O — _ —J — . w e its p e d . m ie s ię c z n ic 1 ,3 0 a l z o d -PONMLKJIHGFEDCBA
r r z e a p ia t a . p r i e i pO „ t , » „ w if c a j . W w y p a d k a c h n ie p r z e w id z ia n y c h , p r z y w» t r z y m a n ia p r z e d a ię b io r a t w a , z w o ż e n ia p r a c y , p r z e r w a n iu k o m u n ik a c ji, o t r z y m u ją c y n ie m a p r a w a i « d * ć p o z a ta r m i- n o w y c h d o a ta r c z e ń g a z e ty , lu b z w r o t u c a a y a b o a a - Z a d z ie ł o g io w .e * . r e d a k c ja n ie o d p o w ia d a .
e g ta a z . p o b ie r a ł i « o d w ie r o z a M g d O S Z C D I ć L • m m . ( 7 l a m .) 1 0 g r , z a r a k la m y n a a tr . 3 4 a m . w w ia d o m o ic ia c h p o to a a a y c h 3 0 g r n a p ie r w * m e j a tr . 5 0 g r . R a b a tu u d z ie la s io p r z y c z y t a m a p ła « a z a n iu . . G i c a W ą b r z e s k i" w y c h o d z i t r z y r a - y t y g e d a . i t o w p o n io d z ia te z , i r a d ą i p ią t e k . S k r z y n k a p o c z t o w a 2 3 R e d a k c ja i a d m ia u t r a c ja u l. M ic k ie w ic z a 1 1 T e le f o n S 0 . K o n t o c z e k o w e P . K . O . P o z n a ń 204,252
P ią t e k S y m e o n a S o b o ta K o n r a d a N ie d a ie la M ę s o p u s tn a
D z iś w s c h ó d s ło ń c a o g o d s . 6 .4 0 z a c h 1 0 5 3
J u t r o , „ 6 .4 4 „ 1 6 5 5
D z iś „ k s ię ż y c a „ 1 8 ,3 6 8 ,1 6
Nr. 2t Wąbrzeźno, sobc ta 19 lutego 1927 r. Rok VII
■■Baass
J e s z c z e o m o w ie p . m in . S ta n ie w ic z a
W p o p r z e d n im n u m e r z e p o d a liś m y w s k r o c e n iu t r e ś ć p r z e m o w y p . m in . S t a n ie w ic z a w y g ło s z o n e j z - o k a z ji o t w a r c ia o d d z ia łu P a ń s tw . B a n k u R o ln e g o w G r u d z ią d z u .
N ie s t e t y b r a k m ie j s c a n ie p o z w o lił n a m n a w s z e c h s t r o n n e u j ę c ie i w y j a ś n ie n ie p o s z c z e g ó l
n y c h e t a p ó w m y ś li p . m in is tr a , c o w y m a g a p r z y n a j m n ie j k ilk u o d r ę b n y c h z u p e łn ie a r t y k u łó w a t o z e w z g lę d u n a r ó ż n o r o d n o ś ć p o r u s z a n y c h t e m a t ó w . W p o p r z e d n im a r t y k u le c h o d z iło n a m j e d y n ie o p r z e k o n a n ie s p o łe c z e ń s t w a , ż e w s z e lk ie b a j k i o e w e n t u a ln e m p r z y łą c z e n iu P o m o r z a d o N ie m ie c n ie w y t r z y m u ją n a w e t e le m e n t a r n e j k r y t y k i — g d y ż r z ą d z a ż a d n ą c e n ę n ie d o p u ś c i d o t e g o , a b y n a j m n ie j s z y k a w a łe k z ie m i p o ls k ie j W iń rł1 p r z e j ś ć p o d w ła d z ę o b c y c h i t o .w d o d a t k u d a w n y c h z a b o r c ó w .
O t ó ż m o w a p . m in . S t a n ie w ic z a b y ła n ie j a k o w y r a je m p r z e k o n a ń r z ą d u M a r s z . P iłs u d s k ie g o d la t e g o u z y łiś m y j e j p o p r z e d n io j a k o a t u t u d la te r n w y r a ź n ie j s z e g o z a z n a c z e n ia , ż e w s z e lk ie o b a w y o p o ls k o ś ć P o m o r z a n ie m a ją ż a d n y c h p o d s t a w i c o w ię c e j m o g ą s t a n o w ić p o w a ż n ą p r z e s z k o d ę w d a ls z e j a k c j i p o lo n iz a c y jn e j .
O b e c n ie c h o d z i n a m o in n ą , k w e s ij ę a"
m ia n o w ic ie o s a m o z a k o ń c z e n ie m o w y o . m in i
s tr a g d z ie c h a r a k t e r y z u j e o n c a ło k s z a łt a k < ji p a r - e e la c y j n e j , t łu m a c z ą c z r e s z t ą c a łk ie m n ie p o t r z e b n ie — ż e z a r z u t y , d o t y c z ą c e r z e k o m e g o p r z e - 1 p r o w a d z a n ia p a r c e la c ji p o d h a s łe m z n is z c z e n ia w ię k s z e j w ła s n o ś c i r o ln e j n ie m ie c k ie j s ą n ie s łu s z n e .
