Słownik filozoficzny: protestantyzm
Wprowadzenie Przeczytaj
Grafika interaktywna Audiobook
Sprawdź się Dla nauczyciela
Czy protest przeciwko zachłanności Papiestwa faktycznie prowadził do powrotu do Chrystusa?
Już w XIV i XV wieku pojawiły się głosy próbujące zerwać z ortodoksją Kościoła
rzymskokatolickiego. Protestantyzm powstał w wieku XVI, w wyniku ruchów reformacyjnych zainspirowanych słynnymi tezami Marcina Lutra i ukonstytuował się jako jeden głównych z nurtów chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia. Poza jego głównymi odłamami, jak luteranizm i kalwinizm, powstawały nowe wspólnoty, połączone ideą odrodzenia
moralnego i powrotu do samych korzeni chrześcijaństwa, czyli biblijnego objawienia.
Przeciwnicy Reformacji nazywali jej zwolenników protestantami. Oni sami woleli jednak określać się mianem ewangelików, co było określeniem stworzonym przez Lutra. Reformacja była przyczyną licznych wojen religijnych, w tym wojny trzydziestoletniej. W niewielu tylko krajach reakcją na reformację było rozpowszechnienie się idei tolerancji.
Twoje cele
Poznasz historię reformacji w Kościele i postaci twórców protestantyzmu.
Przeanalizujesz kształtowanie się protestantyzmu w kontekście społeczno‐politycznym.
Scharakteryzujesz doktrynę protestancką i wyjaśnisz jej podstawowe pojęcia.
Źródło: licencja: CC 0.
Słownik filozoficzny: protestantyzm
Przeczytaj
Definicja: Protestantyzm
Nazwa protestantyzm pochodzi od uroczystego protestu 6 księstw i 14 miast Rzeszy Niemieckiej, które pod przewodnictwem elektora saskiego sprzeciwiły się ograniczaniu szerzenia nauki Lutra. Protest miał miejsce na sejmie w Spirze, 19 IV 1529. Od tego czasu zwolenników reformy nazywano protestantami. Nazwę ewangelicyzm zawdzięczamy Lutrowi. Protestantyzm to ogół wierzeń i ugrupowań chrześcijańskich, uznających Biblię za główne źródło objawienia, powstałych w wyniku reformacji w XVI w., obejmujących Kościół ewangelicki (Kościół ewangelicko‐augsburski; luteranie, Kościół
ewangelicko‐reformowany; kalwini), anglikański, liczne niekatolickie, chrześcijańskie ugrupowania, np.: anabaptyzm, baptyzm, metodyzm, adwentyzm, darbyzm. Reforma protestancka była odpowiedzią na pogłębiający się kryzys chrześcijańskiej Europy zarówno w sferze doktrynalnej (wynaturzenia scholastyki), jak i ustrojowej (ferment społeczno‐religijny, dotyczący sporów między władzą świecką a duchowną). Pociągnęła za sobą państwo, przyczyniając się do znacznej jego autonomizacji. Była wyrazem
narodowych aspiracji monarchów i książąt, przeciwstawiających się ingerencji politycznej rzymskiego kleru, równocześnie ujawniając ostre konflikty społeczne (powstania biedoty chłopskiej).
Tło historyczne
Polecenie 1
Omów przyczyny i najważniejsze wydarzenia reformacji.
Nawiązania
Społeczno‐polityczne oraz ekonomiczne aspekty protestantyzmu oddziaływały inspirująco na myślenie liberalne, zwłaszcza na gospodarcze koncepcje doktryny. Protestancka etyka stała się także punktem wyjścia dla społeczno‐etycznych aspektów filozofii I. Kanta.
Oponenci
Najważniejszym przeciwnikiem protestantyzmu był oczywiście Kościół katolicki. Jego reakcja na reformację, tzw. kontrreformacja, przebiegała niejako na dwóch płaszczyznach:
z jednej strony rozpoczęto przeprowadzać pewne reformy wewnętrzne w łonie Kościoła, z drugiej zaś dokonano ogromnego wysiłku w obronie katolickiej tradycji i struktury
organizacyjnej (choć obie strony podejmowały próby porozumienia). Decydujące znaczenie dla kontrreformacji miał sobór trydencki (13 XII 1545‐6 XII 1563). Sobór wzmocnił władzę papieża, podkreślając jego wyższość nad soborem, „jednocześnie zaś sprecyzował i określił tradycyjne już dogmaty i liturgię katolicką, odcinając się od wszelkich teorii protestanckich”.
