Gierasimowicz Anna

1

S PIS ZA W A R T O Ś C I T E C Z K I — .... G i E & M t M U l C Z ' ...

.:J\nrKX....2am ... Ó dlsibeA ...

... w / m

I. Materiały dokumentacyjne

1/1 - relacja właściwa ' / '

I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora —

I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora • /

II. Materiały uzupełnieniające relację '—

III. Inne materiały (zebrane przez „relatora”):

111/1- dot. rodziny relatora —

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1 9 4 5 ) — III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. —

III/5 - inne... 1 /

IV. Korespondencja \ f

V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”] ' /

VI. Fotografie — -

2

3

g?f/usic ^{S 7 i r}

Schem at relac ji o wojennej służbie kobiet-żołnierzy w I i II Armii W ojska Polskiego

w latach 1939-1945

Relację można również sporządzić w sposób opisowy uwzględniając punkty schematu, ale nie rozdzielając opisu na poszczególne punkty.

1. DANE OSOBOW E

1 . N a z w i s k o / t a k ż e p a n i e ń s k i e z d a t ą z m i a n y / , i m i o n a i .

sOlO . S c k < v < ć 'v y i-f

2 . D a t a i m i e j s c e u r o d z e n ia / w p r z y p a d k u w s i p o d a ć p o w i a t

3

06

943

3 . I m io n a r o d z i c ó w , n a z w i s k o p a n ie ń s k ie m a tk i, d a n e o ic h p r a c y z a w o d o w e j i s p o ł e c z n e j

XfGjMjCLC^ - G ęnjujcouja. fcjpjDOjCZeJt , x < o ix A<^y

4 . O b e c n y a d r e s s k ła d a j ą c e j r e la c j ę , n r t e l e f o n u J /m oU -C L

W CoJŁjćC^

II. DANE ŚR ODOW ISK O W E

1 W y k s z t a ł c e n i e / n a z w y s z k ó ł i la t a ic h u k o ń c z e n i a / K X - Q ^ S L / s ł ^ i U J U VJ<Lj

U A oM jCl-

2 . M i e j s c e z a m i e s z k a n i a p r z e d 1 9 3 9 r o k ie m J ^ i C L A ^ O i J i ^ j O O ^ L £

3 . C z y m z a j m o w a ł a s i ę p r z e d 1 9 3 9 r o k ie m / n a u k a , p r a c a - j a k a ? / p K i O ^ L O d ć 2 a cO U t b

jn>.\GiX<X XaXL '

4 . P r z y n a l e ż n o ś ć d o Z H P , P W K , P C K , Z w i ą z e k M ł o d z i e ż y W i e j s k i e j , S o d a l i c j a M a r ia ń s k a

< zl&

4

r W ‘

III. UDZIAŁ W KAM PANII W R ZEŚN IO W EJ 1939 ROKU

Przydział, funkcja, służba wojskowa lub udział w obronie cywilnej, służba sanitarna.

IV. DANE Z O K RESU LAT 1939-1945

Nauka, praca, udział w konspiracji / jakiej ? / 0^1 G-)/(' ^

/ft? JfebltL r 7 & jq & .

u ^ a j A / b c K > 0 's U j i ) i \ ę ^ ’ '

1. Kiedy i w jakich okolicznościach znalazła się w ZSRR ? / wywiezienie, aresztowanie,

ewakuacja, miejsce pobytu - charakter pracy / & ^ ^ ^ /<~kA ^ ;

2. Moja droga do wojska polskiego / mobilizacja, zaciąg ochotniczy / p t7 # £ j

3. Data rozpoczęcia służby w wojsku i data zdemobilizowania. , 6 J /l Sty 5 A . O OJ 0 -* -U 3 _ £ . / M

4. Nazwy kolejnych jednostek, w których odbywała służbę wojskową

O J LkjL o ó q A t> k~<JULj Ic k. i C o J O k ^ c t L j

5. Jakie wykonywała zadania i jakie zajmowała stanowiska w wojsku

jZ>o Q XJ-* tbAXcMS<i. 6 0 Q-A ^ O Co

6. Jakie przeszła przeszkolenie w wojsku / szkoły, kursy, itp. / (~J K & J U ^ p O .J L L A A , C - f c - J U ,

7. W jakich bitwach brała udział / miejscowość, data, odniesione rany i kontuzje, gdzie i k i e d y ? /

5

- H s

8. Stopień wojskowy w chwili demobilizacji i obecnie I d a t a / , r. r\ ^s\^q JCłY -r

K j O ^ A C J L 0 k 4 - C J * + . t S f o A S ^ y S j L e Ą Ś L Q ~ * £ t O U * j ^

