• Nie Znaleziono Wyników

Stimmen aus Praxis und Wissenschaft (Richtamtlicher Amt), 1937 H. 8

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Stimmen aus Praxis und Wissenschaft (Richtamtlicher Amt), 1937 H. 8"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)

• S e f t 8 S R i d j t a ä i t t i d j e r S e i l 7 9 *

S t i m m e n a u ^ ^ r a j i g u n b Q ö i f f e n f c p a f i

( ‘i f t t c p i a m t i i d j e v ^ e i l )

1. ®te pflege ber D r ie n ta lifiii im neuen $eutfcf)Ianb. Söon 2BaIt£)er © t n j ...79*

2. SSücper unb 3 eitfd b rifte n ... 81*

3. S3eräeict)niS ber ju r S8efpted)ung eingefanbten S üdjer unb © d r i f t e n ...86*

SHe p fleg e ber örien taftftif im neuen 3)eui[d)icmb.

SSon Saltper § t n j . S e n ig e g ä d je r ber S iffe n fd ja ft erW eden im

Slupenftepenben eine im gangen fo u n fta re S3or*

ftettung w ie gerabe bie D r ie n ta tiftif. S e n einen erfcpeint fie atg ein B ^ e ig ber S te tig io n g w iffe n fcp a ft, atg „SRagb ber G e o lo g ie " , bei b o rw ie g e n b e r 93e^

fcp ä ftig u n g m it B fta m , Sdubbpigmus n n b anberen a fia tifip e n © la u b e n g fo rn te n — gu b ie je r Stuf*

fa ffu n g mochte b e itra g e n , bap niept W enige D rie n ta tifte n früh)er X tje o lo g ie jtn b ie rt Ratten.

§ in g u fa m enblicf) bas uugtücflicf)e © cp ta g w o rt ü o m „ S id jt aitg bem O fte n ", bag, atg P ro g ra m m g e b ra u s t u n b atg folcpeg gu ütecpt befepbet, n u r SS erw irrung g e ftifte t u n b ben 93Iici fü r bag Sebenbige u n b Satfäcptidpe g e trü b t pa t.

SInbere w ie b e r p a lte n bie D r ie n ta tiftit f ü r einen Stbteger ije b rä ifd je r u n b ra b b in ifd je r © tu b ie n , bie, auggepenb bon 5BibeI u n b S a tm u b , a llm ä ijlid ^ aud) bie ü b rig e n fe n titifcp e n © pracpen einbegogen p a tte n . S3ei ber w e itgepenben © teicpfepung bon „fe m itifc p "

m it „jü b ifc p “ im lanbegübticpen ©pracpgebraucp to n n te n fcpwere S ftip b e rftä n b n iffe niept au sb le ib e n ; aber aud) im w iffe n fd ja fttic p e n © pracpgebraucp ift bag Sßort © e m itiftit u n ta u g lid ) u n b baper in ber b e u tfd je n § o cp f (putb er w a ltu n g W eitgepenb aug*

gem ergt — aug „B n ftitu te n f ü r © e m itiftif"

to u rb e n „S B o rbe rafia tifdje B n ftitu te " , aug 2 epr*

ftü p te n f ü r fem itifcpe iß p ito lo g ie fo td je fü r S tra b iftif, S tffp rio to g ie u fto .

33ei toieber anb ere n e rjd )e in e n b e i bem S o r t e

¡O rie n ta tiftit b o r ip re m geiftig en Stuge ber*

fcp ru m p fe tte © re ife m it la n g e n SSärten p in te r fta u b ig e n © cf(arteten, bie in ip re m Seben nie lo e ite r öftficp als beftenfattg big S ie n g e re ift fin b ; ober fa n b ig e S ü fte n , in benen anbere w e tt*

abgeW anbte © d jw ä rm e r — nocp g a r u n te r 35er*

brauet) to ftb a re r S e b ife n — naep © p u re n einer berfepottenen S c itfd jr ift fuepen.

Sille biefe la n b lä u fig e n S5orftettungen, bon benen icp n u r ein p a a r befonberg braftifepe p e ra u g g e g riffe n pabe, fin b e ntw e ber fepief u n b e in fe itig ober übe r*

p a u p t fatfep ober begiepen fiep a u f ü b e rp o lte Q u*

ftänbe. © ie w a re n aber gw eifetgopne auep in ber

§ocpfcpuI* u n b g in a n g b e rw a ttu n g b e rb re ite t, w ie

a lle in fepon ein 93tid a u f bie in ben B a p re n 1930 big 1932 eingegogenen o rie n ta liftifd je n S e prftüpte gu geigen be rm a g . b e tr o ffe n tourben bon biefe n fü r Ie id )t b e rtre tb a r geh altene n © p a rm a fjn a p m e n u n te r anberen bie U n ib e rfitä te n B re ib u rg , © ie fje n ,

§ e ib e tb e rg , B e n a u n b 3io fto d .

S ie Stufgaben ber Drtentforfcpmtg.

SSetdjeg fin b n u n aber bie — befonberg peute to irifa m e n — Stufgaben ber beutfepen D rie n ta tiftif, u n b berm ögen fie ben S tufw an b ber re d jt erpeb*

tiepen © ta a tg m itte l gu re e p tfe rtig e n ?

©g fin b biefelben Stufgaben, bie fd)on im Q apre 1844 b e i ber © rü n b u n g ber S e u tfcp e n b o r g e n * tä n b ifd je n © e fe ttftp a ft in S re g b e n m apgebenb toaren. S e r Bwecf biefe r © e fe ttfe p a ftfo ltte fe in :

„b ie S e n n tn ig Stfieng u n b ber b a m it in n ä p e re m B u fa m m e n p a n g e ftepenben S ä n b e r (atfo auep Storb*

u n b D fta frifa g fo to ie beg W alfang) naep a lte n S3e*

giepungen gu fö rb e n t u n b bie Sieilnapm e b a ra n in w e ite re n S te ife n gu b e rb re ite n “ . ® ie © efettfepaft fo ttte fid ) n id )t n u r m it bem m orgentänbifepen

© ip r ifttu m , fo n b e rn aud) m i t b e r © e * f d ) i d ) t e j e n e r ß ä n b e r u n b b e r

© r f o r f d j u n g b e t e n B u f t a n b e g i n ä l t e r e r u n b n e u e r e r B e i t befdpäftigen.

® ie fe te p tg e n a n n te n B ^ te ber D rie n tfo rftp u n g fin b eg, bie bigper b e rp ä ttn ig m ä p ig bernaeptäffigt toorben fin b , a u f benen baper bag © cptoergetoid)t ber S trbeit fü n ftig w irb ru p e n m ü ffe n — benn biefe S ä n b e r gepen ung bon S ag gu S a g m e p r an, fo bap ip re © rfo rfd )im g fe p r w o p t ben © in fa p fta a t*

tieper © e tb e r re e p tfe rtig t.

§ ie r e rw e ift fiep eine S tu fte itu n g ber ß r ie n ta tiftif niept (w ie frü p e r) naep fp ra d jticp e n © e jiip tg p u n tte n

— benn and) folcpe SSegriffe w ie „fe m itife p " w a re n ppito tog ifcp g e m e in t, niept e tw a ra ffifd ) — , fo n b e rn naep lä n b e riu n b tie p e n © e fie p tsp u n tte n fru d jtb a r.

S ie SSerbinbttng ber g b rfd ju n g gerabe m it ber neu e re n B e it big gur u n m itte lb a re n © e g e n w a rt — b a ra u f Kom m t eg a n ! S e u tfd jta n b b ra u d jt SRänner,

(2)

8 0 * J t l d j t a m t l i c i i e t : S e i l

bie als fe n n e r ber T ü r fe i, ^ ra n S , tg h fü e n g , beS S ra f, S lfghaniftanS , S ubienS , ©hinaS, J a p a n s u fm . u fm . bcratenb u n b als lu r t u r ^ o lit ij^ e S Jtittler g u t V e rfü g u n g fie le n . SSaS fü llte b e rljin b e rn , baff beiffn e lsm e ife ein S iffhrm foge fiel) aud) als fe n u e r be§ h e u tig e n SJZefofmtamienS, beS ju n g e n « R a tio n a l ftaateg $ r a f, entoeife? O b e r baff ein F ach m an n fü r © efd)ichte ber P h a ra o n e n .aud) ü b e r bag m oberne tg t) p ie n S3efd)eib to iffe ? T e n n bie 33efd)äftigung m it bem O rie n t ift ja n id )t ffaielerifcOe Siebhaberei m it einem © egen ftanb, ber aus S a u fe n b u n b e in e r 9tad)t fü r jeben T e u tfd je n (übrigen g burchaug gu Unrecht) einen ro m a n tifd je n ( S tim m e r b e m a tjrt tja t. T e r SZ ationalfosialiS m ug h a t ung g e lehrt,

„baB m a n einem fre m b e n SSolf ü b e rh a u p t nicht aig © inse lm enfd), fo p fa g e n ang bem leeren Staunte Ber, geg e n ü b e rtre te n fa n n , baff in ber 33erüf)rung Steifet)en bem einseinen T e u tfc lje n u n b O rie n ta le n 33olf u n b SSotf e in a n b e r b e rü h re n , baB a lfo 93e=

fdE)äftigung m it bem fre m b e n 33olfe n ie etmag iß rib a te g , fo n b e rn 33olfgfad)e if t u n b b a ru m fü r ben einseinen T ie n ft a m ä lo lf u n b © e ra n tm o rtu n q tio r fe in e m 33olfe b e b e u te t“ (iß ro f. © u n b e rt, Q apanologe, in fe in e r S ln trittS b o rle fu n g t>or ber U n ib e rfitä t H a m b u rg a m 4. Q u n i 1936).

9 im A n fa n g a iie r o rie n ta liftifc h e n g o rfd m n g m irb n a tü rlic h ftetg bie © rle rn u n g ber e rfo rb erlichen

© fu'ad)e (m eifteng S p rach en) fe in . T ie fe f e n n t * m ffe fo ü e n nn§ aber übertniegenb n u r bag Stüft*

Seug bebeuten, m it bem ber eigentliche ©egen*

ftanb ber g o rfd ju u g b e a rb e ite t u n b g e m e ifte rt m erben ia n n — näm lich bag b e treffenb e orientalische SSoif aig ©anseg, bem bie U n te rfu d ju n g g em ib m e t tft. „S ß ir m erben fe ine raffifchen 33eftanbteile unb tijre 33erbinbung n n te re in a n b e r, m ir m erben bie n a tü rlic h e n 33ebingungen, bie eg in 33oben u n b f lt m a feineg Sanbeg b o rfin b e t, fo m ie bie 21rt fe in e r

» e rm a cB fe n ije it b a m it, b. i>. fe ine Sebeng* unb Sß trtfchaftS form en, su u n te rfu d )e n haben. Sßir m erben nad) fe in e m 3JZi)thuS fra g e n , nach fe in e r S tehgion, T id )tu n g , f ü n f t u n b . . . m erben babei befonberg a u f b i e f rä fte achten, bie eg s u n t Stoff g e fo rm t u n b biefe r b ö lfifd je n g-orm ih re n feften

£>att gegeben h o b e n ." (© u n b e rt.)

