Lech K. Paprzycki
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10
lipca 1987 r. VI KZP 6
Palestra 32/10(370), 118-123
118 Orzecznictwo Sądu Najwyższego N r 10 (370)
2
.
U chw ała Sądu Najwyższego
z dnia 10 lip ca 1987 r.
VI KZP 6 /8 7 *
G ło s o w a n a u c h w a ła m a b r z m ie n ie n a s tę p u ją c e :
1.
P onow ne tym czasow e areszto
w anie podejrzanego przez prokura
tora w zw iązku z zarzu tem p opeł
n ien ia tego sam ego czynu po up
ływ ie 6-m iecięcznego okresu trw a
nia środka i jego uchyleniu jest
decyzją organu n ieu praw nion ego
wobec naruszenia przepisów o w łaś
ciw ości (art. 222 § 2 pkt 2 k.p.k.).
2.
Podjęte p rzez sąd w takiej sy
tuacji postanow ienie o zasto so w a
niu
tym czasow ego
aresztow an ia
nie
m oże
konw alidow ać
decyzji
prokuratora.
G losa
do powyższej uchwały
Z e s ta n o w is k ie m S N w y r a ż o n y m w s i e d m io o s o b o w y m s k ła d z ie , k tó r e je s t o d p o w i e d z i ą n a p y t a n i e p r z e d s ta w io n e p r z e z z w y k ły s k ła d te g o S ą d u , t r z e b a się z g o d z ić . J e d n a k ż e u z a s a d n ie n ie p o s t a n o w i e n i a o p r z e k a z a n iu d o r o z s tr z y g n ię c ia p o w ię k s z o n e m u s k ła d o w i z a g a d n ie n ia p r a w n e g o w y m a g a ją c e g o z a s a d n ic z e j w y k ła d n i u s ta w y p o d n o s iło s z e re g in n y c h k w e s tii, k tó r y c h n ie p o r u s z o n o p r z y f o r m u ło w a n i u o d p o w ie d z i i w u z a s a d n i e n i u d o n ic h . S ą o n e , jak się w y d a je , w a r te r o z w a ż e n ia . S p r a w a d o ty c z y ła o d s z k o d o w a n ia za o c z y w iś c ie n ie s łu s z n e ty m c z a s o w e a r e s z to w a n ie . T e z y o d p o w ie d z i w y m a g a ją je d y n ie d w ó c h u w a g u z u p e łn ia ją c y c h . W p u n k c ie p ie r w s z y m te z y S N d o c h o d z i d o s łu s z n e g o w n i o s k u , że w y d a n ie p o s t a n o w ie n ia o ty m c z a s o w y m a re s z to w a n iu w a n a liz o w a n e j s y tu a c ji je s t d e c y z ją o r g a n u n i e u p r a w n i o n e g o . M i m o to S N p o s łu g u je się o k r e ś le n ie m „ p o n o w n e ty m c z a s o w e a r e s z to w a n ie p o d e jr z a n e g o p r z e z p r o k u r a t o r a ” . T y m c z a s e m je ż e li s t o i m y n a s t a n o w i s k u , ż e w te j s y tu a c ji p ro c e s o w e j p r o k u r a t o r n ie b y ł u p r a w n i o n y d o s to s o w a n ia ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia , to w ó w c z a s m u s i m y p o w ie d z ie ć , iż p r o k u r a t o r j e d y n ie w y d a ł p o s ta n o w ie n ie o ty m c z a s o w y m a r e s z t o w a n iu . N a t o m i a s t d e c y z ja t a , d o w y d a n ia k tó re j n ie b y ł u p r a w n i o n y , n ie s p o w o d o w a ła ty m c z a s o w e g o a r e s z t o w a n i a p o d e jr z a n e g o , a ty lk o p o c ią g n ę ła za s o b ą p o z b a w ie n ie g o w o ln o ś c i, i t o b e z p r a w n e . D la te g o te ż te z a u c h w a ły w p u n k c ie p ie r w s z y m p o w in n a z a c z y n a ć s ię o d słó w : „ W y d a n ie p o s t a n o w i e n i a o p o n o w n y m ty m c z a s o w y m a r e s z t o w a n iu N a t o m i a s t n a p o d k r e ś l e n i e z a s łu g u je t r a f n o ś ć s f o r m u ło w a n ia te z y w p u n k c ie d r u g i m , g d z ie p o s łu ż o n o się o k r e ś le n i e m „ p o s ta n o w ie n ie o z a s to s o w a n iu ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia ” ja k o z b i o r c z e j n a z w y d la ta k ic h d e c y z ji s ą d u , jak p r z e d ł u ż e n i e o k r e s u ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia ( a r t . 2 2 2 § 2 p k t 2 k .p .k .) n ie u w z g lę d n ie n ie z a ż a le n ia n a z a s to so w a n ie ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia p r z e z p r o k u r a t o r a ( a r t . 2 1 2 § 2 i 3 k .p .k .) i n ie u w z g lę d n ie n ie w n io s k u oOSNKW nr 11 — 12/87, poz. 94.
