra c u ją c y c h , lic z ą ceg o blisk o 00 c z ło n k ó w , o d z y w a m y się do W a s , k o c h a n e S io ,-ry p ra c u ją c e , dziś po ra z p ie rw s z y , a o d z y w a m się w W a s z e j s p ra w ie , w w a s z y m in
te re s ie .
W sz j^ stk ie z W a s , k o c h a n e S io s tr y , s ł y s z a ł y śc ie już z a p e w n e co śk o lw ie k o s to w a r z y s z e n ia c h , bo p rz e c ie ż po dziś d zień nie m a już p ra w ie w io s k i,
— a có ż d o p iero m ó w ić o m ia s ta c h , — g d z ie b y nie is tn ia ły s to w a r z y s z e n ia ro b o tn ik ó w lub rz e m ie śln i
k ó w . B o te r a z ta k ie c z a s y , że p ra w ie k a ż d y sta n m a sw o je s to w a r z y s z e n ie i z e b ra n ie ; ro b o tn ic y m a ją z e b ra n ia ro b o tn ik ó w , rz e m ie ś ln ic y i k u p c y s to
w a r z y s z e n ia rz e m ie śln ik ó w i k u p c ó w , a w w ię k s z y c h m ia s ta c h są n a w e t o so b n e s to w a r z y s z e n ia dla k ra w c ó w , o so b n e d la s to la rz y , d r u k a r z y itd.
A c z y te ż to w s z y s tk o p o trz e b n e , p o m y śli sobie n ie je d n a z w a s , p rz e c ie ż w s z y s c y m ę ż c z y ź n i, ta k ro b o tn ic y ja k i rz e m ie śln ic y , n a le ż ą do R ó ż a ń c a , to im k s ią d z p o w ie, co im p o trz e b a .
0.3 m t '.';żs/ S -'.u.u 5 & £ 'iq i;S / ' / ^ ł O W / g ■?/'
'P r a w d a , lecz w k o śc ie le m ó w i k s ią d z ty lk o o te in ja k a b y p r z y jś ć d o n ieb a; a człow ie k f ’tu na. św ie c ie m a s w o je p o tr z e b y ; d a w n o ju ż jak
z e s z k o ły , a c h c ia łb y s ię te ż i coś w ię c e j n a u c z y ć , c h c ia łb y się i z a b a w ić , b o p rz e c ie ż po p r a c y • n a le ż y się. k a ż d e m u z a b a w a , c h c ia łb y się ro z m ó w ić z sw o im ró w n y m , z k o le g a m i p ra c y 0 w sp ó ln y c h k ło p o ta c h , p o trz e b a c h , a k ło p o tó w 1 p o trz e b to już k a ż d y , a m ia n o w ic ie c z ło w ie k p r a c u ją c y , m a w ie le .
T a m n. p. je st k to ś b e z p r a c y , w ię c c h c ia łb y się d o w ie d z ie ć , c z y b y k to ś in n y nie m ó g ł m u w s k a z a ć z a ję c ia .
In n y z n ó w p ła c i z b y t w ielk i p o d a te k , a nie w ie , ja k się p o s ta ra ć o zn iże n ie lub te ż u w o l
nienie;,; od p o d a tk u , w ię c w s to w a r z y s z e n iu się p y ta ; a p ra w ie z a w s z e m u o d p o w ie d z ą , b o ja k nie w ie k tó r y z k o le g ó w , to p rz e c ie ż w ie X . p ro b o s z c z , k tó r y je s t p a tro n e m w S to w a rz y s z e n iu . ‘
In n y z n o w u z a c h o r o w a ł; s ły s z a ł, że podob no k a s a c h o ry c h m u si go u tr z y m y w a ć i le c z y ć , lecz nie w ie , ja k się o t o p o s ta ra ć , d o k ą d p is a ć ? P y t a się n a z e b ra n iu i ta m się d o w ie.