„ J u ż k a ż d y b e z s t r o n n y o b s e r w a to r ( m ó w i p a n m in is t e r S t a n ie w ic z ) k t ó r y r z u c i o k ie m p o w ie r z c h o w n ie z a r ó w n o n a p la n y p a r c e la c y jn e , ja k i n a w y k a z y im ie n n e — s t w ie r d z i, ż e o b o k m a j ą t k ó w n ie m ie c k ic h s ą i p o ls k ie m a j ą t k i — t a k , ż e n a w e t n ie k tó r e p is m a o p o z y y j n e a t a k o w a ły z t e g o p o w o d u r z ą d , z a r z u c a j ą c m u z b y t n ią u g o - d o w o ś ć w s t o s u n k u d o n ie m c ó w J e ż e li n a P o m o r z u is t o t n ie w ię c e j m a j ą tk ó w n ie m ie c k ic h z o s t a ło u m ie s z c z o n y c h n a w y k a z ie — to t y lk o d la t e g o , ż e w r ę k a c h n ie m ie c k ic h j e s t w ię c e j z ie m i o b c ią ż o n e j o b o w ią z k ie m p a r c e la c y jn y m * * . W y k a z t e n p o d a j e m y p o n iż e j w r a z z w y m ie n ie n ie m p o w i a t ó w o r a z ilo ś c i z ie m i p a r c e lo w a n e j
W y k a i
m m i o b c ią ż o n e j o b o w ią z k ie m p a r c e la c y j n y m n a t e r e n ie P o m o r z a ( b e z w y łą c z e ń .)
P o w ia t w r ę k u P o la k ó w w r ę k u N ie m c ó w
ł. D z ia łd o w o 4 .6 7 6 h a 4 .5 8 8 h a
2 . L u b a w a 3 .2 5 3 „ 3 .9 6 2 „
3 . B r o d n ic a ' . 6 .3 6 9 „ 4 .4 2 3 „
4 . W ą b r z e ź n o 4 .9 9 3 „ 2 .7 4 0 „
5 . T o r u ń . 6 .8 8 6 „ 5 .2 1 9 „
6 . C h e łm n o 6 .7 6 2 . 6 .8 8 3 .
T. G r u d z ią d z 1 .5 8 3 „ 6 .9 3 9 „
8 . S w ie c ie 1 .9 3 2 „ 1 0 .7 6 0 .
9*. G n ie w 1 .5 4 4 „ 3 .6 8 9 „
1 0 . T c z e w 2 6 6 4 . 3 .2 2 6 „
1 1 . T u c h o la 3 .5 1 6 „ . 1 7 1 3 „
I Z S ę p ó ln o 1 .0 4 1 . 4 .8 1 6 „
tS . C h o j n ic e 4 .0 8 1 „ 3 .1 2 9 „
1 4 . S t a r o g a r d 2 .7 6 4 „ 3 .0 9 4 „
1 3 . K y ś c ie r z y n a 2 .1 6 7 „ 4 ,3 5 9 „
1 6 . K a r t u z y 2 3 2 „ 3 .2 4 3 .
1 7 . W e j h e r o w o 1 .4 i0 „ 2 .3 6 7 „
H t P u c k 7 5 0 . 5 .7 5 7 „
R a z e m : 5 6 .6 4 6 h a 8 3 .8 2 7 h a W d a d s z y m c ią g u s w e j p r z e m o w y — p r z e d s t a w ia p a n m in is t e r s y s t e m , j a k ie g o t r z y m a ją s ię n ś a m e y u s ie b ie w s t o s u n k u d o m n ie js z o ś c i p o l
s k ie j. M y ś lą p r z e w o d n ią t e g o s y s t e m u j e st : z n ie m - e s y ć o s t a t e c z n ie t e r e n y p o ls k ie , g r a n ic z ą c e b e z - p o ś r e d n io z R z e c z p o s p o litą P o ls k ą , a b y t y m s p o * s a b e m z a b e z p ie c z y ć s ię p r z e d e w e n t u a ln y m i k o n f lik ta m i n a r o d o w o ś c io w y m i, j a k ie m o g ły b y w y n ik n ą ć s k u t k ie m n a t u r a ln e g o c ią ż e n ia p o la k ó w —
o b y w a te li n ie m ie c k ic h — d o P o ls k i. O c z y w iś c ie
— n ie m c y n ie c h c ą z a ż a d n ą c e n ę d o p u ś c ić d o t e g o , ż e b y z a la t k ilk a — d z ię k i n ie p r z e w id z ia n y m j a k im ś k o m p l k a c j o m m ie li u t r a c ić n a w e t i t e o s t a tn ie t e r e n y P o ls k ie .