u c h y le n i e l u b z m i a n ę ś r o d k a z a p o b i e g a w c z e g o ( a r t . 2 1 4 k .p .k .) . W s z y s t k ie te c z y n n o ś c i s ą d u o r ó ż n y c h n a z w a c h , p o d e jm o w a n e w r ó ż n y c h s y t u a c ja c h p r o c e s o w y c h , w is to c ie sw e j są t y m s a m y m , m ia n o w ic ie d e c y z ją o z a s to s o w a n iu ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n i a . 1 S ą d N a jw y ż s z y s łu s z n ie w y w o d z i s w e s ta n o w is k o ( z a p r e z e n to w a n e w p u n k c ie p i e r w s z y m u c h w a ły ) z b r z m i e n i a p r z e p i s ó w a r t . 2 2 2 § 1 i 2 k .p .k ., o d w o ł u j ą c się j e d n o c z e ś n i e d o p u b l i k o w a n y c h o r z e c z e ń S N , k t ó r e z r e s z tą s p o tk a ły s ię z a p r o b a t ą w d o k t r y n ie . 1 2 P r z y p o m n ie ć w t y m m ie js c u tr z e b a n ie k w e s tio n o w a n y w d o k t r y n ie i o r z e c z n ic tw ie p o g l ą d , że d o o k r e s u t y m c z a s o w e g o a r e s z t o w a n ia w lic z a s ię o k r e s z a t r z y m a n ia , n ie w lic z a się z a ś o k r e s u o d w y d a n ia s to s o w n e g o p o s ta n o w ie n ia d o m o m e n t u r z e c z y w is te g o p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i o s o b y , k tó r e j p o s ta n o w ie n ie d o ty c z y . O b l i c z a j ą c c z a s s to s o w a n ia ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia , n a le ż y z s u m o w a ć o k r e s y o d d z ie l o n e o k r e s e m u c h y le n ia te g o ś r o d k a z ja k ie g o k o lw ie k p o w o d u . P r z y o b l ic z a n i u t r z e b a u w z g l ę d n ić o k r e s y w c z e ś n ie js z e g o s to s o w a n ia te g o ś r o d k a , g d y n a s t ę p u j e p o n o w n e je g o z a s to s o w a n i e p o z w r o c ie a k t s p r a w y d o p o s t ę p o w a n ia p r z y g o to w a w c z e g o w t r y b i e a r t. 2 9 9 § 1 p k t 2 k .p .k . l u b a r t. 3 4 4 k .p .k . b ą d ź p o o k r e s ie je g o z a w ie s z e n ia , u p r z e d n i e g o u m o r z e n i a w r a z ie je g o p o d ję c ia l u b p o p o d j ę c i u p o s t ę p o w a n ia p o u p r z e d n i m je g o w a r u n k o w y m u m o r z e n iu ( a rt. 2 9 ij 2 k .k .). D o o k r e s u ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia w o k r e s ie ś le d z tw a d o lic z y ć t r z e b a o k r e s . je g o s to s o w a n ia w fa z ie d o c h o d z e n ia , z k tó r e g o się w y k s z ta łc iło ( a r t . 2 6 6 § 3 k .p .k .) . W k o ń c u p a m i ę t a ć t r z e b a i o t y m , że o k r e s t y m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia w s t a d iu m p o s t ę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o k o ń c z y się n ie z c h w ilą z a m k n ię c ia ś le d z tw a lu b d o c h o d z e n ia , le c z z c h w ilą w n ie s ie n ia a k tu o s k a r ż e n ia d o s ą d u i p r z e k a z a n ia a r e s z to w a n e g o d o d y s p o z y c ji s ą d u . 3 J e ż e li w w y n ik u o b lic z e n ia o k r e s u ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia w p o s t ę p o w a n i u p r z y g o to w a w c z y m o k a ż e się , ż e u p r a w n i e n i a p r o k u r a t o r a z o s ta ły w y c z e r p a n e , t o m u s i o n z w r ó c ić się d o s ą d u w o je w ó d z k ie g o z w n io s k ie m o z a s to s o w a n ie t e g o ś r o d k a . G d y z a ś s ą d z w r a c a p r o k u r a t o r o w i s p r a w ę w tr y b ie a r t. 2 9 9 l u b 3 4 4 k . p .k . , to w ó w c z a s p r o k u r a t o r , p r z e d u p r a w o m o c n ie n ie m się o r z e c z e n ia , p o w in ie n u z y s k a ć d e c y z ję s ą d u w o je w ó d z k ie g o o d a ls z y m s t o s o w a n iu ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia w to k u p o s t ę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o .