^ochfdjurplanung auf bem © ehiet ber O rte u ta liftil.

S u r T u rd )fü f)rim g ber in ih re r 33ebeutung er*

ra n n te n Slufgaben ber beutfehen O rie n ta liftif m uBte S unädjft eine f lä r u n g ber S e h rftu h lfra g e n , fo b a n n bre äuBere S id )e rfte liu n g beg Staä)mud)feS herbei*

g e fü h rt m erben. 33eibeS ift heute m eitqehenb ab*

gefchtoffen.

® ie © inbuB en au S e f)rftü i)ie n , bie a u f bie 2lb*

baum aB nahm en b o r ber SJZachtübernahme su rü d * grugen, io n n te n im m e fe n tlid je n m ieber aug*

geglichen m erb en; te ifg gefchai) bieg b urd) U m * m a n b iu n g beftehenber überbefeB ter S e h rftü h le a n b e re r g a d jg e b ie te , te ilg burd) bag © ntgegen*

to m m e n ber p re u B ifd je n g in a n s b e rm a ltu n q , bie ber m eh re re n o rie n ta iiftifd ie n £ e ()rftü i)ie n bie SSteberbefeBung n n b b a m it ih re n u n e in g e f g r a n ite n y-o rtb e fta n b gen ehm igte, o b m o h i eg fid j bei ih n e n u m fo g e n a n n te „ iü n f t ig m e g fa lle n b e " S e i)rftü i)ie g eh anbeit h a tte , b. 1). foid)e, bie bei 21uSfd)eiben

beg In h a b e rs e ig e n tlid ) su beftehen a u fh ö re n .

® u rd ) bie © n tfe rn u n g ber 3 tid )ta rie r u n te r ben o rie n ta tiftifcf)e n S e h rftu l)iin h a b e rn fom ie burd) bie ffe ra b fe B itn g ber © ntpflich tun gS grense bon 68 a u f 65 $ a ijre m ürb en etm a ein T u B e n b S e fjrftü h le fre i, bie jü n g e re n O rie n ta iifte n ein Slufrücfen er*

m ö g lid )te n . S a g ü b rig e s u r m a te rie lle n S icher*

fte ilu n g ber jü n g e re n O rie n ta iifte n ta te n bie 3)taB*

n a h m e n beg SteichSersiehunggm inifterium g s u r 33e*

Bebung ber Slot beg alabem ifchen Slad)mud)feg.

® ie in b ie fe r Stichtuug u n te rn o m m e n e n S d )ritte Baben ih re n SBiberhaü aud) im Siuglanb gefunben.

<So fchreibt 5. 33. ber befa n n te fdjm ebifche O rie n ta lin § . S . 9it)berg im „S o e n ffa S a g b la b e t"

b o m 12. Siobem ber 1936 ü b e r fe ine © rle b n iffe a u f bem 33onner O rie u ta lifte u ta g : „iD ia n ija t ben fta rfe n © in b ru d , baB bie m iffe n fch a ftlid je g o rfd )u n g n u n m ie frü h e r eine S te llu n g im SSorbergntnb beg g e iftig e n Sebeng in ® e u tfd )Ia n b e in n im m t. ® ie g ü rfo rg e fü r bie m iffe n fctja ftlicije S lrbeit bou ö ffe n t*

lid )e r S e ite lä B t m enig su m ünfd)e n ü b rig . . . .

® ie S tim m u n g u n te r ben O rie n ta iifte n m a r aud) b itrd jg e h e n b b o n S u b e rfid )t g e tra g e n ."

Ü b er eine b e friebigen be Siegelung ber fin a n * Sielten fr a g e n h ln a u g ergab fid^ jeboch bie Slot*

m e n b ig ie it einer P la n u n g beg frä fte e in fa B e g . SSährenb ftef) frü h e r bie borhan benen O rie n ta iifte n Siemlich m ahllog a u f bie einseinen beutfehen U n i*

b e rfitä te n b e rte ilt h a tte n , tr a t n u n m e h r eine anbere Ü b e rle g u n g in ben SSorbergrunb. Qd) habe bereitg in ber S tu m m e r b o m 20. F e b ru a r 1935 biefeg S J liu ifte ria la m tg b la tte g ( S . 4 2 *) bie S llög lichfe it er*

ö rte rt, einseine befonberg geeignete U n ib e rfitä te n Stt u a tü riie h e n S )litte if3u n ite n o rie n ta iiftifd )e r S tu * b ie n augsubauen. $ ie g fü llte su e in e r B e le b u n g u n b S te ig e ru n g ber $ o rfd )u n g in fo lg e ber e rie td ite rte n S u fa m m e n a rb e it fo m ie su einer g e le g e n e re n u n b m e i)rfe itig e n S iugbiibu ng ber S tu b e n te n b e itra g e n . Slad) sm ei fa h r e n p ra t*

ttfeher © rforobung biefeg © eban fen g e rg ib t fid) foigenbeg 93itb:

Sin fa ft a lle n beutfehen U n ib e rfitä te n (aug*

ge n o m m e n b ig lje r noch g re ib u rg , S ö ln u n b S loftod) if t bag § a d ) ber O r ie n ta liftii s u m in b e ft in einem g m e ig b e rtre te n , fe i eg and) ohne befonberen S e h rftu h f. Stuf biefe Söeife ift ein m ö g lich ft a ll*

g e m e in e r S u tr it t su biefe m © e b ie t g e m ä h rle ifte t, bag a u f © ru n b ber ih m ua tu rg e m ä B in n e * m ohuenben befonberen S c h m ie rig fe ite n bon fich aug eine Sluslefe e rsm in g t. d a n e b e n g ib t eg Sahireiche U n ib e rfitä te n , mo ein ober auch m ehrere h fanm äB ige S e fjrftü h le borhan ben, bie ein 33oll*

ftu b iu m g e m ä h rle ifte n . h ie rh e r gehören $o<^*

fd )u ie n m ie be iffiie ig m e ife 33reglau, g r a n ffu r t,

© a lle , ^ e ib e lb e rg , fö n ig g b e rg , SJlarburg, SJlünfter, T ü b in g e n , d a r ü b e r h in a u s g ib t eg enblid) einiqe m enige S J litte lfm n fte o rie n ta liftifd )e r fy o rfd ju n g fü r fäm thehe T e ilg e b ie te ; eg fin b bieg bie U n i*

b e rfitä te n B e rlin , 33onn, © ö ttin g e n , H a m b u rg , Sexhstg u n b SSlünchen. f^ebeg b iefe r S e n tre n h a t nad) © e fd)id)te u n b ö rtlich e n SSerhältniffen ein befonbereg _ © e fid jt: © e r 1 i n aig 9te id )g h a u f)tfta b t tft begretfltcherm eife nad) a lle n S e ite n ausgebaut (fo megen ber SKufeen aud) nach ber fu n ftg e fd )id )te beg O rie n ts h in ); 33 0 u n b ilb e t in gem iffem

(3)

î l i d j t a m t H d j e r S e i t 8 1 *

S in n e ben b e rw a ltu n g S m ä p ig e n M itte lp u n ft ber beutfcpeit D rie n ta lifte n alb S ta b t bei; D rie n ta lifte n * tage unb S ip ber S d jr iftle itu n g it)re r § a u p t*

g e itfc p rift; in © ö t t i n g e u p e rrfd jt a u f 21 n*

fcpauung fid) grünbe nbe fu ltu rg e fc p id )tlid )e 21uS*

ricp tu n g ü o r — im © egenfap git ber ftre n g e n p h ilo * logifcpen Ü b e rlie fe ru n g £ e i p g i g S fe it g le ifd )e rS

¿ e ite rt; H a m b u r g ricp te t fe in e n 33Tict ü b e r baS M e e r nad) S tfrifa (ffio lo n ia lftu b ie n ) u n b beut fe r n e n O fte n , w ä p re n b in M ü n cp e n bie Sloran*

forfcpung u n b bie B e tre u u n g beb B a lfa n S be*

p e im a te t fin b . S ie fe fn a p p e f enngeicpnuug be*

fd )rä n tt fid) n a tü rlid ) a u f befonberS peröorftecpenbe Büge.

SaS le pte g ro l in biefe r Ü iid)tung if t ban n bie r ä u m l i c h e g u f a m m e n f a f f u n g a lte r o rie n ta liftifc p e n S e m in a re u n b g n ftitu te e in e r f?od)*

fcpule in e inem einzigen © ebäube. Q u © ö ttin g e u ift biefe B u fa m m e n le g u n g in ü o lle m © ange , nad)*

bem baS © a u f3*2Beber*ipauS bereitb iätg^ptoiogie, g n b o lo g ie , S tfftjrio lo g ie u n b 2lr a b iftif, üorber*

afiatifcpe ©efcpicpte u n b S ta tu iftii beh erb erg t; eb ift gu h o ffe n , baff aucp nocp bie S in o lo g ie b o rt lo irb eingiepeit fo rm e n . g n B e r lin toaren bie 33e rh ä ltn iffe in bie fe r £>infid)t gang befonberb übet beftettt, in fo fe rn bie einzelnen S e m in a re bibher in gang oerfdjieben en IR ä um licpfeiten n n b o ft lo e it o o n e in a n b e r e n tfe rn t n ntergebracp t toaren. ©S ift n u n m e h r gelunge n, ein ganges, eben fe rtig * geftettteb © ebäube fü r bie U n te rb rin g u n g ber o rie u ta liftifcf)e n U n iö e rfitä tS in ftitu te gu üerw e nben.

