Skład chemiczny wody morskiej. Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook Sprawdź się Dla nauczyciela

(1)

Skład chemiczny wody morskiej

Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook Sprawdź się Dla nauczyciela

(2)

Wypoczywając nad morzem wielu z was niechcący lub całkiem celowo, posmakowało wody. Dlatego, na pytanie o właściwości wody morskiej, większość osób instynktownie powie, że jest słona. Mało kto zwraca uwagę na inne cechy, jak barwa lub przejrzystość wody. W tym wypadku to zmysł smaku deﬁniuje główną właściwość wody morskiej.

Nasuwa się pytanie, skąd pochodzą substancje wpływające na smak wody morskiej? To jedno z zagadnień przyrodniczych, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Pewna część związków obecnych w wodzie morskiej, pochodzi jeszcze z odległych czasów, kiedy formowała się skorupa ziemska oraz atmosfera i hydrosfera. Podczas erupcji wulkanicznych powstawały wówczas ogromne ilości związków

chemicznych. Te, które były w stanie gazowym, przeniknęły bezpośrednio do atmosfery, a następnie wraz z opadami zasiliły Wszechocean. Część substancji uwięziona została natomiast w skałach, podczas procesu krystalizacji magmy. Przez ostatnie kilkaset milionów lat skały ulegały wietrzeniu, a składniki były stopniowo wypłukiwane i wraz z odpływem rzecznym traﬁały do oceanów. Proces ten trwa nadal.

Każdego roku rzeki transportują do oceanów około 3,2 mld ton rozpuszczonych soli.

Twoje cele

Dokonasz analizy składu chemicznego wody morskiej.

Wymienisz główne sole, gazy oraz inne substancje występujące w wodzie morskiej.

Scharakteryzujesz przyrodnicze i gospodarcze znaczenie składników wody morskiej.

Skład chemiczny wody morskiej

Źródło: Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie:

www.pixabay.com.

(3)

Przeczytaj

Ciekawostka

Ilość soli zawartej w oceanach jest ogromna. Uważa się, że gdyby cała objętość wody wyparowała, wówczas dno oceanów pokryłaby warstwa soli o grubości 62 m.

Główne sole rozpuszczone w wodzie morskiej

Wiesz już, że Wszechocean obejmuje 96,5% zasobów hydrosfery i zajmuje 71% powierzchni Ziemi.

Pod względem właściwości chemicznych woda mórz i oceanów to roztwór, czyli jednorodna mieszanina kilku składników. Czy przypominasz sobie z chemii, jak nazywamy substancje, które tworzą roztwory?

Aby powstał roztwór, potrzebujemy rozpuszczalnika, którym w tym wypadku jest woda oraz substancje rozpuszczalne. W przypadku wody morskiej rozpuszczanymi substancjami są sole.

Polecenie 1

Zapoznaj się z tabelą przedstawiającą pięć głównych soli stwierdzanych w próbkach wody morskiej.

Wykres poniżej przedstawia procentowy udział tych soli w objętości wody.

nazwa soli wzór chemiczny

chlorek sodu NaCl

chlorek magnezu MgCl

siarczan magnezu MgSO

siarczan wapnia CaSO

siarczan potasu K SO

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, h ps://crea vecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.

Sole dodane do wody ulegają rozpuszczaniu (dysocjacji elektrolitycznej), dlatego możemy również powiedzieć, że składnikami wody morskiej są jony. Podstawowe jony w wodzie morskiej to kationy (jony o ładunku dodatnim): sodu, magnezu, wapnia, potasu oraz aniony (jony o ładunku ujemnym): chlorkowy i siarczanowy.

2 2 4 4

2 4

(4)

Oprócz głównych soli, woda morska zawiera śladowe ilości (w stężeniach mniejszych niż jedna cząstka na milion) wielu innych pierwiastków, między innymi złota, srebra, bromu, jodu lub cynku.

Ilość gramów soli rozpuszczonej w 1 kg (1000 g) wody morskiej to miara zasolenia wody. Średnie zasolenie wód Wszechoceanu wynosi 35‰, to znaczy, że 1 kilogram wody morskiej składa się z 35 g soli i 965 g wody. Wartość zasolenia podaje się w promilach (‰) lub jednostkach PSU (Practical Salinity Unit).