1 Por. M. M a z u r : Niektóre kwestie związane z zaskarżaniem do sądu postanowień
prokuratora o zastosowaniu tymczasowego aresztowania, NP 1971, nr 1, s. 37.
2 M. C i e ś l a k , Z. D o d a : Przegląd orzecznictwa w zakresie postępowania karnego
przed sądami wojskowymi za rok 1970, WPP 1971 z. 2, s. 258, 259; A.
K a f a r s k i :
Przegląd orzecznictwa SN w zakresie postępowania karnego za rok 1970, NP 1972, nr 1, s.
1830.
3 Na ten temat por. m.in.: A. M u r z y n o w s k i : Areszt tymczasowy, Warszawa 1963,
s. 194—203; J. Ba f i a : O niektórych zagadnieniach projektu ustawy o więziennictwie,
Przegląd Więziennictwa, 1957, z. 2, s. 42; S. Ś l i w i ń s k i : Przegląd orzecznictwa SN, PiP
1958, nr 2, s. 267, 268; K. M i o d u s k i : Bieg terminu tymczasowego aresztowania, WPP
1956, z. 2, s. 172— J74; J. Ba f i a : Zwrot sprawy przez sąd do uzupełnienia śledztwa lub
dochodzenia, Warszawa 1961; M. M a z u r : op. cit., s. 37, 38; L. H o c h b e r g , A.
M u r z y n o w s k i , L. S c h a f f : Komentarz do kodeksu postępowania karnego, Warszawa
1959, s. 193, 194; S. K a l i n o w s k i , M. S i e w i e r s k i : Kodeks postępowania karnego
— Komentarz, Warszawa 1966, s. 246, 247; A. B u l s i e w i c z , A. M a r e k , B. T r a
wi e k a: Kodeks postępowania karnego — Orzecznictwo i piśmiennictwo, Warszawa 1974,
v 123, 124; J. B a f i a i i n n i : Kodeks postępowania karnego — Komentarz, Warszawa
1976, s. 302—305. Por. także orzeczenia SN: z 26 lutego 1957 r. I KO 59/57, OSN 1957,
nr 3, poz. 27 i z 12 maja 1956 r. II KO 25/56 OSN 1957, nr 3, poz. 33.
120 Orzecznictwo Sądu Najwyższego N r 10 (370) J e ż e li te g o n ie u c z y n i, t o z c h w ilą u p r a w o m o c n ie n ia się o rz e c z e n ia o z w r o c ie a k t p r o k u r a t o r o w i w y g a s a s to s o w a n ie ś r o d k a z a p o b ie g a w c z e g o p r z e z s ą d i z t ą d a tą p o d e jr z a n y p o w in ie n b y ć z w o ln io n y z a r e s z t u ś le d c z e g o . W t a k ie j s y tu a c ji n ie m a p o t r z e b y „w y d a w a n ia p o s t a n o w i e n i a o u c h y le n i u ty m c z a s o w e g o a r e s z t o w a n ia ,4 w y s ta r c z y s a m n a k a z z w o ln ie n ia . S p r a w a z n a c z n ie się k o m p lik u je , g d y d e c y z ję o z w r o c ie s p r a w y p r o k u r a t o r o w i p o d e jm u je S ą d N a jw y ż s z y . T a k ie o r z e c z e n ie n ic p o d le g a z a s k a r ż e n i u — o d r a z u je s t p r a w o m o c n e . Z c h w ilą je g o w y d a n ia s p r a w a w r a c a d o fa z y ś le d z tw a . Z t r e ś c i a r t. 2 2 2 § 2 p k t 2 k .p .k . w y n ik a , że d e c y z ję o d a ls z y m s to s o w a n iu ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia w p o s t ę p o w a n iu p r z y g o to w a w c z y m p o w in ie n p o d ją ć s ą d w o je w ó d z k i. J e d n a k ż e s p r a w a p r a k ty c z n ie , c z ę s to n a w e t p r z e z d łu ż s z y c z a s , p o z o s ta je w s e k r e ta r i a c i e w y d z ia łu S ą d u N a jw y ż s z e g o . W r a z ie u s t a le n i a , że w k o n k r e tn e j s p r a w ie s to s o w a n ie ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia je s t n ie z b ę d n e b ą d ź k o n i e c z n e z m o c y u s t a w y , p r z y c z y m b y ło ju ż o n o s to s o w a n e p r z e z o k r e s w s k a z a n y w a r t. 2 2 2 § 2 p k t 2 k .p .k . , o d p o w ie d n ią d e c y z ję o p r z e d łu ż e n iu a r e s z to w a n ia p o w in ie n p o d ją ć S ą d N a jw y ż sz y . W t e n s p o s ó b u n i k n ie