W KATOWICACH
w latach 1930—1932
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI w latach 1930— 1932
W S T Ę P .
K iedy w r. 1928 grono osób, n ależący ch do różnych tow arzystw n au czy cielsk ich Ś lą sk a zaw iązało T-w o In s ty tu tu Pedagogicznego, nie przypuszczało zapewne, że o lbrzym i program pracy, n ak re ślo n y w s ta tu cie, w lw iej części zostanie ta k szybko zrealizow any. Cztery la ta d zielą n as od tej chw ili, gdy pan W ojew od a ś lą sk i dr. M ich ał G rażyń
s k i w au li g im n azju m państw ow ego w K ato w ica ch otw ierał pierw szy D w uletni K u rs Pedagogiczny, ale od tego czasu ja k ż e w iele się zm ie
n iło zarów no w fo rm ach o rg a n iz a cji p racy I. P . ja k i w jego zakresie d ziałania.
Z aczęliśm y od D w uletniego S tu d ju m Pedagogicznego, je d y n ej k o m órki pracy, dziś m am y ich d ziesiątek ca ły : D w uletnie Stu d ju m P e dagogiczne, k u rsy wychowaw cze, k u rsy dla kierow ników szkół powsz., szereg kursów dydaktycznych, k o n feren cje pedagogiczne, b ib łjo te k a, czy teln ia czasopism pedagogicznych, sek cje w spółpracy, pracow nie pedagogiczne i psychologiczne i t. p. Gdy w pierw szych la ta c h ogra
niczaliśm y się do organizow ania k ursów w K atow icach, w ostatn im roku urządzaliśm y je już i n a p ro w in cji. Gdy rozpoczynaliśm y pracę naszą, nie m ieliśm y ani zaw iązku b ib ljo te k i dzieł pedagogicznych, dziś liczy ona przeszło 1500 dzieł i około 1.800 tomów, nie licząc czaso
pism pedagogicznych p o lsk ich i zagranicznych. W pierw szym roku korzystaliśm y z gościny G im nazju m Państw ow ego, w którego au li od
byw ały się w ykłady, dziś posiad am y szereg w łasn y ch sal i pracow ni w budynku w ojew ódzkim .
S am p rogram D w uletniego S tu d ju m P edagogicznego u legł d al
szej ew olu cji i skry stalizow an iu . W szech stro n n a a n aliza w ychow ania została uw zględniona z 6 głów nych punktów w id zenia: biologicznego, psychologicznego, logicizno-epistem ologicznego, socjologicznego, te c h niczn o-o rgan izacy jn ego i historycznego. Skoń czo n ą tę całość podzie-
1
społeczno-ośw iatow ej, s e m in a rja i pracow nie. O o rg a n iz a cji p racy w I. P. o r je n tu je zresztą zam ieszczony w n in ie jsze m spraw ozdaniu sta tu t org an izacyjn y.
W trosce o odpowiedni poziom naukow y I. P. p o tra filiśm y za
pewnić sobie ja k o w ykładow ców w y b itn y ch sp ecjalistó w d anych z a gadnień z W arszaw y, K rakow a, K atow ic, Lw ow a i P oznania.
Rozw ój i zak res d ziałan ia I. P. nie byłby do p om yślenia, gdy
byśm y w p racy sw ej nie znaleźli pełnego zrozum ienia i w yd atnej pom ocy ze stro n y S e jm u Śląskiego, pana W ojew od y dra M. G rażyń
skiego, a w szczególności pana N aczelnika W yd ziału O św iecenia P ublicznego dra L. R ęgorow icza, k tó ry także ja k o przew odniczący K u ra to rju m T-w a I. P. b ra ł czynny udział w p racach te j in s ty tu cji.
Bez te j nad w yraz życzliw ej pom ocy w szystkich w ym ienionych czyn
ników zakres d ziałan ia I. P. m u siałb y pozostać w szczupłych gra nicach .
N iechże n am będzie w olno Im w szystkim w yrazić n a tem m iejscu słow a gorącego podziękow ania i uzn ania.
A D M IN IST R A C JA IN ST Y T U T U PEDAGOGICZNEGO.
I, W ładze Tow arzystw a I. P.
a) C z ł o n k o w i e K u r a t o r j u m T o w a r z y s t w a I n s t y t u t u P e d a g o g i c z n e g o .
P r z e w o d n i c z ą c y : Dr. Lud w ik Ręgorow icz, N aczelnik W yd ziału Ośw. P u bl.
C z ł o n k o w i e :
1. C zernichow ski Edw ard, w izytator szkół średn ich, K atow ice.
2. Dr. K oczw ara M arjan , w izy tato r szkół zawodowych, K ato w ice.
3. M erklin ger Edw ard, d yrektor gim n. państw ., T arn . Góry.
4. Ks. M ilik Ja n , w izytato r d iecezjalny, K atow ice.
5. Dr. Szum an Ste fan , profesor U niw . Jag ., K raków . 6. S y sk a Józef, d yrektor _państw. -sem. naucz., T arn . Góry 7. Dr. T rzask a E u g en ju sz, prof. gim n. państw ., K atow ice.
b) Z a r z ą d T o w a r z y s t w a I n s t y t u t u P e d a g o g i c z n e g o w r. 1931/82.
P rezes: C zernichow ski Edw ard, w izy tato r szkół średn ich, K atow ice.
S e k reta rz : Dr. B ry n ia rsld W ład ysław , prof. gim n., K atow ice.
S k a rb n ik : Śn ieh o ta F ran ciszek , d yrektor szkoły wydz., K atow ice.
Członkow ie: D obrow olski Tadeusz, d yrektor gim n. państw , w K r. H ucie, P rażm ow ski Józef, in sp ekto r szkolny w K atow icach,
R zeszow ski S tan isław , d yrektor szkoły s p e cja ln ej w Katowicach,,
Inż. Rożnow ski A ntoni, profesor Ś lą sk ic h Z akładów T ech n iczn ych w K atow icach,
T rem baczew ski S z cz e p a n ,, k iero w n ik szkoły powsz. w M u rckach.
c) K o m i s j a R e w i z y j n a .
1. C hrząstow ski Tytu s, d yrektor szkoły w ydziałow ej, K atow ice.
2. F u rm a n Tadeusz, kiero w n ik szkoły, W ełnow iec.
3. P szczó łka Paw eł, w izytator szkół powsz., K atow ice,
4. W o jciech o w sk a Iren a, d y rek to rk a gim n. żeńskiego, Katow ice, 5. Z ajch o w sk i Józef, kiero w n ik szkoły powsz., K atow ice.
II. Pom ieszczenia.
Przez pierw szy rok istn ie n ia (1928/29) znalazł I. P . gościnę w g im n azju m państw , w K ato w icach , przy ul. M ickiew icza 13.
D nia 1 p aźd ziernika 1929 ro k u przeniesiono siedzibę In sty tu tu do gm achu w ojew ódzkiego w K ato w icach przy ul. W ojew ód zk iej 45, gdzie m ieścił się początkow o w lew em skrzyd le p arteru , potem zaś (od 1 VI 1930 r.) o b ją ł także praw e skrzydło parteru .
O becnie zajm u je In s ty tu t Pedagogiczny n a stę p u ją ce u b ik a cje : 1. 1 s a l ę w y k ł a d o w ą o w y m iarach 11,85 X 6,90 m,
2. 1 s a 1 ę s e m i n a r y j n ą o w y m iarach 11,97 X 6,80 m,
3. 1 s a l ę b i b l j o t e c z n ą (w raz z czy teln ią czasopism pedago
gicznych) o w ym iarach 8,16 X 5,60 m, 4. 2 s a l e s z k o l n e o w y m iarach :
a) 11,81 X 6,90 na,
Ą
9,52 X 6,80 rn, 5. 2 sale pom ocnicze o w y m iarach :1) 8,16 X 5,60 m, 2) 9,52 X 6,80 m,
6. l" s a la dla profesorów o w ym iarze: 6,00 X 6,90 m, 7. 1 gab inet dla d y rek tora (3,95 X 3,99 m),
8. 1 pokój dla asy sten ta (3,95 X 3,99 m),
9. 2 u b ik a cje d la s e k r e ta r ja tu o w y m iarach : 2,82 X 5,55, 2,82 X 5,55 m, 10. 1 u b ik ację , zajm ow an ą przez Sam opom oc Słu ch a cz y I. P. o wy- ł
m iar ze: 2,82 X 5,55 m,
11. 1 u b ik a cję pom ocniczą o w ym iarze: 2,82 X 5,55 m, 12. 1 szatn ię (3,95 X 2,50 m),
15 u b i k a c y j r a 'z e m o łączn ej pow ierzchni (z k o ry ta rz a m i i um y w alniam i) 782,599 m 2.
Gm ach, w któ ry m się m ieści I. P., je s t w łasn o ścią m ia sta K ato w ic. T y tu łem czynszu za zajm ow ane lo k ale u iszcza I. P . zł 250.—
m iesięczn ie M agistratow i m. K atow ic, k tó ry p ragn ąc p rzy jść z po
m ocą In sty tu tow i, obniżył pierw otny czynsz zł 500.— do połowy, boni- fik u ją c resztę ja k o subw encję m ia sta n a rzecz in s ty tu c ji.