M it ber im Hörigen ffig g ie rte n § o d )fc p u lp ia iu in g ftan b in organifcpem ß u fa m m e n h a n g bie B e r*

einfacpung u n b S tra ffu n g beb o rie u ta Iiftifd )e n ¿ ad )*

geitfcpriftenw efenS . SaS fü h re n b e O rg a n , bie im 90. g a p rg a n g erfcpeinenbe „ g e itfc p r ift ber S e utfcpen M o rg e n lä u b tfd je n © e fe llfip a ft" , lo u rb e — b a n f ber U n te rftü p u u g burcp bie S e utfcpe g o rfd )u n g S * g e rn e in fd )a ft u n b u n te r B e te ilig u n g beb fReicpS*

e rgie pungS m inifterium S — g ritu b lid ) auSgebaut, u n b g w a r bei gleicpbleibenbem BegngSpreiS bon 12 fR M jä p rlic p , in bem obe n b re in ber M itg tie b b b e itra g fü r bie © e fe llfcp a ft e n th a lte n ift. S ie „ g e itfc p rift fü r g n b o lo g ie u n b g r a n ift if " u n b bie „g e itfc p rift fü r S e m itiftif nnb ö e rw a n b te © e b ie te ", bie beibc 1922

a b g e tre n n t toorben toaren, fin b je p t tuieber m it ber Jp a u p tg e itfd )rift b e re in ig t. S ie „g fla tn ic a "

(Setpgig) g in g e n im S a ge biefer P la n u n g ein.

Sieben ber „ g e itfc p rift ber S e u tfd je n M o rg e n * tänbifchen © e fe llfd ja ft" , bie fü r bie B e rö ffe n t*

lichung a llg e m e in in te re ffie re n b e r, p ifto rifd )*p p ilo * togifcher 2lu ffä p e b e ftim m t fin b , erfd)einen bie

„2 lb p a n b lu n g e n fü r bie fu n b e beS M o rg e n la u b e S ", b. h* S o n b e ru n te rfu d ju n g e n , bie einzeln ober 311 einem gapreS preiS bon gleich falls 12 9 tM begogen )oerben fö n n e n . S e r Begug bon g e itf d jr ift u n b 2(b p a n b lu u g e n , bie g ufam m e n a ttjä h rtid ) einige fta ttlicp e B ä n b e auSm ad)eu, ift baher fetb ft fü r

S tu b e n te n m öglich getoorben.

S as Studium des heutigen O rients.

S e r fepon eingangs b e to n te n S to tto e n b ig fe it einer g rünblicp ere n B e fd jä ftig itn g m it bem g e g e n * t o ä r t i g e n O rie n t fo tt fü n ftig burd) 21uS*

g eftattung ber b o m S e utfcpen D rie n t* B e re in herauëg eg ebenen „D rie n M R a d jric p te n " git einer g e itfc p rift ^Rechnung getragen toerben, bie neben a llg e m e in unterriet)tenben 21uffäpen_ aus fach*

fu n b ig e r g o b e r bor a lle m einen S p i e g e l b e r 0 r i e n t a I i f cp e n g r e f f e e n th a lte n fo ll.

g u biefem g w e d fe ile n bie to id )tig fte n g re ffe * ergeugniffe bcS O rie n te (ausgen om m en b o rlä n fig ben g e rn e n O ften) la u fe n b in ih re n w efentlicpen 21uffäpen u n b M itte ilu n g e n burd) jü n g e re b e u tfdje D rie n ta lifte n in beutfeper Ü berfepung gugänglid) gem ad)t toerben. S aS © rgebniS biefer „S e lto ra te "

to irb bon einem a n e rta n n te n g a th m a n n ber U n i*

b e rfitä t B e r lin ü b e rp rü ft, ber gugleid) bie toiffe n*

fcf)aftfic£)e B e ra n tto o rtu n g fü r bie S ticp tigfe it ber Ü berfepungen trä g t. Slbgefepen bon bem Stupen, ben bie beutfepe D ffe n tlic p te it, fo to e it fie a n ben

© e fd je p n iffe n beS O rie n ts S tnteit n im m t, bon biefe r la ttfe n b e n B e rid )te rfta ttu n g haben to irb , bedeutet biefe ^Regelung einen S tnfporn fü r ben aïabem ifcpen 9Zad)ioud)S, fid) gerabe ben gegen*

to ä rtig e n B e rp ä ltn iffe n beS O rie n té gugutoenben.

S a ft bereu genaues S tu b iu m aber p e ilte w ich tig e r ift als je, b e b a rf fü r ben © infieptigen fe in e r w e ite re n

B e g rü n d u n g .

0 3 i i ci)e r u n b

©oetpes ilebeusanfchauung als (frlebttis ber heutigen 3 ^ it.

B o n D i. iß a u l B o g t .

B e rlin 1937, B e rla g fü r f u l t u r u n b S B iffe nfd taft.

123 S e ite n .

gebe B e it b eu tet bie g ro fje n M ä n n e r ber B e r*

gangenpeit auS ip re m © rieben perauS u n b a u f ip re g ie le p in . g u biefem S in n e t r i t t bie oorliegen be S d jr if t an ©oetpeS Sßelt* u n b SebenSanfd)auitng p e ra it. Unb g w a r b e u te t fie einen b e ftim m te n

3 e i f f g r i f f e n .

SfuSfcpnitt fe in e r Sßeltfcpau bon ber ©oetpefdpen B o rfte llu n g ber „ g o lg e " auS, bie gw eifelloS bon gru n b le g e n b e r B e b e u tu n g fü r fe in S e n fe n w a r.

g o lg e p e ip t: aus bem b ish e rig e n ¿ n fta n b etw as iRetteS perauS treiben, a n fn ü p fe n , ftetigeS u n b fru d )t*

bringenbeS S id )e n tfa lte n , organifd)eS S id )W e ite r*

b ilb e tt. Wn biefe B o rfte llu n g ber g o lg e fcpliepeu fid) bertoanbte u n b gleid)gericptete © ru u b b e g riffe

© oetpefd)en S e nfe nS an w ie P o la ritä t, S te ig e ru n g , baS g ru e p tb a re als baS SSapre, bie © a n g p e it ber pppfifcpeit u n b fittlid )e n Söelt; eS_ e rg ib t fiep als geiftige © e fa m tp a ltitn g bie bpnam ifepe Schau beS

(4)

8 2 * ■ J J i d j t a t n t l i d j e r S e i l

28ettgangen, bag o rg a n ifd je , biologifd^e S e n fe n . 2ß e itc rp iu w irb ü e rfo ig t, Wie fid) biefe 25orfteüung b e t g o ig e in © oetpeg Sinfcpauungen ü b e r © rgiepung, W iffenfcpafttidpe g o rfcp u n g unb jß o iitif a u g w irft.

S u rcp w e g iä p t ber SSerfajj^er m it gapireidpen S te d e n nug B rie fe n , © efprädpen u n b S ic p tu n g e n © oetpe fe lb ft fprecpen. 25efonberg fü r bie g a u ftb e u tu n g ergeben fiep w e rtü o d e © e fie p tg fn m ite . Siüdblicfenb W irb a n bie coincidentia oppositorum beg Ütufanerg e rin n e rt, b o raug btiden b w irb b a ra u f p in g e w ie fe n , w ie fta rf © oetpefdje © e ban ten gäng c ber gefcpiiberten 2l r t in bem 28e rf beg ^ e u te aügu w e n ig g e w ü rb ig te n 2 8 iip e im $ o rb a rt w e ite rie b e n , w o b e i fre iiicp bie fiacpere 2i r t V o rh a n g gegenüber ber © oetpeg nicpt ü be rfetjen w e rb e n fa n n . S d )iie p lid ) w irb bie g ta g e nacp bem SSctpältnig beg ©oetpefdpen S e n fe n g gu ber n a tio n a ifo g ia iiftifc p e n 2 8 e itanfd)a uung a u f*

g e w o rfe n ; b a rü b e r p a tte fid) w o tjl m et)r fagen ta ffe n : ü o r a lle m bag b io lo g ifd je S e n fe n ift eg, wag bett S ta tio n a lfo g ia lig m u g befonberg fta rt an © oetpe a n iu ü p ft; bagegen r ü d t © oetpeg Steigung ju m üerföpnenben Sluggieidp p o la re r © egenfäpe ip n bem fä m p fe rifcp e n 2 8 e ltb ilb beg S ta tio n a lfo g ia lig m u g fe rn e r. 2$om „ fo ü e ftiü ig m u g u n fe re r S a g e " ( S . 95) gu reben ift w o p l im S dtgb tud fe tjlg e g riffe n .

S ie S d tr ift ift fü r bett © o e tpeüe rep rer, in g * befonbere fü r ben S e u tfc p le p re r üon 28icp tig fe it.

S ie g ra g e üon © oetpeg 28e ita n fd )a u u n g ift üon ber S’ o rfd ju n g grabe e rft in S in g riff gen om m en u n b w irb bei ber 25epanblung © oetpeg in ber S cpule fid je riid ) fa ft bitrcpweg gu fe p r ü e rn a d p lä ffig t. g ü r ttn fe re p e ittig e w eitanfcpauiidpe S tü d fe p r üon bet Ü b e rfre m b u n g p beu tfd)er S irt ift © oetpeg 28eÜbiib üon g rö ß te r iB ebeutung. S ie fe r © in b ru d w irb burd) bie üorliegen be S c p rift bestätigt.

S k riim g e p le n b o rf. U irid ) © a a d e.

*

Sofef S trp g o w s ft: Sinfgottg ites Storöens.

S e b e n g f a m p f e i n e g ü u n ft f o r f d) e r g u m e i n b e u t f dp e g 28 e 11 b i i b.

SXcit 20 S ib b iib itn g e n a u f S a fe in . S cipgig 1936, S c p w a rg p ä u p te r 2te ria g .

