Zadania domowe z Analizy IR. Seria 1. 22.10.2019 1. Wyznaczy´ c i narysowa´ c zbiory
P = [
t∈[0,1]
A t , Q = \
t∈[0,1]
A t dla A t = [t, 2t + 1] × [−t, t + 1]
2. Niech n ∈ N. Wykaza´c, ˙ze je´sli a 1 < a 2 < · · · < a n , b 1 < b 2 < · · · < b n , oraz cia
ιg (b 0 1 , . . . , b 0 n ) r´ o˙zni sie
ιod cia
ιgu (b 1 , . . . , b n ) jedynie kolejno´ scia
ι, to P n
k=1 a k b k > P n
k=1 a k b 0 k .
3. Niech (x n ) be
ιdzie cia
ιgiem okre´ slonym naste
ιpuja
ιcymi warunkami: x 1 = 0, x n+1 = 4−x 5
n
. Wykaza´ c (na przyk lad indukcyjnie), ˙ze
∀n ∈ N x 2n = 5 − x 2 n 4 − 2x n
.
4. Dowie´ s´ c, ˙ze liczby Fibonacciego, zdefiniowane rekurencja
ιF 0 = F 1 = 1, F n+1 = F n +F n−1 moga
ιby´ c otrzymane ze wzoru
F − n =
n
X
k=0
n − k k
.
Nale˙zy pamieta´ c, ˙ze
n − k k
= 0 zawsze je´ sli n − k < k. Z definicji, dla m > k
m k
= m(m−1)···(m−k+1
k! .
5. Ile jest podzbior´ ow P ⊂ {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} spe lniaja
ιcych warunek
∀k, l ∈ P |k − l| > 1 lub k = l.
6. Niech R i Q be
ιda
ιrelacjami r´ ownowa˙zno´ sci w zbiorze X. Czy R ∪ Q, R ∩ Q sa
ιrelacjami r´ ownowa˙zno´ sci?
7. Niech r be
ιdzie relacja
ιz A do B i q relacja
ιz B do C. Definiujemy z lo˙zenie q ◦ r tych relacji jako relacje
ιz A do C dana
ιnaste
ιpuja
ιcym warunkiem: a ∈ A jest w relacji q ◦ r z c ∈ C wtedy i tylko wtedy, gdy istnieje b ∈ B takie, ˙ze a jest w relacji r z b i b jest w relacji q z c. Czy z lo˙zenie relacji r´ ownowa˙zno´ sci jest relacja
ιr´ ownowa˙zno´ sci?
8. Wykaza´ c, ˙ze n! ≤ ( n+1 2 ) n dla n ∈ N.
9. Dla jakich n ∈ N zachodza
ιnier´ owno´ sci: 2n + 1 < 2 n ; 3n 3 + 1 < 2 n ; n! < 2
n(n−1)2; (2n − 1)!! ≤ 2 n−2 n! ? 10. Niech a 1 , a 2 . . . , a 100 ∈ R — dane liczby, s := |a 1 + a 2 + . . . + a 100 |. Dowie´ s´ c, ˙ze istnieje permutacja
b 1 , b 2 , . . . , b 100 liczb a 1 , . . . , a 100 , taka ˙ze |b 1 | ≥ 100 1 s, |b 1 + b 2 | ≥ 100 2 s, |b 1 + b 2 + b 3 | ≥ 100 3 s, . . . , |b 1 + b 2 + . . . + b 99 | ≥ 100 99 s.