1 PSU odpowiada 1‰.

Polecenie 2

Wykorzystaj informacje z ﬁzyki oraz chemii i przygotuj roztwór, który będzie miał zasolenie

odpowiadające średniemu zasoleniu wody Wszechoceanu. Przydatną informacją może być to, że 1 litr wody w temperaturze pokojowej waży 998 g, a jedna łyżeczka stołowa soli to 6 g. Dla porównania stopnia zasolenia przygotuj drugi roztwór o zasoleniu 7‰, który będzie odpowiadał średniemu zasoleniu Morza Bałtyckiego. Porównaj smak roztworu w obu próbkach.

Substancje biogeniczne i związki organiczne w wodzie morskiej

Ważną rolę w wodzie morskiej pełnią składniki mineralne, a zwłaszcza pierwiastki biogenne. Są to substancje niezbędne do prawidłowego rozwoju organizmów. Szczególne znaczenie odgrywają związki nieorganiczne azotu, fosforu, potasu i krzemu.

Substancje biogenne przedostają się do wód morskich poprzez odpływ rzeczny i bezpośredni spływ powierzchniowy z lądu. Źródłem ich pochodzenia są nawozy sztuczne, używane w rolnictwie oraz ścieki komunalne. Szczególnie dużo takich substancji występuje więc u ujść rzek przepływających przez tereny intensywnych upraw rolnych oraz regiony silnie zurbanizowane.

Pierwiastki biogenne potrzebne są do wzrostu roślin, jednak w nadmiarze wywoływać mogą zjawiska niekorzystne. Zbyt duża ilość dostarczanych związków azotu i fosforu powodować może zjawisko

eutroﬁzacji wód. Występuje ono głównie w płytkich akwenach oraz tych, które cechują się słabą wymianą wody. Wzrost substancji biogennych prowadzi do nadmiernego rozrostu ﬁtoplanktonu, a zwłaszcza sinic.

Zauważalnym efektem eutroﬁzacji jest zmiana koloru wody na zgniłozielony oraz pojawiająca się na wodzie warstwa roślinnego kożucha. Zjawisko to określa się zakwitem sinic. Po obumarciu ﬁtoplanktonu, podczas rozkładu szczątków, pobierany jest z wody tlen. Spadek zawartości tlenu w wodzie zagraża życiu ryb oraz innych organizmów wodnych. Warto wiedzieć również, że niektóre szczepy sinic mogą

wytwarzać związki toksyczne, dlatego podczas zakwitów ogłaszany jest w morzu zakaz kąpieli.

(5)

W wyniku eutroﬁzacji wody następuje rozrost ﬁtoplanktonu.

Źródło: Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie: h ps://pixabay.com.

Wraz z rozwojem cywilizacyjnym zauważalny jest wzrost w wodzie morskiej substancji pochodzących z przemysłu. Do Wszechoceanu traﬁają związki ołowiu, cynku, chromu, kadmu i miedzi. Rozwój żeglugi morskiej oraz podmorskiej eksploatacji ropy naftowej, zagraża wystąpieniem zanieczyszczeń ropą i substancjami ropopochodnymi. Zupełnie nowym rodzajem zagrożenia jest także mikroplastik.

Gazy rozpuszczone w wodzie morskiej

W wodzie morskiej oprócz rozpuszczonych soli stwierdzamy również obecność gazów. Znaczna ich część pochodzi z wymiany między atmosferą a hydrosferą. Dodatkowym źródłem gazów są procesy biologiczne i chemiczne zachodzące w oceanach oraz procesy geologiczne na dnie oceanów. W wyniku pionowego i poziomego mieszania się wody gazy rozprowadzane są w całej objętości Wszechoceanu.

Rozpuszczalność gazów zależy między innymi od temperatury wody, ciśnienia oraz stopnia jej zasolenia.

Gdy temperatura lub zasolenie maleją, nasycenie gazami wzrasta. To oznacza, że zimna, słabo zasolona woda, np. w strefach okołobiegunowych jest bardziej nasycona gazami niż woda ciepła.

Największe znaczenie dla procesów przyrodniczych mają rozpuszczone w wodzie tlen (O ) oraz dwutlenek węgla (CO ). Ten pierwszy stanowi 6%, a drugi 83% objętości gazów w wodzie morskiej.