się s y tu a c ji b e z p r a w n e g o p o z b a w ie n ia o s k a r ż o n e g o w o ln o ś c i w o k re s ie o d w y d a n ia p r z e z S N o r z e c z e n ia w t r y b i e a r t. 3 4 4 k .p .k . d o c h w ili w y d a n ia p o s ta n o w ie n ia p r z e z s ą d w o je w ó d z k i w t r y b ie a r t. 2 2 2 § 2 p k t 2 k .p .k . n a w n io s e k p r o k u r a t o r a . N a t o m i a s t w in n e j s y tu a c ji S N p o w i n ie n p o o g ło s z e n iu o r z e c z e n ia w tr y b ie a r t. 3 4 4 § 1 l u b 2 k .p .k . n ie z w ło c z n ie z w o ln ić o s k a r ż o n e g o , w y s y ła ją c d o a r e s z t u ś le d c z e g o n a k a z z w o ln ie n ia . T a k i s a m o b o w ią z e k s p o c z y w a łb y n a s ą d z ie p ie r w s z e j i n s ta n c ji i n a p r o k u r a 1 to r z e , k t ó r e m u S N z a p o ś r e d n i c t w e m te g o s ą d u z w r a c a a k ta w t r y b i e a r t . 3 4 4 k .p .k . D o p i e r o w y k o n a n ie t y c h c z y n n o ś c i p o z w a la ło b y n a p o n o w n e w y s t ą p ie n ie o z a s to s o w a n ie t y m c z a s o w e g o a r e s z t o w a n ia w t r y b i e a r t. 2 2 2 § 2 p k t 2 k .p .k . P o g lą d p o w y ż s z y w y n ik a — ja k się w y d a je — z e ś c is łe j w y k ła d n i u n o r m o w a ń a r t. 2 2 2 k .p .k . z u w z g l ę d n i e n i e m c e ló w i f u n k c ji g w a r a n c y j n y c h p r z e p is ó w o ty m c z a s o w y m a r e s z t o w a n i u z a w a r t y c h w ro z d z ia le 2 4 k . p . k . 5
W s u m ie w ię c t r z e b a s ię z g o d z ić z p o g l ą d e m , ż e p o s t a n o w i e n i e o t y m c z a s o w y m a r e s z t o w a n iu w y d a n e z n a r u s z e n ie m u n o r m o w a ń o k r e ś lo n y c h w a r t. 2 2 2 § 2 p k t 2 k .p .k . b ę d z i e z a w s z e d e c y z ją o r g a n u n i e u p r a w n i o n e g o i n ie b ę d z ie t y m c z a s o w y m a r e s z t o w a n ie m , le c z b e z p r a w n y m p o z b a w ie n ie m w o l n o ś c i. B ę d z ie t o z a r ó w n o w t e d y , g d y p r o k u r a t o r s to s o w a ł ty m c z a s o w e a r e s z to w a n ie p o n a d o k r e s , n a ja k i z e z w a la u s ta w a , ja k i w t e d y , g d y p r z e d ł u ż e n i e s to s o w a n ia a r e s z t u n a s t ą p i ł o b y n a m o c y d e c y z ji s ą d u r e jo n o w e g o , a n a w e t d e c y z ji s ą d u w o je w ó d z k ie g o , a le w n i e w ła ś c iw y m t r y b i e ( n a p r z y k ła d w s k ła d z ie je d n e g o s ę d z ie g o lu b n a m o c y z a r z ą d z e n ia ). S ą d N a jw y ż s z y w p u n k c ie d r u g i m te z y s t w i e r d z i ł j e d n o c z e ś n i e , że b e z p r a w n a d e c y z ja p r o k u r a t o r a , w y d a n a z n a r u s z e n i e m r e g u ł o k r e ś lo n y c h w a r t. 2 2 2 § 2 p k t 2 k . p . k . , n ie m o ż e b y ć k o n w a lid o w a n a . J e s t to p o g l ą d , k tó r y n ie m o ż e b y ć p o d w a ż a n y . N i e d o p o m y ś le n ia je s t b o w ie m w p r a w o r z ą d n y m p a ń s tw ie m o ż liw o ś ć u z n a n i a za p r a w n e t a k ic h d z ia ła ń , k t ó r e s łu s z n ie u z n a n e z o s ta ły p r z e z u s ta w ę z a b e z p r a w n e . W o m a w ia n e j s p r a w i e p r o k u r a t o r n a d w a d n i p o s p o r z ą d z e n iu a k tu o s k a r ż e n ia w y d a ł p o s ta n o w ie n ie o t y m c z a s o w y m a r e s z t o w a n iu , n a p o d s t a w i e k t ó re g o p o d e jr z a n y z o s ta ł p o n o w n i e p o z
1
Odmienny pogląd w tej kwestii wyraża A. M u r z y n o w s k i : op. cit., s. 202.