Słownik
hugenoci
wyznawcy kalwinizmu we Francji kalwinizm
doktryna religijna protestantyzmu zapoczątkowana przez J. Kalwina luteranizm
doktryna religijna protestantyzmu zapoczątkowana przez M. Lutra.
reformacja
ruch religijny i społeczny zapoczątkowany w 1517 r. po wystąpieniu M. Lutra przeciw sprzedaży odpustów w kościele
synod
zjazd przedstawicieli duchownychi świeckich, na czele którego stał konsystorz
Grafika interaktywna
Doktryna
Pomnik Marcina Lutra w Dreźnie Źródło: licencja: CC 0.
Polecenie 1
Zintepretuj ilustracje pojawiające się w powyższej grafice interaktywnej. Wskaż na ich powiązania z protestantyzmem. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Polecenie 2
Wyjaśnij znaczenie terminów: sola gra a, sola scriptura, sola fides.
sola gra a
sola scriptura
sola fides
Polecenie 3
Stwórz mapę myśli najważniejszych informacji dotycządych protestantyzmu.
Polecenie 4
Przeczytaj poniższy fragment słów Papieża Franciszka podczas obchodów 500-lecia reformacji w Szwecji. Co mogło wpłynąć na zmianę poglądów Kościoła katolickiego w stosunku do
luteranów? Skorzystaj również z samodzielnie wyszukanych źródeł.
Gerard O’Connell
Pope Francis to Christian world: We are one (tłum.
J. Mikuczewski SJ)
Jedność to podróż, którą musimy podjąć razem. Zawiera ona takie
elementy jak „duchowy ekumenizm”, to znaczy wspólna modlitwa, praca, działalność charytatywna, wspólne nauczanie. Jest również „ekumenizm krwi” w momencie, gdy mordowani są chrześcijanie bez względu na denominację, wołając: „Jesteśmy jedno!”. My już znaleźliśmy
zjednoczenie w przelanej krwi. To świadectwo bardzo nam pomaga.
Musimy zatem odważnie i razem podjąć tę podróż.[...]
Na co czekamy? Na teologów, by wszystko uzgodnili? Jeśli tak, to ten dzień spotkania nigdy nie nadejdzie. Zapewniam was. Jestem
sceptykiem. Praca teologów jest ważna. Pamiętać jednak trzeba to, co Athenagoras powiedział do Pawła VI: „Umieśćmy wszystkich teologów na jednej wyspie, by tam dyskutowali swoje sprawy, a my zacznijmy działać”.
Źródło: Gerard O’Connell, Pope Francis to Chris an world: We are one (tłum. J. Mikuczewski SJ), „America” 16.02.2016 r., dostępny w internecie: h ps://www.americamagazine.org/issue/we-are-one?
utm_source=deon&utm_medium=link_artykul [dostęp 18.05.2020 r.].
“
Audiobook
Polecenie 1
Zapoznaj się z treścią audiobooków i porównaj główne założenia myśli Marcina Lutra i Jana Kalwina. W czym są podobne? Czym się różnią?
Marcin Luter
Jan Kalwin
Źródło: Marcin Luter, Duży Katechizm dra Marcina Lutra, [w:] Wybrane Księgi Symboliczne Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, tłum. Wiktor Niemczyk, Andrzej Wantuła, Warszawa 1980.
Źródło: Jan Kalwin, Nauka religii chrześcijańskiej, [w:] Myśl filozoficzno-religijna Reformacji XVI wieku, oprac.
Lech Szczucki, wybór Lech Szczucki, Warszawa 1972.
Źródło: Marcin Luter, Katechizm Mniejszy Dra Marcina Lutra, tłum. Wiktor Niemczyk, Warszawa 1977.
Polecenie 2
Załóżmy, że Luter i Kalwin żyją we współczesnych czasach. Jakie reakcje swoimi poglądami mogliby wywołać w środowisku świeckim i duchowym?
Ćwiczenie 1
Ćwiczenie 2
Co oznacza zasada cuius regio, eius religio?
czyje wojsko, tego siła
czyja religia, tego kraj
czyj kraj, tego religia
czyje rządy, tego decyzja
Dopasuj pojęcia do definicji:
kalwinizm wyznawcy kalwinizmu we Francji
hugenoci doktryna religijna protestantyzmu
zapoczątkowana przez J. Kalwina
reformacja doktryna religijna protestantyzmu
zapoczątkowana przez M. Lutra
luteranizm
ruch religijny i społeczny zapoczątkowany w 1517 r. po wystąpieniu M. Lutra przeciw sprzedaży
odpustów w kościele
Ćwiczenie 3
Rozstrzygnij, które twierdzenia są prawdziwe, a które są fałszywe.