P o w ie s z m i, k o c h a n a c z y te ln ic z k o , p rz e c ie ż ja te ż je s te m w ła ś c iw ie ro b o tn ik ie m , p rz e c ie ż i ja p r a c u ję t a k s a m o ja k te n ro b o tn ik ; że je s te m k o b ietą, to m e g o p o ło ż e n ia nie zm ien ia. J e s te m s łu g ą , i ja m a m s w o je k ło p o ty , k tó r e p o w s ta ją s k u tk ie m m eg o Z ajęcia. J e s te m c z a sa m i b e z z a ję c ia , ja b y m te ż w ta k ie m s to w a r z y s z e n iu — n a tu ra ln ie -w tu kiem , g d z ie b y b y ły sa m e k o b ie ty — ch c ia ła, s ię s p y ta ć o m ie jsc e . P rz e c ie ż ja te ż m u szę p ła c ić p o d a tk i, z n a c z k i w k le ja m , a g d y b y m z a c h o ro w a ła , to b y m n a p e w n o nie w ie d z ia ła , jak się s ta r a ć o re n tę . A p rz e c ie ż c h c ia ła b y m się te ż i c z e g o ś w ię c e j n a u c z y ć , d o w ie d z ie ć . : oh ,* \ i. o 'm ? Lo-l T a k s a m o p o w ie ta p ra c o w n ic a , k tó r a p ra c u je w roli, to sa m o p o w ie k a ż d a p ra c o w n ic a fa b ry c z n a .
P a n ie n k a , z a ję ta p rz y s z y c iu , w s k ła d z ie lub k a n to rz e p o w ie : ja k b y to b y ło ła d n ie i d o b rz e , g d y b y ś m y m ia ły ta k ie ; s a m o s to w a r z y s z e n ie , ja k n asi m ę s c y k o le d z y ; g d y b y ś m y ta k m o g ły po m ów ić w sp ó ln ie o sw o ich p ra w a c h , o b o w ią z k a c h w z g lę dem sieb ie i d ru g ic h , g d y b y ś m y m o g ły z n a le ś ć p o ra d ę w k ło p o ta c h , w k tó ry c h nie w ie m y ja k sobie ra d z ić .
W y w s z y s tk ie , k o c h a n e c z y te ln ic z k i, m a c ie z u p e łn ą r a c y ę , W a m te ż p o trz e b a ta k ic h s to w a r z y sz e ń , b o ś c ie p rz e c ie ż nie g o rs z e Od m ę ż c z y z n . A p o trz e b y w a s z e są te sa m e , co u m ę ż c z y z n p r a c u ją c y c h .
A; p o w .iem .ei w ię c e j, to , o ozem ty m a r z y s z , to
o re
b r y ć z n e ju ż w kilką,ffluastąćfe i p a ^ ^ ^ p i ę s to w a r z y n ■« sz e n ia . A p an ien k i, k tó re z a ra b ia ją sz y c ie m , lub p ra c u ją w h a n d la c h , już p ra w ie w e w s z y s tk ic h
. rrf 5 "i r 3 ) *- n-'.j ■ : : 1 w >1 O v tt ff 3 a 1 ? - :: / i n j w ię k s z y e jj . it\ia stą e h p o s ia d a ją j w o j e s t o w a r z y
szenia,.. i/:/o to t./.' w . s
5 . P o w ie c ie m o że, a c z y się on e te ż z g o d z ą ,? O tak*
u nich ta k a z g o d a i je d n o ść , ja k w s t o w a r z y s z e n i ^ m ę sk ic h . . ... ^r-rrnt-r, jr:::
L e c z b y z a ło ż y ć ta k ie s to w a rz y s z e n ie ,, trz e b a i już w ię k s z e j lic z b y k o b ie t p r ą ę u j i ę y c j i ? a w m ałycjti m ia s te c z k a c h i po w s ia c h tru d n o b y z n a le ś ć o d p o w ie d n ią liczb ę.
S z k o d a , p o w ie s z , ja już się ta k c ie s z y ła m , m y śla ła m że i u n a s w n e t z a ło ż y X. p ro b o s z c z ta k ie s to w a r z y s z e n ie , a tu nic.
P o c ie s z się, nie w s z y s tk o s tra c o n e , m o ż n a b ie d zie z a ra d z ić w in n y sp o só b .