Określenia: „cele” i „funkcje” w takim znaczeniu, jakie im nadal M. C i e ś l a k w
pracy: O węzłowych pojęciach związanych z sensem kary, NP 1969, nr 2, s. 201, 202.
121 b a w io n y w o ln o ś c i. W ó w c z a s p r o k u r a t o r w n ió s ł d o s ą d u a k t o s k a rż e n ia i p r z e k a z a ł p o d e jr z a n e g o , p r z e b y w a ją c e g o w a r e s z c ie ś l e d c z y m , d o d y s p o z y c ji s ą d u . N i m t o n a s tą p iło , p o d e jr z a n y sk ie ro w a ł d o s ą d u z a ż a le n ie n a z a s to s o w a n ie ty m c z a s o w e g o a re s z to w a n ia . S ą d r e jo n o w y , d o k tó r e g o w p ły n ę ło z a ż a le n ie i a k t o s k a r ż e n ia , p o tr a k to w a ł je jak o w n io s e k o u c h y le n ie ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia i w n io s k u te g o n ie u w z g lę d n ił. Ś r o d e k z a p o b ie g a w c z y z o s ta ł u c h y lo n y w w y n ik u ro z p a tr z e n ia p r z e z s ą d w o je w ó d z k i z a ż a le n ia n a o d m o w ę u c h y le n ia ty m c z a s o w e g o a re s z to w a n ia . P r o b l e m , ja k i się t u p o ja w ia , w ią ż e się z f a k te m , ż e s ą d re jo n o w y , d o k t ó r e g o w p ły n ę ły a k t o s k a r ż e n ia i z a ż a le n ie p o t r a k t o w a n e ja k o w n io s e k o u c h y le n ie ś r o d k a z a p o b ie g a w c z e g o , n ie d o s tr z e g ł, że p o z b a w ie n ie w o ln o śc i p o d e j r z a n e g o w w y n ik u d e c y z ji p r o k u r a t o r a n ie b y ło ty m c z a s o w y m a r e s z to w a n ie m , le c z d z ia ła n ie m b e z p r a w n y m .
O d m o m e n t u w p ły n ię c ia d o
sądu
r e jo n o w e g o a k t s p r a w y i p r z e k a z a n ia p o d e jr z a n e g o d o d y s p o z y c ji s ą d u aż d o c h w ili w y d a n ia p o s ta n o w ie n ia o n i e u w z g lę d n ie n iu w n io s k u o u c h y le n ie ty m c z a s o w e g o a re s z to w a n ia u p ły n ę ło k ilk a d n i . P o s ta n o w ie n ie to n ie k o n w a - lid o w a ło b e z p r a w n e j d e c y z ji p r o k u r a t o ra . S t ą d w n io s e k , że d o c h w ili w p ły n i ę c i a a k t d o s ą d u b y ło to b e z p r a w n e p o z b a w ie n ie w o ln o ś c i. A le c z y ta k s a m o n a le ż y o c e n ić o k re s o d w p ły n ię c ia a k tu d o s ą d u d o c h w ili w y d a n ia p o s ta n o w ie n ia o s to s o w a n iu ś r o d k a z a p o b ie g a w c z e g o ? W y d a je się , że n ie . P rz e c ie ż s ą d , w m y ś l a r t. 2 1 0 § 1 k .p .k ., u p r a w n i o n y je s t d o s to s o w a n ia ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia w ty m s ta d iu m p o s t ę p o w a n ia b e z ż a d n y c h o g r a n ic z e ń c z a s o w y c h . Z a k ła d a ją c p r a w id ło w e fu n k c jo n o w a n ie s ą d u , p r z y ją ć tr z e b a , że p r z e w o d n ic z ą c y w y d z ia łu , p r z y jm u ją c s p r a w ę , z b a d a ł ją p o d k ą te m p o tr z e b y s k ie r o w a n ia jej n a p o s ie d z e n ie w c e lu p o d ję c ia d e c y z ji, o k tó r e j m o w a w a r t. 2 9 9 § 1 p k t 6 k . p .k , i i s tn ie n ia te g o r o d z a ju o k o lic z n o ś c i w rę c z n ie d o s tr z e g ł, c o z r e s z t ą z n a la z ło n a s t ę p n i e p o t w i e r d z e n ie w p o s ta n o w ie n iu s ą d u . C z y w t y c h w a r u n k a c h t r z e b a u z n a ć , ż e s a m o w p ły n ię c ie a k t s p r a w y d o s ą d u z a k te m o s k a r ż e n ia i p r z e k a z a n ie p o d e jr z a n e g o o ra z n ie u c h y le n ie t y m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia p o