Na tem m iejscu Z arząd T-w a I. P . sk ład a M agistrato w i m iasta K atow ic serdeczne podziękow anie za tę sta łą d otację.
1*
III. Zespól osobowy In sty tu tu Pedagogicznego*
D y r e k t o r I n s t y t u t u :
Edw ard C zernichow ski, w izytator szkół średn ich, d y rek tor I. P.
od 1 V II 1930.
S p i s p r o f e s o r ó w i w y k ł a d o w c ó w w r. sz ik . 1931/32.
1. Dr. B a lic k i Ju lju s z , nacz. W ydz. W . R. i O. P., 2. Dr. B łach o w sk i S te fa n , profesor U niw . P oznań, 3. Dr. B y stro ń Ja n , P ro f. U niw . Jag.,
4. Dr. C hrzanow ska M arja, w izytato rka szkół śred. Kraków ,
5. Dr. G ałecki W ., n a cz e ln ik W ydz, szkół średn. M in. W . R, i O. P., 6. Dr. H ulew icz Ja n , profesor państw . Pedag. w K rakow ie,
7. Dr. Jeżew ski M ieczysław , prof. wydz. H utn. A kad. Górn., Kraków , 8. Dr. K lem ensiew icz Zenon, docent U niw . Jag .,
9. Dr. K łod ziń sk i Adam, w ykładow ca w S tu d ju m Pedagog. U. J., 10. Dr. K ot Sta n isła w , profesor U niw . Jag.,
11. Dr. K ozłow ska A niela, d ocent Uniw . Jag., 12. Dr. O rm icki W ik to r, docent Uniw . Jag., 13. Dr. P ie te r Ja n , st. asy sten t Uniw . Jag.,
14. R a d liń sk a H elena, profesor W o ln ej W szech nicy, W arszaw a, 15. Dr. Row id H enryk, d yrek tor państw . P ed agogju m w K rakow ie, 16. Dr. S e k re ta M irosław , profesor gim n. w N ow ym B ytom iu ,
17. Sew ery n St., m in iste rja ln y w izytator szkół, 18. Dr. Skow ron S tan isław , d ocent U niw . Jag.,
19. Dr. S tru m iłło Tadeusz, prof. sem . naucz, w M ysłow icach, 20. Szu lczyński Zygm unt, m in iste rja ln y w izytato r szkół, 21. Dr. Szum an Ste fa n , profesor Uniw . Jag.,
22. Dr. T rz a sk a E u gen ju sz, p ro feso r gimm. w K ato w icach , 23. Dr. W ilk osz W itold , profesor U niw . Jag .,
24. W y robek Zygm unt, w izytato r okręgu szkołn. w K rakow ie, 25. Dr. Z arzycki Ju lju s z , profesor gim n. we Lwowie,
26. Dr. Ziem now icz M ieczysław , w izytator szkół śred n ich we Lwowie.
»
IV. R ada Pedagogiczna.
W skład R ad y P ed agogicznej In sty tu tu Pedagogicznego, pow ołanej do życia w m yśl § 11 R eg u lam in u W ew nętrznego I. P., w chodzili w la ta c h 1930/31 i 1931/32:
W iz. Edw ard Czernichow ski, d yrek tor I. P„
Dr. Ja n B y stro ń , profesor U. J.,
Dr. Zenon K lem ensiew icz, docent U. J.,
Dr. Tadeusz Stru m iłło , profesor sem in arju m naucz., M ysłow ice, Dr. S te fa n Szum an, profesor U. J.
P ow ołanie do R ad y P ed agogicznej następow ało n a w n iosek dy
re k to ra I. P. po porozum ieniu się z K u ra to rju m T-w a I. P.
R ad a P ed agogiczna w tym czasie w spółd ziałała z d yrektorem I. P.:
a) w kiero w an iu p ra cą naukow ą, i b) u k ład an iu program u stu- djów,
ponadto o k re śla ła w aru n k i dopuszczania słu chaczy do egzam inów . P osied zen ia R ad y P ed agogicznej odbyw ały się w m iarę potrzeby dwa razy w ro ku szkolnym 1930/31 i dw a razy w roku szk. 1931/32.
Z początkiem każdego roku szkolnego (1930/31 i 1931/32) odbyw ały się k o n f e r e n c j e p l e n a r n e w szy stkich profesorów i w y k ła
dowców I. P ., n,a k tó ry ch u stalan o w ytyczne d la zrealizow ania pro
g ram u i planu p racy na n ajb liższy okres.
S e k r e t a r j a t I. P .:
1. Dr. V ilim F ra n cić, sek retarz od 1 X 1928, K atow ice, F ra n cu s k a 45.
2. Boye Jad w iga, a sy sten tk a i h ib ljo te k a rk a od 1 X 1929 do 31 I 1932.
3. D u k alski M arjan , księgow y od 1 X I 1929, K atow ice, W ojew ód zka 45.
V. O rganizacja p racy.
1. D w u l e t n i e S t u d j u m .
a) P r o g r a m w y k ł a d ó w w r o k u 1930/31.
I. r o k S t u d j u m .
i i i III s
P R Z E D M IO T Y POM OCNICZE. t r y m e s t r CS)ca
0=5
L ogika i m etod ologja: g o dz i n
A syst. U. J. D r . G o ł e m b s k i :
„Główne zagad nienia te o rji poznania".
„Główne zagad nienia te o rji w arto ści".
1 0 1 0 1 0
2 0 1 0
S o cjo lo g ja :
$ P r o f . U. J. Dr . B y s t r o ń :
„Zarys so cjo lo g ji ogólnej".
„ S o cjo lo g ja w ych ow ania11.
1 0 1 0 1 0
1 0 2 0
B io lo g ja : D o c. U. J. D r . S k o w r o n :
„Z biologicznych podstaw w ych ow ania". 16 1 8 3 4
D r . S o b o l s k i :
„Z zagad nień rasow ego zróżnicow ania p o lsk iej m ło
dzieży szk o ln ej". i 4 4 1 2
P R Z E D M IO T Y GŁÓW NE. - P sy ch o lo g ja ogólna:
P rof. U. P. D r . B l a c h o w s k i :
„M oralne życie m łodzieży ze szczególnem uw zględ
nien iem k ła m stw a ".
O m agicznych p ierw ia stk a ch w m yślen iu m łodzieży.
P orad n ictw o zawodowe a szkoła.
D r. S t r u m i ł ł o :
„Rozwój zagad nień p sych olog ji ogólnej".
P sy ch o lo g ja różnicow a.
P sy ch o lo g ja nau czyciela-w ychow aw cy.
P sy ch o lo g ja ped agogiczn a:
P r o f . U. J. Dr . S z u m a n :
„Ogólne zasady p sy ch ologji rozw ojow ej. M etody b a
d ania rozw oju dziecka. Rozw ój dziecka w 1. roku życia."
Rozw ój p sychiczny dziecka w w ieku przedszkolnym i w w iek u szkolnym aż do o k resu d ojrzew ania, ze szczególnem uw zględnieniem o k re su szkolenia.
Rozw ój psychiczny m łodzieży w okresie dojrzew ania.
i | ii | lii g
t r y m e s t r S.
g o d z i n
10 10
28
10
12 10 32
H IS T O R JA W YCH O W A NIA .
P r o f . U. J. d r . K o t w raz z d r e m H u l e w i c z e m :
„Z agadnienia w y k ształcen ia początkow ego w ciągu
w ieków 12 14 24
PED A GO GIKA OGÓLNA.
D y r . dr . R o w i d : P rob lem y now ej szkoły.
R sy ch o lo g ja w ypracow ali uczniow skich.
P r o f . dr. S t r u m i ł ł o : P o lsk i ideał w ychow ania.
Czynniki w ychow ania.
Środki i zabiegi wychow aw cze.
10 10
10 10
28
28
ORGAN IZACJA SZ K O LN IC TW A . W i z . dr . Z i e m n o w i c z :
O rg an izacja szkolnictw a. 10 10 10 30
D YD A KTYKA SZCZEGÓŁOW A.
i II III a03
R e lig ja : t r y m e s t r ca
05 P r o f . U. J. dr . B y s t r z o n o w s k i, r e k t o r U.
k s , dr . M i c h a l s k i , w i z . M i 1 i k i inni.