D la t e g o z a w s z e lk ą c e n ę s t a r a j ą s ię t ą e w e n t u a ln o ś ć u p r z e d z ić — g e r m a n iz u j ą c w s z e lk im i s p o s o b a m i n ie s z c z ę s n y c h n a s z y c h b r a c i i z n ę c a j ą c s ię n a d n im i z p r a w d z iw ie k r z y ż a c k ą z a c ię tn o ś c ią l U lu b io n y m s y s t e m e m g e r m a n iz a c y j n y m N ie m ie c r e p u b lik a ń s k ic h j e s t t z w . S ie d lu n g s P r o - g r a m m , k t ó r y m a n a c e lu u m o ż liw ia n ie e le m e n t o w i n ie m ie c k ie m u n a b y w a n ia o s a d w p r o w in c j a c h p o ls k ic h . I — r z e c z c ie k a w a : n ie c h t y lk o j a k iś w ię k s z y m a j ą t e k p o ls k i u le g n ie p a r c e la c j i — to j u ż z ie m ia t a j e s t d la p o la k ó w s t r a c o n a ! O s a d n ik p o ls k i n ie m a p r a w a n a b y ć n a j m n ie js z e g o s k r a w k a z ie m i w p r o w in c j a c h p o ls k ic h — i j e ś li c h c e s ię o s ie d lić n a r o li — m u s i w t y m c e lu j e c h a ć w g łą b N ie m ie c , g d z ie o g r a n ic z e n ia h a k a t y s ty c z - n e n ie m a j ą j u ż z n a c z e n ia .
Z t e g o w y n ik a , ż e n a t e r e n ie N ie m ie c r ó w n ie ż j e s t p r o w a d z o n a a k c ja o s a d n ic z a z t ą r ó ż n i
c ą , ż e a k c j a ta u n a s j e s t k o n ie c z n o ś c ią s o c j a ln ą , s p o w o d o w a n ą g ło d e m z ie m i — z a ś w N ie m c z e c h j e s t o n a . j e d y n ie w y n ik ie m p o la k o ż e r s tw a •— i
W p o n ie d z ia łk o w y m n u m e r z e „ G ło s u W ą b r z e s k ie g o * p o d a liś m y s z c z e g ó ło w y o p is u r o c z y s t o ś c i, j a k ie o d b y ły s ię w s a li R a d y M ie j s k ie j w W a r s z a w ie z o k a z j i p ię c io le c ia w ła d z y p a p ie s k ie j o b e c n e g o
O j c a ś w P iu s a X I .
O b e c n ie n a d e s ła n o n a m z d j ę c ie f o t o g r a f ic z n e , j a k ie d o k o n a n e z o s t a ło p o d c z a s w s p o m n ia n e j u r o c z y ś t o ś c i k t ó r e p r z e d s t a w ia k o r p u s d y p lo m a t y c z n y z P a n e m P r e z y d e n t e m M o ś c ic k im z k a r d y n a łe m
L a u r i-m n u n c j u s z e m p a p ie s k im j z M a r sz P iłs u d s k im n a c z e le .
Oszczercy Pomorzan shną przed Sądem.
Z d o b r z e p o in f o r m o w a n y c h k ó ł o t r z y m u je m y w ia d o m o ś ć , iż „ K u r je r o w i C z e r w o n e m u " w y t o c z o n y z o s ta n ie p r o c e s p r z e z g e n e r a ln ą p r o k u r a tu r ę z a ś w ia d o m e i r o z m y ś ln e z o h y d z e n ie c z c i lu d n o ś c i p o m o r s k ie j , a z w ła s z c z a k o b ie t y - P o lk i n a P o h w r z u . N a k r o k t e n c z y n n ik ó w m ia r o d a j n y c h w p ły n ą ł n ie z a w o d n ie j e d n o lit y g ło s p r o te s tu * j a k i r o z le g ł s ię n a P o m o r z u i z n a la z ł s w ó j w y r a z w p r a s ie p o m o r s k ie j w s z e lk ic h o d c ie n i i lic z n y c h u c h w a ła c h p o m o r s k ic h t t o w a r z y s z e ń s p o łe c z n y c h . C z y n n ik i c z u w a j ą c e n a d s p r a w ie d liw o ś c ią z r o z u m ia ły , iż p a s z k w il „ K u r je r a C z e r w o n e g o * * s t a n o w i z b r o d n ię p r z e c iw k o e t y c e s p o łe c z n e j w o g ó le i z t e g o w z g lę d u n a le ż y j e g o a u t o r a p o c ią g n ą ć b e z w z g lę d n ie d o o d p o w ie d z ia ln o ś c i i u k a r a ć .