w o d u je , iż je s t t o ś r o d e k s to s o w a n y o d tej c h w ili p r z e z s ą d z m o c y a r t. 2 1 0 § 1 k .p .k .? J e ż e li w to k u p o s tę p o w a n ia p rz y g o to w a w c z e g o p o z b a w ie n ie w o ln o ś c i o d p o w ia d a ło w a r u n k o m f o r m a l n y m o k r e ś lo n y m w r o z d z ia le 2 4 k .p .k ., to o d p o w i e d ź m o ż e b y ć ty lk o tw ie r d z ą c a . A je ś li w p o s t ę p o w a n i u p r z y g o to w a w c z y m b y ło to p o z b a w ie n ie w o ln o ś c i b ę d ą c e n a s t ę p s tw e m b e z p r a w n e j d e c y z ji p r o k u r a t o r a ? M i m o n a s u w a ją c y c h s ię w ą tp liw o ś c i o d p o w ie d ź rów nież, b ę d z ie je d n a k tw i e r d z ą c a . Z t e g o w z g lę d u o d c h w ili w y d a n ia , ja k w o m a w ia n e j s p r a w ie , p o s t a n o w i e n ia o p o n o w n y m ty m c z a s o w y m a r e s z t o w a n iu i z a t r z y m a n iu p o d e jr z a n e g o d o c h w ili w p ły n ię c ia s p r a w y d o s ą d u b ę d z i e t o b e z p r a w n e p o z b a w ie n ie w o ln o ś c i i o d te g o m o m e n t u b ę d z ie to ty m c z a s o w e a r e s z to w a n ie s to s o w a n e p r z e z s ą d z m o c y a r t. 2 1 0 tj 1 k .p .k . I n n a b ę d z ie s y tu a c ja w t e d y , g d y p r o k u r a t o r w ta k ic h o k o lic z n o ś c ia c h jak w te j s p r a w ie w y d a p o s ta n o w ie n ie o p o n o w n y m z a s to s o w a n iu ty m c z a s o w e g o a r e s z t o w a n ia , a s p r a w a tr a f i d o s ą d u j e d y n ie w s k u te k z ło ż e n ia z a ż a le n ia p r z e z p o d e jr z a n e g o , p o s tę p o w a n ie p r z y g o to w a w c z e z a ś tr w a ć b ę d z ie n a d a l. W te d y — d o c h w ili p o d ję c ia d e c y z ji p r z e z s ą d — m a m y d o c z y n i e n i a z b e z p r a w n y f n p o z b a w ie n ie m w o ln o ś c i, a o d tej c h w ili — z ty m c z a s o w y m a r e s z to w a n ie m z a s to s o w a n y m z m o c y a rt. 2 2 2 fj 2 p k t 2 k .p .k ., je ż e li b y ła t o d e c y z ja s ą d u w o je w ó d z k ie g o , a lb o n a d a l z b e z p r a w n y m p o z b a w ie n ie m w o ln o ś c i, je ż e li d e c y z ję p o d e jm ie s ą d re jo n o w y , b ł ę d n i e w y w o d z ą c sw e u p r a w n i e n i a z tr e ś c i a r t. 2 1 2 § 2 k .p .k .122 Orzecznictwo Sądu Najwyższego N r 10 ( 3 7 0 ) S ą d , ro z s tr z y g a ją c o z a s a d n o ś c i w n io s k u o o d s z k o d o w a n ie ż a o c z y w iś c ie n i e s łu s z n e ty m c z a s o w e a r e s z to w a n ie , m u s ia ł o m a w ia n e t u k w e s tie r o z w a ż y ć i s t ą d s ta je się z r o z u m ia łe s k ie r o w a n e p y t a n i e d o p o w ię k s z o n e g o s k ła d u S N . P o g lą d p r a w n y w y r a ż o n y w g ło s o w a n e j u c h w a le z o b o w ią z y w a ł d o u s t a le n i a , że w o k o lic z n o ś c ia c h te j s p r a w y m a m y w is to c ie d o c z y n ie n ia z d w ie m a fa z a m i p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i o s o b y p o d e jr z a n e j i o s k a r ż o n e j w te j s p r a w ie : z p i e r w s z ą fa z ą — o d c h w ili w y d a n ia p o s t a n o w ie n ia p r z e z p r o k u r a t o r a o p o n o w n y m z a s to s o w a n iu ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia z n a r u s z e n i e m u n o r m o w a ń a r t. 2 2 2 § 2 p k t 2 k . p .k . d o c h w ili w p ł y n ię c ia s p r a w y d o s ą d u z a k te m o s k a r ż e n ia o r a z z d r u g ą fa z ą — o d c h w ili w p ły n ię c ia s p r a w y d o s ą d u d o c h w ili u c h