J. g o d
12 z i 1 2 n
2 4
Ję z y k p o lsk i:
D o c . d r . K l e m e n s i e w i c z . 1 0 1 6 8 3 4 H is to rja :
P r o f . dr . K ł o d z i ń s k i . 8 8 8 2 4
F iz y k a :
P ro f. W ydz. H utn. Ak. Górn. d r . J e ż e w s k i . 8 8 8 2 4
G eograf ja :
D o c . U. J. Dr . 0 r m i c k i. 8 8 8 2 4
R azem 1 4 2 1 5 4 1 3 4 4 3 0
P r o g r a m w y k ł a d ó w w r. 1931/32
II r o k s t u d j u m
i H III a
P sy ch o lo g ja ogólna:
P r o f . Dr . B l a c h o w s k i :
„Z arys psychologji ogó ln ej.11
t r y m e s t r K|
OG 9 o d z i n
8 8 8 2 4
P sy ch o lo g ja pedagogiczna:
P r o f . Dr . S z u m a n :
„P sy ch olo g ja okresu d ojrzew ania.11
„P sy ch o lo g ja in te lig e n cji i zdolności.11
„C h arak tero lo g ja u cznia.11
16 16
1 6 4 8
H isto rja w ych ow ania:
P r o f . Dr . K o t w r a z z D r e m H u l e w i c z e m :
„Pisarze pedagogiczni X IX i X X w .11 12 1 2 12 3 6 P ed ag ogika ogólna:
D y r . Dr . R o w i d :
„W ybrane zagad nienia pedagogiki ogó ln ej.11 14 8 6 2 8 P r o f . Dr . S t r u m i ł ł o :
„Zasady i środ ki w ychow aw cze.11
„S k au tin g i h arcerstw o ja k o system i ru ch w ycho
w aw czy.11
12
2 1 2 2 6
i 1 II 1 iii I
t r y m e s t r CG
N a c z . Dr . Z i e m n o w i c z :
„Nowe m etody w ych ow ania.11
„W ychow anie państw ow e.11
9 o d z i
1 0 1 0 1 0 3 0
P r o f . Dr . R a d l i ń s k a :
„Czytelnictw o m łodzieży szk oln ej.11 8 8
D yd ak tyka ogólna:
P r o f . Dr . Z a r z y c k i :
„W ybrane zagad nienia d ydaktyki og ó ln ej.11 12 1 2 1 2 3 6 U staw odaw stw o szk olne:
P r o f. D r. T r z a s k a :
„P olsk ie ustaw odaw stw o szkolne.11 6 14 4 2 4
H ig jen a szk olna i w ychow anie fizyczne:
W i z . Z. W y r o b e k. 12 1 0 1 4 3 6
D Y D A K TY K A SZCZEGÓŁOW A.
Języ k p o lsk i:
N a c z . Dr . B a l i c k i .
D o c . Dr . K l e m e n s i e w i c z .
12
6 6 6
12 18
H isto rja :
P r o f . Dr . K ł o d z i ń s k i . 6 6 6 1 8
G eografja:
D o c . Dr . O r m i c k i . 6 1 2 1 8
F izy k a:
P r o f . Dr . J e ż e w s k i . 6 6 6 1 8
M atem aty k a:
P r o f . Dr . W i l k o s z . 1 8 1 2 1 0 4 0
P rzyrodoznaw stw o.
a) b o tan ik a:
D o c . Dr . K o z ł o w s k a . 4 1 6 2 0
b) zoologja:
D o c . Dr . S k o w r o n . 2 1 6 2 2 0
b) S e m i a a r j u m P s y c h o l o g i c z n e posiada kom pletne urządzenie w ew nętrzne dla 40 osób.
P ra ca w s e m in a rja ch odbyw ała się w środy, p ią tk i i soboty w go
d zinach popołudniow ych w gru p ach po 20 słu chaczy. Każdy słu ch acz był obow iązany b rać czynny udział w ćw iczeniach sem in a ry jn y ch 6—7 w każdym trym estrze.
Poszczególne gru py w o sta tn ich dwóch la ta ch prow ad zili:
1. A syst. B oye Jad w iga, 2. Dr. P ie te r Józef,
3. P rof. dr. S tru m iłło Tadeusz.
S e m in a rju m pozostaw ało pod k iero w n ictw em dra S te fa n a Szu- m an a, profesora Uniw . Jag .
c) Ć w i c z e n i a a n t r o p o m e t r y c z n e .
K ażdy ze słu ch aczy D w uletniego Stu d ju m m u siał odbyć przepi
sane ćw iczenia antropom etryczne, k tó re poprzedziły w ykład y teore
tyczne dra K. Sobolskiego na te m a t „Z zagadnień rasow ego zróżnico
w an ia p o lsk iej m łodzieży szk o ln ej". W y k ład y te w y ja śn iły cel i zakres badań antropologicznych, stosu n ek an tro p o lo g ji do n au k so cjo lo gicznych i biologicznych jak o też do n au k pom ocniczych. W dalszym ciągu om ów ił p relegen t antrop ologję ogólną, szczegółow ą, antropo- g ra fję zoologiczną, ra s i społeczną, by z a ją ć się szczegółowo antropo- lo g ją polską, ch a ra k te ry z u ją c p rzed staw icieli poszczególnych typów antropologicznych, z a m ieszk u jący ch P olsk ę, pod w zględem m orfo
logicznym , fizjologicznym i p sychologicznym oraz z a z n a ja m ia ją c słu chaczy z w yn ikam i bad ań nad lu d n ością polską, w sk azu jąc rów no
cześnie n a doniosłe znaczenie p rak tyczne b adań antropologicznych dla ro zm aity ch dziedzin życia społecznego, w szczególności dla pedagogiki.
T e m a t e m ć w i c z e ń a n t r o p o l o g i c z n y c h były m e to dy dokonyw ania zdjęć n a człow ieku żywym i m a te rja le kostnym , przyczem uw zględniono z je d n e j stro n y pom iary dotyczące rasow ej an alizy b ad an ej m łodzieży, z d rugiej zaś pom iary konieczne do zorjen tow an ia się w je j rozw oju fizycznym . Ć w i c z e n i a s t a t y s t y c z n e z az n a ja m ia ły słu ch aczy z najn ow szem i m etod am i s ta tystycznego op racow ania zebranych m a te rja łó w (obliczenie w spół
czy nnika zależności zapom ocą m etody podobieństw a, m etody różnic, obliczanie w spółczynn ika zależności dla cech n iew y m ierzaln y ch itp.) i to ta k o ch arak terze antropologicznym ja k i psychologicznym .
Z m etod statystycznego op racow an ia uw zględniono przedew szyst- kiem te, k tó re u m o żliw iają o r je n ta c ję w od niesien iu do szeregu osob
ników pod względem różnic, zachodzących w k ilk u cech ach rów no
cześnie.
Słu ch acze przechodzili ćw iczenia w 7 grupach, liczący ch po 25 osób. K ierow nictw o ćw iczeń pozostaw ało w. rę k a ch dra K. Sobolskiego.
d) P r z e d m i o t y n a d o b o w i ą z k o w e .
W roku szkolnym 1930/31 zorganizow ał Ę, P. nadobow iązkow ą nau kę języ k a fran cu sk ieg o i an gielskieg o dla słu chaczy D w uletniego S tu d ju m w zakresie skutecznego k o rzy stan ia z zagran iczn ej lite ra tu ry pedagogicznej.
Ję z y k a fran cu sk ieg o nau czał prof. dr. E . Sem kow icz, ję zy k a a n gielskiego zaś prof. dr. P. Stolingw a.
Dość znaczna fre k w en cja z początkiem ro k u szkolnego zaczęła z biegiem czasu op ad ać tak , że w roku 1931 32 le k to ra tu obu tych języków nie uruchom iono.
Z ain icjo n ow an y z po czątkiem ro k u szk. 1931/32 k u r s h i g j e n y m o w y n ie doszedł do sk u tk u dla b rak u zainteresow ania.
2. Inne form y p racy w In stytucie Pedagogicznym . a) P o w s z e c h n e W y k ł a d y P e d a g o g i c z n e .
Je d n ą z nad w yraz w dzięczną fo rm ą p racy I. P . były Pow szechne W y k ład y Pedagogiczne z różnych dziedzin, przeznaczone dla ogółu nau czy cielstw a i osób in te re su ją cy ch się spraw am i w ychow ania.
W y k ład y te odbyw ały się se rja m i, począw szy od listop ad a 1930 r.
I S e r j a ( o d l i s t o p a d a 1930 d o s t y c z n i a 1931).
P rzed m iotem te j s e r ji w ykładów było w szechstronne zapozna
nie n au czy cielstw a z zagadnieniem p o r a d n i c t w a z a w o d o w e - g o. Obok w ykład ów (dw ugodzinnych w liczb ie 12) odbyw ały się ćw i
czenia w la b o ra to rju m In sty tu tu P o rad n ictw a zawodowego w K a to w icach, nad to próbne b ad an ia i h o sp itacje.
U czestnicy k u rsu poddali się po ukończeniu cy k lu w ykładów egzam inow i i otrzy m ali odpow iednie zaśw iadczenia,
K u rs ukończyło 22 osób.
K ierow nictw o k u rsu spoczyw ało w ręk u dra E . G oldscheidera.
P ro g ram w ykładów i ćw iczeń tego k u rsu :
1. w ykład — w stęp. Sto su n ek p sy chologji do p sy ch otech n ik i, peda
gogiki i p o rad n ictw a zawodowego.
2. ,, Podstaw ow e p o ję cia p sy ch otech n ik i.
3.
4.
■ 5.
6. 7.
8.
9.
Porad nictw o zawodowe ja k o zagadnienie pedagogiczne.
P orad nictw o zawodowe ja k o zagad nienie społeczne.
M etodyka poradn ictw a zawodowego.
P orad n ictw o zawodowe a szkoła, zawodoznawstw o ja k o przedm iot szkolny.
Stosow anie testów poradn ictw a zawodowego w szkole.
M etody obliczania testów .
W y ciąg an ie w niosków z w yników testów .
10. w ykład O bserw acje psychologiczne w szkole, dotyczące porad n ic
tw a zawodowego.
11. „ T e o rja ark u sza obserw acy jn ego dla n au czyciela.
12. „ Z naczenie lek arza w poradn ictw ie zawodowem.