P o d o b n e s t a n o w is k o r z ą d u p o ls k ie g o s p o t k a s ię z c a łk o w it e m u z n a n ie m P o m o r z a n i s t a n o w i n a j le p s z y d o w ó d , ż e is t o tn ie n a d n a m i c z u w a t r o s k li
w e o k o k ie r o w n ik ó w n a w y p a ń s t w o w e j.
s k ie r o w a n a j e s t c a łk o w ic ie p r z e c iw k o m n ie j s z o ś c i p o ls k ie j , k t ó r ą n ie m c y c h c ą z a w s z e lk ą c e n ę z g n ie ś ć i p o z b a w ić ś r o d k ó w u t r z y m a n ia .
N ie s t e ty — u n a s n ie m a ż a d n y c h o g r a n ic z e ń , z a b r a n ia j ą c y c h n ie m c o m n a b y w a n ia o s a d o d r z ą d u w t r y b ie u p r o s z c z o n y m — i c z ę s t o k r o ć — b e z p ie n ię d z y . F a k t t e n j e s t w n a j w y ż s z y m s t o p n iu n ie p o k o ją c y m — c h o ć b y z t e g o w z g lę d u , ż e z ie m ia , n a b y t a p r z e z n ie m c a — j e s t j u ż s t r a c o n a d la lu d n o ś c i p o ls k ie j . J e d n a k ż e p o m in ą w s z y ju ż k r z y w d ę , j a k ą w y r z ą d z a s ię m a ło r o ln y m — p o la k o m — m a m y j e s z c z e in n ą p r z y c z y n ę , d la k t ó r e j j a k ie ś o g r a n ic z e n ia w t e j s p r a w ie p o w in n y b y ć u c h w a lo n e ! O t o z a c z y n a j ą k r ą ż y ć p o g ło s k i ż e N ie m c y u s iłu j ą r o z p o c z ą ć a k c j ę k o lo n iz a c y j n ą ...
n a P o m o r z u . C a łe r o d z in y r o ln ik ó w z g łę b i V a - t e r la n d u m a j ą o t r z y m a ć z a p o m o g i s w e g o r z ą d u — n a z a k u p z ie m i — w P o ls c e — p o d w a r u n k ie m , ż e o s ie d lą s ię n a p o g r a n ic z u n ie m ie c k ie m . C z y
— i o ile w ia d o m o ś ć t a j e s t p r a w d z iw ą — s t w ie r d z ić n a r a z ie n ie m o ż e m y , w k a ż d y m b ą d ź r a z ie w ła d z e n a s z e a s z c z e g ó ln ie j u r z ę d y p a r c e la c y j n e p o w in n y w z ią ć p o d u w a g ę k a ż d ą m o ż liw o ś ć — - i o d p o w ie d n io z a b e z p ie c z y ć in t e r e s y lu d n o ś c i r d z e n n ie p o ls k ie j p r z y m a j ą c y m n a s t ą p ić p o d z ia le z ie m i m ię d z y o s a d n ik ó w . J . K .
Na rox więżenia.
S k a z a n ie r e d . „ S ło w a P o m o r s k ie g o * z a o b r a z ę c z c i g e n . — B e r b e o k ie g o .
T o r u ń . O n e g d a j S ą d O k r ę g o w y w T o r u n iu r o z p a t r y w a ł s p r a w ę r e d . „ S ło w a P o m o r s k ie g o ” W o j d e r a — o s k a r ż o n e g o o o b r a z ę g e n . B e r b e c - k ie g o p r z e z z a m ie s z c z e n ie w „ S ło w ie P o m * * a r t y k u łu p . t. „ Z d z ie jó w s z a b li g e n . B e r b e c k ie g o *
O s ta t e c z n ie p o d łu g ic h r o z p r a w a c h S ą d s k a z a ł r e d . W o j d e r a n a I r o k w ię z ie n ia k o n f is
k a t ę in k r y m in o w a n e g o a r t y k u łu o r a z o g ło s z e n ie w y r o k u w k ilk u p is m a c h p o m o r s k ic h i p o z n a ń s k ic h .
P r o k u r a t o r p o s t a w ił w n io s e k a b y s k a z a n e g o n a t y c h m ia s t a r e s z t o w a ć j e d n a k ż e s ą d u w z g lę d n ił p r o ś b ę a d w . K ij e ń s k ie g o — i p o z o s ta w ił r e d . W o j d e r a n a w o ln o ś c i — z a k a u c j ą 5 ,0 0 0 z ło t y c h O b r o n a s k a z a n e g o z g ło s iła z a ż a le n ie n ie w a ż n o ś c i w y r o k u .
Nowa fala nienawiści niemieckiej
Jak nlemcy traktują polskie Towarzystwa? — Nowy dowód brutalności. Obłąkanie ozySRQPONMLKJIHGFEDCBA podłość. — Szowinizm pruski XX. wieku. Jedyna droga odwetu. — Czas się opatrzyć. —
Obrona przed szykaną.