9. Odznaczenia b ^ ^ o w e ^ p o & ^ O d t A O d s U U ^

Z Q ‘'C JoA ąI OlJJL ' O 3jSL MóC-UjsCTiOJ CJ CtCce. o A^ą£aJu

V / z T C I O R Y S P O W O J E N N Y B S i c ^ u; 0.1-co<X /l/f. 0& 4^H Ja

( O e t o i ^ J s j O W O ' , l - Ł J u - C u iiL ^ K ^ U ^ , x^ U q\q j u l. \ <JLi^exA - 6 ^ / T5,. ł M 7 f c « 7* C . *£, 1& /JU Ł «Z . S 'U Ć . i ( J U j J p Ć r j ^ LC 0 S 4 % .O U )^ < l ^ U M r f r ' OdL Al- 4 i 4 9 6 & - U) '‘£ p K O A ± * £ l< iU > C L 0 / X i i*J

/ ^ a t s f e tsziaicen ie s ię .^ a n j n l£ rodzinne'. ^aca^avCodowk/i działalność spofeczn^ w pływ

służby wojskowej na życie powojenne..-A o/ą V *

. ^0^{V po} 1&.CO OG0O CO c? J.

|0 i 4 A < j ó L v ^ f ,.<L<U .fe*_w b < < iJ b u C^?iAAL<OL X. (~*4 L t e W . ____ n

' 3 { < a i x j v v C \ j < j ) . ' / ^ - i c o c o a . x <Jj i x x ^ Q v a a ^ - x a ^ c o p ^ c j ^ /j u^ ł

p o co ^ e ^ j L L t ^ J

2. Z jakimi trudnościami życiowymi borykała się po wyjściu z wojska.

jo tC

3. Obecne źródło utrzymania / emerytura, renta z ogólnego stanu zdrowia, renta inwalidy wojennego, renta rolna, renta wdowia, proszą uwzględnić grupy inwalidztwa / s^L&AjuL (X p<3

4. Obecny stan zdrowia - , r - ,7 . * „ ,-

l A j u d i c j L l u « t co W O j ^ i t o ^ < - e £ u « _

L o b A i j U ] 0-& W - O j L S e A . jC c l C '- Lo \ Ą j oJ U /

6

5. Z jakiego rodzaju służby zdrowia korzystała ćL <zXkGQOL>^ ^C O $ ^ c 9 L j & i

6. Czy była represjonowana po wojnie / sama autorka lub je j rodzina, aresztowania, śledztwo, okoliczności, data, miejsce / 'M A L

7. Krótka charakterystyka najbliższej rodziny, jej losy wojenne, a także szczególniejsze

sytuacje życiowe rodziców, rodzeństwa, męża, dzieci - ich wykształcenie, zawody, ,, zajmowane stanowiska. f b p 0 < X > \0 « J L l. % > & , d p t l U l C j O , Ó s # ^ t O X '

( X c ^ o d L K m ^

<ŁMjd a* o <

< J 3 « Mx l ^ j U j t ^ | X v x L f c j y / ć s U h p d / T < * X jis ± < L f p A - O t L U j * . O J R i C 0 CaJ O s ł x a u x s c o l j ą ^a & £ ^suL^u ^ .

Pożądane załączenie :

• dokumentów, wspomnień i fotografii dotyczących okresów przedwojennego, kampanii wrześniowej oraz okresu wojennego.

• wykazu książek i artykułów, w których wzmiankuje się o służbie wojskowej autorki relacji i o jej formacji.

Czytelny podpis

^ i d k i4 t t ó d L ^ L ) a a ! ^ .

pat,

7

8

S C H U B E R T A n n a

A N K I E T A P E R S O N A L N A

1« Nazwisko i Imię ^am is o c h u b e r t

' *

Z• Imiona rodziców ... ... • *• • « 3 . Nazwisko panieńskie ... .

4# Data i miejsce urodzenia • * « ' • * «

5 , Aktualno miejsce zam ieszkania... ... ...

ulica,nr domu.miejscowość

• • • • § , « .

1

kod pocztowy, województwo

otarszy sierża n t s.z Lr-bo w y

6 , Posiadany stopień wojskowy

7» Stan rodzinny /mężatka, panna, wdowa itp/« dowa

3 . wykształcenie - tytuł naukowy ... ...

9 , Opisać przebieg służby wojskowej* datę powołania, datę zwolnienia, zajmowane funkcje w czasie działań wojennych* pełne nazwy jednostek wojskowych ... ... .