139 S e ite n , $ r e ig 5,80 StSJt.

S d )W er w a r ber Sebenggaug biefeg peu te w e it*

b e ta n n te n , aber fd)W er b e tä m p fte n öfterreid)ifcpen .ftim ftforfcpe rg, ber fü tg lid ) fe in e n 75. © e b u rtg ta g fe ie rte , ©g g ib t W opl la u rn einen g w e ite n © c le p rte n , ber a u f bem © ebiete ber Shm ft beg gangen © rb fre ife g fo e rfa h re n ift w ie S trg p g o w g fi. S a p e r ift obigeg 28e rf ein w e rtü o d e r 23eitrag p r begonnenen lim * W ertung ber 2Berte u n b m it ein © ru n b fte in fü r bag

$ u n b a m e n t ber fü n ftig e n Ä u n ftfo rfc p u n g im S r itte n Steicp. £)ier o ffe n b a rt fid) S t r p g o w g t i nicpt aig fa it a n a lp fie re n b e r Ä u u ftp ifto rite r, fo n b e rn aig n o rb ifd ) b e flim m te r g o rfcp e r, ber fe in e r a rte ig e n e n © e fin n u n g nicpt u n tre u w irb , © r ergäpit, w ie er aig ju n g e r Ü ü n ftp ifto rife r üon Stom u n b iBpgang augging unb

w ie er bu rd ) bie © rg e b n iffe fe in e r g o rfcp u n g u m ü e rm u te t a u f bie SSebeutung ^ r a n g fa m u n b w ie ip m üon Q ra u aug 28efen u n b 23ebeutung beg u rfp rü n g lid )e n Storbeng a u fg in g , © r b iib c te an fe in e m SSiener f u n f tin ft itu t e bie SJtetpoben ber üer*

gleicpcnben S u n ftfo rfd p n g aug u n b gelangte babttrd) p fepr w icp tig e n g o lg e tu n g e n . © r fanb näm lidp, bap je b e r gropeu Ä u n ft bie gieid)cn feeiifdpen 2$or=

fte d u n g e n p g n tn b e liegen u n b bap a u f bem 28egc beg 2k rg ie ic p g bie © rfe n n tn ig beg u rfp rü n g iic p e n

© u ropag u n b beg 28eltbilbeg ber Q ü tw g e rm a n e n m ö g iid ) fe i. 211g epriicper fy o rfd je r gab e ru n b e b e n fiid ) au cp E rru n g e n frü p e re r S a p re p .

© in frifcp e r 28inb w c p t aug bem gangen 2S e rtc S t r p g o w g fig , ber fe in e n eigenen 28eg g in g , un^

b e fü m m e rt u m bie S 'ritit g e w iffe r ff-acptrcife, bie ip m feine a rte ig e n e © in fte d u n g n id )t üergeipen to n n te n . ©g w irb bem fü n fu u b fie b g ig jä p rig e n

© e ie p rte n eine fp äte, reicplicp ü erbiente © e n u g * tu u n g fe in , bap fe in e m g o rfd )e n u n b Sucpen gerabe je p t erpöpte 2ieacptung gegodt w irb .

23eriin. D r. S iu b o if S u m m e t .

*

®eitge = 5)Jui>eIfo:

jR afftf^e ©rgtepnitg als linterrt<ptsgr«ni>fat} in ben ga^gebieten .

g r a n t fu r t a. 2)t. 1937, V e rta g S ie fte rw e g .

© eb. 5,80 3iS)L

S ie SSerfaffer paben fiep ber üerbienftüoden 2iu fg a b e untergogen, in gropen g itg e n barguiegen, in weicper aBeife ber jRaffengebanfe aig © n tn b ia g e ber n a tio n a ifo g ia liftifd )e n © rg ie p u n g g fo rm e n and) in ber S ip itle u n b ip re n eittgeinen g a ip g e b ie te n w irtfa m w e rb e n m u p . S ie paben bagu bie S Jiitpiife einer gangen Singapi üon g a d )Ie u te n g e w o n n e n , bie aug ip re r p ra ttifc p e n S c p u ie rfa p ru n g peraug bie 2Begc ber Stern ober llm g e fta itu n g beg U n terridpteg in ben g ä cp ern u n b gacpgebieten ber Seibegergiepung, Sebengfunbe (33ioiogie), S e u tfd ), SSoitgtunbe, ©e®

fcpicpte, © rb tu n b e , © e o p o litif, bett neu en u n b a lten S pracpen, im 3etcpen» u n b Ä u n ftu n te rric p t u n b ber SJtufif aufgeigen. Staep e inem Sibfdpnitt ü b e r bie SSepanbbtng ber ^ ttb e n fra g e im lln te r r id ) t fd d ic p t bie S d ) r ift m it einem 28e gw eife r in bie © rla ffe beg Steicpgergiepunggm inifterg ü b e r bie © in g iie b e ru n g ber 2$ererbungglepre u n b S taffenfunbe aig ben e rie n n tn ig m ä p ig e n © ru n b ia g e n ber S ta ffe n p o iitit beg S tatio n a lfo g ia ü g m u g in ben lln te r r id ) t a lle r S cp u ig a ttu n g e n . © ine augfüprlidpe S ifte beg fü r bie S d p tle braitcpbaren S c p rifttu m g , bag nacp g ä cp ern g e g iic b e rt ift, g ib t bem 23ud) eine w e rtü o d e u n b p ra ttifd ) bebeutfam e © rgänguug.

©g ift feibftüerftänb licp , bap bei einem b c ra rtig e n S a m m e lw e rt m it foid) itm fa ffe n b e r fjw lie fp r tg bie

© ü te u n b tia re 0 w Ig e rid )tig te it ber eingeinen 58ei*

trä g e etw ag fd )W a n tt, g u rnal fdpulifd)e © rfa p ru n g erft in Stnfäpcn üorpanben ift. S ro p b c m ift aber bie w eitgepenbe © in p e itiid p fe it ber © rfe n n tn ig ü b e r

(5)

S R i d j t a m t l i d j e r % e i I 8 3 *

SBege u n b 93orauSfehungen e in e r raffifchen E r*

Siebung in ber S d )u le bet a lle r SSielgeftalt ber Fächer n id )t n u r gem ährt, fo n b e rn Don einige n M ita rb e ite rn in einer gerabegu erfrifcffenben ® e u t*

lid ffe it ije ra u g g e fte lit m o rb e n . ES feien n u r bie B e iträ g e b o n 33 e n 3 e : „S toffe als SebenSgebot unb E rs ie h u n g S g ru n b fa h ", © r a f : „ü e b e n S fu n b e ",

® r t i ) n : „iSeittfcf)es S c h rifttu m beS M itte la lte rs u n b ber S te u je it" u n b § a a d e : „S ta ffe n g e fd jid fte beS O rie n ts " herborgehoben. ®aS 98e rf f ü llt eine gerabe in (S rjie l)e rfre ife n e m p fu n b e n e S üde im (S ch rifttu m u n fe re r B e it, u n b baS fa g t m e h r als febeS befonbcre Sob bei bcn fe it 1933 erfdfienenen übe r 2000 S d frifte n §u m Staff eng ebanfen. E s geh ört in bie § a n b eines jeben E rzie hers, ber fid) in ben iS ie n ft a m d r it t e n Sicid) u n b fe in e r Q ugenb g e fte lit ha t.

93onn. ig ü 11 i g.

*

3 u frü h uitfo 3U fpät.

33on 93tuuo 93 r e 1) nt.

93erlag St. 93if)er & S o ., M ün ch e n . 607 S e ite n .

iS er fubeteubeutfche d ic h te r, ber u n s bie S tom ata trilo g ie ü b e r bcn 9 8 e ltlrie g , beginuenb m it „9lfnS u n b E fte ", gefd)enft ha t, g e fta lt et in biefetn© ef<hid)tS*

ro m a n baS öftcrreidfifche S d n d fa l beS F a ijre S 1809.

U ber bie fm litifch e n 93orbereitm tgen ber ö fte rre ic h e r unb bie m enig n th n tb o lle E in n a h m e 98ienS bttrd) bie g r a n jo fe u hebt fid) bie iS a rfte llu n g j u r S d )la d )t bei S iffteru m it U’leiftS Ie ibe nfchaftlid)em S d )tü e ife rt ü b e r baS S d )la d )tfe lb u n b b a n n 31t bem ip ö h e fm n lt beS 98er!eS, bem e rb itte rte n Stingen in ber Schlacht bei 98a gra m . Q n ber fdfm achbollen P re isg a b e T ir o ls u n b bem tra g ifd )e it E n be biefe r S3olfS*

erhebitng H in g t baS 93ttd) aus. 2 r o b ber o ft feffr a u sfü h rlich e n <S )arfteIlung b le ib t ber Sefer bttrd) bie U ra ft u n b F a rb ig ie it ber S d )ilb e ru u g unauSgejeüt gefeffe lt. S e h r lebettSboIl tre te n bie iß e rfö n lich fe ite tt h e rb o r: S ta b io ti, Etghersog ® a ri, H a ife r F ra n s , s te ift, S ta fw le o ti, beffeu M a rfd )ä lle , SlnbreaS fjo fe r.

93ei a lle r p h a n ta fie b o lle n SluSm alung ber E insei*

h e ile n t)ä lt fid) bie S d filb e ru n g im groß en an bie m iffe n fch a ftlid ) geficherten 31atfad£)en; auch Ä a rl io irb , bei a lle r 98ärute ber iS a rfte ilu u g , nicht iuS U n to irllid )e ib e a lifie rt, tuie eS lange bie Über*

lie fe ru ttg toar. 9Benn m ir bie © efd)id)te g rohbe utfd) fchauett m o lle tt, fo m ü ffe u m ir bicfett E re ig n iffe n beS FaljreS 1809, ber 33orftufe ber b e ittfd )cn 93ollS*

erhebitng bon 1813, eine höhere 9Sebeutung bei*

ttteffen, als eS b ish e r n te ift gefchal); 93runo 93rel)tnS SSttcf) ift fe l)r geeignet, bicfe ^ c lb e n je it Ö fterrcid)S in in n e rfte r S p a n n u n g m ite rle b e n 31t la ffe u .

9 3 e rlin *3 e h Ie n b o rf. U lrich ö n a c f e.

*

2)as öeutfche 5iil)rergeftd)t.

93on Slarl Siicharb © a n 3 e r . 2. Slttflage (12.— 22. S a ttfe u b ).

M ü n ch e n 1937, 3 . F * Sehm annS 93erlag.

240 S e ite n . © el). 3,20 S tM , geb. 4,20 StSJt

„SJtänner machen bie © e fd )id )te !" 21uS biefe r E rte n n tn iS h a t öer 93erfaffer fe in 98e rf g e fta lte t, baS 200 SSilbniffe beutfcher ¡Käm pfer unb 98egfud)er attS sm ei Q a h rta u fe n b e n e n th ä lt, © a n se r ift eS gelungen, in m enigen tre ffe n b e n S ä h e n jebeSm al baS E h a ra fte riftifd fe biefe r groben M ä n n e r unfereS 93olleS auf3ti3eigen, bon betten bie w e ifte n in ih re r S e it n u fe re m 93ol!e als F ü h re r bo ra n fch ritte n .