O t ó ż o d 1. sty c z n ia w y c h o d z ić będzie w P o znaniu g a z e ta , pisana dla W a s , dla kobiet pracują- j cy c h . B ę d z ie §ię o n a n a z y w a ła
„ G A Z E T A D L A K O B I E T “ .
B ę d z ie o n a ta k p is a n a , ja k t a g a z e ta , k tó r ą Obe
c n ie c z y ta s z , a b ę d z i e s ł u ż y ł a s p r a w o m d i n t e r e s o m w s z y s t k i c h k o b i e t p r a
c u j ą c y c h . I c z y ta ją c tę g a z e tę , b ę d z ie ci się z d a w a ło , że je s te ś n a z e b ra n iu s to w a r z y s z e n ia , w k tó re m są s a m e tw o je k o le ż a n k i. I w rz e c z y sam ej ta k p ra w ie b ę d z ie , bo b ę d z ie s z c z y ta ła w iele rz e c z y , k tó re n a p is a ły tw o je k o le ż a n k i s a m e . W „ G a z e c ie dla K o b ie t" w y c z y ta s z s p ra w o z d a n ia i;z z e b ra ń is tn ie ją c y c h ju ż s to w a r z y s z e ń k o b ie c y c h , w ię c d o w ie sz się, co tw o je k o leża n k i, c z y to e k s p ę - d y e ń tk i lub s z w a c z k i, c z y p ra c o w n ic e fa b ry c z n e , c z y słu g i, n a ty c h z e b ra n ia c h r o b i ą / A są to rz e c z y
‘ n ie ra z b a r d ż b c ie k a w e .
1 W y c z y ta s z , ja k się s t a r a ć w ra z ie p o trz e b y o re n tę , o k a s ę c h o ry c h , k ie d y , ja k i g d z ie się z a b e z p ie c z a ć , d o w ie sz się, k ie d y m o ż e s z w y p o w ie d z ie ć m ie jsc e , jeżeli ci g ro ż ą n ie b e z p ie c z e ń s tw a . N ie ra z
„ G a z e ta d la K o b ie t" w s k a ż e ci m ie js c e s łu ż b y lub p r a c y . D o w ie sz się, ja k się to s ta ło , ż e d ziś k o b ie ta
"m usi t a k p ra c o w a ć , p o d c z a s g d y d a w n ie j nie p o
trz e b o w a ła . ...'-L ' V
ij Z n a jd z ie sz ta m a r ty k u ł y jak ż y ć . jak p ra c o w a ć , jak się o d ż y w ia ć i co ro b ić, jak m ie s z k a ć , a b y b y ć z d ro w ą .
A ile to z n a jd z ie s z ta m p ię k n y c h rz e c z y , p o u c z a ją c y c h , bo „ G a z e ta d la K o b ie t" je s t te g o z d a n ia , że k o b ie ta w in n a w ie le c z y ta ć , b y d o jść ć o ja k n a j- w ię k sz e j o ś w ia ty . B ę d ą p ięk n e a r ty k u ły o w ie r z e ś w ię te j, w y k ła d y z n au k i C h ry s tu s o w e j, k tó r e m a ją n a celu b ro n ić k o b ie ty p rz e d n ie w ia rą i z e p su ciem .
„ G a z e ta dla K o b ie t" b ę d z ie p o u c z a ła a p rz y s z ły c h o b o w ią z k a c h m atki,- ż o n y , g o sp o d y n i d o m u . S tą d z n a jd z ie s z w n iej b a r d z o o b s z e rn y d z ia ł, p o św ię c o n y g o s p ó d a r s f w h d o m o w e m u .
i a k M W l f
| u i c a z a c i ę ż n a , t a k. g .p ,s ® te • s k a , j a k p a n i e n k a m i e j s k a z n a j d z i e w „ G a z e c i e d 1 a K o b i e t “ w i e 1 e c e ń n y c h
i p r a k t y c z n y c h w s k a z ó w e k , u i e z b e cl
ii i e p o t r z e b n y c h w ż y c i u c o d ty i e n n e m .