IX Opisać pracę zawodową od 1939 do chwili obocnej, własne gospodar*

„ i . * , . . . A 1963 r r o z p o c z ę t a . .. p r a c e z.ovoclokv 1

stwO| zdjuio^sno funkcjo •

w O s t r o w i e w LokonotywowniFKP j a k o d o z o r c a p o k o i noc le g o w y c h p r a c o w a ł a m do r o k u 1978 n a s t ę p n i e p r z e s z ł a . : na e a e r y t u r ^ . S p o ł e c z n i e n i e u d z i e l a ł a ; : , s i

^ ze z

chwili obecnej •

9

12. Wymienić ważniejsze posiadane odznaczenia państwowe i wojskowa S r e b r n y K r z y ż z a s ł u g i ^ brązowy j v r z ^ 2 z a s ł u g i

xvrzyź k a w a l e r s k i O r d e r u O d r o d z e n i e P o l s k i , aiedpl y t w i ..i ..;n i . . « . * # . •'« . »■♦..« iW . . i 4 i * •" J . . .'-*4 *41. * *«*-* .-•1* w» .vu .« . i • a c ii^ w j a r lin 13 Podać wysokość posibdonaj^edorytury-renty inwalidzkiej, renty

wyjgtkowo J ...• • • • • • ’•• •'V; • • • • • • • ... .. . . .

14o Podać warunki m ieszk a n io w e,so cja ln o bytowe i l o ś ć iz b z

T.

• -• • • 'i'.'* * . *'* k * Ir iS *«r «*♦'.-» •••■-•i.isl Vftl V • . • .-#■» . • « . . . . * . . « » . 15, O e ś li Koicfianka posiada ciokao wydarzenia ^z okrosu wojny w ^czasie

walk lub w o k r e s ie u t m a l e n i a władzy ludowej-k*ófko o p is a ć - można d o łą c z y ć o d d zieln ą r e l a c j ę jako z a łą c z n ik do a n k ie ty

. tf. J i W i s w ? . e m f o y. . w i& s>* e j . .p » a a a ? * ? , . . . ...

s p e c j a l n y c h w y d a r z e ń , b y ł a t o n o r m a l n a j s ł u z b a w ę j g f o W W p a t r o l o w a w artow nic ze -.

16 Czy koleżanka pragnio w z ię ć u d z ia ł w I I I Z lo c i e Platerówek gdyby b y ł zorganizowany z o k a z j i 40 le.cia PKWN w czerwcu lub wrześniu 1034 ... ...

17. Napisać inne uwagi warte uwzględnienia w planowanym wydawnictwie albumowym o Platerówkach - można d o łą czy ć oddzla Iną rodacje jako z a łą c z n ik do an k io ty ... ...

13. Ilość dzieci ich imiona nazwiska jakie posiadają zawody, co robią zajmowane funkcje w zakładach pracy i instytucjach - można dołą~

czyć oddzielną relację do ankiety. ... .

U w a g a 1 do ankiety dołączyć zajęcia o wymiarach

podpis wypełniającego ankietą

10

i i i i l E i

A d . 3

<

Anna Gieraśimowicz a obecnie Anna dchubert dawnie/ zamieszkiwałam na terenie przed wojennej Polski Lidzie województwie Nowo^roczkimi

W r o k u 1940 z o s t a ł a m p r z e s i e d l o n a w £ ł ą b Z w i ą z k u K o d z i e c k i e ~ ; o , t u w r o k u 1943 d o s z ł a do n a s w i e ś o t w o r z e n i u ^{s i ę} A r m i i P o l s k i e j , w i e ś t a s z y b k o r o z e s z ł a s i ę w ś r ó d l i c z n y c h r o d z i n p o l s k i c h p o r o z r a u c a n y c h

po Z w i ą z k u R a d z i e c k i m . Po z m o b l i z o w a n i u m n ie d o s ł u ż b y w o j s k o w e j w 1 9 4 3 r . d n i a 1.CS- w s t ą p i ł a m do 1 -~,o S a m o d z i e l n e g o B a t a l i o n u

. . — ... . ■■ — --- ---— " " “

K o b i e c e g o 1 •.. E m i l u P l a t e r , <So k o m p a n i CKI!.! j a k o p o m o c n i k c e l o w n i c z e g o . iV skdiad b a t a l i o n u k o b i e c e g o w c h o d z i x y : Ko m pa n ia I , ko l p a n i a I I ,

k o m p a n i a CPT" ' r ó s z n i c e p r z e c i w p a n c e r n e f i z y l i e r ó u . , p l u t o n zwiadowców ł . c z n o ś c i , p l u t o n s a n i t a r n y , p l u t o n s a p e r ó w , i ż a n d a r m e r i i .

Dowódc ą t e § k o m p a n i byłe; p o r u c z n i k o a m a r s k a , do wó d cą p l u t o n u Iwanoy a , Dowódcą b a t a l i o n u p ł k . A l e k s a n d e r I. a c , a z.-- s t . r p c a bo sp r a w Oświatowych,

p o r u c z n i k B i b r o w s k a .

Ze s ł u ż b y w o j s k o w e j z w o l n i o n o m ni e d n i a 6*11*1945*3? n a p o d s t . Koz.