11. Upro´ sci´ c warunek:
(a) A ∪ B ⊂ A ∪ (B ∩ C) ; (b) (A ∩ B) ∪ (C ∩ B) = B ; (c) (A ∪ B) \ C = (A \ C) ∪ B ;
(d) (A∪B)\(B ∩C) = A∩C ; (e) (A∪B ∪C)\(A∪B) = C ; (f) A\B = B \A ; (g) A∩B = (A∪C)∩(B \C) . 12. Wykaza´ c, ˙ze dla dowolnych zbior´ ow A, B, C, D zachodza
ιr´ owno´ sci:
(a) (A \ B) ∪ C = [(A ∪ C) \ B] ∪ (B ∩ C) ; (b) (A \ B) ∩ (C \ D) = (A ∩ C) \ (B ∪ D) ; (c) A \ (B ∪ C ∪ D) = ((A \ B) \ C) \ D ; (d) A \ [B \ (C \ D)] = (A \ B) ∪ (A ∩ C \ D) .
13. Niech A ÷ B := (A \ B) ∪ (B \ A)(r´ o˙znica symetryczna zbior´ ow). Wykaza´ c, ˙ze: dzia lanie ÷ jest przemienne i la
ιczne; (A ÷ B) ∩ C = (A ∩ C) ÷ (B ∩ C); A ÷ A = ∅; A ÷ ∅ = A; A 1 ÷ A 2 ÷ · · · ÷ A n = {x ∈ X : x nale˙zy do nieparzystej liczby zbior´ ow A 1 , . . . , A n }. Wyrazi´ c sume
ιi r´ o˙znice
ιmnogo´ sciowa
ιzbior´ ow poprzez operacje
∩ i ÷.
14. Wykaza´ c, ˙ze odwzorowanie f : R + × R + −→ R + × R , f(x, y) := (x + y, x 1 − 1 y ), jest bijektywne, wyliczy´ c f −1 .
15. Wyliczy´ c:
S ∞ n=1
3
n , n 4 ; T ∞ n=1 i
n
n+1 , n 5 + 10 n h
; S
r∈R {(x 1 , x 2 ) ∈ R 2 : (x 1 − r) 2 + (x 2 + 2r) 2 ≤ r 2 + 1};
T ∞
n=1 [0, n] ∪ [n 2 , ∞[, ; (e) S t∈[2,3] A t oraz T
t∈[2,3] A t , gdzie A t := [t, 2t] × [−t, t];
(f) S ∞ n=1
i n
(n+1)
2, n+1 1 h
; (g) T
n A n , lim inf A n := S
n
T
k≥n A k , lim sup A n := T
n
S
k≥n A k i S
n A n , je´ sli A n := h n(−1)
nn+1 , n+1 2n i
dla n ∈ N.
1
16. Niech A n ⊂ X, A 0 n := X \ A n . Wykaza´ c, ˙ze ( S ∞
n=1 A n ) ∩ T ∞ n=1 ( S
k<n A k ∪ S
k≥n A 0 k ) = S ∞
n=1 (A n \ A n+1 ).
17. Obliczy´ c T
n A n , lim inf A n := S
n
T
k≥n A k , lim sup A n := T
n
S
k≥n A k i S
n A n , je´ sli A n := h
1
n + Q( n 3 ), 3n+1 2n−1 i dla n ∈ N, gdzie Q(x) := x − E(x).
18. Dla s ≥ 0 oznaczmy K s := {(x, y) ∈ R 2 : x 2 + (y − s) 2 ≤ s}. Wykaza´ c, ˙ze maja
ιmiejsce naste
ιpuja
ιce zawierania: {(x, y) : y ≥ x 2 } ⊂ S
s∈N K s ⊂ S
s∈]0,∞[ K s = {(x, y) : y ≥ x 2 − 1 4 }.
19. Okre´ slmy naste
ιpuja
ιce podzbiory R 3 : S := {(x, y, z) : (x 2 + y 2 > 0, z = x 2xy2+y
2) lub (x = y = 0, |z| ≤ 1)}, S 1 := {(x, y, z) : |z| ≤ 1, y = z
1+ √
1−z
2x}, S 2 := {(x, y, z) : |z| ≤ 1, x = z
1+ √
1−z
2y}. Dowie´ s´ c, ˙ze S = S 1 ∪ S 2
oraz wyznaczy´ c S 1 ∩ S 2 .