„ G azeta dla Kobiet** wi(?e będzie riłćodstęphą to w a r z y sz k ą , przyjaciółka każdej k obiety practi^ ceji K to ją rhż' p o k o ch a , już sio z nią ifig d y t i i t ^ o z -
■ : ; h 0 v ^ Ly' V T - ~ B ę d z ie ją m o żn a z a m ó w ić u k a ż d e g o listóWś&Ó, lu b 't e ż W prośt na p o c z c ie , a b ęd z ie k o s z to w a ła ty lk o 56 fen. kw artalnie już z przyn oszeniem w dom.
B ęd zie w y c h o d ziła co drugą n ied zielę. N a p rz e d o s ta tn ie j s tro n ie z n a jd z ie sz k a r te c z k ę , z w a n ą
„B estellschein**, k a r te c z k ę tę daj listo w em u .
C ie sz c ie się, k o b ie ty p ra c u ją c e , że i w re s z c ie o w a s p o m y śla n o . D z i ś j u ż w s z y s t k i e s t a n y m a j ą s w o j e o s o b n e g a z e t y , k t ó r e b r o n i ą i c h s p r a w i i n t e r e s ó w . R o b o tn ic y m a ją „ R o b o tn ik a * 1, K u p c y „Kupca** P r z e m y - s to w c y v„ P rZ em y sto w ca “ , a kobiety- pracujące będą m ia ły od 1. sty c zn ia św ą „ G a zetę dla K obiet4‘. r
P o w ie s z m o ż e , p rz e c ie ż ja ju ż m am g a z e tę , c z y ta m „ P r z e w o d n ik a katolickiego**, to m i s ta r c z y .
— „ G a z e ta dla K o b ie t“ b ę d z ie ż y ła z „ P r z e w o d n i
k ie m katolickim ** w zg o d z ie , ta k jak d w ie ro d z o n e s io s tr y , i sm u c iła b y się b a rd z o , g d y b y ś „ P r z e w o d n ik a katolickiego** c z y ta ć z a p rz e s ta ła . T y p o w in n aś c z y ta ć n a d a l s w e g o k o c h a n e g o „P rz ew o d n ik a* * , lub in n ą g a z e tę , k tó r ą d o ty c h c z a s c z y ta ła ś , le c z o p ró c z te g o m a s z c z y ta ć „ G a z e tę dla Kobiet**.
B o „ G a z e tą d la K o b ie t“ to pism o z u p e łn ie in n e, to pism o z a w o d o w e , k tó r e u c z y cię nie ty lk o o b o w ią z k ó w w z g lę d e m B o g a i s p o łe c z e ń s tw a , a le u c z y cię te g o w s z y s tk ie g o , coś ja k o k o b ie ta , z a ra b ia ją c ą n a ch leb , w ie d z ie ć p o w in n a.
„ G a z e ta d la K obiet*' z łą c z y w s z y s tk ie k o b ie ty p ra c u ją c e w jed n o , w ie lk ie a siln e o g n iw o , b ę d z ie łą c z n ik ie m , k tó r y u m o żliw i w s z y s tk im k o b ieto m p ra c u ją c y m p o ro z u m ie n ie się z so b ą i zro zu m ien ie w sp ó ln e g o lo su, b ęd zie m ostem , po którym b ę
d ziem y w statiie p rzyjść w a m , k och ane S io stry pracujące, z pom ocą i radą w sp ra w a ch zarobk o
w y c h , o św ia to w y c h , zd row otn y ch i religijnych.
W tym celu udziela R ed ak cya „ G a z e ty dla Kobiet** w sz y stk im sw y m abonentkom bezpłatnie porady w sp raw ach p raw n ych (w ię c inw alidzkich, kaś ch orych itd.).
D alej w ię c , k o c h a n e S io s try , ra m ię do ra m ie n ia , p ra c u jm y w sp ó ln ie n ad n a s z y m losem , n ad n a s z ą o ś w ia tą .
Ila iDielkie niebezpieczeństwo
grożące dziew czynom naszym polskim, pragniem y czy
telniczkom naszym .Zwrócić baczną uwagę.