Ponadto w próbkach wody z oceanu stwierdzono udział azotu (N ) i siarkowodoru (H S).

Tlen pochodzi głównie z procesu fotosyntezy zachodzącego z pomocą drobnych organizmów nazywanych ﬁtoplanktonem. Fitoplankton stanowią głównie glony. Podobnie jak rośliny lądowe z pobieranego dwutlenku węgla i wody wytwarzają one związki organiczne oraz tlen. Niezbędnym elementem w procesie fotosyntezy jest światło, dlatego ﬁtoplankton rozwija się głównie w płytkich, dobrze prześwietlonych częściach oceanu. To oznacza, że największa zawartość tlenu w wodzie morskiej jest w wodach powierzchniowych. W tej warstwie tlen zajmuje 36% objętości, natomiast wraz

z głębokością jego ilość maleje. Na dnie niektórych zbiorników, gdzie zawartość tlenu jest bardzo mała, rozkład substancji organicznych odbywa się przy udziale bakterii beztlenowych, głównie siarkowych.

W takich warunkach produktem rozkładu jest gaz - siarkowodór (H S). Obecność pustyń beztlenowych, inaczej zwanych strefami martwej wody, stwierdzono miedzy innymi na dnie Bałtyku czy Morza

Czarnego.

Wśród rozpuszczonych w wodzie morskiej gazów największą objętość stanowi dwutlenek węgla. Gaz ten łatwo wchodzi w reakcję z woda morską i występuje głównie w postaci jonowej: jonów węglanów

i kwaśnych węglanów, a nie w stanie wolnym. Dwutlenek węgla pochłaniany jest przez wodę morską

2 2

2

(6)

z powietrza atmosferycznego oraz wytwarzany jest podczas procesu oddychania zwierząt morskich. Jego mniejsza zawartość w wodach powierzchniowych związana jest z obecnością pobierającego go z wody ﬁtoplanktonu. Ilość dwutlenku węgla wzrasta wraz z głębokością. Źródłem tego gazu są również, podobnie ja na lądzie, erupcje podmorskich wulkanów. Największa ilość dwutlenku węgla powstaje w strefach przydennych, gdzie jest on produktem rozkładu szczątków organicznych.

Znaczenie składników wody morskiej

Myśląc o wodzie morskiej, rzadko kojarzymy ją ze źródłem bogactw naturalnych. Tymczasem woda Wszechoceanów to niedoceniony ich skarbiec.

Najpopularniejszym surowcem jest oczywiście chlorek sodu, czyli sól kuchenna. Szacuje się, że około 1/3 soli spożywczej pochodzi z tego źródła. Pozyskanie tego surowca jest stosunkowo łatwe i wymaga niewielkiej ilości energii oraz pracy. Sprzymierzeńcem w tym wypadku jest ciepły i suchy klimat.

W regionach o takich warunkach klimatycznych, buduje się zespoły basenów, które następnie napełnia się wodą morską. Pod wpływem ciepła słonecznego woda paruje, a w roztworze zwiększa się stężenie soli. Najpierw powstaje gęsta solanka, a na koniec na dnie zbiornika, osadza się warstwa soli. Po zebraniu i oczyszczeniu nadaje się ona do sprzedaży. W podobny sposób pozyskuje się z wody morskiej magnez oraz brom. Wszystkie osady pochodzenia chemicznego, które wytrącają się z roztworu wodnego, podczas jego odparowywania (ewaporacji), określmy jako ewaporaty.

Sól była kiedyś nie tylko cenioną przyprawą, ale również środkiem konserwującym żywność. Obecnie zwraca się uwagę, że zbyt duże spożycie soli nie jest korzystne dla naszego organizmu. Zauważa się więc tendencję do ograniczania spożycia soli. Sól morska znajduje za to zastosowanie w kosmetologii, np. do masaży, peelingów i kąpieli solankowych. Kąpiele takie zmiękczają skórę, dezynfekując i przyspieszając jej regenerację, stosowane są więc w przypadku leczenia takich schorzeń jak łuszczyca czy trądzik.