20. Niech X be
ιdzie zbiorem nieprzeliczalnym, a f : X −→ ]0, ∞[ — dowolna
ιfunkcja
ι. Wykaza´ c, ˙ze istnieje n ∈ N oraz parami r´ o˙zne elementy x 1 , . . . , x n ∈ X, takie ˙ze f (x 1 ) + . . . + f (x n ) > 100.
21. Wykaza´ c, ˙ze T(A n ∪ B n ) ⊃ (T A n ) ∪ (T B n ). Znale´ z´ c przyk lad, gdy nie ma r´ owno´ sci. Pokaza´ c, ˙ze w przypadku, gdy oba cia
ιgi sa
ιzste
ιpuja
ιce (tzn. ∀n ∈ N : A n+1 ⊂ A n , B n+1 ⊂ B n ), powy˙zsza inkluzja przechodzi w r´ owno´ s´ c.
22. Niech ∅ 6= X be
ιdzie zbiorem sko´ nczonym oraz f : X → X. Wykaza´ c, ˙ze:
(a) R := {(x, y) ∈ X × X : ∃k, l ∈ N : f k (x) = f l (y)} jest relacja
ιr´ ownowa˙zno´ sci w X;
(b) zbi´ or X 0 := T
k∈N f k (X) jest niepusty, f (X 0 ) = X 0 oraz f | X
0: X 0 → X 0 jest bijekcja
ι;
(c) ka˙zda orbita f | X0 zawiera sie
ι w jednej z klas relacji R i ka˙zda z klas relacji R zawiera dok ladnie jedna
ι
orbite
ι. Zatem |X/R| jest liczba
ιcykli permutacji f | X0.
.
23. Sprawdzi´ c, ˙ze dana relacja jest relacja
ιr´ ownowa˙zno´ sci w R. Opisa´ c jej klasy r´ ownowa˙zno´ sci i narysowa´ c odpowiadaja
ιcy jej podzbi´ or S ⊂ R×R. Znale´ z´ c funkcje
ιf : R → R, kt´ orej poziomice sa
ιklasami r´ ownowa˙zno´ sci:
x ∼ y ⇐⇒ (x − y)(1 − xy) = 0; x ∼ y ⇐⇒ (x = y lub x = −y ∈ [−1, 1] lub |x| + |y| = 1);
(c) x ∼ y ⇐⇒ (x = y lub ∃n ∈ Z : x, y ∈ [2n − 1, 2n]); (d) x ∼ y ⇐⇒ (x − y ∈ Z lub x + y + 1 2 ∈ Z).
24. Niech I ⊂ R be
ιdzie symetrycznym wzgle
ιdem 0 przedzia lem, a X := R × I. Sprawdzi´c, ˙ze relacja (x, y) ∼ (x 0 , y 0 ) ⇐⇒ [x 0 − x ∈ Z, y 0 = (−1) x0−x y] jest r´ ownowa˙zno´ scia
ιw X. Zbi´ or X/ ∼ nazywa sie
ιwste
ιga
ιM¨ obiusa – dlaczego ?
25. Niech R be
ιdzie dowolna
ιrelacja
ιw zbiorze {−1, 0, 1}. Okre´ slmy funkcje
ιd R : R 2 × R 2 → R wzorem:
d(x, y) :=
kx − yk, gdy (sgnx 1 , sgny 1 ) ∈ R
kxk + kyk w przeciwnym przypadku , gdzie kxk := px 2 1 + x 2 2 dla x ∈ R 2 .
Wykaza´ c, ˙ze: (a) [d R (x, y) = 0 ⇐⇒ x = y] ⇐⇒ R jest zwrotna; (b) [d R jest symetryczna, tzn.
d R (x, y) = d R (y, x) ∀x, y ∈ R 2 ] ⇐⇒ R jest symetryczna; (c) d R spe lnia nier´ owno´ s´ c tr´ ojka
ιta ⇐⇒ R jest przechodnia. Zatem: d R jest metryka
ιw R 2 ⇐⇒ R jest relacja
ιr´ ownowa˙zno´ sci. (d R ma nazwe
ι“metryka-rzeka” – dlaczego?).