O b łą k a n a i b e z m y śln a n ie n a w iść n ie m c ó w d o w sz y stk ie g o , c o p o lsk ie — z a c z y n a św ięc ić p ra w d z iw e try u m fy — sz c z e g ó ln ie j n a te ren a c h , k tó re d z iś je sz c z e z n a jd u ją się p o d w ład z ą k rz y ż a ck ic h g a d ó w , a k tó re „ ro z rz u tn a " i „ ła sk a w a "
d ło ń L ig i N a ro d ó w c h c ia ła b y m o ż e „ d la św ięte g o sp o k o ju " — p o w ię k sz y ć je szc z e o n o w e o b sz ary z ie m i p o lsk ie j, o k tó re ta k b a rd z o d o b ijają się n a si z a ch o d n i są sie d zi.
B e z u sta n n e sz y k a n o w a n ie lu d n o śc i p o lsk ie j w z m a g a się z k a ż d y m d n iem n ie m a l. W y sta rc z y , a b y n ie m c ó w sp o tk a ła ja k a ś m a ło z n a c zą c a n ie
p rz y je m n o ść n a te ren ie m ię d z y n a ro d o w e m — a ju ż ro z p o c z y n a się n o w a se rja u c isk u i p o d ło śc i
— z n ę c a n ia się i sz y k a n — k tó re n ie szc z ę sn a lu d n o ść p o lsk a z n o sić m u si w m ilc z en iu — n a - p ró ż n o w o ła ją c o sp ra w ie d liw o ść, k tó ra w N ie m c z e ch istn ie je ty lk o — d la ro d o w ity ch n ie m c ó w .
O sta tn io z n o w u z a sz ed ł w y p a d ek , rz u c ają cy ja sk ra w e św iatło n a p a n u jąc e w N iem c ze c h sto su n k i — O to w k o ń c u g ru d n ia u b . ro k u T o w a rz y stw o R o b o tn ik ó w P o lsk ic h w N o w y m K ra m sk u (p o w ia t B a b im o jsk i) p o sta n o w iło u rz ą d z ić w d . 6 sty c z n ia b . r. z a b a w ę p u b lic z n ą , p o łą cz o n ą z Ja se łk a m i.
P o m n ą c n a w szy stk ie o b o w ią zu ją ce p rz ep isy
— z a rz ą d T o w a rzy stw a w y sła ł d o k o m isa rza rz ą
d o w e g o w K a rg u c ie o d p o w ie d n ie p o d a n ie z a w ie
ra ją c e p ro śb ę o z e z w o le n ie w ła d z n a u rz ą d z en ie w sp o m n ia n e j z a b a w y . — D o p o d a n ia d o łąc z o n o je d en e g z e m p la rz ja se łe k (d la c e n z u ry ) w k tó ry m w sz y stk ie e w e n tu a ln ie d ra ż liw e u stę p y i w y ra że n ia z o sta ły z u p e łn ie w y k re ślo n e .
N o rm a ln ie ta k ie sp ra w y z a łatw ia się w c ią g u m a x im u m — 3 — 4 d n i — a le ta m , g d z ie c h o d z i o p rz e d sta w ie n ie p o lsk ie — n o rm a ta n ie b y w a n ig d y b ra n a p o d u w a g ę. T o te ż m in ął ty d zie ń
— a o d p o w ie d ź n ie n a d e szła ! M in ą ł d ru g i — o d p o w ie d zi n ie m a!
P rz y p u sz c z a ją c , ż e p o d a n ie z a g in ęło z a rz ą d T o w a rz y stw a z a in te rw e n jo w a ł w te j k w e stji u w ła d z p o w ia to w y c h — n a co je d n a k n a d e sz ła o d p o w ie d ź : „ c ze k a ć!* . O sta te c z n ie p o d łu g ic h o c z e k iw a n ia c h — p rz e ry w a n y c h o d c z asu d o c z a
su c z ę ste m i „ p rz y p o m n ie n ia m i” — n a d e sz ła o d p a n a k o m isa rz a w K a rg o w ie p rz e z R e g e n cję w P ile o d p o w ied ź — a d re so w a n a d o ... la n d rata w C y lich o w ie . —
. . . . P a n k o m isarz z e z w o le n ia n a Ja se łk a o d m ó w ił 1
S p y ta k to m o ż e : „ g d z ie ra c ja ?”
R acja? R acji d la n iem có w n ie p o trzeb a — w y starczy n ien aw iść! R acją jest w ięc n ien aw iść ! b o ch y b a n ie o b łud n e tłu m aczen ie, że zezw o le
n ia o d m ó w io n o z teg o p o w o d u , iż eg zem p larz Jasełek n ap isan y b y ł — n ie p o n iem ieck u — ale p o p o lsk u I
Krótkie wiadomości telegraficzne.
N a U k rain ie jest z g ó rą 30,000 m ieszk ań w o l
n y ch — n a zajęcie k tó ry ch b rak am ato ró w .