© efd)id)te ift eine lebenbige M a ch t. ® ie bon bem SSerfaffer gegeigten © e fta lte n fin b 93anner*

trä g e r einer brängenben S e l)n fu d )t, befeffen bon ih re m © la ttb e n . Q n ih re m S c h id fa l ift baS S d )iclfa l beS beutfchen 93olfeS eingefangen. Slroh a lle r 93er*

fd )icb cn h e it im einseinen tra g e n fie alle baS gleiche

© e fid )t: fie gehen bttrd) bie Q a h rh u n b e rte als emige S ucher, als ra ftlo fe ® rä n g e r, als M enfchen beS äßagttiffeS u n b ber © e fa l)r. S b a lle m beutfchen F ü h re rtu m le b t eine g u tie fft re b o lu tio n ä re Seele als geftaltenbe Straft. S o ift bie © efd)id)te beS beutfchen F ü h re rtu m S , mie ber 33erfaffer m it Sted)t h e rborheb t, g e fe n n se id w e t bttrd) bie re b o lu tio n ä re n

© e m a lte n beS M u te s , beS 98iIlenS unb ber S e f)n fitd )t.

S e r SSerfaffer geht h ie r einen neu en, ä u fferft einbrudS boIIen 98 eg ber © e fd )id)tS betrad )tung. Sind) benjenigen , bem bie einseinen g e fd )id )tlid )e n £ a t*

fa d je n b e la n n t fin b , re ih t baS 98e rf burd) feine H aren F o rm u lie ru n g e n u n b fe in e n einheitlichen

© u h m it.

93erlin. Ä u rt Ä r ü g e r.

*

üUeltfreim nureret, ffieltreuolution, SBeltrepublif.

E i tt e U n t e r f u c h u n g ü b e r U r f p r u u g , 93 e r 1 a tt f u n b F o r t f e f c u n g b e S 98 e 1 1 *

f r i e g e S.

93 on D r. g rie b ric h 98 i d) 11.

93ollftänbig neu b e a rbe itet unb neu herausgegeben b o it 3ted)tS anm ait Stöbert S d) n e i b e r.

12. Stuflage ( 5 7 . - 6 3 . S a u fe n b ).

M ü n ch e n 1936, 93erlag F - S'- S e hm a nu.

288 S e ite n , © ebun ben 6,60 StSlt.

® ie erfte Stuflage „9 ß e itfre im a u re re i, 98elt*

re b o lu tio n , 9 8 e ltre fm b lii" erfd )ien in t Sltätg 1919 u n b m ürbe bon ben b a m a lig e n 93orfäm f>fern beS S ln tife m itiS m u S u n b bcn © e g n e rn beS F re im a u re r»

tu m S als m idftigeS f a n t h fm it t e l m it iB egeifterung b e g rü b t. StiefeS SSttch gehörte halb 311 ben m id d ig fte u 9tu fH ä ru u g S m e rfe n gegen bie F re im a u re re i, fo bah eS im m e r neu au fg e le g t m erbeu m u h te . ® ie bor*

liegenbe s m ö lfte A u fla g e , bie bon S tedjtS anm alt

(6)

8 4 * 9 M $ t a m t I i $ e r £ e i [

¡■Robert S d )n e ib e r b ö llig u tn g e a rb e ite t m o rb e tt ift, ift le ib e r ein fa ft neues S u d ) gem orben, baS jict) gang m efentlicß ü o itt u rfü rü n g lid )e n „S B ic h trh tiite tid )e ib e t.

©S if t b ef a n n t, b aß f e it b ermr ft en Slu f lag e in t F a ß r e 1919 Zahllofe näßere © ingelf)eiten an beit S ag g efom m e n fittb , bie bie © e ß e im n iffe ber Sogen reftloS e n th ü llt hab en; bod) toäre eS m c it beffer gem efen, a lle biefe n eu en Satfacßen gu einem n eu en S u d ) git bertoerteu.

(S tatt beffen h a t ber SReubearbeiter bie © in ß e it beS u rfftrü n g lic ß e n SBerfeS g e fp rc n g t, u rfp rü n g lic ß e S e ile e n tfe rn t u n b ben H aren Slufbau SBicßtiS b e rto ifd )t.

Q a ljlre id )e SBieberholungeu to irle n erm übenb a u f ben Sefer, an ben ü b rig e n s unm öglich e SorauS=

feßungett g e fte llt m erben, fa lls er nicfjt b ereits befonberS ü b e r bie F r e in ta u r erfrage g e fd m lt toorben ift. Seiber beeinträ chtigen aud) gaf)ireic£)e fad)lid )e F e ß le r bie S B irfung beS SucßeS. SlnbererfeitS m uß fe ftg e fte llt lo erb cn, baff baS S u d ) a u ^ biele m e rtö o lle neue E in z e lh e ite n b rin g t. S aS Q iel, baS ber 9?em b e a rb e ite t im Sluge tja tte , näm lich bie S e fä m ftfu ttg ber F re im a u re re i, beS F u b e n tu m S u n b beS Solfcße*

miSmuS, ift feßr begrüßenStoert. S a g e g e n g ib t le ib e r bie S luSfüßrung gu zahlreichen S e a n fta n b u n g e n Slnlaß.

S e rlitt. D r. fR ubo lf Sl u m n t e r.

*

D ie SBeljrmacj)!.

¡perauSgegeben b on t S teicßS friegS m inifterium .

© rfcßeiut g m e ittta l m o n a tlid ).

S e rla g „ S ie SBeßrmacht" © . nt. b. £>., S e rlitt SB 8, Sironenftraße 37.

E in z e lp re is beS ^e fte S 25 S tpf, SoftbegugSpreiS 50 fRpf m o n a tlid ) gugüglid) 4 S p f S e fte llg e lb .

S ie fe ausgezeichnet g e leitete u n b te g tlid ) fo to ic b ilb lid ) ßertm rragenb auSgeftattete 3 eitfd i)rtft üer=

fo lg t ben Stneci, ben SBeßrgebanfeit im beutfd)eu S o lf ju tie rtie fe n u n b ben S o lb a te n ebeufo iuie irtSbefonbere ben iR icßtfolbaten ü b e r bie Stuf gaben unb baS Seben ber SBeßrm add zu u n te rric h te n . F ü r ben fReicßtum u n b bie S ie lfe itig fe it ber F c lifc ß rift m öge bie auSgugStueife FrthctItSanga.be eines beliebig h e ra u sg e g riffe n e n ipefteS (5Rr. 9) fpreeßen: SBeßr*

fre tß e it u n b SBehrßoßeit (SRajor F o ft); F ttiifiß e n 21bfd)ieb u n b Sfeim feßr (SBie S o llt tnieber © a rn ifo m fta b t m ü rb e ); S e r 16, SRärg im S ilb e ; F a t lO o F u m S e tn p o überS ©iS; S ie fchmerett Sheuger (Siap.=St.

SBolf); S u ftm a ffe u n b m ebiginifeße F o rfcß u ttg ; S R o torifierte S e re itfd )a ft; © e n e ra lfe lb m a rfc ß a ii tiott S lo m b e rg 40 F a h re S o lb a t; S e r F clb tu e b e l (St'riegS*

itobe lle oott ipanS H e n n in g F re ih e rr © ro te );

Frangöfifcße S t u f t e n m e u te rn in IRußlanb (SBinter 1 9 1 8 /1 9 ); S e r in n e re S e fe h l (fR otnan üott SB. T e g e le r) u fm .

S ie fe „ S o lb a te m F H rtftrie rte " , bie fid) bttrd) bie

© ebiegenß eit ih re s F n ß a ltS b o rte ilh a ft bon manchen anberen F iiu ftr ie rte n unterfeßeibet, ohne etm a m eniger fp a m te n b zu fe in , fo llte in fe in e m beutfd)en

Spaufe, in bent frifefje F u g e n b l)eranm äd)ft, fehlen.

S ie fo llte aud) in ber ípattb iebeS SebrerS fe in , ber attS ih r manche S lnregung fü r bie S e le b ttn g unb S e rtie fu n g beS U n te rric h ts fd )ö p fe tt fa u n .

S e rlitt. D r. S e n g e .

*

Deutfcße ©hegefeßflebung.

E rlä u te rte S e jta u S g a b e in n e u e r S e a rb e itu n g bon S R in ifte ria lra t D r. S i n b e n u n b Sím tSrat F r a n f e im 9teicßS= unb fßrettßifcßen S ftin ifte riu m beS F ttn e rn .

2. Sluflage.

SB. S e rte lS m a m t S e rla g S t» © ., S ie le fe lb . 124 S e ite n . ißreiS 2 3Í9R.

S ö ife r leben einig, tuen« fie bie © e fa l)re n bannen, bie ben S e fta u b eines SoIfeS bebroßett, bieS fittb ber zahlenm äßige iR üdgattg, bie S e r*

tttehrung fra n fß a fte r S litlag eit u n b fcßließlid) bie S e rtm fcß u itg m it F re n tb ra ffig e tt.

Sieben bie großen E rlä u te ru n g S m e rfe t r i t t bie tio rlie g e ttb c tpanbauSgabe, bie fu rz bie m id )tig fte u F ra g e n b a rfte llt. SiefeS SBerf b ie n t ebettfo m ie bie n a tio n a lfo g ia liftifd je ©hegefeßgebung bent F ie le , bie fo m n te n b e n © e n e ra tio n e n beS beutfd)eit SolfeS gefüttb er unb b a tn it g litd lid fe r z» m adje n. iölögc baS SBerf fe rn e r bazu b e itra g e n , bie SRaßnahmen bon P a rte i u n b S ta a t a u f biefe nt © e b ie t bent S o lfe ttod) näher gu b rin g e n .

S e rlitt. S h irt St r i't g e r.

*

D er Deutfdje ^ochfdjulfiihrer 1937.

S e b e n S * u n b S t u b i e ü b e r h ä l t t t i f f e a u b e n b e u t f d) e tt $ o d) f d) u I e n b e S

b e u t f d) e n S f t r a d ) g e b i e t S.

S tu b ie n ja h r 1937. 19. SluSgabe.

iperauSgegeben bont 9teid)S ftubentenm erf g e m e in fa m m it ber ÜteichSftubentenführung.

S e rla g SBalter be © ru tjte r & E o., S e rlitt u n b Seipzig-

© ro ß fo ru ta t. 88 S e ite n . ißreiS 1 9t9)t.