.. M aow i-ta na .myśli tych niegodziwych- ludzi, k tó rz y dla m arnego zysku niewinne, a nie ćpające św iata dzjey^
częta oddają w ręce grzechu lub sprzedają je po' proktu do miejsc, w k tó r^ C h c ż e k a je hańba i życie najnędzniej
sze 1 najokropniejsze, jakie być m o ż e .: Niebezpieczeństwo
to jest tern większe, źe żadna z tych nieszczęsnych ofiar nie przeczuwa naprzód nic’ sjjego i*.nie przypuszcza, co ją,yzeka>;a?gdy się dostanie-Wiifę .szpemy,'wjęśjfc
ścią i\la niej nie nią.:0 Dzisiaj, .gdy prze?, powstanie kpłęi niemal wioski z łatwością dostać slę może taki zły człowiek, ™ a mianowicie, gdy tysiące paszyćh dziew czyn 'rokrocznie udaje się do miast";'w obeć stfony na służbę- lub na robotę,- >■-*- tern w ięksźa zachodzi po
trzeba, aby zaw czasu o tw o rz y ć im ocz-y na zło, na nie
bezpieczeństw o, jakie na nie czyha. - Często się zdarza, iż dziew częta opuszczają dom i udają się do wielkiego m iasta niemieckiego — do B er
lina, W rocław ia, Hamburga, Lipska f innych — nie w ysta
raw szy się wprzód w mieście tem o stałe miejsce, mimo, iż nie znają nikogo, i tylko słyszały, iż tam znajdą zarobek łatw y. G dy takie dziewczę, co nigdy jeszcze nie było dalej w świecie jak w m iasteczku pobliskiem, wysiądzie z pociągu i znajdzie się w śród ciżby, gw aru, zgiełku na wielkim dworcu kolejowym, w tedy najczęściej natych
m iast traci głowę.
O baw a i strach ogarniają jej serce, bezradność ją opanow uje, mianowicie, gdy nie umie po niemiecku.
A przecież śmiało rzec m ożna, nie wiele , tylko dziew czyn naszych tyle się nauczy po niemiecku w szkole, b y się w tym języku m ogły rozmówić. Kto w takiej chwili okaże takiej strwożonej, opuszczonej dziew czynie serce i nią się zajmie, ten staje się odrazu w jej oczach w y b a
wicielem.
O tem wiedzą dobrze, na taką sposobność czyhają w łaśnie rozm aite czarne dusze -— jak o tem g azety tak 'c z ę sto donoszą — i niestety! najczęściej' zabiegi ich od- ' noszą zam ierzony skutek. C zęsto bowiem obłudnik lub obłudnica, czatujący na taką - sposobność, przybierają pozór „dobrego, litościw ego pana“ albo .„pobożnej** pani, I starają się m ówić po polsku lub przynajmniej z dziew- czyną się porozumieć. A choćby i dziew czyna m iała adres jakich znajomych lub jakiego przytułku, to „przy- jaciele“ ci w ytłom aczą jej doskonale, iż- najlepiej zrobi, jeżeli przyjmie na początku u nichtgościnę. I jakżeby się m iała opierać- im, skoro jej tak dobrze radzą i życzą?!
Toć takiej dziew czynie zdąw ać się musi, i ż sam P an Bóg i tych ludzi ż opatrzności jej zesłał,
j Nie potrzeba dodaw ać, j a k t a k i interes'dalej roz-
| wija. D obroczyńcy ci dają dżibwczynie’ utrzym anie,
i nocleg, pożyczają jej rzeczy do ubrania, do stroju, pow o- ' dują ją do ciągłych w ydatków , aż pew nego dnia, gdy już
; nie ma grosza przy duszy, za w szystko to, niby darmo i dane, żądają w ysokiego w ynagrodzenia — grożą jej po- jiicyą, poniewierają *ją, a gd y dziew czyna w największej .znajduje się rozpaczy, w te d y ‘zrzucają m askę i powiadają jej, w jakich celacfe ją do siebio sprow adzili i gw ałtem zniewalają ją do poddania się. na srom otny los.
; S p raw y takie wychodzą, n ad er rzadko n a jaw , gdyż dziew czyna najczęściej nie znajduje m ęstw a ani nie wie, jak się w y rw ać z rąk takich zbrodniarzy, lub też w sty d jej usta zam yka.