*
F ra n c ja o d rzu ciła a m ery k a ń sk i p ro jek t ro zb ro
jen ia, m o ty w u jąc to tern , że p rzy jęcie g o o słabiło -
■' ■ .M M . .11 .IM . ■■■■■■■■.■ ।
Postęp - czy w szetecznictw o ?
Moda — tańce.
I.
W czasach p o w o jen n y ch w d arły się d o n as n ajd ziw n iejsze „n o w o ści", k tó re u w ażan o za tak w ielk i p o stęp cy w ilizacji i k u ltu ry , że p rzeciw n i
k a ty ch n o w o ści u w ażan o jak o zaco fań ca i g łu p ca.
N ie ch cem y dziś zajm o w ać się in n em i, lecz zw ró cim y u w ag ę n a d w ie n o w o ści, k tó ry ch zn a czn a część n aszego m ało m iasteczk o w eg o i n aw et w iejskiego sp o łeczeń stw a do dziś jeszcze k u rczo w o się trzym a —, a są n iem i m o d a n ag o ści i dzi
k ie tań ce.
I.
N asze stro jn isie d o sk o n ale ju ż w ied zą, że m o d a n ag o ści jest zab ó jczą dla zd ro w ia. Jeżeli n ie ch ciały w ierzy ć p o w ag o m lek arsk im to m o g ą w ierzy ć ty m w sp ó łw y zn aw czy n io m tej p ięk n ej
„m o d y", k tó re p rzek o n ały się o tern literaln ie
„n a w łasn ej sk ó rze", zap ad ając n a ró żne cierp ien ia, k tó ry ch sk u tk iem b ęd zie p rzed w czesn a śm ierć.
L ecz n aw et tak d o b itn e i źe tak p o w iem y n am acaln e d o w o dy szk o d liw o ści m o d y n ag o ści n ie p rzek o n ają stro jn isi. C h o ćb y m iała p rzep łacić to p o w a
żn ą ch o ro bą, ch o ćb y m iała ży ciem p rzy p łacić — m u si u b rać się w ed le m o d y .
K ary g o d n a to i g rzeszna lek ko m y śln o ść.
P rzecież n ie jest czło w iek d la u b ran ia, lecz u- b ran ie d la czło w iek a.
A d laczeg ó ż to u n as żad en n iem iec n ie si
li się n a to, ab y jak ieś p o d an ie p isać p o p o lsk u
— ty lk o p isze je p o n iem ieck u — i zm u sza w ła
d ze do o d czy ty w ania jeg o szw ab skich b azg ro łó w ? W ięc n iem co m w o ln o u ży w ać w P o lsce języ k a n iem ieck ieg o — ale p o lak o m k ażę się n aw et eg
zem p larze sztu k teatraln ych tłu m aczy ć n a języ k n iem ieck i? C zyż to n ie śm ieszn e? A le p rzecież szw ab o m n ie ch o d zi o sp raw ied liw o ść i o słu sz
n o ść — ale — o szy k an ę! — „N iech p o lacy się w ściek ają ze złości — ale zezw o len ia n a p o lskie Jasełk a żad en n iem iec n ie w y d a!” —
O to w łaściw a racja! —
A u n as? U n as d la n iem ca w S ąd zie sp ro w ad za się i o p łaca sp ecjaln eg o tłu m acza... P rzy j
m u je się p o d ania p isan e g o ty k iem — p o szw ab - sk u ... D aje się w szelk ie u d o g o d n ien ia ab y ty lk o n ie n arazić się n a zarzu t szo w in izm u I
I czem b ard ziej b ęd ziem y u g rzeczn ien i w o
b ec tu tejszy ch n iem có w — tern w ięk sze b ęd ą szy k an y p o lak ó w w N iem czech ! C h cąc u ch ro n ić n aszy ch ro d ak ó w o d o b łąk an y ch atak ó w n ien a
w iści p ru sk iej — m am y ty lk o jed n ą d ro g ę: o d p łacać p ięk n em za n ad o b ne I
N iech p rzek o n ają się szw ab y , że k ażd a ich szy k an a zn ajd zie sw ój o d d źw ięk w P o lsce, że tak , jak o n i z n am i p o stęp u ją u sieb ie — tak i m y z n im i b ęd ziem y p o stęp o w ać w P o lsce — a w ó w czas n ap ew n o zm ien ią sw o ją tak ty k ę i n au czą się b o d aj elem en tarn ej g rzeczn ości u czci
w o ści ety k i i to leran cji!