I I S e r j a (16—23 m a r c a 1931)
o b ję ła dw a dwugodzinne w ykład y prof. d ra E ug. T rz a sk i n a te m at:
„B łęd y językow e, spotykane u uczniów szkół ślą sk ich i ro la n a u czyciela w ich zw alczaniu."
W w ykład ach tych wzięło udział 172 osób ta k ze szkolnictw a pow szechnego ja k i średniego.
I I I S e r j a (I i II t r y m e s t r 1931/32) m ia ła za przedm iot n a stę p u ją ce zagad nienia:
a) „ N o w e m e t o d y w y c h o w a n i a "
i o b ję ła 10 w ykładów dwugodzinnych.
Na cy kl ten zapisało się 49 osób, przew ażnie nau czy cieli szkół średnich.
b) „W y c h o w a n i e p a ń s t w o w e "
om ów ione zostało w 5 w y k ład ach dw ugodzinnych.
C yklu tego w ysłu ch ało 36 osób.
W y k ład y w obu cy k lach w ygłosił wiz. dr. M ieczysław Ziem nowicz.
IV S e r j a (III t r y m e s t r 1931/32).
a) „ R u c h s k a u t o w y , h a r c e r s t w o p o l s k i e a p e d a g o g i k a n o w o c z e s n a."
W y k ład y te nie przyszły do sk u tk u z powodu b rak u odpowied
n ie j ilo ści zgłoszeń.
b) K u r s a r c h e o ł o g j i p r e h i s t o r y c z n e j . Poniew aż n a te re n ie tu tejszy m okazała się potrzeba ożyw ienia bad ań nad p rzeszło ścią w ojew ództw a śląsk ieg o , u ru ch o m iła D y re k cja I. P . w porozum ieniu z D y re k cją M uzeum Śląsk ieg o w K ato w icach k u r s a r c h e o l o g j i p r e h i s t o r y c z n e j dla n au czy cieli szkół pow szechnych.
K u rs ten odbył się w czasie fe ry j św iątecznych w d niach 9, 10 i 11 k w ietn ia 1931.
K ierow nictw o k u rsu spoczyw ało w rę k a ch prof. dra Jó zefa Ko strzew skiego, profesora Uniw . P oznańskiego.
K u rs ten był bezpłatny a wzięło w n im udział 153 n au czycieli(lek) ślą sk ich szkół pow szechnych.
P ro g ram jego p rzed staw iał się ja k n a stę p u je:
Dr. J. K ostrzew ski, prof. Uniw . P ozn.: „Znaczenie zabytków przed
h isto ry czn y ch dla odtw orzenia n a jd a w n ie jsz e j przeszłości Ś lą sk a ."
— „P rad zieje Ś lą sk a " a) epoka bronzow a, b) epoka żelazna, oz. I.
Dr. Żurow ski, doc. U niw . Ja g . w K rak o w ie: „P rad zieje Ś lą sk a (epoka k a m ie n n a )11.
— „W aru n k i w ystępow ania zabytków przed historycznych w te renie.11
Dr. L en czy k: „ P rad zieje Ś lą sk a (epoka żelazna, cz. I I ) “.
— „W spółudział szkoły w rato w an iu zabytków przed histo
ryczn ych 11.
Dr. R ey m an : „Sposób rato w an ia zagrożonych w y k o p alisk 11.
Ćw iczenia p rakty czn e n a okazach m uzealnych, W ycieczk a archeologiczna.
c) K u r s w y c h o w a w c z y (6 X I 1931 — 29 I 1932).
Celem tego k u rsu było teoretyczne i p rak tyczne w prow adzenie słu ch aczy w now oczesne prąd y n a polu pedagogiki i psychologji w ychow aw czej.
K u rs ten zorganizow any został w porozum ieniu z W yd ziałem O św iecenia P u blicznego w K ato w icach za zgodą M in isterstw a W yzn ań R e lig ijn y ch i O św iecenia Publicznego.
W y k ład y od byw ały się w p ią tk i i sob oty od godz. 16.15 do 19.45.
Poza w y k ład am i odbyw ały się ćw iczenia p rak ty czn e z zakresu psycholog ji pedagogicznej.
K u rs ten otw orzył n aczeln ik W yd ziału O św iecenia P u bl. dr. L, Ręgorow icz. In a u g u ra cy jn ą p re lek cję p. t. „O ideow ych podstaw ach w ych ow an ia11 w ygłosił dr. W . G ałecki, n aczeln ik w ydziału szkół śred n ich w M in. W . R. i O. P.
P ro g ra m tego trzechm iesięcznego k u rsu był n a stę p u ją cy :
Nacz. Wydz,. M in. W . R. i O. P . D r . G a ł e c k i : P re le k c ja in au g u ra c y jn a : „O ideow ych podstaw ach w y ch ow an ia11 — godz. 1.
P rof. U. P . D r. B l a c h o w s k i : „Nowe prądy i k ieru n k i w psy
ch ologji w zastosow aniu do ped agogiki11 — godz. 12.
P rof. U. J. Dr. B y s t r o ń : „W ybrane zagad nienia z so cjo lo g ji w ych ow ania11 — godz. 10.
W iz. Dr. C h r z a n o w s k a : „Sto su n ek n au czy ciela do u czn ia11
— godz. 4.
W iz. Min. S e w e r y n : „W ychow anie obyw atelsko-państw ow e11
— godz. 9.
P ro f. Dr. S t r u m i ł ł o : „P sy ch o lo g ja n au czy cie la11 — godz. 8,
„Ćw iczenia p sychologiczne11 — godz, 20.
P ro f. U. J. Dr. S z u m a n : „Rozwój psychologiczny dzieci i m ło
dzieży od 10 do 20 roku ży cia11 — godz. 8.
W iz. M in. S z u l c z y ń s k i : „P roblem m etod pracy sam ok ształ
cen io w ej11 — godz, 8. R azem 80 godzin.
Na k u rs w ychow aw czy zapisało się z różnych m iejscow o ści Gór
nego Ś lą sk a n au czy cieli szkół śred n ich : 23 pań, 45 panów, razem 68;
n au czy cieli sem inarpów n au cz.: 7 pań, 3 panów , razem 10; n au czycieli
szkół tech n iczn y ch 7; n au czy cieli szkół h and low ych 2; n au czycieli szkół pow szechnych: 10 pań, 10 panów, razem 20; razem 107, w tern 40 pań, 67 panów.
d) K u r s d y d a k t y k i p o s z c z e g ó l n y c h p r z e d m i o t ó w . K u rsy d yd akty ki poszczególnych przedm iotów , to dziedzina, w k tó rej I. P . wiele zdziałał, a fre k w en cja n a ty ch k u rsa ch w skazu je do
wodnie n a w ielką potrzebę ich organ izo w an ia n ietylko w K atow icach, ale i w iększych sk u p ien iach n au cz y cie lsk ich n a p row incji.
W ro k u szk. 1931/32 odbyły się n a stę p u ją ce k u rsy d ydaktyki poszczególnych przedm iotów :
1. przyrody (prow adząca doc. U. J. dr. A. K ozłow ska): liczb a zapi
san y ch słu chaczy 83 osób, liczb a godzin w ykład ow ych 40.
2. m atem atyk i (prof. U. J. dr. W . W ilk o sz): słu ch aczy 57, godzin w ykładow ych 40.
3. a) języka polskiego (repetytoirjum g ram aty k i p o lsk iej) (Do«.
U. J. dr. Z. K lem en siew icz): 12 godzin w ykładow ych, 45 słu chaczy.
b) języka polskiego (rozbiór lite ra c k i w szkole) (Nacz. W ydz. Min.
W . R. i O. P. dr. B a lic k i): 12 godz, w ykładow ych, 67 słu chaczy.
4. języka polskiego, tirzechdniowy (22 godzin w ykładow ych) w K a tow icach. L iczb a słu ch aczy 118.
P ro g ram tego k u rsu przed staw ia się ja k n a stę p u je:
Nacz, W ydz. Min. W . R. i O. P . D r. J. B a l i c k i : W y k ła d : N a u czan ie ję zy k a polskiego w szkole p ow szechnej. — L ek tu ra.
L e k c ja I pokazow a w kl. II (p. W in tou sch ków n a). — D y sku sja.
II le k c ja pokazow a w kl. 7i 8 (p. M agrysiow a). — D y sku sja.
Doc. Uniw . Ja g . D r . Z. K l e m e n s i e w i c z : M etodyka g ra m a ty k i języ k a polskiego w szkole pow szechnej.
I I I le k c ja pokazow a w kl. IV z zakresu g ra m a ty k i (p. G rzynianka).
— D ysku sja.
IV le k c ja pokazow a w k l. VI z zakresu g ra m a ty k i (p. Nowak).
— D ysku sja.
5. języka polskiego, trzechdniow y (22 godzin), w M ysłow icach.
L iczba słu ch aczy 211. P ro g ram k u rsu ja k pod 4.
e) K o n f e r e n c j e p e d a g o g i c z n e .
1. K o n f e r e n c j a d y s k u s y j n a n a t e m a t k a r n o ś c i . D y re k cja In s ty tu tu Pedag. w zw iązku z ak tu aln e m zagadnieniem karn o ści w szkole zorganizow ała w k w ietn iu 1932 r. k o n feren cję dys
k u s y jn ą dla n au czy cieli (lek) szkół średnich, zawodowych i pow szech
nych.