S aS S eichS ftubentenm erf h a t g e m c in fd ta fttid ) m it ber 9 ie id )S ftu b e n te itfü h ru n g m ie a lljä h rlid ) auch fü r baS Fähe 1937 ben S e u tfd )e it ip o th fch a lfä h rcr herausgegeben.

S o u n a m h a fte n S c rfa ffe rn toerbett zal)lreid)e F ra g e n behattbelt, bie m it ben beutfd)eu § o d )fd )u Ic n u n b bem beutfd)en S tu b e n te n tu m in engfter S e r^

b in b u n g fteßen. 9luS ber S eiß e ber 21itffäße m ü ffe tt bie H aren SiuSfüßruttgen beS iReichSftubentenführerS D r. (Scheel befonberS erm ä h n t m erben. S ie beutfcßen

^)od)fd)uien fü r S e ß re rb ilb u n g m erben in biefent F a h re befonberS eingehenb behanbelt.

9iad) bent n eu ften S ta u b g ib t ber Seutfcße

^to ch fd ju ifü ß re r S lu S fu n ft ü b e r bie S tu b ic n fo fte n ,

(7)

9 t i d } t a m t l i ( $ e r % e i I 8 5 *

bie ftu b e n tifd je n H ilfs e in ric h tu n g e n , ffö rb e ru ttg S * m ö g lid ffe ite n , ftu b e n tifd je $ ra n !e n b e rfo rg u n g , U n fä lle erfid) ertrug, S ß fliS tu n te rfu S u n g e n , bie

© p o r tp flid jt u n b bie ¿fula ffungS beftim m un gen. ©S fo lg e n eine ¿Kufftelluttg ber D ie n ftfte lle n ber einzelnen

§ o d )jd )u ie n u n b to e rtb o lle fta tiftifS e Eingaben.

© o ift ber D e u tfS e § o d )f(^ u ifii^ r e r ein inerte bolieS S ia d jfd jia g e tn e r! f ü r a lle , bie m it einem

© tu b iu m b eg inne n w o lle n . (Sr w irb aber and) bem b ereits © tu b ie re n b e n nü fd id )e D teufte ie ifte n .

83e rlin . D r. H e i n r i d).

*

D er D eutfSe gödf)fc^ulfü^rer 1937.

S e b e tt S * n n b © t u b i e n b e r h ä l t u i f f e a n b e tt b e n t f d) e n % a S f S u I en.

© tu b ie n ja ftr 1937. 1. SluSgabe.

HerauSgegebeu b o m ¿ReiSSftubentenW erf g e tn cin fa m m it ber 9te id )§ ftu b e n te n fü i)ru n g .

V e rta g SBalter bc © ru t)te r & (So., 8 3 e rliitu n b S e id ig . 135 © e ite n . ¿ßreis 0,80 ¿RSIR.

D a s ¿ReiSSftubentenW erf, bas a lljä h rlid ) ben D e u tfS e n $ o d )fd )u ifü i)re r h e ra u s g ib t, tja t es in biefem $ a f)re e rftm a lig u n te rn o m m e n , einen fo ld je n '¿Ratgeber and) fü r bie be u tfd fe n f f a d) f d) u I e tt gufam m e nguftellen. D a m it to irb ber n a d jrü d e n b e tt

© e u c ra tio n ein ¿BuS in bie ¿pattb gegeben, baS it)r ü b e r eine © d fu lg a ttu n g S lu s fu n ft g ib t, bie in ih re r

¿Bebeutung u n b S H e lfä ltig fe it nodt re d )t toenig b e fa ttn t ift. iltt b bod) lo m tn t gerabe bem b e u tfS e u ffa d jfd ju lto e fe n in g u fu n ft größte 83ebeutung gu, toeil eS gur § e ra ttb iib u n g ber heute a u f a lle n © e*

b iete n fo brin g e n b g e b ra u s te n ffa S lr ä fte in befottberer SBeife b e ru fe n u n b b e fä h ig t ift.

D ie A u fg a b e , bie fid) bie H erausgeber g e fte llt R atten, toar n id )t leidet, © a lt eS bod), to e it ü b e r 300 ffa d jfS u Ie n u n b ü b e r 40 ffa d ffd fu la rte n •— au*

gefangen bei ben H ö heren D e d jn ifS e n Sei)r*

a n fta lte n — n id )t n u r aufgugäfjlen, fo n b e rn fo b a rguftellen, baff ber © S ü le r, ber S e ljrliitg , bie

© Ite rn , ber ¿Berufsberater u fto . ü b e r ih re A u fg a b e u n b 3 te l, © tu b ie n b o ra u S fe fju n g e n , ü b e r H ü f3 * uni:) ffö rb e ru n g S e in rid )tu n g e n , © tu b ie n g e b ü b re ti u n b

biete w ichtige f r a g e n e rfS ö p fe n b e SluS fünfte e rh a lte n to n n e n .

D e m eigentlichen S lu S fu n ftS te il ift ein © e le itw o rt beS ¿ReidfSergiehuttgSminifterS ¿Ruft b o ra n g e fte llt;

¿Reid)Sftubentenfül)rer © S e e l u m re ifit in fe in e m

^Beitrag 3 u fu ttft u n b A u fg a b e beS D e u tfS e n

© tu b e n te n tu m S ; D b e rre g ie ru n g S ra t D r. ^ a n b ric t fS r e ib t © n m b fä h liS e S ü b e r ba§ ffa d ffd fu lftu b iu m .

¿BefottberS l)erOorgei)obeu gu w e rbe n o e rb ie u t bie a u sführliche D a rfte llu n g a lle r H tlf3 * u n b ffö rb e ru n g S * m ö g lid )ie ite u foto ie ber K tranfenberforg ung an ben g -a S fS u Ie n . D a ra u s if t gu entneh m en , baff ber StuSbau beS ^>tif§ttterie§ u n te r ber n a tio n a l*

fo g ia liftifd je n © ta a ts fü h ru u g an biefen © d ju lc n c rh e b liS e ffo r tfd fr itte g e m a S t h at.

¿Berlin. D r. H e i tt r i d).

*

D er lRet<l)5fd)MlMt9sbrief öer IUSD2ÜP. uiti» DSlft.

D ie ü e rftä rtte SRaifolge (5 /3 7 ) b rin g t u . a.

grunblegen be ¿Beiträge gum e m a :

D e r b e u t f d ) e © o g i a l i S n t u S — © e i n SB e f e tt u tt b f e i tt SB e g.

D r. HattS ® r e b S: © eorg bott © d )ä lte re r — © in

© o g ia lift ohne g-urd)t u n b D a b e i.

© berharb Ä a u t t e r : © ogialiSntuS im ¿ISaubei b e u tfd jc r © e fd)id)te.

SBalther SR a a f f : 8luS ber © e fd)id)te ber © e*

w e rffS a fte n . D ie g e fS iS tliS e n U rfa S e n ih re s

© ntftehenS. ¿Bon ih re n S infäugen gum ,,© o * g ia lifte n g e fe fj" 1878 bis 1933.

D r. S ln to u ¿ R i e b I e r : D e u tfS e * © ogialiSntuS in SBort u n b D a t.

Stuf 56 © e ite n b e rftä rfte r U m fa n g . ¿Reid) b e b ilb e rt.

Stuf läge 1 800 000.

H e ra u sg e b e r: ¿R eiseleiter D r. ¿Robert Set).

Sind fü r © S u Iu n g S b rie fe ber ¿R©DSliß. u n b D S lff.

S .e n tra lb e rla g ber ¿R©DSlfß. ffra n g © her ¿Rad)f.

@. m . b. H -, B e rlin .

¿Begug n u r burd) bie D ic u ftfte lle u ber P a rte i.

(8)

8 6 * 9t t ch t a m t l i d) e r S e i l

2kr§eicf)ni$ ber §ur 93efyred)ung eingefanbfen 33üd)er unb 6d )riffe n .

(Sine em pfe^tung ber Bücher ifi m it ihrer Stufnahme in baö ^eraeidm iS nid)t nerbunbcn. ® ie ohne A u ftra g iu r <23efprechung eingefanbten ‘Sücher unb Schriften iönnen in teinem (Jolle an ben Sinfenber juriidgegcben

merben. 93cigelegte Rechnungen rnerben nicht beglichen.

1. Sichtung, bilbenöe ftunft, «Dluf«, Iheater, giltn.

1* Stbolf D o n © r o l m a n , 2®erf unb 2 B irfIid ffe it. S r e i K a p ite l bo m bid)terijd>en © R a ffe n . S o d a n n 5ßeter £ e b e l, © m it © ö tt, £ a n § S p o rn a .

^ r e i§ 7,50 37917. SSertag Q u n fe r & S ü n n p a u p t, B erlin.

2. 2®atter © t a u g , 2® eitanfd)auung u n b

•ftunft. 5®reis ],6 0 31507. SSertag Q u n fe r & S ü n u * p a u p t, B e rlin .

3. 2®attper S t u b e n , © oetpe3 Seben unb SSetf. SS erlag SSetpagen & ftla fin g , SSielefelb*

S e ip jig .

4. fta r t 5ß o i e u § f p , S e u tfd ie S id jtu n q im U n te rric h t, 5ßreiP 5,90 97917. V e rla g 21. 2». Q iä fe lb t,

© fte rm ie d a. tp a rj.

5. Spea D o n © e n f f e r t , 23enebig im E rle b n is beutfcper S ie b te r, iß rciä 3,6037507. S e u tfd ie 23erlag§auftait 23erlin.

6. Osdar S B a l j e l , Q -torenj in b e u tfd ie r S ic h tu n g . 5fSrei§ 1,80 97917. S eutfche 23erlag3anflait, 23erlin.

7. © eing f t i t t b e r m a n n , S ic h tu n g u n b SSoIfheit. 5}3rei3 3,50 97507. SSertag R u n te r & S ü m t*

p a u p t, SSertin.

I I . erb« unb SBölferiunöe.

1. Q rang f t n i e d e r , M e in e © ta a te n tu n b e bon © u ro p a a u f geopotitifeper © ru n b la g e . 5fSrei§

2 97917. 23ertag Q erb. © cpöningp, 5f5aberborn.

2. fta rte n j u r SSorgefcpicpte. Q m 2 lu ftra g bes 97etcpe>bunbe§ fü r beutfdpe S3orgefd)icpte h e r a u f gegeben bon D r. 97. © ta m p fu p . fta rto g ra p p ifc p b e a rb e ite t bon 2®. S ie m a n n .

3 ir. 3 : S ie Q itn g e re © te in je it. 1. S ie 97orb*

le u te ber © ro fifte in g rä b e r.