N* D - c y WP. n r . 1 8 1 . z d n 18 . 0 c * 19 4 5 « r

K o d z i n a m o j a l i c z y c z t e r y o s o b y , wtym t r z y c ó r k i

H e n r y k a , E l ż b i e t a , L u c y n a . — : " W ~ . 1. H e n ry k a S c h u b e r t u r . b *0 1 . 1 ) r . zawód - T e c h n i k E k o n o m i s t a *

P r a c o w a ł a w O s t r o w s k i c h Z a k ł a d a c h D r o b i ; r s k i c h n a s t a n o w i s k u

k s i v j o w e j . w z w i ą zku z c h o r o b ą w I 9 7 3 r . p r z e s z ł a n a r e n t ;? i n w a l i d z k ą ' I j r . n i e v idom.e, j e s t pann*. , m i e s z k a m y w s p ó l n i e .

2 . i s l z b i e t ® u r z e s i a k u r . 2 7 . 0 3 * 1 9 5 2 r . zawód s p r z e d a w c a p r a c u j e

v H o t e l u " V. r s z a w s k i m " , w y s z ł a zam ąż ma s y n a , m i e s z k a i p r a c u j e w K r a k o w i e .

3 . L u cy n a Doba u r . 2 1 . 0 9 . 1 9 5 9 . r zawód - T e c h n i k ekojjo: . . i s t a . P r a c u j e - n a s t a n o w i s k u k c - s i e r a w PKO. z a ł o ż y ł a s w o j ą r o d z i n v , m i e s z k a

w O s t r o w i e vVlkp.

11

k s t c -

K A R T A I N F O R M A C Y J N A

* D c l L \ j J r t r ć f (t \V v V v ^ -

1. Nazwisko i i m i ę . . ... ....

„ . . , (3w i

2. Nazwisko rodowe . . . / .

3. Imiona rodziców ... r^ /vTCVc3 ~ ^ erUv0/U"€- /A^rOCof^ ^ i

4 . Stan c y w i ln y obecny

5. Czy powtórnie w y c h o d z ił a za mąż - k ie d y ? podać nazwisko męża

‘ ‘ ! ... ...

6. Data i m i e j s c e u r o d z e n i a ...O..... ... .. ... »

C vW C vw vyv«o-/V, ^ LC<r' ^ c- ^ ~ ( f L ^ C \ , ( X i^ rO V a ^ C ^ w O < V v c c i —

7. Pochodzenie s p o ł e c z n e / c h ł o p s k i e , r o b o t n i c z e , i n t e l i g e n c k i e /

O U J 0/WiAcC.ę^ #

8 . M i e j s c e jzamiesz kan ia przed 1939 r ,1

. ^ V - . ir5. ' . . . C ... ...

9 . Czym zajmowała się^ przed 1939 r /n au k a, p r a c a / . . . . . 4" ^J'0 0 ^ c ^ /^ n ^ C w W

10. O b e c n e j ^ i e j s c e z a m i e s z k a n ia /d o k ł a d n y a d r e s , ewent. t e l e f o n /

...

1 1. W y ks zt ałce nie . . K W A " a . ...

12. Kiedy i w j a k i c h o k o l i c z n o ś c i a c h z n a l a z ł a s i ę w ZSRR ? ^ ^ / w y w i e z i e n i e , a r e s z t o w a n i e , ewakuacja, m i e j s c e p o b y tu - ^ rr' ^

charak t e r p r a c y / . ^ v. 7 .Q Vt^ S

p A c C w ^ ( X - — |]^Vr®wCA, /^Yv' V |

1 3. Moja droga do wojska / m o b i l i z a c j a , z a c i ą g o c h o t n i c z y /

1 4. Data r o z p o c z ę c i a s ł u ż b y wojskowej w LWP i d ata z d e m o b i l i z o w a n i a

.

A:.°.!; Al W K ... Ś -.ę ftA ^ f.r :

1!?. Nazwy k o l e j n y c h j e d n o s t e k , w k tó r y c h odbywała s ł u ż b ę woj^ową,

^?(ŹVvwC<Xl'tC'VVvV | l b Ć K Ź ^ Ć k J^ C /W > ^ 0 i r \ QsC*s\ ^/Vu»., £-/W u 1/^ i-o. t"

i

16. J a k i e wykonywała z ad an ia i j a k i e zajmowała s t a n o w i s k a w wojsku

t T - O ['Cc ^{V v v ^ C u V w - v} C ^{• '} VV V , ^—

- U r c v r t ó w v J l c - U v - ^ Q T L j^ / r -V o ^ C -W t* ^

12

- 2 -

1 7 . J a k ie p r z e s z ł a p r z e s z k o l e n i e w wojsku / s z k o ł y , k u rsy i t p . /

'- 'V

18. W j a k i c h bitwach b r a ła u d z i a ł /m ie j s c o w o ś ć , d a ta , o d n i e s i o n e ranv, k o n t u z j e , k ie d y , g d z i e / ...

UTCu*^toiWVM.£'LA' Uf'" — u~ ''ŁuCywCg^,

...t ...