Warto wspomnieć również o właściwościach leczniczych inhalacji wodą morską. Jednym

z najcenniejszych składników jest jod, który znajduje się w nadmorskim powietrzu oraz gromadzony jest w organizmach ryb i innych organizmów morskich. Jod należy do mikroelementów, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Niedobór jodu może prowadzić do chorób

tarczycy. Spacery nad morzem działają leczniczo również na stany zapalne w oskrzelach oraz łagodzą ich reakcję na alergeny.

Pozyskiwanie soli morskiej na Wyspach Kanaryjskich.

(7)

Pozyskiwanie soli morskiej na Wyspach Kanaryjskich.

Dla procesów życiowych, szczególną rolę odgrywa rozpuszczony w wodzie tlen. Część morskich zwierząt np. ryby, wykształciły specjalny narząd oddechowy zwany skrzelami. Dobrze natleniona woda sprzyja intensywnemu rozwojowi organizmów wodnych. Miejsca te należą do najlepszych łowisk. Brak tlenu natomiast powoduje powstawanie wspomnianych wcześniej stref martwej wody.

Duże znaczenie odgrywa również obecny w wodzie dwutlenek węgla. W połączeniu z wodą tworzy on kwas węglowy (H CO ), który z kolei obniża pH wody i zapewnia stabilność życia organizmów morskich.

Dzięki obecności dwutlenku węgla w wodzie morskiej, zwierzęta mogą również łatwiej czerpać węglan wapnia i wykorzystywać go do budowy wapiennych muszli, szkieletów czy pancerzyków. W gorących wodach, silniej nasyconych jonami wapnia, muszle i pancerzyki zwierząt są grubsze niż tych żyjących w wodach chłodnych.

Związki krzemu (SiO ) wykorzystują z kolei do budowy swoich szkieletów organizmy takie jak okrzemki, gąbki czy pierścienice. Istotną rolę odgrywają także substancje biogenne. Związki azotu i fosforu są wykorzystywane w procesach życiowych przez rośliny wodne.

Z rozpuszczonych w wodzie soli wapnia (siarczan i węglan) organizmy morskie budują swoje skorupy, pancerze i szkielety.

Słownik

eutroﬁzacja wody

2 3

2

(8)

proces nadmiernego rozwoju sinic na skutek dostarczenia do wód morskich substancji, np. azotu, fosforu, które stymulują rozwój ﬁtoplanktonu

ewaporacja

proces parowania, przechodzenie ze stanu ciepłego w gazowy ﬁtoplankton

drobne organizmy roślinne, między innymi glony i sinice, żyjące w wodzie, wytwarzające substancje odżywcze podczas procesu fotosyntezy

mikroplas k

cząsteczki tworzyw sztucznych o średnicy mniejszej niż 5 milimetrów pierwiastki śladowe

pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych ilościach, w stężeniach mniejszych niż jedna cząstka na milion

strefa martwej wody

strefa wód, w której zawartość tlenu jest zbyt niskiej, by mogły w nim przeżyć organizmy oddychające tlenem

(9)

Audiobook

Polecenie 1

Na podstawie treści audiobooka wymień główne substancje (sole oraz gazy) wchodzące w skład wody morskiej. Oceń ich znaczenie dla środowiska przyrodniczego oraz działalności gospodarczej

człowieka.

(10)

Sprawdź się

Ćwiczenie 1

Uszereguj wymienione sole według ich malejącego udziału w wodzie morskiej.">

Uszereguj wymienione sole według ich malejącego udziału w wodzie morskiej.

NaCl MgSO CaSO K2SO MgCl

2 4 4 4 2

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tekst dotyczący zawartości gazów w wodzie morskiej. Odpowiedzi wybierz spośród podanych niżej.">

Uzupełnij tekst dotyczący zawartości gazów w wodzie morskiej. Odpowiedzi wybierz spośród podanych niżej.

50%, dwutlenek węgla, 83 %, 11%, 17%, argon, azot, tlen, siarkowodór

W wodzie morskiej dominującym gazem jest ... Objętość tego gazu wynosi w oceanie około ... Niezbędny dla życia ryb i ssaków morskich ... stanowi ... objętości gazów w wodzie morskiej. Na dnie zbiorników, gdzie stężenie tego gazu maleje tworzą się strefy martwej wody. W takich miejscach pojawia się jako uboczny produkt rozkładu materii ...