y le n i a ś r o d k a z a p o b ie g a w c z e g o . P ie r w s z a fa z a t o o k r e s b e z p r a w n e g o p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i, d r u g a t o o k r e s ty m c z a s o w e g o a r e s z to w a n ia p r z e z s ą d z m o c y a r t. 2 1 0 § 1 k .p .k . W te j s y tu a c ji j e d y n ie c o d o d r u g i e j fa z y p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i m o ż n a b y ło o c e n ia ć , c z y b y ło to ty m c z a s o w e a r e s z to w a n ie o c z y w iś c ie n ie s łu s z n e w r o z u m i e n i u a r t . 4 8 7 § 1 k .p .k . D o k o n y w a n ie ta k ie j o c e n y c o d o fa z y p ie rw s z e j n ie je s t m o ż liw e , g d y ż p o z b a w ie n ie w o ln o ś c i w t y m o k re s ie w o g ó le n ie b y ło ty m c z a s o w y m a r e s z to w a n ie m , b y ło n a to m i a s t t y lk o b e z p r a w n y m p o z b a w ie n ie m w o ln o ś c i. N i n i e j s z a s p r a w a t r a f i ł a d o S N z z a ż a le n ie m p r o k u r a t o r a w o je w ó d z k ie g o , k t ó r y s p r z e c iw ia ł się z a s ą d z e n iu p r z e z s ą d w o je w ó d z k i o d s z k o d o w a n ia w t r y b ie a r t. 4 8 7 § 4 k .p .k . z a c a ły w s p o m 6 n ia n y w y ż e j o k r e s d la te g o , że t y m c z a s o w e a r e s z to w a n ie n ie b y ło o c z y w iś c ie n ie s łu s z n e . N a r o z p r a w i e p r z e d S N p r o k u r a t o r p o p i e r a ł z a ż a le n ie . P o u d z ie l e n i u o d p o w ie d z i p r z e z s k ła d p o w ię k s z o n y S N , p r o k u r a t o r c o f n ą ł z a ż a le n ie , a S N u m o r z y ł p o s tę p o w a n ie o d w o ła w c z e . T a k a d e c y z ja S N b y ła t r a f n a z a r ó w n o z p u n k t u w id z e n ia u n o r m o w a ń d o ty c z ą c y c h p o s t ę p o w a n ia o d w o ła w c z e g o w k .p .k . ja k i w k . p .c . C z y je d n a k w w y n ik u ta k ie g o z a k o ń c z e n ia p o s t ę p o w a n ia m a m y d o c z y n ie n ia z r o z s t r z y g n ię c ie m w p e łn i t r a f n y m ? Z c a łą p e w n o ś c ią n ie . W c z ę ś c i b o w ie m o d s z k o d o w a n ia p r z y z n a n e g o z a o k r e s b e z p r a w n e g o p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i n a s k u te k w y d a n ia p o s ta n o w ie n ia o p o n o w n y m ty m c z a s o w y m a r e s z to w a n iu p r z e z p r o k u r a t o r a , k t ó r e n ie b y ło t y m c z a s o w y m a r e s z to w a n ie m , o d s z k o d o w a n ie z o s ta ło z a s ą d z o n e w n ie w ła ś c iw y m t r y b ie p o s t ę p o w a n ia i o d n ie w ła ś c iw e g o r e p r e z e n t a n t a S k a r b u P a ń s tw a . W ty m z a k r e s ie z a s ą d z e n ie o d s z k o d o w a n ia p o w in n o b y ło n a s t ą p i ć n ie w t r y b ie p o s t ę p o w a n ia k a r n e g o w e d łu g r o z d z ia łu 50 k . p .k . ., n ie z f u n d u s z u m i n i s t r a s p r a w ie d liw o ś c i, a le w t r y b ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o n a p o d s ta w ie a r t. 4 1 8 k .c ., z f u n d u s z u w ła ś c iw e g o m ie js c o w e g o p r o k u r a t o r a w o je w ó d z k ie g o .'' P r o k u r a t o r P r o k u r a t u r y G e n e r a l n e j , c o fa ją c z a ż a le n ie p r z e d S N , z a m k n ą ł d r o g ę d o w y d a n ia o r z e c z e n ia w e w ła ś c iw y m t r y b ie p o s tę p o w a n ia . D la p o k r z y w d z o n e g o je s t t o o b o ję tn e , a le d la p r z e s t r z e g a n i a p r a w o r z ą d n o ś c i, n a s t r a ż y k tó r e j s to i p r o k u r a t o r , n ie je s t t o o b o ję tn e .