57r. 4 : S ie Q üngere © te in ^ e it. 2. S ie 97orb*

le u te ber © in je lg rcib e r.

V e rta g Q. ©. 2Bacp3mutp, S e ip jig . I II . grentöfprudjen.

1. 507. 917. 2trnotb © cp r ö e r , ©nglifcpe§ tpanb*

mörterbud) in genetifdjer Sarfteltung auf © ruub ber ©tpmotogien unb SSebeutungêenttoidetungcn, m it pponetifeper 2lu§fpra<pebeaeicpnung unb 23e*

rücfficptigung be§ 21merifanifcpen unb ber ©igen*

nam en. 507itbearbeitet unb perauêgegeben bon 5|ß. 2 . Qaeger. Sieferung 1. SSertag (Sari SBinter, Ipeibetberg.

2. 21. © n t ) d e r § , Duden Français. D ictionnaire illu s tré de la langue française correspondant au

„B ild w ö rterb u ch “ de Duden. 5}3reiê 6 37507. 23erlaq 23ibiiograppifcpe§ Q nftitut 21© ., Seip^ig.

IV. (5efdnd)tc, Ílulturgcfchiíhtc, ®olfsIunbe.

1. S tu b e 2® e p e , Y ryheit do ik ju openbar.

ftu ttu rg e fcp id ftíicp e r 3 íom an aué bem a lte n 23remen.

SSeríag fyricbricí) S rü g e n , SSremen.

2. Q ra n j 2 ü b t f e u n b 507 ü I I e r= 9 t ü b e r §*

b o r f , Seutfdpe 507cmner. © to p e © d )id fa íe aué jio e i Q aprta u fe n b e n . 5®reté 4,25 37507. 23erlag Q rie b rid ) 23ranbftetter, Seipgig.

3. e rm a n n b o n Q r e e b e n u n b © eorg

© m o í f a , 2(u§toanberer. SSiíber u n b © fig je n au§ ber © efdncpte ber beutfcpen 2íu§m anbe ru ng.

5®reié 5,80 37507. 23eríag 23ibíiographifdfc§ Q u ftitu t, S e ip jig -

4. Q ofef 5® r e ft e í , Q m © e íe it ber © efd)id)te.

5}3reié 3 37317. 2Seríag 37. O íb e n b o itrg , 3J7itud)cn unb i& e ríin .

5. (Sorueí © tí) m i 1 1 , 2eb enége m e infd)aften ber b e u tftí)e n § e im a t: S e r97abeItoaIb. 317it 16 ph b lb ^ g ra p h iffh e ii 21ufnahnten. 2Seríag d u e íte & 50feper, S e ip jig .

6. b o n 2® i b a í b , ©upen*507aímebh, © t.S S ití).

( S e r S eutfche im © re n jía ttb e , herauégegeben bo m S cu tfch e n Q e n tra lin ftitu t fü r © rjie p u n g u n b U n te r*

rieht, $ e ft 2.) 5)Sreié 1 37507. SSeríag Qvtíiué 58eík, Sang enfalda.

7. ^ D r. Q rih © c e f e t b t , S e r S eutfche tu

© a liv ie n . ( S e r S e u tfch e im © re n g ía n b e , heraué*

gegeben b o m S e u tfch e n B e n tra íín ftitu t fü r © rjie h u n g u n b U n te rrid )t, $ e ft 9.) 5|Jreié 1,30 37917. 23erlag Q u íiits 2Seth, Sangenfaísa.

8. D r. (Sbgar b o n © d) n t i b t * 5f3 a u I i , 97ifoíaué bon $ o r tt) . 2 íb m ira t, 23olfsheIb u n b 9ícicíié*

bertoefer. © ü b oft= 2Se rla g , 23eríin*23ubapeft.

9. ^ a tté $ e í f r i (5, 23ergeffeneé © ü b a ra b ie n . 2Babié, |)o d )h ü u fe r u n b 23ebitinen. 5J3reié 5,80 37507.

23eríag SBibíiograpíjifche§ Q n ftitu t 2 Í© ., Scipgig.

10. 2®aítí)er 97 e u b a d ) , S ie g íü tííid ie n Q nfe ín. S ie fa n a rife h e n Q nfe ín u n b 507abeira.

s® reié 3,50 37917. 23erlag S M hagen & ftla fin g , 21ieíefe íb *S eip jig .

11. ©eptefien. 917it (S iníeitung bon ^ e rm a n n

© te p r. 5}3reié 3,50 37507. 23eríag 23ethagen & ftla fin g , 23ietefeíb*Seip¿ig.

12. (Soíin 37 o § , U n fe r S ím e rila . 5ßrei§ 4 37507.

23erlag Q. 21. 23rotíhau§, S e ip jig .

13. © oen íq e b i n , S ie Q íu d jt beé © roB en 5j3fcrbe§. 5f3reié 8 37917. 23eríag SScíhagen & ftla fin g , 2 3 ie ícfe lb»2 eipjig.

14. S e rfe tb e , S ie © e ib e n ftra fje . 5|3reis 8 37917.

23eríag 23eíhagen & ftla fin g , 23ietefelb*2eipäig.

(9)

9 î i d ) t a m t l t d ) e r S e i l 8 7 *

V. Sugenbbüdjer.

1. |>au§ S i e b e r t o a l b , iïïttf ein e m beu t*

fá jen fre u g e r in bie SSeït. 5£retë 3,50 979)7. S e rla q 5ßaul 9Jiüi)Ier, S tu ttg a r t.

2. © rn ft S a e b i d e , 91m m ä rtifd je n S a gen*

£>orn. (9tu§ b e u tfd je m S c h rifttu m u n b b e u tfd je r

• tu ltu r S a n b 5 3 7 /5 3 8 .) 5f$reiê 0,90 9750?. V e rta g g u liu ê S e ih , Sangenfalga.

V I. 'IßeljrmadO, Äriegsliteratur.

1. g a n £ a u t § , S teutfdje S M jr fib e i. S ilb e r bau © rn ft S tö IIin g . 5fkei§ 2,50 97597. S e ria g S .S ta a d * m a n n , Seipgig.

2. t> e u tfd )e r SSehrtoille. g n S e rb in ö u u g m it S. © ru e n b e rg u n b 97. S d jä fe r IjerauSgegeben öon 507. O M tjle . 6 § e fte . S e ria g S . © . ¿ e u b n e r, Seipgig*

S e rlin .

3. IRoif u n b Stam m o f ’ ü d e n § , ® e u tfd je r Sß eljrfalenber 1937. ® a § Jpaubbud) fü r S B eljrm adjt unb SBetjrüerbänbc. 5ßrei§ 1,60 9750?. S e ria g

© e rlja rb S ta llin g , 0 1 b e u b itrg i. 0 .

4. § a n § 3 u ci) i) o I b , S ie r S o lb a te n ber 97otert 9Irm ee. 5®rei§ 4,80 9750?. S e b a Ib u § *S e ria q , N ü rn b e rg .

V II. SDtatfjematit, Hiaturtuiffenfdjaften, Viologie.

1. SSoIfgang 97 i e g l e r , © in fü ljru n g in bic fe rn f3 ljtjfif. %vei§ 2,60 97507. S e ria g S ib lio * g ra p ljifd je g g n ftitu t, S cipgig.

2. O tto K ö h l e r u n b lllr id ) © r a f , 9 ? a tio n a lp o Iitifd je Ü b u n g s fto ffe fü r ben m a tlje * m a tifd je n U n te rric h t. £>cft 4. Slitsgabe f ü r g ra u e n * fd ju le n . 5ßrei§ 1,9 0 97507. S e ria g S. © h ie rm a n n , T r e ib e n .

3. 97id)arb 5 D ? ü i l e r * g r e i e n f e l b , & in b * Ije it u n b g u g e n b . O irtung u n b © n tto id lu n g be§

luerbenbeu 59?eufdjen. 5ßrei§ 5,80 97507. V e rla g C tueile & 507etjer, S e id ig .

4. g e itfd jr ift fü r 97affeufunbe u n b bie gefam te g o rfd jim g a m 9)?enfdjcn. §erau§gegeben öon ©gon g r e ilje r r n öon © id fte b t. 5. S a ttb , 1. u n b 2. tpeft.

S e ria g g e rb , © nfe, S tu ttg a r t.

5. 2 . S a I f e r , 97aum geom etric fü r a lle S tu fe n ber höheren S c h ra n fta ite n . 5ßrci§ 2,30 979)7.

59?orih SSiefterineg, g r a u f fu r t a. 9)7.

V I I I . «ßäbagogii.

1. Seben u n b A rb e it. g e itfe p rift ber S ü rg e r u n b g re u n b e ber b e u tfd je n Sanb ergiel)ung§h einte.

S e g rü n b e t bou H e rm a n n Sieh. S o n b e rlje ft:

g o rfch u n g ë a rb e ite n gur b e u tfd je n S o rg e fd jid jte in ber £ > e r m a n n * £ ie h ÄS d j u I e . H e rm a n n Sieh S e ria g , Sßeim ar.

2. S e rö ffe n tlid n tn g e n b e r$ o d jfd ju ic fü rS e ljre r*

b ilb u n g S e n tí)en 0 . S . § e ran3gegeben bon 5ßro*

fe ffo r D r. H ä u fle r u n te r 50?itroirtung be§ Sehr*

ïo rp e rê . ip e ft 2. S c ría g 3®. K rü ro e ll, ® o rtm u n b * S re S la tt.

3. S ehre rèrgieljung im S tritte n 97eidj. g to e ite r g a ljrc ê b e rid jt (1 9 3 5 /3 6 ) ber ^ o d jfd ju le fü r S e ijre r*

b ilb u n g ^ irfc h b e rg (97fgb.). 5prei3 5,80 979)7. S e ria g guliuss S e ih , Sangenfalga.

4. O irttju r 3® e h , S e iträ g e gur n a tio n a l*

fo g ia liftifd je n © rg ie lju n g ê le ljre . 5ßrei3 1,65 979)7.

S e ria g g u iiu § S e ih , Sangenfalga.

5. © eorg 97 e i n , © in © rg ieljun gê* unb 9 lrb e it3 p la n fü r bie beu tfdje S o lfs fd ju le . S e ria g H einrich ipanbel, S re ê ia u .

I X . !ßl)tlofopl)ie, SBeltanfthauung.

1. 0 t t o © n g e l m e l j e r , t i e ® e u tfd )Ia n b * ibeoíogie ber g ra n g o fe n . 5)kei3 6 97507. S e ria g g u n te r & T tü n n h a u p t, S e rlin .