輸

Ćwiczenie 3

Wskaż, którego z wymienionych pierwiastków dotyczy poniższy opis.

Jest niezbędnym dla człowieka mikroelementem, występującym główne w wodzie morskiej oraz w organizmach morskich zwierząt. Jego niedobór może prowadzić do chorób tarczycy.">

Wskaż, którego z wymienionych pierwiastków dotyczy poniższy opis.

Jest niezbędnym dla człowieka mikroelementem, występującym główne w wodzie morskiej oraz w organizmach morskich zwierząt. Jego niedobór może prowadzić do chorób tarczycy.

wapń chlorek sodu jod

siarczan magnezu potas

輸

Ćwiczenie 4

Źródło: Graﬁaka – Pixabay License, h ps://pixabay.com/pl/service/terms/#license.

醙

(11)

Ćwiczenie 5

Zaznacz wszystkie warunki sprzyjające procesowi pozyskiwania soli metodą przedstawioną na fotograﬁi z ćwiczenia 4.">

Zaznacz wszystkie warunki sprzyjające procesowi pozyskiwania soli metodą przedstawioną na fotograﬁi z ćwiczenia 4.

wysoka temperatura powietrza duże zachmurzenie

mała suma opadów rocznych małe zachmurzenie

duże zasolenie wody

niska temperatura powietrza

醙

Ćwiczenie 6

Na wykresie przedstawiono pionowy rozkład zawartości tlenu oraz dwutlenku węgla w przekroju pionowym oceanu. Na podstawie wykresów oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń.">

Na wykresie przedstawiono pionowy rozkład zawartości tlenu oraz dwutlenku węgla w przekroju pionowym oceanu. Na podstawie wykresów oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

W wodzie morskiej, podobnie jak w atmosferze, stężenie dwutlenku węgla jest mniejsze niż tlenu.

□ □

W warstwie

przypowierzchniowej jest około 4 razy więcej tlenu niż na głębokości 800 metrów.

□ □

Najmniejsze stężenie tlenu występuje poniżej 1 km głębokości.

□ □

Zawartość dwutlenku węgla wzrasta wraz z głębokością.

□ □

Najbardziej natlenione są wody do głębokości 100 m.

□ □

醙

(12)

Pionowy rozkład zawartości tlenu oraz dwutlenku węgla w przekroju pionowym oceanu.

Źródło: Duxbury A., Sverdrup K., Oceany świata, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2002, s. 203.

Ćwiczenie 7

Na podstawie własnej wiedzy oraz ilustracji z ćwiczenia 7, wskaż, których gazów dotyczą zamieszczone niżej stwierdzenia.">

Na podstawie własnej wiedzy oraz ilustracji z ćwiczenia 7, wskaż, których gazów dotyczą zamieszczone niżej stwierdzenia.

Stwierdzenie O CO

Zawartość tego gazu w przypowierzchniowej warstwie wody związana jest z rozwojem roślin i procesem fotosyntezy, podczas której jest wytwarzany.

□ □

Gaz ten uwalniany jest w procesie rozkładu substancji organicznych.

□ □

Nadmierny rozrost

ﬁtoplanktonu, w tym sinic, powoduje spadek zawartości tego gazu.

□ □

Gaz ten jest niezbędny do tworzenia substancji organicznych przez rośliny.

□ □

醙

2 2

Ćwiczenie 8

Na podstawie różnych źródeł wyjaśnij, w jaki sposób zmiany klimatu wpływają na objętość gazów w wodzie morskiej oraz jak zmiana zawartości dwutlenku węgla oraz tlenu we Wszechoceanie może negatywnie wpływać na środowisko przyrodnicze i gospodarkę człowieka.