Celem tej k o n fe re n cji było ośw ietlenie problem u k arn o ści w związ
ku z obecnym stan em n au k i i p rzem ianą społeczną z e s t a n o w i s k a
c e l u i ś r o d k ó w w y c h o w a n i a , w ykazan ie potrzeby rew izji poglądów w te j spraw ie oraz u stalen ie k o n k retn y ch i p rak ty czn ych w ytycznych w zględnie w skazań.
Na k o n feren cji zostały w ygłoszone n a stę p u ją ce re fe ra ty :
Dr. M. S e k r e t a : „P roblem k arn o ści w św ietle w spółczesnej te o rji pedagogicznej i w ychow aw czej p ra k ty k i".
Dr. J. P i e t e r : „Z agadnienie k arn o ści w szkole śred n iej ze szcze
gólnem uw zględnieniem przepisów karn o ści, ob ow iązu jących na te re nie w ojew ództw a śląsk ieg o ".
Po każdym referacie odbyw ała się d ysku sja.
D la u łatw ie n ia d y sk u sji oraz n ad an ia je j pewnego k ie ru n k u ro
zesłano tezy referató w w raz z wykazem lite ra tu ry zagad nienia, m a ją ce stanow ić podstaw ę rozw ażań oraz p u n k t w y jścia w ym iany m yśli.
W k o n feren cji te j wzięło udział około 180 osób. D y sk u sja sta ła n a w ysokim poziom ie. W w yn iku rozw ażań w y ło n iła się k o m isja z k ilk u osób dla op racow ania pew nych tez, m a ją cy ch być podstaw ą nowego reg u lam in u szkolnego n a teren ie w ojew ództw a śląskiego.
K ażdy z uczestników otrzy m ał po k o n fe re n cji odbitkę referatów i protokół.
2. K o n f e r e n c j a n e o f i l o l o g ó w w L u b l i ń c u . D y re k cja I. P. um ożliw iła przez ud zielanie su b w en cji Śl. Kołu N eofilologicznem u w K ato w icach zw ołanie k o n fe re n cji sw ych człon
ków oraz przeprow adzenie le k c ji p ra k ty czn ej z ję z y k a niem ieckiego w L u b liń cu , w k w ietn iu b. r.
R e fe ra t nau kow y w ygłosił w izy tato r Dr. Jak ó b iec.
3. K onferencja w spraw ie d okształcania n auczycieli szkolnictw a zawodowego.
D yrektor In s ty tu tu Pedagogicznego u czestn iczył w szeregu k on- feren cy j w spraw ie d ok ształcan ia nau czy cieli szkół zawodowych pod względem pedagogicznym . W k o n fe re n cja ch ty ch b ra li udział wizy- tatorow ie szk o ln ictw a zawodowego z K atow ic i K rakow a i d yrektor Ś lą sk ich Zakładów T echnicznych. U siło w an ia stw orzenia przy I. P.
se k c ji szkoln ictw a zawodowego chw ilow o nie zostały uw ieńczone po
m yślnym rezu ltatem . Sp raw a ta będzie przedm iotem s p e cja ln ej tro ski i dalszych rozw ażań w roku szk. 1933/33 i je s t u zasad niona n ad zieją, że to n iesy ły ch an ie w ażne zagad nienie zostanie pozytyw nie rozw ią
zane. N atom iast spraw a zorganizow ania kursów pedagogicznych w Ś lą sk ic h Z ak ład ach T ech n iczn ych dla ogółu n au czy cieli szkół za
wodowych w województwie Śląskiem i w Z agłębiu D ąbrow skiem zo
sta ła pom yślnie załatw ion a: odbyły się bow iem w ciągu roku szk.
1931/32 z ra m ie n ia W yd ziału O św iecenia P u blicznego w K ato w icach dwie 7-dniowe k o n feren cje pedagogiczne1, k tó ry ch program został o p ra
cow any przy w spółudziale d yrektora In sty tu tu Pedagogicznego.
f) S e k c j a k s z t a ł c e n i a k i e r o w n i k ó w s z k o l n y c h o g n i s k p s y c h o l o g i c z n y c h .
Z pośród m ożliw ych kieru n ków sp ecjaln eg o zain tereso w an ia po
ciąg a ły słu ch aczy pierwszego1 2-latniego k u rsu I. P. n a jb a rd z iej zagad
n ien ia psychologiczne. Chcąc to zainteresow anie u trw alić i w yzyskać dla dobra szkoły, zorganizow ano w b. r. szk. rów nolegle z now ym n orm aln y m 2-letn im k u rsem S e k c ję psychologiczną dla absolw entów ku rsu poprzedniego, do k tó rej zapisało się 48 osób (z ogólnej liczby 120). S e k c ja ta m ia ła na celu k ształcen ie przyszłych k i e r o w n i k ó w s z k o l n y c h O g n i s k P s y c h o l o g i c z n y c h , rozu m ie
ją c przez ta k ie ogniska n au czy cielsk ie ośrodki zain tereso w an ia i za
ję c ia się sp raw ą zastosow ania p sych ologji w szkole. D zięki tym ogni
skom n a si absolw enci zyskać m ogą w aru n k i u rzeczyw istnienia w szer
szym zakresie pewnego ustalon ego program u obserw acyj i badali, przyd atnych dla celów pedagogicznych.
S e k c ja ta m iała za zadanie w y kształcen ie zastępu nau czycieli, którzy po ukończeniu k u rsu m o gliby: a) zorganizow ać i przeprow adzać b ad an ia psychologiczne w sw oich szkołach w zakresie, u w aru nkow a
nym realn em i i ak tu aln e m i potrzebam i życia szkolnego w k ieru n k u w ychow aw czym i dydaktycznym , h) ud zielać innym członkom grona nau czy cielsk ieg o w skazów ek i pom ocy przy prow adzeniu ob serw acyj nad młodzieżą,, c) ud zielać rodzicom i opiekunom m łodzieży porady w ychow aw czej i zawodowej, zw łaszcza odnośnie do m łodzieży tru d n ej do w ychow ania.
P ro g ram p racy obejm ow ał część teo rety czn ą i p rak ty czn ą.
Część teoretyczną stanow iło stu d ju m daw nych i now ych m etod badań psychologicznych, d a ją cy ch się stosow ać w szkole, an aliza i stan d ary zacja w yb rany ch testów , ogłaszanie d rukiem w artościow ych prac S e k cji.
Część p rak ty czn a o b ję ła przeprow adzanie b ad ań w szkołach i ich w yzyskiw anie clla celów dydaktycznych i w ychow aw czych.
P ro g ram p racy S e k c ji sk ład ał się z 2 działów, z k tó ry ch jed en zm ierzał do rozszerzenia i u gru n to w an ia w iadom ości i poglądów u czest
ników w dziedzinie wiedzy psychologicznej, a drugi — do- w prow adze
nia ich w p rak ty k ę zastosow ań p sychologji w szkole. Dział pierw szy objęli, podzieliw szy uczestników n a dwie grupy, pp. prof. Uniw . Jag . S. Szum an i prof. Uniw . Pozn. S. B łach o w sk i, dział drugi — dla obu grup dr. T. Stru m iłło .
W grupie prof. S z u m a n a wzięto ja k o podstaw ow ą le k tu rę k siążkę O sw alda K ro h a „Die P sych olo g ie des G ru nd sch u lkind es", n ad to poszczególni u czestn icy otrzym ali do zreferow ania różne nowsze prace psychologiczne, oraz p o d jęli się zebran ia w sw ych k la sa ch i o p ra cow ania k ilk u an k iet — o p o ję ciach czasow ych, o zasobie zagadek i b a je k u dzieci.
Grupa prof. B ł a c h o w s k i e g o refero w ała i om aw iała rozdzia
łam i dzieło H. B ogen a „P sych olo gische G rundlegung der p rak tisch e n B e ru fsb e ra tu n g "; i tu rozebrano prócz tego do zreferow ania szereg in n y ch książek, a także z ajęto się a n k ie tą co do p ro jektów m łodzieży w szkołach pow szechnych w spraw ie przyszłego w yboru zawodu i op ra
cow aniem staty sty czn em ocen szkolnych z obszaru jednego z in sp ek toratów szkolnych w ojew ództw a śląskiego.
Obie grupy pod k ieru n k iem dra S t r u m i ł ł y p rzystąp iły do re a liz a c ji jed n oliteg o p rogram u d łu goletn iej rozw ojow ej ob serw acji, uzu
p ełn ian ej bad an iam i antrop om etrycznem i, testow em i i socjologicznem u, w y b iera ją c do tego celu poszczególne k la sy w sw ych szkołach i dążąc do zain tereso w an ia i p o ciągn ięcia do w spółp racy gron koleżeń skich (a w ięc do tw orzenia zaw iązków przyszłych O gnisk Psych ologiczn ych).
W ciągu 2 pierw szych try m estró w roku szkolnego sporządzono w szcze
gólności p rofile poziom u rozwojow ego k la s w ybranych, zestaw iając u n ich w iek fizjo lo giczn y i w iek in te lig e n cji z w iekiem życia każdego ucznia. Zgrom adzony przy tem m a te rja ł zużyty będzie do ad ap tacji i sta n d a ry z a cji sery j testów T e rm a n a d la k la s m łodszych i Thom sona dla k la s starszych.