X. «PolitU.

1. S K IIje lm S t a p e l , t i e íitc ra rifc íje S o r*

(je rrfe ija ft ber g u b e n in ite u tfc h ía n b 1918— 1933.

5)3rei3 1,50 979)7. ip a n fe a tifd je S e ria g S a n fta lt, H a m b u rg .

2. © h rifto p lj b 0 n g m Ij 0 f f , g m p e ria liê m u s ober o ö liifd je ? ß o Iitii? S e ria g § a n â bon ® ugo, S e rlin .

3. H e rb e rt g r e n z e ! , 9IIfrebo 0 r ia n i. © in S e itra g gur © c fd jid jte beê ita lie u ifd je n 97atio*

n a liê n u ts . 5ßrei§ 3,60 97507. Steutfcije S e rla g ê * a n fta lt, S e rlin .

4. Sßalter 5ß a r b e j , Staë © e fid jt S o to je t*

ru h ia n b ë . © ine S ta rftcIIu n g m it © rle b n ië b e rid jtc u au§ beut b o lfd )e to iftifd je u „iß a ra b ie e “ . ifîre ië 2 97507.

S e ria g ip e in rid ) ^tanbel, S re § Ia u .

X I. 9tc(htsu)iffenf^oft, Verwaltung.

1. S>anê ® a n i e I § , ®eutfcf)e§ S e a m te u * gefeh bo m 26. g a n u a r 1937 m it a m tlich e r S e * g rü tib u n g . 5f7rei§ 1,80 979)7. S öeibm annfdje S e rla g ê * buchhunblung, S e rlin .

2. ® eutfd)e§ S e am teng efe h u n b 97eidj§bicnft*

ftra fo rb n u n g bo m 26. g a n u a r 1937. jtc jta u ë g a b e n tit a m tlith e n S e g rü n b u n g e u , S e rto e ifu n g e n unb a u s fü h rlich e m S a d jb e rg e id jn iê . 5ßrei§ 1,60 97507.

S e ria g ©. $). S c d , 9J7üud)en*S e rlin .

3. S teutfdjcê S d ju Ib e rto a itu n g s *9 (rd jib . £>erau§*

gegeben bon f a r l © ro he. S e ria g g ra n g S o h le n , S e rlin .

X II . «Reltgtonswifienfdjaft.

1. 97uboIf Ä ö I) I e r , S o g ifd je r © otteëbem eté.

5Prei§ 2,75 97507. S e ria g g e rb . £>irt, S re ê la u .

X I I I . ®prn^= unb ütteraturwiffenidjaft.

1. S u b lo ig © r o t e , Steutfche S tilfib e l.

S ilb e r bou © gou 5ßrugm atjer. 5|5rei§ 2,50 9750?.

S e ria g S. S ta a d m a n u , Seipgig.

(10)

8 8 * 9 ! i c f } t a m t l i c l j e r £ e t I

XIV. le d jtttf unb 3rlugted)nil, ßuftfdjufc.

1. @rid) « e i e r * S i n b i) a r b t , t a S ift S u ftfd )iffa l)rt. ißreiS 2,50 94917. V e rla g J u liu s

« e ib , S a n g e n fa ija .

X V II. 9Birtfd)aft$*, ®03tolu)iiienfd)aften uni» £anbclsiunbe.

1. SSolfgang 9 4 i t t m e i f t e r , ® ie © d )iffs=

fib e l. « ü b e r bon 9Ufreb 9J7al)lau. ?ßrei§ 2,50 9(491?.

« e rla g £ . © ta a d m a n n , S e id ig .

2. © r a t c e , ®aS 94ed)t beS reid)Sbeutfd)en

« u d )i)an belS in S in o rb n u u g e u ber © ru p p e « u d )*

ija n b e l ber 94e id)S fd)rifttu m S !am m er foüne in Sin*

o rb n u n g e n bon S o m m e rn , g a d jb e rb ä n b e n u n b g a d )*

fd fa fte u a u ffe rlfa lb ber iR e id )S fd )rifttu m S ia m m e r.

Steil I I . « e rla g beS « ö rfe n b e re in S ber beutfdfen

« u d )l)ä n b le r, S e id ig .

3. O tto <3 ci) n 1 3 , « o u t « e r u f ber « e ru fS * fd fu le 3U n a tio n a lp o litifcfye r S r^ ie iju n g . « e rla g 94. Sierrofe, SBittenberg (SBeg. © ade).

4. SS. ^ a t r e n t a n n , 91. S t n o f f , © . S B a g n e r, 94ed)enbud) fü r fa u fm ä n n ifd )e © d )u le n . V e rla g iß riebatfü)S 33ud)l)anbiung, « re S la u .

5. H e lm u t 91? e i t , S S arenberia ufS iitub e fü r ben S e b e n S m itte F S in g e llja n b e l. ißreiS 1,28 9491?.

« e rla g 91?a£ © e ljle n , 93erlirt.

6. g e l i j « u ß e , ® e r SSert ber « u d jlfa ltu n g als « ilb u n g S g u t. ißreiS 2,40 9499?. « e rla g 917a£

© e ljle n , « e r litt.

7. © d ) ä f e r * 9 ) ? e l l , ® eutfd)eS StrbeitSbudj fü r S S irtfd ja ftS fd ju ie tt. ißreiS 0,90 949)7. « e rla g 9)?aj © e ljle n , B e rlin .

8. i£i). © e c n r i it § , « r ie fe u n te r Stauf*

ie u te n .

I. S 8 a re n b e rfe l)rim 9 3 in n e n t)a n b e i. iß reis 1,109491?.

I I . S irebit* u n b © ü te rb e rte ljr, 3(ufjent)ttubeiS*

g e fd ja fte . ißreiS 0,90 M i t .

« e rla g 917 a £ © e tjle n , B e rlin .

9. 3 l r e n b t * S a u f e , S lrb e itS b lä tte r fü r ben b e trie b S lo irtfd ja ftiid je n lln te r r ic tjt: © in je l*

Ija n b e l 2. « e rla g 9J7a£ © e tjle n , « e r lin .

10. H e rb e rt © d) u g t , ®aS 94ed)nen im ü fta le rtja n b m e ri. ißreiS 1,15 94917. « e rla g QiuIiuS S tliu ttja rb t, S e id ig .

11. S to u fta n tiu S e i ) m a n u , U n te rfu d ju n g e n ü b e r © e tja lt u n b S tin b e rja tjl b e i m ittle re n unb Ijö tjeren ¡Beam ten. ißreiS 1,80 94917. « e rla g g .S e tj*

m a n n , 9)?ündjen.

12. ^ o rfte u © e b f) a r b , 917öbelmaierei in 3 (it* « a tje rtt. ißreiS 7,50 9491?. « e rla g © . SB.© allm et), 9J7ünd)en.

13. ^ a m e m a n n , St n o f f , 303 a g n e r , 94edjenbud) f ü r fa u fm ä n n ifd je © d jitle n . « e rla g iß riebatfd jS SSuctjtjanbluug, « re S la u .

14. 97orbert g r e i b u r g , ® e u tfd ) u n te r S taufleuten. S e tjr* u n b ü b u n g S b u d j ber b eu tfdje n

© fn a d je . ißreiS 1,70 94917. « e rla g J u liu s S tlin i*

Ija rb t, S e id ig .

15. ß . 333 ä g n e r , g a d jre d jn e n fü r S traft*

fa ljrs e u g fd jlo ffe r. ißreiS 1,10 94907.

16. iß. f f r o m m e t u n b « . £) 11 o , g a d j*

rechnen fü r 917aurer un b © te in fe fje r. ißreiS 1,20 949)7.

17. © ru ft 9 7 i e b e r U t d e , SSir je iefju en u n b fd jn e ib e n © d ja ftm o b e lle nad) S S in ie lftjfte m u n b fie iftentofoie . ißreiS 0,75 94917.

18. O tto « l o g , « e r u flid je © foradj* u n b 94ed)tfdjreibübungen. ipifSbud) ber g e to e rb lid je n « e * rufS * u n b g a d jfd ju le n fü r Stnaben u n b 917äbd)en.

ißreiS 2,70 949)7.

19. « o t f d ) , S ü ^ n e m a n n , I p u f e r , SlrbeitS* u n b 907er!biätter f ü r ben lln te r r id ) t in g a d )*

fu n b e fü r 9)7af(^inenbauer. SeijrerauS gaben ber f o lg e n D , E u n b F . ißreiS 2,50 94917.

97r. 15— 19: S3erlag Q uliviS « e lß , S a n g e u fa lja .

X V III. «erfdnebettes.

1. S itb m ig ® i e i) 1 , 5 )ie tl)e r u n b S 8 ilfl)ilb e . 94onran aus einer S e it oi)uc Ig a u p t u n b g ü l)re r.

ißreiS 3,80 94917. ©ebaibuS*S3erlag, 9?üruberg.

Cytaty

Powiązane dokumenty

fcfjlieht feine gange SebenSbreite, feine biologifdje S B irflid jfe it in ih re r gangen © eftaltung, baS gefamte S träftefpiel beS VolfSförperS unb ber in ih m

äieöer unb (Srjtcherinnen.. 93etgeiegfe 9ied&gt;nungen werben nidü beglichen.3. I. 33eríag 33ibIiograpí)ifd)e§ gnftitut.. 91euIanbiSSerIag§gefelIfd)aft,

in erfcßöpfenber

® ie ohne Üluftrao S«r 'Sefprecbung eingefanbten Bücher unb Gchriften lönnen in feinem ffaße an ben ginfenber

„in te re ffa nte m ufifm iffenfcßaftlicße Stebenfragen“ ber SSolfgliebforfd;:mg. £)ßne fla re ©inficßt in beren SBorbringlicßfeit ift eine metßobifcß ftreng

tilnfteltungen uni» (Beförderungen in ben Oberften ßanöesbeßöröen.. tilnfteltungen unb tBeförberuitgen in ben Oberften

A le M in ifte ria U am teb latt, öae (amtliche A m tlichen Erlaffe, Verfügungen unö ßeftim m ungen enthält/.. ueraltet ee nicht, fonöern m uß ftete zum Nachfchlagen

©iefes Borgef&gt;cn crflärt ficf&gt; ferner aus folgenber Überlegung: ©icfet Sllathematiflebrer, ber als Bilbungsgut oor allem bas ©runblegenbc feines gnd;es oor