難

(13)

Dla nauczyciela

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk Przedmiot: geograﬁa

Temat zajęć: Skład chemiczny wody morskiej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/klasa I Podstawa programowa:

IV. Hydrosfera: zasoby wód na Ziemi, morza, prądy morskie, sieć rzeczna, lodowce.

Uczeń: 2) przedstawia cechy ﬁzykochemiczne wód morskich oraz dostrzega problem ich zanieczyszczenia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

kompetencje cyfrowe,

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

analizuje skład chemiczny wody morskiej,

podaje główne sole, gazy oraz inne substancje występujące w wodzie morskiej, charakteryzuje przyrodnicze i gospodarcze znaczenie składników wody morskiej.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, mapa myśli, metody operatywne (np. praca z audiobookiem)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca grupowa, praca zbiorowa

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, arkusze papieru, pisaki, diagramy kołowe wydrukowane z e‑materiału (ćwiczenie 1.)

Materiały pomocnicze:

L. K. Dawydow, A. A. Dmitrijewa, N. G. Konkina, Hydrologia ogólna, PWN Warszawa 1979, rozdział Oceany i morza.

St. i K. Szymborscy, Wszechocean, PW Wiedza Powszechna, Warszawa 1981.

B. J. Skinner, K. K. Turekian, Człowiek i ocean, PWN Warszawa 1979.

Przebieg lekcji Faza wprowadzająca

Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – pogadanka: Dlaczego woda w morzu jest słona?

Czy ma inne charakterystyczne cechy?

Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

(14)

Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tabelą i wykresem (e‑materiał) przedstawiającymi pięć głównych soli stwierdzanych w próbkach wody morskiej.

Uczniowie poszukują innych składników zawartych w wodzie morskiej – składniki chemiczne, biogeniczne i organiczne, gazy rozpuszczone w wodzie morskiej.

Nauczyciel podając przykłady mórz o różnym zasoleniu (np. M. Bałtyckie i M. Czerwone) prosi uczniów, aby przedstawili przyczyny różnic w zasoleniu tych mórz. Następnie prosi o przygotowanie rozwiązania polecenia 2 z części „Przeczytaj”.

Nauczyciel rozdaje uczniom diagramy kołowe (e‑materiał ćwiczenie 1.) z prośbą o pokolorowanie (zakreskowanie) tak, aby diagram przedstawiał procentowy udział soli morskich w objętości Wszechoceanu i wklejenie do zeszytu – część notatki z lekcji.

Następnie nauczyciel inicjuje dyskusję na forum klasy na temat: Zanieczyszczenie wody morskiej związane z działalnością człowieka. Kieruje dyskusją tak, aby uczniowie poznali przykłady zanieczyszczeń (substancji) wprowadzanych do mórz i oceanów, które są związane z rozwojem przemysłu, rolnictwa, żeglugi, turystyki.

Następnie nauczyciel dzieli uczniów na 5‑6 osobowe grupy – każda grupa otrzymuje arkusz papieru i pisaki.

Zadaniem uczniów jest opracowanie mapy myśli przedstawiającej możliwości wykorzystania składników wody morskiej w życiu i działalności gospodarczej człowieka

Przed rozpoczęciem pracy nauczyciel prosi uczniów o wysłuchanie audiobooka zawartego w e‑materiale i wynotowanie potrzebnych informacji do tworzenia mapy myśli.

Po wysłuchaniu audiobooka uczniowie w grupach przedyskutowują usłyszane wiadomości, wybierają potrzebne do mapy myśli, zastanawiają się nad formą i treścią pracy.

Po upływie czasu wyznaczonego przez nauczyciela przedstawiciele poszczególnych grup omawiają swoją pracę na forum klasy.

Nauczyciel czuwa nad prezentacjami, porównuje, w razie potrzeby uzupełnia.

Po prezentacjach uczniowie wspólnie tworzą notatkę – zapisują wybrane przykłady wykorzystania składników wody morskiej przez człowieka.

Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami - ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie w dyskusję na forum i w pracę w grupach.

Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału - uczniowie wykonują wskazane ćwiczenia z e‑materiału.

Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.

Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.

Praca domowa

Korzystając z różnych źródeł informacji, przedstaw przykłady ukazujące wpływ wody morskiej (jej składników) na zdrowie człowieka.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Fragmenty audiobooka można wykorzystać w toku lekcji dotyczącej środowiska przyrodniczego Bałtyku (zakres podstawowy XVI. 1).

Fragmenty audiobooka można wykorzystać również na lekcji dotyczącej ochrony wód morskich i zagrożeń geo- i bioróżnorodności (zakres rozszerzony XVIII. 10).