W y n ik i p racy św iadczą o w ytrw ałości i praw dziw em oddaniu się obranym zagad nieniom ze stro ny w iększości zap isanych i p o zw alają spodziew ać się pow ażnych rezu ltatów d alszej d ziałaln ości tego grona.
K ilk a sam od zielnych p rac członków te j grupy ogłoszono w I I I i IV num erze „Chow anny" z r. 1931.
3. W y d a w n i c t w o c z a s o p i s m a „ C h o w a n n y “.
Tow arzystw o In sty tu tu Pedagogicznego w ydaw ało w okresie sp ra
wozdawczym czasopism o pedagogiczne p. t. „C h aw anna“. D otychczas w yszły 4 n u m ery w ro ku 1929, 4 n u m ery w roku 1930 w odstępach k w a rta ln y ch i 4 nu m ery w 1931 r. R e d a k cja „Chow anny" spoczyw ała początkow o w rę k a ch d yrektora I. P., prof. dra Z. M ysłakow skięgo, przy w spółudziale K o m itetu R ed ak cy jn ego , w sk ła d któ reg o w chodzili pp. prof. dr. B . N aw roczyński (W arszaw a), W ł. R ad w an (W arszaw a), dr. L. Ręgorow icz (K atow ice), prof. dr. Szum an (K raków ) i prof. dr.
F . Z n an iecki (Poznań). W roku 1931 prof. dr. M ysłakow ski zrezygno
w ał z dalszego red agow ania k w a rta ln ik a ; re d a k cję jego objął. dr. M ie
czysław Ziemnowioz, n aczeln ik w ydziału szkolnictw a średniego w K u ra to rju m K rakow skiem .
Cel w ydaw nictw a doznał pewnego p rzesu n ięcia w stronę w ięcej p raktycznego u jm o w an ia problem ów w ychow ania, a to dla zw iązania w ydaw nictw a z życiem szkolnem i p racam i In sty tu tu Pedagogicznego.
„Chow anna" m a za zadanie:
1. budzić zainteresow anie dla naukow ego tra k to w a n ia zagadnień pedagogicznych;
2. zachęcać nau czycielstw o do podejm ow ania prac nau kow ych w zakresie d la siebie dostępnym ;
3. inform ow ać czyteln ików o w spółczesnych problem ach pedago
gicznych.
Czasopism o to naw iązało ściślejszy k o n ta k t z nau czycielstw em przez otw orzenie działu zapytań i odpowiedzi w spraw ach, k tó re budzą w ątpliw ości lu b n a su w a ją tru d ności w w ykonyw aniu p racy w ycho
w aw czej.
D otychczasow y skład k o m itetu R ed ak cy jn eg o „Chow anny" rozsze
rzono przez zaproszenie do niego prof. U. J. dra St. K o ta (Kraków ).
„C how anna“ przeszła w roku 1932 n a w ydaw nictw o perjodyczne roczne. Będ zie ona n iejak o arch iw u m prac In sty tu tu Pedagogicznego i będzie obejm ow ać m onograficzne zbiorowe opracow anie określonych zagad nień z życia szkolnego i teoretyczn ej pedagogiki.
A d m in istra cja czasopism a początkow o b y ła w K rakow ie, z now ym ro k iem 1930 przeniesiono ją do I. P . w K ato w icach , przyczem zwrócono w iększą uw agę n a zainteresow anie czasopism em szkół i n au czycieli.
I ta k w ysłano po 1 egzem plarzu okazow ym w szystkim d yrekcjom sem in arjó w n au czy cielsk ich państw , i pryw. w P o lsce (181 egzem pl.), w szystkim szkołom śred n im i pow szechnym od I I I kl. począw szy (na Górnym Ś ląsk u ) w liczb ie 643 egzem plarzy, p ro sp ek t pierwszego' rocz
n ik a z zaproszeniem do p ren u m eraty do w szystkich gim nazjów w P o l
sce w liczbie 580 egzem plarzy.
4 a) B i b l j o t e k a I. P.
I. P . posiada b ib ljo te k ę dziel pedagogicznych i dziedzin pokrew nych, w y k azu jąc 1450 dzieł w 1483 tom ach. K siążk i wypożyczano we czw artki, p iątk i i soboty w godzinach popołudniow ych i w ieczornych.
Z b ib ljo te k i tej k o rzy stali chętnie n iety lk o słu chacze I. P., ale i in n i n au czy ciele, naw et ^ okolic oddalonych od K atow ic.
B ib lio te k a przed staw ia w artość ,zł 18.749‘31 i zajm u je je d n ą salę w raz z czy te ln ią czasopism .
4 b) C z y t e l n i a c z a s o p i s m p e d a g o g i c z n y c h p r z y I. P.
Czytelnia czasopism pedagogicznych przy I. P., otw arta codziennie po południu od godz. 16 do 19‘30, dostępna także d la n au czy cieli i osób in te resu ją cy ch się w ychow aniem z poza In sty tu tu , b y ła w la ta c h 1928 do 1932 zaop atry w aną w n astę p u ją ce czasopism a:
P o l s k i e :
1. B ib ljo g r a fja pedagogiczna.
2. Chow anna.
3. Czasopism o przyrodnicze ilu strow ane.
4. D ziennik Urzędow y Min. W . R. i O. P.
5. „ „ Okr. Szk. W arszaw a.
6. „ „ W . O. P . K atow ice.
7. ,, ,, Okr. Szk. K raków .
2
8. D ziennik Urzędow y Okr. Szk. Lwów.
9.
10. 11.
12. 13.
33 53
Łódź.
Pom orze.
Poznań.
W ilno.
Toruń.
14. Glos N auczycielski.
15. H arcm istrz.
16. H arcerz.
17. Języ k polski.
18. K w a rta ln ik filozoficzny.
19. „ psychologiczny.
20. „ historyczny.
21. „ . pedagogiczny.
22. M uzeum.
23. M iesięcznik n au czy cielsk i.
24. „ pedagogiczny.
25. M uzyka w szkole.
26. N auczyciel polski.
27. N eofilolog.
28. Opieka nad dzieckiem . 29. O gniskow iec.
30. O św iata i w ychow anie.
31. „ polska.
32. O chrona przyrody.
33. P e d ja tr ja polska.
34. P rzegląd pedagogiczny.
35. P rz y ja c ie l szkoły.
36. P rzegląd lite ra ck i.
37. „ społeczny.
38. P ra ca N auczycielska.
39. P ra c a szkolna.
40. P ra ca ręczna w szkole.
41. P o lsk ie A rchiw um P sy ch o lo g ji.
42. R u ch Pedagogiczny.
4-3. Szkoła S p e c ja ln a . 44. „ Śląsk a.
45. zawodowa.
46. Szkoła.
47. W ychow anie fizyczne.
48. W ied za i życie.
49. Zrąb.
N i e m i e c k i e : 1. Die E rziehu ng.
2. Die Iiilfssch u le .
3. In te rn a tio n a le Z eitsch rift flar In d m d u a l-P sy ch o lo g ie .
4. Neue B ah n en .
5. P ad agogisches Z en tralb latt.
6. D as P r o J e t a r i s c h e K in d . 7. P adagogische P sych ologie.
8. Das W erdende Z eitalter.
9. Z eitschrift, fu r K ind erforschu ng.
10. „ „ P ad agogische Psychologie.
11. „ ,, P sy ch o an aly tisch e P adagogik.
12. „ Sch u lgesu n d h eitsp fleg e und soziale H ygiene.
F r a n c u s k i e :
1. B u lle tin in tę rn a tio n a l d‘śd ucation.
2. L ‘fiducation.
3. P ou r l ’ere nouvelle.
4. Revue In te rn atio n ale de Sociologie.
A n g i e l s k i e :
1. T h e Jo u rn a l of E d u catio n al P sychology.
2. The P ed agogical S e m in a ry and Jo u rn a l of G enetic P sychology.
3. P sy ch olo gical A b stracts.
W ł o s k i e : 1. R iv ista Pedagogica.
S t a t y s t y k a s ł u c h a c z y n a D w u l e t n i e m S t u d j u m II t u r n u s u (1930/31 i 1931/32).
W rokuszkolnym Ogólna liczba słucha czy (ek) Panów Pań Słuchaczyzwyczajnych Słuchaczynadzwyczajn. Hospitantów Nauczycieli Kierowników Zeszkół powszechnych Zeszkół średnich Z Wojew. Śląskiego Z poza Śląska Z Katowici okolicy Z poza Katowic
1930/31 226 168 58 189 34 3 208 18 219 7 214 12 51 176
1931/32 88 65 23 77 9 2 82 6 87 1 80 8 15 73
2*
F r e k w e n c j a n a k o n f e r e n c j a c h i k u r s a c h .
--- 172
--- 153
107
85
--- 22
_______________________________ Razem 539 osób
i i S e r . K u r s 3 m i e s . I I I S e r , I S e r . P ,W , F . a r c h e - k u r s P . W .P . P . W . P .
o l o g . w y ch ó w .
P. W. P. = Powszechne Wykłady Pedagogiczne.
F r e k w e n c j a n a k u r s a c h d y d a k t y k i p o s z c z e g ó l n y c h p r z e d m i t ó w w r o k u s z k . 1931/32.