Prawda Fałsz
Jan Wiklef propagował kult świętych.
□ □
Jan Hus był zwolennikiem kościoła otwartego na
dialog.
□ □
Marcin Luter sformułował 95 tez.
□ □
Jan Kalwin jest autorem Nauki wiary protestanckiej.
□ □
Ćwiczenie 4
Zastanów się i oceń, która z tez Lutra najbardziej wpłynęła na to, co w późniejszych wiekach działo się w kościele katolickim. Przedstw swoją opinię wraz z uzasadnieniem.
Praca domowa
Ćwiczenie 5
Napisz esej na temat: Etos pracy w protestantyzmie.
Sprawdź się
Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski Przedmiot: Filozofia
Temat: Słownik filozoficzny: protestantyzm Grupa docelowa:
III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe III. Wybrane problemy filozofii.
10. Wybrane spory z zakresu filozofii polityki. Uczeń, definiując odpowiednie terminy i analizując argumenty, rekonstruuje następujące spory:
1) o naturę społeczeństwa (indywidualizm – kolektywizm);
3) o naczelne wartości życia społecznego (liberalizm kulturowy – konserwatyzm);
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele lekcji ( językiem ucznia)
Poznasz historię reformacji w Kościele i postaci twórców protestantyzmu.
Przeanalizujesz kształtowanie się protestantyzmu w kontekście społeczno‐politycznym.
Scharakteryzujesz doktrynę protestancką i wyjaśnisz jej podstawowe pojęcia.
Cele operacyjne. Uczeń:
dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;
identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;
rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji Przed lekcją:
1. Przygotowanie do zajęć. Przed lekcją nauczyciel udostępnia uczniom na platformie materiał „Słownik filozoficzny: protestantyzm”. Uczniowie mają za zadanie przygotować odpowiedzi na pytania zawarte w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
1. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu
użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza ich odpowiedzi na pytania w sekcji „Przeczytaj”. Czyta na głos wybrane z nich. Następnie na podstawie odpowiedzi uczniów inicjuje dyskusję, zadając pytanie: Jakie są przyczyny
i najważniejsze wydarzenia reformacji?
2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czy protest przeciwko zachłanności Papiestwa faktycznie prowadził do powrotu do Chrystusa?
Faza realizacyjna:
1. Praca z multimedium nr 1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każdej z nich zadaje do opracowania części multimedium w sekcji „Grafika interaktywna”. Zespoły pracują według ustalonego porządku:
– grupa 1: doktryny;
– grupa 2: nawiązania i oponenci
Uczniowie przygotowują krótkie wystąpienia z syntezą przydzielonego materiału oraz odpowiedziami na zadane pytania. Po wyznaczonym czasie zespoły prezentują efekty swojej pracy.
2. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel wyświetla multimedium z sekcji „Audiobook”.
Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania:
—Jakie są różnice głównych poglądów M. Lutra i J. Kalwina?
—Załóżmy, że Luter i Kalwin żyją we współczesnych czasach. Jakie reakcje swoimi poglądami mogliby wywołać w środowisku świeckim i duchowym?
Po wyznaczonym czasie pary łączą się w czwórki i wspólnie omawiają swoje odpowiedzi, uzupełniając zawarte w nich wnioski i wiadomości. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.
3. Uczniowie w parach opracowują quiz sprawdzający wiedzę z całej lekcji. Po określonym czasie wymieniają się przygotowanymi pytaniami z inną parą uczniów. Następnie
wspólnie komentują swoje odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
1. Uczniowie indywidualnie przygotowują wyjaśnienia terminów z sekcji „Grafika interaktywna”: sola gratia, sola scriptura, sola fides.
2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
1. Wybierz i opisz jeden przykład (z literatury, teatru, kina lub sztuk pięknych), który może być ilustracją do wybranego przez ciebie pojęcia, które poznałeś w sekcji „Przeczytaj”.
2. Uczniowie indywidualnie wykonują polecenie nr 4 z sekcji „Grafika interaktywna”.
Materiały pomocnicze:
B. Cottret, Kalwin, Warszawa 2000.
Z. Pasek, Wyznania wiary. Protestantyzm, Kraków 1999.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Grafika interaktywna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.