X . * ? v ? P . 4 . . . ' i . .T l . 7 T . 1 . . v. ^ i a i . v 7 y ^ °

lCv^>yaj ^ ^ ' w j k ^ e ^ i ^ K

o ^wtA/ww. w j i x /wv£ ć^c\X ,, Coiry

o • o a r , •

21. Pr^ca' po ztflemobilizowarjiu aż do c h w i l i o b ecn ej / zawód i stano-d wx

ą ca po z^peinouixixŁowa^iu a& uu wiwjiu uubwicj / m #uu x o u m u -

elrr>/ A-WTM^, U' U" 'VU . 'U -

a / . . y „ . . • v l r ^ ^ ^

• V <[ • i ♦ « J • ♦*•••♦}••• W • ! • , • • • • • • • • • • y * % • • • • %• • • * •

Ąf\M^Q f>r% WXc/Vv 4~-vVCx \^ST *V V 0CA ^V <ł

b / p o l i t y c z n k ... T T . . ... / ...

c/ s p o ł e c z n a ...7 ... T T . . . . ... *...

22. P r z y n a le ż n o ść do o r g a n i z a c j i p o li t y c z n y c h i s p o łe c z n y c h

23. Obecne ź r ó d ło utrzym an ia /e m e r y tu r a , r e n t a z o g ó ln e g o sta n u

zd row ia, r e n t a in w a li d y wojennego, r e n t a wyjątkowa, r e n t a r o ln a , r e n t a s p e c j a l n a , r e n t a wdowia /u w z g lę d n i ć grupy in w a lid z t w a /

Q!/Vv'v ^ Yv] , 4 v v r \ 7

24. Obecny s t a n zdrow ia . . i

25. Z j a k ie g o ro d za ju s łu ż b y zdrow ia k o r z y s t a / l e c z n i c t w o rejonow e, p rzy ch o d n ia F^N, przychodni^MSW^ p rzy ch o d n ia kombatancka/

C(5 V m K O i \w \*C%*C(jL \^C ^ r . 1(5.7.

... T ...

13

- 3 ^-

2b. Z jak im i tru d n ościam i życiowymi b o ry k a ła s i ę po w y jś c iu /

•7 un i n lf o | o /5/vwC 1 , ^ v d ix prbći V*,/U\/w£v {/T j/O • i>M cXvO A^l -

;f ...

2 Wyj on. d «•«'•*• • *•••• *-

4* ••,*••«•* «r • • •«••••• 4 •• •♦-♦/•♦••••••••••••

^ ~ /ę vr u rie -Ł -^ /ilo, £ -! /|J '^ <v0 ^ J d

t-

27. Czy b y ła prześladow ana przed w o j n ą ...

28. Gzy b y ła represjonow ana po w o j n i e .../VV?.

2 9. J a k ie j pomocy o c z e k u je od o r g a n i z a c j i zbow idow skiej

3 0. Krótka c h a r a k te r y s t y k a n a j b l i ż s z e j r o d z in y , j e j l o s y wojenne, a ta k że s z c z e g ó l n i e j s z e s y t u a c j e ży cio w e rod ziców , rod zeń stw a,

. A # 0. r : ... >>-

VT7T-«u ^,-0 t*- ^ / w v c * v r ^ i ^ K ' /c -rv ^iL aa ^ - > C (

> • • 4 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • v* • « • • • • • j • » • « • • • • « • » «v* • • • •

/lo

, /V vc, £_ CsCpr\^*v f] Xuyt~ / ) Tvw-Ł-tTCOt-wt-tł - iuT^iA1- C-Cc-i^ (3., /D'Vfc. ("t u

D a ta ^ 0 8. ^9^ w v ? y . .

/ p o d p is c z y t e l n y osob y w y p e łn ia j ą c e j a n k ie t ę /

Uwaga: w r a z i e p o tr z e b y można u z u p e łn ia ć dane na dodatkowych k a rtk a ch .

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

Miedzy rzeczywistość

w ija się przejrzyste podgórskie rzecaki i strum ienie.

Inny to w praw dzie k rajo b raz niż na rodzinnej Wileńszczyźnie czy Białorusi, gdzie pozostał k ra j lat dziecinnych i najw cześniejszej m ło­

dości, lecz pokolenie tu urodzone i w ychow ane nie w yobraża sobie k rain y bardziej sw ojskiej.

W tedy to platerów kom dano nowe m u ndury i zaczęto zapraszać n a ro z­

m aite im prezy i spotkania. B rały też udział w defiladach z okazji św iąt państw ow ych w pobliskim pow iato­

wym Lubaniu.

„D ziarsko uderza w tedy krok o bru k ulic Lubania, rozbrzm iew ają stare w ojenne pieśni o Oce, k tó ra płynie szeroko, o górach i rzekach, spoza których wyszło się na brzeg'’

— pisafem dw anaście lat te m u 7).