211
118
83
57
45
Razem 514 osób
W y b r a n e z a g a d n i e n i a z g r a m a t y k i j ę z . p o l s k .
R o c z n y k u r s d y d a k ty k i m a t e m . I p r z y -
[ r o d y .
3-dniow y ku rs d yd aktyki ję zyka p o ls k ie g o
K a to - I M ysło
w ice | w ice
Część II
O R G A N I Z A C J A P R A C Y w roku szkolnym 1932/33
A. Dwuletnie Studjum .
1. S p i s w y k ł a d ó w i p r e l e g e n t ó w .
i II I II
Razem
t r y m e s t r
P r z e d m i o t y p o m o c n i c z e . g o d z i n
F ilozo f ja : Doc. U. J. dr. Chm aj 12 18 18 48 B io lo g ja w ychow aw cza: Doc. U. J.
dr. Skow ron 16 24 — 3 0
P r z e d m i o t y g ł ó w n e .
P sy ch o lo g ja pedagogiczna: P rof. U. J.
dr; Szum an 18 16 14 48
a) P sy ch o lo g ja ogólna: P ro f. U. P.
dr. B łach o w sk i 14 10 — 24
S o cjo lo g ja w ych ow ania: P ro f. U. J. dr.
B y stro ń — 16 14 3 0
P ed agogika ogólna: Dyr. clr. Row id 14 14 12 4 0
D yd aktyka og ó ln a: Nacz. dr. M. Ziem -
nowiicz 12 14 4 3 0
Razem 86 102 62 250
B) P r z e d m i o t y s p e c j a l n e . Języ k p olski: Doc. U. J. dr. K lem en
siew icz 40 44 24 108
H is to rja : P rof. U. J. dr. G ródecki 40 44 24 108 G eo g rafja: Doc. U. J. dr. O rm icki 40 44 24 108 Z oologja: Doc. U. J. dr. Skow ron j
B o ta n ik a : Doc. U. J. dr. K ozłow ska | 40 44 24 108
Razem 160 176 96 432
C) S t u d i u m p r a c y s p o ł e c z . - o ś w i a t o w e j .
W ychow anie oby w at.-państw .: Dr. M.
Ziem now icz 10 10
III. P r a k t y k a s z k o l n a :
H osp itacje w szk ołach ; le k cje pokazowe — przew idziane na II-g im ro k u stu d ju m .
IV . P r z e d m i o t y d o d a t k o w e .
Języ k fra n cu sk i, an g ielsk i: P rof. dr. Stolingw a.
H ig jen a m ow y; T e ch n ik a żywego słowa.
V. S e m i n a r j a i p r a c o w n i e . S e m in a rja
a) psychologiczne: A syst. U. J. dr. P ieter, b) pedagogiczne: Dr. M. S ek reta,
c) p olon istyczne: Doc. dr. K lem ensiew icz, d) h isto ry czn e: P rof. dr. Gródecki, pracow nie:
geograficzn a: Doc. dr. O rm icki,
przyrod nicza: Doc. dr. K ozłow ska i doc. dr. Skow ron.
2. Program wykładów.
I. Przedm ioty pomocnicze.
F i 1 o z o f j a.
W s t ę p d o z a g a d n i e n p o z n a n i a : 1. P oznanie, rozum o
w anie, n au k a. 2. T e o rja rozum u: a) em piryzm i jego form y. 3 b) R a cjo n alizm . 4. D oktryny w spółczesne. 5. Z agadnienie poznania: a) dog- m atyzm , b) sceptycyzm . 6. R elatyw izm . 7. K o n w encjonalizm , fik cjo - nalizm . 8. In tu icjo n iz m B ergso n a. 9. O ntologizm H u sserla — Isto ta poznania.
Ś w i a t i c z ł o w i e k : 1. Czas i przestrzeń (te o rja realisty czn a i id ealisty czn a). 2. Nowy realizm (B ergson, E in ste in ). 3. Różne form y realizm u, i. Różne form y idealizm u. 5. M echanizm . 6. Dynam izm . 7. T e o rja ew olucjii 8. N eow italizm .
I s t o t a m o r a l n o ś c i : 1. Rzeczyw istość m o raln a. 2. E ty k a a nau ka, 3. F a k ty m o raln e (obyczaje!, praw o, sum ienie, obow iązek).
K o ncep cje życia m o raln eg o: e ty k a teologiczna i m etafizyczna. 5. E ty k a im peratyw u. 6. U tylitaryzm . 7. E ty k a bez pow inności i s a n k c ji. 8. Ży
cie m oralne i jego isto tn e w aru n ki.
B i o l o g j a w y c h o w a w c z a .
Cele i zadanie b iolog ji w ychow aw czej. Żywa su b sta n cja . K o m órka ja k o e lem en tarn y sk ład n ik u stro ju . P od ział p racy w u stro ju i w spo
łeczeństw ie. K o o rd y n acja chem iczna i nerw ow a w u stro ju . Odruchy, in sty n k ty , odruchy w arunkow e, tresu ra, uczenie. Z achow anie się zw ierząt najw yższych. R e g u la cja osobnika. R e g u la cja g atu n k u (roz
ród). Dziedziczność, zasady i praw a. Dziedziczność u człow ieka cech fizycznych i psychicznych. B liź n ięta . W pływ otoczenia i dziedziczenie cech n ab y tych . B iologiczne podłoże osobow ości. Z agadnienie ew olu cji ze szczególnem uw zględnieniem człow ieka.
P s y c h o l o g j a o g ó l n a .
1. P o ję cie psych ologji. P sy ch o lo g ja a n au k i biologiczne. P s y ch o lo g ja in tro sp e k cy jn a i ob jek tyw n a. R e fle k so lo g ja P a w ło w a i behaw ioryzm .
2. P od ział z jaw isk psychicznych. P o ję cie d yspozycji p sych icz
n e j. O isto tn y ch cech ach w rażeń. Z agadnienie su b jek tyw - ności czasu i przestrzeni.
3. O m etod ach b ad an ia psychologicznego. E k sp ery m en t m y ślowy. O p raw ach i zasad ach psychologicznych (W undt, Lind w orski, P a u lh a n ).
4. A n aliza spostrzeżeń.
5. Uwaga.
6. O p am ięci, je j rozw oju i zaburzeniach.
7. P sy ch o lo g ja m yślenia.
8. Życie em o cjo n aln e człow ieka.
9. N au ka o ch a ra k tera ch . 10. T y p o log ja psychologiczna.
11. Ogólne praw a rozw oju psychicznego.
i y c h o 1 o g j a p e d a g o g i c z n a .
T ry m e str I : W s t ę p d o p s y c h o l o g j i p e d a g o g i c z n e j i p s y c h o l o g j a r o z w o j o w a o g ó l n a . 1. P o j ę c i e p sy chologji pedagogicznej i rozw ojow ej.
2. P sy ch o lo g ja pedagogiczna na tle n o w y c h p r ą d ó w p sy ch o lo g ji:
a) P sy ch o lo g ja postaci a p sych ologja dziecka.
b) B eh aw ioryzm a p sych ologja dziecka.
c) P sy ch o lo g ja h u m an isty czn a a p sy ch o lo g ja dziecka.
d) P sy ch o an aliza i p sychologja indyw id u alna a p sycho
lo g ja dziecka.
3. M e t o d y psychologji pedagogicznej i rozw ojow ej.
a) Z bieranie m aterjałó w .
O bserw acja. D ziennik. O bserw acja ciąg ła. O bserw acja w sp e cjaln y ch w aru n k ach . M etoda eksp erym entu. Me
toda „k lin iczn a" P ia g e t, K w estjo n arju sz. B a d a n ia obraz
kam i. T esty. W y tw ory dzieci i m łodzieży (rysu nki, w iersze, p am iętn iki, w yp racow ania i t. d.).
b) O p r a c o w a n i e m a t e r j a ł ó w .
1. M etody statystyczn e w p sych olog ji dziecka.
2. In te rp re ta c ja m a te rja łó w (przejaw ów psychicznych i w ytw orów dziecka).
4. O g ó l n a p s y c h o l o g j a r o z w o j o w a . a) Z asadnicze z jaw isk a rozwojow e.
b) Ilościow y i jak o ścio w y rozw ój.
c) F ilog en eza i ontogeineza.
d) N atyw izm i em piryzm .
e) Rozw ój system u nerw ow ego u dziecka.
f; S y n tety czn y obraz faz rozw ojow ych dziecka i młodzieży.
T ry m e str I I : A) R o z w ó j p s y c h i c z n y m a ł e g o d z i e c k a.
1. P ierw szy ro k życia dziecka.
2. Zabaw y m an ip u lacy jn e — geneza przedm iotu.
3. Rozw ój mowy.
4. W iek pytań. M agiczne m yślen ie u dziecka.
5. Rozw ój w yobraźni — zabaw y ilu zyjn e.
0. Rozw ój rysun ków u dziecka.
7. Rozw ój m y ślen ia u dziecka.
8. Rozw ój społeczny i m o raln y dziecka.
B) R o z w ó j d z i e c k a w d r u g i e m d z i e c i ń s t w i e . 1. P rz ejście od zabaw y do pracy.