Niech więc żadna dziewczyna nie udaje się do obcego miasta, nie postarawszy się poprzednio o pewne miejsce i nie zaw arłszy z państwem , fabrykantem , lub innym p ra
codaw cą kontraktu. P rzestrzeg am y tutaj także przed nieznanemi biurami stręczarskiemi i przed anonsami takich biur umieszczanemi w gazetach. Anonse te opiewają, iż poszukuje się kelnerek, służących, bon, robotnic pod k o rzystn ym i. warunkami.: do umieszczenia za granicę.
Szęsęgplnifi zaś trzeba sśM,ffiMsna/baczności* jeśli anonse
i ós o s n
\d' '-i? O £l Q 4
: { % i m
i* i 7/ " •
i.) h '■
takie zawieraj^., dodatek, iż d d e w c , ^ pow inpę być , m łode i ładne. P o za term , niebezpieczeństwam i, które
^zyhają na' dzi'etvczyny w święcie, istnieją drugie, którb ;
;r^ią:;iTfr,<# ójłtżj^źłife^iy dortiti ^śthym . :iM>- sn saY rd
, m . rc0iwi>
W ili
Domy grzechu mają swoich agentów , któ rzy po w szystkich krajach, a mianowicie także po naszej polskiej ziemi jeżdżą, i rok rocznie w y w o żą sw e ofiary.
Agenci tacy przedstaw iają się pod najrozmaitszemi postaciami. Raz w ystępuje taki agent jako handlarz, to znów jako rzemieślnik, lub kupiec, to w reszcie jako właściciel fabryki lub hotelista, kiedy indziej jako „wielki pan“. Taki agent m a odpowiednio do sw ego w yglądu potrzebne papiery, oczyw iście fałszow ane, raz w ygląda skromnie, to znów elegancko jest ubrany, zaw sze bardzo jest w ym ow ny, zaw sze m a dużo pieniędzy.
T o też nie długo trw a, a łatw ow ierna dziew czyna w ierzy, iż otrzy m a doskonałe miejsce, i jedzie z, nim.
Skoro zaś raz ją dostał w sw e szpony, w ted y ofiary swej nie w ypuści, póki jej nie odstaw i tam, gdzie p ra w dziwe piekło istnieje za życia już na ziemi.
Często w ystępują tacy agenci jako zamożni kandy
daci do stanu małżeńskiego. P anow ie ci zaw ierają for
malnie m ałżeństw o — oczyw iście na m ocy fałszyw ych papierów — a zab raw szy sw ą „m ałżonkę" do sw ego kraju, w ydają nic nie przeczuw ające dziew czyny do do
mów rozpusty.
Inni starają się dotrzeć do więzień i domów popraw y, szukając ładnych tw arzy. P rz y w ypuszczaniu dziew czyn z więzień i szpitali czyhają już oni na nie u furty, to znów staw ają na w arcie przy bram ach fabryk i w dają się w rozm ow y z temi, które się im w ydają odpowiedniem i dla ich celów.
Dokąd agenci tacy sprow adzają sw e ofiary — czy do dom ów grzechu, jak się dzieje za granicą, czy w ręce rozpustników, pod kontrolę policyi lub do lokali z damską usługą — to jest rzecz obojętna, bo dola takich dziewczyn jest w szędzie nad wszelki w y ra z haniebna i nieszczęśli
wa. Daleko ważniejsze jest to, że jak stw ierdzono, w ła śnie z naszych polskich stron tyle dziew czyn staje się temi ofiarami.
T e kilka słów niech dzisiaj starczą na przestrogę w szystkim , ab y same siebie i znajome ochroniły przed najokropniejszym losem, jaki tutaj na świecie może spo
tkać dziew czynę. ,
Jaką powinna być pobożność kobiety.
D o p e w n e g o s ta re g o d u s z p a s te rz a , k tó r y b y ł p ra w d z iw y m o jcem p arafii, w p a d ła ra z u p ew n eg o z a d y s z a n a , z ro z p a c z o n a s ta r a n ie w ia s ta w ie js k a .