Ale w tę niem alże idyllę coraz n a­

tarczyw iej zaczął się w trącać n ieub­

łagany in te rw e n t — ozas. Ju ż na po­

czątku la t siedem dziesiątych 60 proc.

platerów ek osiągnęło w iek em ery- taiay^łJziś ntt- em e ry tu rz e są -wflayit- kie. W ojskowe m undury coraz czę­

ściej przyw dziew ają nie na defilady, lecz na pogrzeby swoich towarzyszy broni.

Młode j wciąż żywe pozostały ty l­

ko w spomnienia, które szczególnie wysoką falą pow racają w dniu ich zjazdów, kiedy to, przyjeżdżają do

wielkości po 30 arów . Coś tam jesz­

cze hodują, u praw iają, ale już im ubyw a sił. P raw ie w szystkie są in ­ w alidkam i II lub III grupy, lecz nie w ojennym i (m iałyby w iększe przy­

wileje). L ekarz nie chciał ich — w zgodzie Zresztą z przepisam i

— uznać za inw alidki w ojenne, cho­

ciaż .pokazywały mu pow ykręcane od reum atyzm u skostniałe palce i tłum aczyły, że to przecież przyniosły nierzadko z lat walki.

—■ Po tyłu latach dopiero żeście sobie o tym przypom niały?...

T ak napraw dę — to ^pam iętały 0 tym zawsze. Wiele z riich z r e ­ um atycznym i dolegliwościami przy­

szło do wojska, ale wolały je ukryć, byleby prędzej pójść na front, dostać się do Polski. Potem trzeba było upraw iać ziemię, rodzić i w ychow y­

wać dzieci. Więc stało się tak, jak się stało.

Były artylerzysta z 1 Arm ii, mąż platerów ki, sierżant H enryk Czere- pa'k \yydaje całą sw oją ren tę na za- ęrsnicsne leki (cierni n a ostra form ę przewlekłego zapalenia oskrzeli). W nie lepszej, a niekiedy jeszcze gorszej sytuacji jest w ielu innych żołnierzy 1 wiele żołnierek zam ieszkałych w Platerów ce.

— Oto jak dba o was Polska, co­

ście .ją sobie sami w yw alczyli — do- ein ają „życzliwi”.

P laterów ka. P ierw sza pow ojenna orka na w łasnej już ziemi

’) „ Ż o łn ie r z W o ln o ś c i" , n r 34 z d n . 3.Yln.I!M .( r.

: ) „ Ż o łn ie r z W o ln o ś c i” , n r 33 z rin.

2.V III 1943 r.

*) „ Ż o łn ie r z W o ln o ś c i’’, n r 31 z d n . 29.V I I .1343 r.

’) „ M a ty r o c z n ik s t a t y s t y c z n y 19‘ 4", s t r . 151.

’) i ") T a m ż e . s t r . 154.

') „ Z ie lo n y S z t a n d a r ” , S.VIII.1972 r .

batantów przy pomocy takiego cho­

ciażby stosunkowo prostego zabiegu, jak zainstalow anie w P laterów ce \ stałego lekarza. Miał się przecież osiedlić lada dzień już 12 lat temu.

Tak mnie przynajm niej zapew niano w czasie mojego pierwszego pobytu u platerów ek.

Podniosłaby także te dzielne ko- j biety n a duchu (mieszka ich tu jesz- I cze 59 — w edług inform acji ich

„szefa'’ Zofii P iątkow skiej) w ygrana w. toczonej od la t batalii o now ą szkolę, poniew aż sta ra od daw na pęka w szwach. To już raczej z m y­

ślą o w nukach. L- żeby zatrzym ać w P laterów ce młodzież, która przy­

w iązana jest w praw dzie do tych okolic, ale nie do zawodu ro ln ik a i tym sam ym do gospodarstw swoich rodziców. Tak su-, niestety, dzieje mimo że P la te ró w k a należy do mife.i- scowośfci, o których zwykło się mówić, że da się w nich żyć. Jest to bow iem w ie ś \ spora (siedziba U rzędu Gminy), nieźle zagospodaro­

w ana, wciąż jeszcze wysoko produk­

cyjna (podupadła tylko hodowla t r z o d y chlpwnej'), 7 w jąsnyn: Do K ultury, rem izą strażacką, Izbą T ra ­ dycji, biblioteką. Są w nie,i dwie go­

spody, kilka sklepów, filia zakładów

„C onfex” za tru d n iając a 80 osób, a także — plus niebagatelny — 14 a u ­ tobusów dziennie do Lubania, skąd szybko i w ygodnie można dostać się do Zgorzelca, Jeleniej Góry, W roc­

ławia.

N ajw idoczniej tutejszej młodzieży potrzeba czegoś w ięcej (a może tylko czego innego?) poza tym i udogodnie­

niami i chlubnym i tradj^ęjam i. T ym ­ czasem ta. któ ra tu m ieszka, naj- ch ętn iej topi sw oje niedosyty? i fru stra cje w aHfrtjote? P su je to, cc- praw da, ogólny ob^az tej wsi. Ze względu n a przeszłość i zasługi jej m ieszkańców chciałoby sięv ukazać ją w barw ach jaśniejszych. Lecz nie byłby to wówczas obraz w iarygodny.