6 Na ten temat por. m.in.: J. W i n i a r z : Odpowiedzialność państwa za szkody wyrzą
dzone przez funkcjonariuszy, Warszawa 1962; R. S t ę p k o w s k i : Podstawy odpowiedzial
ności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariusza państwowego, PiP 1979,
nr 1, s. 90 i nast.; A. Ko c h : Odpowiedzialność odszkodowawcza za spowodowanie nie
słusznego pozbawienia wolności, PiP 1979, nr 5, s. 68 i nast.; J. P a n o w i c z - L i p s k a :
Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975 r. (oraz literatura i orzecznictwo SN
tani podane).
Orzecznictwo Sądu Najwyższego 123 N a k o n ie c d w ie k w e s tie m o ż e m n ie j i s t o tn e . J e s t r z e c z ą c h y b a o c z y w is tą , że w w y p a d k u g d y b y w o k re s ie b e z p r a w n e g o p o z b a w i e n ia w o ln o ś c i n a s k u te k w y d a n ia p o s t a n o w i e n i a o ty m c z a s o w y m a r e s z t o w a n iu w ta k ic h w a r u n k a c h , jak w tej s p r a w i e , p o d e jr z a n y u w o ln ił się s a m , to w ó w c z a s n ie w c h o d z iła b y w g r ę je g o o d p o w i e d z i a l n o ś ć k a r n a w t r y b ie a r t. 2 5 6 k .k ., a lb o w ie m m ó w i się t a m o o r z e c z e n i u s ą d u l u b o p r a w n y m n a k a z ie w y d a n y m p r z e z in n y o r g a n p a ń s tw o w y . J e s t to u s t a le n i e k o r z y s tn e d la o s o b y ta k p o z b a w io n e j w o ln o ś c i.
dr Lech K. Paprzycki
3.
GLOSA
DO UCHWAŁY SĄ D U NAJWYŻSZEGO
Z D N IA 29 W RZEŚNIA 1987 R.
VI KZP 19/87*
G ł o s o w a n a u c h w a la b r z m i, ja k n a s tę p u je :W aktualnym stanie praw nym
ok reślen ie w orzeczeniu — w dniu
orzekania o w arunkow ym przed
I . S ą d W o je w ó d z k i w O . p o s t a n o w ie n ie m z d n i a 31 m a r c a 19 8 7 r. p r z e d s t a w i ł n a p o d s ta w ie a r t. 3 9 0 § 1 k .p .k . S ą d o w i N a jw y ż s z e m u z a g a d n ie n ie p r a w n e , w y m a g a ją c e z a s a d n ic z e j w y k ła d n i u s ta w y , s f o r m u ło w a n e , jak n a s tę p u je : „ C z y w ś w ie tle a r t. 7 9 § 3 k .k .w . w z w . z a r t . 6 9 § 2 k .k .w . d o p u s z c z a ln e je s t o rz e c z e n ie o w a r u n k o w y m z w o ln ie n iu w t e r m i n i e o k ilk a m ie s ię c y p ó ź n ie js z y m o d d a ty w y d a n ia ( u p r a w o m o c n i e n i a s ię ) p o s t a n o w i e n i a ? ” S ą d N a jw y ż s z y o d p o w ie d z ia ł z d e c y d o w a n ie , ż e o r z e k a n ie o w a r u n k o w y m p r z e d t e r m i n o w y m z w o ln ie n iu w t e r m i n ie p ó ź n ie js z y m n iż d a ta w y d a n ia p o s t a n o w ie n ia je s t n i e d o p u s z c z a ln e . I I . W s t ę p n i e n a le ż y p o r u s z y ć k ilk a z a g a d n ie ń . Z u z a s a d n ie n ia g ło s o w a n e j