S m u te k g łę b o k i o d b ija ł się n a jej z w y k le w e so łe j i p o g o d n ej tw a r z y . B o s ta ło się, co b y ło ciosem śm ie rte ln y m d la p obo żn ej s ta ru s z k i. C ó rk a jej, je d y n a c z k a , h a ń b ę w n io s ła w d o m ... J a so b ie te g o nie um iem w y tło m a c z y ć , m ó w iła s ta r u s z k a , p rz e c ie ż to b y ło d z ie w c z ę p o b o żn e , g o d zin am i się m odliło, n a le ż a ło do B r a c tw k o śc ie ln y c h , b y ła n a w e t d z ie c kiem M a ry i.
S t a r y k a p ła n p o p a trz y ł, p o d u m ał i ta k się o d e z w a ł: P a tr z n a te k w ia ty , k tó re ta k p ięk n ie zd o b ią p rz y ro d ę . L e c z niech ty lk o p rz y jd z ie m ró z , a te p ięk n e k w ia tk i, ra ż o n e ś m ie rc ią , z w ię d n ą .
T a k te ż i w ż y c iu d z ie w c z ę c ia . N iejed n a p a n ie n k a , w y h o d o w a n a rę k ą p o c z c iw e j m a tk i, ró w n ie k w itn ie , ja k te n k w ia te k p ię k n y . Z d ro g ie g o k ó łk a ro d z in n e g o , z o pieki dom u ro d z ic ie lsk ie g o w y r y w a ją ż y c ie , tr o s k a o chleb, i w c h o d z i m ło d e d z ie w c z ę w s a m o ś ro d o w is k o s tra s z n e j w a lk i ż y c ia . N iejeden k w ia t ż y c ia d z ie w ic z e g o ginie, w ię d n ie je .
I ja k a ż te g o p r z y c z y n a ? R o d z ic e nie z a n ie d b ali w y c h o w a n ia , nie szczęd zili p rz e s tró g . N a w y p e ł
nianiu o b o w ią z k ó w re lig ijn y c h , p rz y s tę p o w a n iu do S a k ra m e n tó w ś w ., n a b o ż e ń s tw a c h nie z b y w a ło . A je d n a k czem u ta k i k o n ie c ?
W y p e łn ia ła o b o w ią z k i relig ijn e, to p ra w d a , lecz d ziało się to pod w p ły w e m o to c z e n ia alb o b e z m y ś l
nie, ot ta k z p rz y z w y c z a je n ia . B ra k ło j a s n e g o i g r u n t o w n e g o z r o z u m i e n i a p r a w d r e l i g i j n y c h , b r a k ło z ro z u m ie n ia , że g łę b o k a z n a jo m o ść w ia r y to n a jle p sz a o c h ro n a w te j w ę d ró w c e ż y c io w e j, k tó r a p e łn a je s t n ie b e z p ie c z e ń s tw . P r a w d z i w a p o b o ż n o ś ć w i ę c w y m a g a p r z e d e w s z y s t k i e m g r u n t o w n e j z n a j o m o ś c i w i a r y . P r a w d z i w y c h r z e ś c ija nin w in ien „ b y ć z a w s z e g o tó w , b y z a d o s y ć u c z y n ić k a ż d e m u d o m a g a ją c e m u się od n a s s p r a w y “ .
D z ie w c z ę , k tó re o p u s z c z a dom , b y z a ra b ia ć n a chleb c z y to w f a b ry c e , c z y w s k ła d z ie lub jak o s łu ż ą c a , n a ra ż o n e je s t po d ziś d zień p ra w ie u s ta w ic z n ie n a b lu ź n ie rs tw a lub d o w c ip k o w a n ia z rz e c z y ś w ię ty c h i re lig ijn y c h . J e ż e li nie m a g ru n to w n e j zn a jo m o śc i p ra w d re lig ijn v ch , w n e t z a c z n ie w ą tp ić , p rz e s ta n ie dla niej b y ć ś w ię te to , co d a w n ie j b y ło jej d ro g ie m , u su n ie się p o d w a lin a ż y c ia p o b o żn e g o , a z nią i d a w n a p o b o żn o ść .