P raw da często byw a żenująca i gorzka. Bez niej jednak, bez jej u k a ­ zania i pąznania nic się nie popraw i i nic wartościowego n ik t nie stw o­

rzy, '

. T ’ DEUS7 Ż 3C H O W 3K I

£

24

„Anioł śmierci" - losef Mengele

niczą działalność rozpoczął iv 1940 r. w okupow anej Łodzi w Urzędzie G erm anizacji, który m iał n a celu sprow adzanie z III Rzeszy Niemców i osiedlanie ich w mieście. N astępnie został przeniesiony do służby w obo­

zach koncentracyjnych. M ianow ano go kap itan em SS. Służbę pełnił w Ośw ięcim iu jako naczelny lekarz obozu i lekarz garnizonowy SS.

W zw iązku z popełnionym i zbrod­

niam i — ponosi odpow iedzialność za . śm ierć około 400 tys. ludzi — na w niosek Polski i Jugosław ii został w pisany pod num erem 625.17 na m iędzynarodow ą listę zbrodniarzy wojennych.

Zaoszczędzę Czytelnikom opisów

„eksperym entów naukow ych" dr.

Mengelego. Są z b y t w strząsające.

N aw et b. podpułkow nik SS Paul . Sommer, k tóry w okupow anej Pol­

sce p ełnił funkcję in spektora obo­

zów koncentracyjnych, opisując po w ojnie zbrodnie dr. Mengelego, stw ierdził: ,,Był to szatan nad sza­

tanami, szakal z dyplomem lekarza, monstrum, które przerażało nawet naszych chłopaków z SS i SD. W s z y ­ scy zasłużyliśmy na stryczek, ale żeby w y m ierzyć sprawiedliwość Hcngclcma, należałoby przypiekać go na w o ln y m ogniu'’.

POZORNE POSZUKIWANIA Z brodniarz w ojenny d r Josef Mengele, poszukiw any od 1945 r.,

dyjskiego referen ta wizowego w Ko­

lonii w odpowiedzi n a list z p y ta­

niem o tożsam ość Josefa Menke.

Ów M enke w 1962 r. w ystąpił w B ue­

nos A ires o w izę do K anady, stąd p ytanie do kontrw y w iad u arm ii a- m erykańskiej w Europie. M jr Mc C haren zidentyfikow ał M enkego j a ­ ko Josetfa Mengele.

Z a k t G KBZHwP: „Mengele, prawdopodobnie poprzez Grecję i Hiszpanię, wyjechał do A m e r y k i Po­

łudniowej. Po pobycie w A rgentynie, przeniósł się do Paragwaju, u z y s k u ­ jąc 27.XI.1959 r. obywatelstw o tego kraju”.

W spom niane w yżej listy oficerów kontrw yw iadu USA są jedynym i ujaw nionym i przez archiw um w o j­

skow e S tanów Zjednoczonych. Stało się to dzięki istniejącem u w Los A n­

geles instytutow i D okum entacji Zbrodni H itlerow skich. Dziennik

„New Y ork Tim es” podał, że Ame­

rykanie odm ów :li ujaw nienia czte­

rech innych dokum entów , zasłania­

jąc się interesem bezpieczeństw a n a ­ rodowego. M ateriały te zaw ierają także inform acje niezbyt m iłe dla kilku rządów.

Ten ck re s w życiu M engelego okryty jest tajem nicą, ale dziw nie przypom ina podobne przypadki in ­ nych zbrodniarzy hitlerow skich w służbie w yw iadu am erykańskiego, takich jak K laus Barbie, W alter

Am eryki, n ie czekając n a ew e n tu ­ aln ą ekstradycję.

Biuro Dochodzeń Specjalnych nig­

dy nie zajm ow ało się sp raw ą dr Mengelego. P odobnie n ic n ie uczy­

niły w ładze K anady, w iedząc, że m orderca sta ra się o w izę do tego k raju . W arto tu zaznaczyć, że w ed ­ ług inform acji prasy am erykańskiej w K anadzie u k ry w a się co n a jm n ie j

•'i tys. przestępców w ojennych a ty l­

ko 1 (jeden) w ciągu m inionych 40 lat został deportow any do RFN.

TRZEBA BYŁO 40 LAT W 40 rocznicę uw olnienia h itle ­ rowskich obozów koncentracyjnych i pozostałych w ów czas przy życiu więźniów, n a now o odżyła spraw a zw yrodniałeś w lekarskim kitlu.

Każdego tygodnia agencje prasow e przynoszą sprzeczne wiadom ości o m iejscu pobytu dr'. Mengele.