O statn ia szy k an a lan d ratu ry w C elich o w ie i k o m isarjatu rząd o w eg o w K arg o w ie — m usi zo stać o k u p io n a p rzez tu tejszy ch n iem có w . N iech żad n a z n aszy ch w ład z n ie u w zg lęd n i żad n eg o p o d an ia p isan eg o p o n iem ieck u I N iech żad en z n aszy ch u rzęd n ik ó w w p rzy stęp ie g rzeczn ości — n ie u siłu je załatw ić sp raw y z n iem cem p o n ie
m ieck u . N au czm y się w y m ag ać, ab y k ażdy o b y w atel p o lsk i n au czy ł się m ó w ić i p isać p o p o lsk u
— a w ó w czas n ap ew n o i n iem cy n au czą się u sieb ie g rzeczn o ści i to leran cji!
N ie ch o d zi o to , ab y śm y szy k an o w ali n iem có w — ale czy ń m y ty lk o to , co jest słu szn e, to, co n am g o d n o ść n asza n aro d o w a n ak azu je — a w ó w czas i N iem cy zw in ą ch o rąg iew k ę n ienaw iści
— i n au czą się in aczej trak to w ać p o lsk ą m n iej
szo ść n aro d o w ą — w N iem czech !
P am iętajm y , że N iem iec zn a ty lk o p raw o p ięści — i ty lk o siłę u m ie cen ić! G rzeczn o ść i ety k a — d la n ich — to śm ieszn y w y raz ty lk o — n ig d y n ie sto sow an y w p rak ty ce!
B ąd źm y — ź siln i! N au czm y się d ziałać p o n iem ieck u — p ięścią! P o k aźm y n iem co m , że i P o lak a n ie w o ln o b ezk arn ie szy k an o w ać!.. Ż e i n ad n am i n ie w o lno zn ęcać się b ezk arn ie... B o to jed y n a d ro g a — d o w zbu d zenia szacu n k u d la n as w śró d ty ranó w zach o du ! J. K .
b y L ig ę N aro d ó w i n aruszyło b y zasad ę ró w n o ści w sz y stk ich p ań stw .
N o w y m N u n cju szem P ap iesk im w W a rsz aw ie m ian o w an y zo stał M o n sig n o re P e le g rin e tti, k tó ry zajm ow ał d o ty ch czas to stan o w isk o w B elg ard zie.
Jeżeli w zg lęd y n a zd ro w ie fizy czn e n ie m o
g ą p rzek o n ać o n iew łaściw o ściach m o d y n ag o ści to m o że ch o ć w zg lęd y m o raln e zd o łają o d stra
szyć k o b iety o d n aślad o w n ictw a g łu p iej m o d y ? P rzecież m ó w io n o n aw et w N iem czech p rzed k ilk u n astu laty , że p o lsk a k o b ieta i p an na m ają w so b ie d u żo w d zięk u i g o d n o ści — , i że w ła
śn ie zach o w an ie w sty d liw o ści i g o d n o ści p o tęgu je w d zięk P o lek . P o lk a m iała d u żo w ięcej w ro d zo n ej w sty d liw o ści, n iż k o b iety in n y ch n aro d ó w . — G d y b y n asze m atk i i b ab k i p o w stały z g ro b u i p rzeszły się u licą, — alb o p o szły n a w ieczork i lu b zab aw y , n ie u w ierzy ły b y , źe to isto ty p ó łn a
g ie są ich có rkam i lu b w n u czk am i, p rzeżeg n ały b y się i zap aliły ze w sty d u , a u ciek ły b y co ry ch lej sąd ząc, źe p rzesu w ają się p rzed ich o czy m a ch y b a H o tten to tk i na b iało p o m alo w an e.
N ie m o g ły b y u w ierzy ć, źe szan u jąca się k o ’ b ieta lu b d ziew czy n a m o g ą tak d alece się zap o
m in ać i zatracać p o czu cie w sty d liw o ści, źe śm ią tak p o k azy w ać się n a u licy lu b w to w arzy stw ie i to jeszcze w o b ec m ężczy zn . P o w szech n ie jest w iad o m em , źe te „n ag ie m o d y “ w y n ajd y w ali p rzew ażn ie ży d o w scy w łaściciele w ielk ich d o m ó w k o n fek cy jn y ch , źe p o m o cn e im b y ły w tej d zied zin ie „d am y z tzw . p ó łśw iatk a" i że te „d a
m y " o trzy m aw szy b ezp łatn ie n o w e teg o ro d zaju k o stjum y „k ąp ielo w e" w y n o siły je n a u licę, do teatru , d o k ab aretó w i d an cin g ów sk ąd p o tem ro zch o d ziły się po św iecie. O stateczn y m celem ty ch „m ó d " n ie b y ł li ty lk o g ru b y zysk d la d o m ó w m o d y , fab ry k m aterjałó w i k rąw czy ń , —
D o laró w k i p o d n io sły się w k u rsie n a g iełd zie w a rsz aw sk iej d o 4 8 i p ó ł zaś p o g iełd zie d o 51.