2. D ojrzałość psychiczna dziecka do p racy w szkole.
3. Zasób p o jęć dziecka w stępu jącego do szkoły.
4. Z ainteresow ania przyrodnicze —< zbiory dzieci.
5. Rozw ój p ojęć czasow ych. E jd etyzm .
6. B a d a n ia nad rozum ow aniem dzieci w w ieku szkolnym . 7. P sy ch o lo g ja lek tu ry dziecka.
8. Św iatopogląd drugiego dzieciństw a.
T ry m e str I I I : P s y c h o l o g j a w i e k u m ł o d z i e ń c z e g o : 1. P rzełom psychiczny na progu w ieku młodzieńczego.
2. M etoda pam iętników .
3. F a z y rozw oju w w ieku m łodzieńczym . 4. D ojrzew anie fizyczne.
5. D ojrzew anie psychiczne. Św iat w ew nętrzny.
6. Id ealizm m łodzieńczy.
7. E rotyzm m łodzieńczy.
8. Młodzież a k u ltu ra (sztuka, nau ka, re lig ja , społeczeństw o).
S o c j o l o g j a w y c h o w a n i a , a) S o c j o 1 g j a o g ó l n a :
W stęp ogólny, rozwój h istory czn y zagadnień, n au k a o lu d ności, przestrzenne form y zjaw isk społecznych, id eologja spo
łeczna, p sych ologja społeczna, n au k a o stosu nkach, tw orach i p rocesach społecznych.
b ) S o c j o l o g j a w y c h o w a n i a :
a) grupy ludnościow e w zw iązku z procesem w ychow ania, b) przestrzenne form y zjaw isk w ychow aw czych,
c) id eolog ja w ychow ania,
d) w pływ y w ychow ania n a tw orzenie się typów psychicznych, e) stosu n k i i tw ory społeczne, pow stałe w zw iązku z a k c ją
w ychow aw czą.
. P e d a g o g i k a o g ó l n a .
(T e o rja w ychow ania z uw zględnieniem potrzeb now ej szkoły.) Isto ta w ychow ania i k sz ta łcen ia ja k o fu n k c ji społecznej. — P o ję cie pedagogiki. — Sto su n ek pedagogiki a) clo filo zofji, b) do so cjo lo g ji, c) do p sych olog ji. — P ed agogika ja k o n au k a au to
nom iczna. — P od ział pedagogiki i je j n au k i pom ocnicze. — M etody b ad an ia w pedagogice.
Cele i norm y w ychow aw cze w now ej szkole. — P o ję cie id ea
łów pedagogicznych i ich zw iązek z w ażn iejszem i system am i filozoficznem i, zw łaszcza z pragm atyzm em , intu iejon izm em i personalizm em . — Id eały pedagogiczne w filo zo fji p o lsk iej X IX stu lecia . — A naliza celu w ychow ania w dobie obecnej.
C zynniki w ychow aw cze: a) dziedziczność, b) środow isko. — P o ję cie środ ow iska wychowawczego, jego s tru k tu ra i jego fu n k cje . — W pływ środ ow iska n a rozwój fizyczny i duchowy dziecka. — D obra k u ltu raln e i w artości. — A n aliza w artości w zw iązku z w ychow aniem i kształcen iem . — W arto ści, tkw iące w p ro gram ach n au k i. — M aterjalizm , form alizm i fu n k cjo n alizm dydaktyczny.
W zaje m n y stosu n ek nau czy ciela i ucznia. — Z agadnienie typ o lo gji n au czy ciela i ucznia. — Osobowość n au czy ciela. — Sw oboda i przym us w w ychow aniu. — P o ję cie au tory tetu . — Z agadnienie k arn o ści w now ej szkole. — T e o rja k a ry pedago
giczn ej. — Rozw ój i głów ne form y sam orządu uczniow skiego. — S o cjo lo g ja i p sy ch olog ja grupy u czniow skiej (klasy szkolnej).
Rozw ój now ej szkoły i je j główne form y. — Z agadnienie szkoły je d n o lite j. — Z agadnienie s e le k cji. — Tw orzenie now ej szkoły i a n aliza w spółczesnych system ów w ychow ania i m etod p racy (szkoła pracy, w spólnoty szkolne, szkoła D ecroly‘ego, system d alto ń ski, m etoda p ro jek tó w i inne).
D y d a k t y k a o g ó l n a .
N o w e m e t o d y n a u c z a n i a .
I. Sk ąd pow stał p o stu lat w ychow yw ania przez n au czan ie:
1. P rzyczyny socjolog iczn e (rozwój ekonom iczny, społeczny, polityczny, d em o k raty zacja);
2. Przyczyny biologiczne i psychologiczne;
3. Z m iana stosu nku do życia (filo zo fja życia).
K o n k lu z ja : Z m ian a sto su n k u w ychow aw cy do dziecka z autorytatyw nego na pajd ocentryczny.
II. B ib ljo g r a fja przedm iotu — rozum ow ane om ów ienie książek.
I II. W a ru n k i n a tu ra ln e procesu uczenia się:
1. T e o rja dziedziczności;
2. W rodzone dyspozycje;
3. T e o rja : s y tu a c ja — r e a k c ja S — R ; 4. P ro ces uczenia się, re a k c je w arunkow e;
5. P ra w a u czenia się;
6. P rzym u s, ćw iczenia;
7. In te lig e n cja , krzyw a in te lig en cji, testy.
IV. M etody n au czan ia zbiorow ego:
1. A u torytatyw n e (w ykład, k siążk a, d em o n stracja);
2. K ształcące (heureza, d y sk u sja );
3. In d y w id u alizu jące (praca pod k ieru n k iem , D alton P lan , m etoda p ro jektów i t. d.).
V. P rzykład y le k cy j w edług metod, d ysku sje, re fe ra ty słu ch a czów.
II. B ) Przedm ioty specjalne.
Język polski.
1. G ram aty k a opisow a języ k a polskiego.
2. W yb ran e zagad nienia z te o rji stylu, rodzajów lite ra ck ich , w e rsy fik a cji p o lsk iej.
I. G r a m a t y k a o p i s o w a j ę z y k a p o l s k i e g o . C e 1.
1. D okładna znajom ość opisow ej g ram aty k i w spółczesnego ję z y k a literack ieg o .
2. Zasadnicze w iadom ości o istocie zja w isk i przebiegów języ kow ych.
3. N ajw ażn iejsze w iadom ości z p o lskiej d ialekto lo g ji.
M a te rja ł nau kow y:
G ł o s o w n i a o p i s o w a :
Fizyczny, fizjologiczny, psychologiczny czynnik mowy. — G łoska a lite ra . — Opis fonetyczny sam ogłosek i spółgłosek. — ■ Z m iany głosowe kom binatoryczne w śródw yrazow e i m iędzyw yrazow e.
— Z głoska. — A kcent.
G ł o s o w n i a f u n k c j o n a l n a :
N ajw ażn iejsze w ym iany sam ogłoskow e i spółgłoskow e w szeregu etym ologicznym i flek sy jn y m .
S ł o w o t w ó r s t w o :
Szereg etym ologiczny. — C ząstki słow otw órcze. — Z rostki zło
żone. — Z rostki żywe i m artw e. — Budow a 'wyrazu p ojed yn
czego. — Budow a w yrazu złożonego.
F l e k s j a :
P o ję cie odm ienności w yrazu. — Budow a fle k s y jn a w yrazu:
cząstk i flek sy jn e. — D e k lin a cja rzeczow nika: pojęcie, podstaw a podziału. — P rzegląd w yb ranych końców ek obocznych. — Oso
bliw ości w odm ianie rzeczow nika. D e k lin a cja przym iotniko- w o-zaim kow a. — .D e k lin a c ja liczebn ika. — S k ła d n ik i polskiego system u k o n ju g acy jn eg o . — D w utem atow ość form czasow niko
wych. — P od ział n a grom ady k o n ju g a cy jn e . — Opis poszczegól
nych form k o n ju g a cy jn y ch . S k ł a d n i a :
Z danie. — B o d zaje znaczeniow e zdań. — O zn ajm ien ia (równo
w ażn iki zdań). — Budow a zdania pojedyńczego: podm iot i orze
czenie; grupy w zd aniu; o k reślen ie i jego rodzaje. — Zdanie złożone: w spółrzędnie i podrzędnie. — R od zaje zdań w spółrzęd
ny ch i podrzędnych.
Z n a c z e n i e w y r a z u :
Z naczenie w łaściw e i przenośne, realn e i etym ologiczne. — P rzy k ład y zm iany znaczenia i uczuciow ej w artości w yrazu. — W yrazy obce.
G w a r a :
G w ara a ję z y k lite ra ck i. — D zielnice gwarowe. — P ró b a ch a ra k te ry sty k i d ialektu śląskiego.
Ć w i c z e n i a .
2. W y b r a n e z a g a d n i e n i a z t e o r j i s t y l u itd.
Cel.
P rzy sw ojen ie n ajw ażn iejszy ch p o jęć z tego zakresu, które dla ogólnego w yk ształcen ia, u szlach etn ien ia w łasn ej e k sp resji p i
śm ien n ej i szkolnej an alizy czytanek m ogą się okazać potrzeb- nem i.
M a t e r j a ł:
S ty l i sty listy k a . — Cechy w stylu. — W ażn iejsze objaw y obra
zowości stylu . — W ażn iejsze rodzaje poezji i prozy. — Rytm , rym , strofa.
P rak ty czn e ćw iczenia stylistyczn e.