O św iadczenia składają rządy za in te­

resow anych krajów . Po 40 latach bezkarności i życia w dostatkach, zbrodniarzow i z obozu A uschw itz praw dopodobnie zaczyna się palić g ru n t pod nogam i.

O dnotujm y n iektóre doniesienia 7.

«l\*ócłi pierw szych m iesięcy 1983'tt, kiedy to ponow nie wszczęto poszu­

kiw ania.

Styczeń 1985 r.

A m erykański kongresm an R obert T crricelii przebyw ał przez tydzień

1. BAZA WYPADOWA W MŁYNIE

W

o zachow aniu się m iejsco­

wej ludności niem ieckiej. Poniew aż w czasie niew olniczej pracy przym u­

sowej u niem ieckiego bau era doznał w ielu krzyw d, w ięc jako referen ta gm innej p la c o w a U rzędu Bezpie­

czeństwa Publicznego w Sadkow ie I pcw. Białogard przede wszystkim interesow ały go inform acje o ukry­

w ających s.ie przed zwycięskimi w o jr,kami radzieckim i lub .polskimi organam i ścigania Niem cach, często dysponujących bronią i am unicją.

Już po kilku dniach pobytu w Sad- j kowis. w e w.nześniu 1945 r. polscy

! osadnicy inform ow ali go, że w Sad- j kowie, D ąbiu, M otarzynie i R udnej, a szczególnie Starym Dębnie. Nie- m.cy urządzała nccn nod c.knami

W ładek Cieślik z osobistych do­

św iadczeń w iedział, że niekiedy działan ia pojedynczych zdeterm ino­

w anych fanatycznych hitlerow ców ro-egą być dla osadników niebez­

pieczne. Gdy pełnił służbę w U rzę­

dzie Bezpieczeństwa w Słupsku, w m a ju 1945 r. w raz z innym i przy­

szło m u likw idow ać takiego fa n a ­ tycznego obrońcę III Rzeszy, uk ry ­ tego w bunkrze — slupie cgłosze- n .owym. stojącym n iedaleko zburzo­

nego m-o-tu na Słupi. O gedz. 4 rano strzelał on z. ukrycia do przechodzą­

cych m ilicjantów . Inny esesm an ukryw ał się w budynku okręgow ego sąd u niem ieckiego w S łupsku, są sia­

dującym z posesją w ięzienia. Roz­

począł strzelaninę z pistoletu do w artow ników UB strzegących b u ­ dynku w ięzienia. Po w yciągnięciu w ilkołaka z kryjów ki okazało się, że zgrom adził tam kilkadziesiąt kilog-

~ f.1rr.'h n-ł-1T1 «, J1I ... -1---‘--*---- *-* ' *—

m łyna, iż zepsuł m u się m otor, a sły­

szał, że tu ta j są w m łynie fachowcy, którzy p o tra fią go nap raw ić. Spruh- h clłz w yzw ał przybyłego od polskich św iń i dom agał się n atychm iastow e­

go opuszczenia tej posiadłości, gdyż

je s t to ziem ia niem iecka i Polacy ń£e m a ją czego tu szukać. W ładka sw ę­

dziła rę k a i w yraziście czuł za pasem rękojeść pistoletu, ale się pow strzy­

m ał. U dał ,pokorę a n aw e t przestrach

— przeprosił w ięc Niem ca i zaw ró­

c i , popychając przed sobą motocykl.

Tłum aczył sobie: tylko spokojnie, n ie trzab a się ujaw niać. Przyjdzie czas. że będziesz ty esesm anie in a­

czej ze m n ą ro zm a w iał!

W Białogardzie przekonał kierow ­ nictw o PUBP o konieczności prze­

szukania m łyna w S tarym Dębnie i likw idacji grupy dyw ersantów h it­

lerow skich. W celu dokładniejszego opracow ania planu działania zlecono Cieślikow i kilka przedsięw zięć usta- lenicw o-rozpozm w ezych i w yzna­

czono term in akcji na początek li­

stopada. Do pomocy w realizacji planu przydzielono dwóch referen ­ tów : Bolesław a Ziółkowskiego i Z y g m u nta B artkow iaka. Odw odową

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

S c h u b e r t A n n a z d. G ierasimowicz — st. sierż. sztab, rez., ur. 1923 Ma- riam pol, zam. O strów W lkp, woj. Kalisz. SI. w ojsk.: bkob — komp.

ckm. Z dem ob. 1945. Praca zaw ód.: PK P O strów W lkp. — prac. fizycz­

ny. 3 dzieci. Krzyż Kaw. O O P i in.

44

ZSRR-LWP

SCHUBERT Anna z d . G i e r a s i m o w i c z Ź r ó d ło i n f o r m a c j i ?

P r a c a z b io r o w a pod r e d . E . S y z d e k P l a t e r ó w k i - W y d .O ss o lin e u m 1988.

W rocław . s . 2 76.

45

46

47

48

49