*
W K o w nie d o szło d o n o w y ch jd em o n stracy j a n ty rz ąd o w y c h , k tó re sk o ń czy ły się w y stąp ien iem p o licji, k tó ra ro zeg n ala z g ó rą 6 ty się c zn y tłu m
— za p o m o cą strzałó w . K ilk ad ziesiąt o só b o d n io sło ciężk ie ra n y .
*
P o staw a d zien n ik arzy m ięd zy n aro d o w y ch p o d czas o m aw ian ia zatarg u p o lsk o -n iem ieck ieg o
— sp o w o d o w ała ze stro n y rząd u n iem ieck ieg o g ro źb ę u su n ięcia ich z N iem iec.
N a M orzu C zarn em g rasu je o d d łu ższeg o cza* su b an d a p irató w k tó ra jest p o strach em o k rętó w h an d lo w y ch . R ząd so w ieck i w y słał p rzeciw p i
rato m ek sp ed y cję k arn ą.
*
N a K am czatce w y b u ch ło trzęsien ie ziem i k tó re trw ało 4 i p ó l g o d zin y . ' S zczeg ó łó w n ie w iad o m o .
W B o g o ta w K o lu b m b ji w y b u ch ł p o żar o l
b rzy m ich pól n afto w y ch . M iasto o calało ty lk o cu d em . S traty w y n o szą z g ó rą m iljo n d o laró w .
W K rak o w ie zan o to w ały ap araty • sejsm o g ra
ficzn e n o w e trzęsien ie ziem i w dn. 16 bm . o godz.
3.15 ran o , k tó re z p rzerw am i trw ało p rzeszło g o d zin ę.
W B erlin ie d o szło do n o w eg o starcia pom ię-r d zy k o m u nistam i a so cjalistam i. W rezu ltacie p rzeszło 10 o só b o d w iezio n o do szp itala.
Z p o w o d u g ęstej m g ły żeglu g a n a k an ale L a M an eh e zo stała całk o w icie w strzy m an a. K ró
lew sk a p ara B elg ijsk a o d ło ży ła sw ój w y jazd do B rukseli.
*
W Ju g oslaw ji m iało m iejsce straszn e trzę
sien ie ziem i, k tó re w y w ołało ru inę w iele b u d y n k ó w i śm ierć w ielu osób. B liższe szczeg ó ły n ie
zn an e. —
POSEŁ POLSKI W WASZYNGTONIE.
P. CIECHANOWSKI
im a u stąp ić ze sw eg o stan o w isk a^
... ■■I. .I-.,.______■■J-JJgn.SB
lecz raczej zu b o żen ie ch rześcijań stw a sp o łeczeń stw i zep su cie o b y czajó w , b o tajn a sp ó łk a p rzeciw - ch rześcijań sk a d o sk o n ale zd aje so b ie sp raw ę z tej p raw d y , p o tw ierd zon ej d ziejam i n aro d ó w , że u p aść m u szą te sp o łeczeństw a, „k tó ry ch k o b ieta zatraci p o czu cie w styd liw o ści. t!
M o d n a „p ó łn ag o ść" m usi zab ijać u k o b iet i d ziew cząt w szelk ą ety kę, m usi w y w o ły w ać? u tzw . b rzy d k iej „p łci n iety lk o p o k u sy lecz też d a
lek o p o su n iętą śm iało ść b ezw sty d n ą. O b ecn e p o k o len ie, w sk u tek w o jn y i p o w o jen n y ch sto su n
k ó w cierp i n a ro zd rażn ien ie n erw o w e, a tak że n a n ied o cen ian ie m o raln ości. D lateg o m o d a n a
gości w o b ecn ych czasach tern g o rsze w y w ierać m usi sk u tki. M o d a n ag o ści d ziała jak zaw sze, n araża n aw et zacn e i cn o tliw e p an n y i k o b iety , k tó re jej o p rzeć się n ie m o g ą, m o d a b ierze je w n iew o lę i b ezm y śln ie słu ży ć so b ie k ażę. N ie
raz to się sły szało tak ie n iero zu m n e tłu m aczen ia się zacn y ch n aw et k o b iet i p o w ażan ia g o d n y ch :
„G d y b y m u k azała się w n iem o d n em u b ran iu , p a- trzan o b y n a m n ie jak n a raro ga, u w ażan o by m n ie jak o zacofan ą, — alb o p o m y ślan o b y, źe n asz stan m ajątko w y tak jest lichy, ze ju ż so b ie n o w eg o k o stju m u k u p ić n ie m o g ę. P ó jd ziesz m ięd zy w ro n y , k rak aj jak i o n e." I ch o ć tak a p o w ażn a k o b ieta i m atk a sam a p rzed so b ą się w sty d zi, g d y się u b ierze w m o d n e g ałg an k i, — n ie m a o d w ag i cy w iln ej, b y o p rzeć się g łu p iej m o d zie, a zach o w ać sw ój w łasn y sąd i sw o ją g o d n o ść.
(C iąg d alszy n astąp i.)