D a w n iej b y ła p o b o żn ą , le c z s a m a nie w ie d z ia ła czem u , ż y ła p o c z c iw ie , bo p o c z c iw e b y ło jej o to c z e nie. B e z m y śln ie z a s to s o w a ła się d o o to c z e n ia . Ze zm ia n ą o to c z e n ia zm ien iło się jej u sp o so b ie n ie , s ta ła się ta k ą , ja k d ru d z y .
P r a w d z iw a p o b o żn o ść w in n a b y ć p r z e d e w s z y s t
k iem r o z s ą d n ą , g ł ę b o k ą . N ie p o w in n a b y ć o d d z ie lo n ą od ż y c ia c o d z ie n n eg o , le c z w in n a b y ć z ż y c je m , z p ra c ą , z a ję c ia m i ściśle z łą c z o n ą .
J a k w o d a g ą b k ę p rz e n ik a , ta k te ż i p ra w d z iw a p o b o żn o ść p o w in n a p rz e n ik a ć c a łe ż y c ie , p ra c ę i za ję c ia , bo ty lk o w te n c z a s o n a p ra c ę u s z la c h e tn ia i n a d a je jej ś w ię to ś c i. P o b o ż n o ść nie p r z e s z k a d z a p r a c y i z a w o d o w i, le c z go u s z la c h e tn ia i u p ię k s z a .
K to b y z a m ia s t p ra c y , z a m ia s t w y p e łn ia ć s w e o b o w ią z k i, c h c ia ł się m od lić, s ta ł b y się fa łs z y w ie p o b o żn y m . T rz e b a n a jp rz ó d w y p e łn ić o b o w iąz k i sw e g o sta n u , a w y p e łn ić je ja k n a jd o k ła d n ie j, a p o tem m o ż n a iś ć do k o ś c io ła , do S a k ra m e n tó w ś w ., m o dlić się.
P o b o ż n o ś ć t y l k o w t e n c z a s j e s t p r a w d z i w ą , j e ż e l i o p i e r a s i ę n a c n o t a c h p r z y r o d z o n y c h , k a r d y n a l n y c h . N a jw a ż n ie jsz ą z ty c h c n ó t je s t s p ra w ie d liw o ś ć , k tó r a o k re ś la s to s u n e k n a s z do b liźn ich , i k a ż e s z a n o w a ć w ła s n o ś ć , s ła w ę i d o b re im ię bliźn ieg o .
C z ło w ie k je s t s k a z a n y n a w sp ó ln e p o ż y c ie z b li
źnim . A ż y c ie to n a z y w a m y ż y c ie m to w a r z y s k ie m czy li sp o łe c z n e m . W y m a g a go P a n B ó g , a je s t ono ty lk o w te n c z a s m o żliw em w z g o d z ie i jed n o ści, je żeli s z a n u je m y s ła w ę i d o b re im ię b liź n ie g o . K to b y z a ś d o b re im ię b liźn ieg o p rz e z o b m o w ę , p o s ą d z a nie, k ry ty k o w a n ie n a d w y r ę ż a ł, p su ł b y p o rz ą d e k ż y c ia sp o łe c z n e g o , g r z e s z y łb y p rz e c iw s p ra w ie d li
w o ś c i, k tó r a je s t p o d s ta w ą p o b o żn o śc i.
Ź ró d ło , k tó re z ziem i w y tr y s k u je , s ta je się p r z y c z y n ą ż y c ia d la t r a w y i k w ia tó w . T a k te ż i p o b o ż n o ść , k tó r a z s e r c a p ły n ie , w in n a s ta ć się p rz y c z y n ą o w e g o n ajp ię k n ie jsz e g o k w ia tk a , c z y n n e j m i ł o ś c i b l i ź n i e g o , k tó ra b e z u s ta n n ie p ra c u je n ad lo sem b liźn ich .
C z ło w ie k w ię c p ra w d z iw ie p o b o ż n y p ra c u je dla bliźn ich , p o św ię c a się d la nich. łą c z y się z bliźnim i ta m , g d z ie m a s p o s o b n o ś ć im d o p o m ó d z, s z u k a ich t o w a r z y s tw a , a m ian o w icie s t a r a się o p o lep szen ie