26. Niech R be
ιdzie relacja
ιr´ ownowa˙zno´ sci w X oraz X 0 ⊂ X. Wykaza´ c, ˙ze
(X 0 jest suma
ιpewnych klas r´ ownowa˙zno´ sci R) ⇐⇒ (∀x, y ∈ X : [x ∈ X 0 , (x, y) ∈ R] ⇒ y ∈ X 0 ).
27. Dane sa
ιodwzorowania α : X −→ Y, β : Y −→ Z, γ : Z −→ W . Wykaza´ c, ˙ze:
[β · α injektywne ] ⇒ α injektywne; [β · α surjektywne ] ⇒ β surjektywne; [β · α i γ · β sa
ιbijekcjami ] ⇒ α, β i γ r´ ownie˙z sa
ιbijekcjami.
28. Niech α : X −→ Y, β : Y −→ X, γ : X −→ X. Wykaza´ c, ˙ze:
α jest injektywne ⇐⇒ ∀A ⊂ X : A = f −1 (f (A)); α jest surjektywne ⇐⇒ ∀B ⊂ Y : B = f (f −1 (B));
[α · γ = α, α injektywne] ⇒ γ = id X ; [γ · β = β, β surjektywne ] ⇒ γ = id X ; [α · β injektywne, β surjektywne ] ⇒ α injektywne; [β · α surjektywne, β injektywne ] ⇒ α surjektywne; [∀x ∈ X : ∃n ∈ N : γ · · · γ
| {z }
n
(x) = x] ⇒ γ jest bijektywne.
29. Opisa´ c poziomice i zbi´ or warto´ sci odwzorowania: f : Z −→ Z, f (n) := E( 2n−1 3 ); f :]0, ∞[−→ R 2 , f (t) :=
(t + t −1 , t − t −1 ); f : C −→ C, f (z) := az + z, gdzie a ∈ C jest ustalona
ιliczba
ι, taka
ι˙ze |a| = 1 6= −a;
f : R −→ R 2 , f (t) := ( 1+t 12, 1+t t2); f : Z −→ Z, f (n) := 2n 2 − 3n + 1; f : R 2 −→ R, f(x, y) := p
); f : Z −→ Z, f (n) := 2n 2 − 3n + 1; f : R 2 −→ R, f(x, y) := p
x 2 + y 2 − y.
30. Kt´ ora z dwu liczb jest wie
ιksza:
10000√
10001, czy
9999√
10000? Wskaz´ owka: nier´ owno´ s´ c Bernoulliego.
2
31. Dowie´ s´ c, ˙ze dla x, y ∈ R mamy: E(x)+y ≥ 0 ⇐⇒ x+E(y) ≥ 0. Poda´c przyk lady pokazuja
ιce, ˙ze zaste
ιpuja
ιc tu nier´ owno´ sci ≥ nier´ owno´ sciami > lub ≤ otrzymamy zdania fa lszywe. Dowie´ s´ c, ˙ze y ≥ E(x) ⇐⇒ E(y) >
x − 1.
32. Niech E(x) := (maksymalna liczba ca lkowita ≤ x). Narysowa´ c wykresy funkcji R 3 x 7→ E(x) ∈ R oraz R 3 x 7→ E(x)−3E( x 3 ) ∈ R. Wyprowadzi´c wzory: (a) 0 ≤ E(x+y)−E(x)−E(y) ≤ 1; (b) E( n 1 E(nx)) = E(x) dla n ∈ N; (c) P n−1
k=0 E(x + k n ) = E(nx); (d) P N
n=1 E( 2 x
n+ 1 2 ) = E(x), je´ sli liczba N ∈ N jest dostatecznie du˙za.
33. Wykaza´ c, ˙ze dla m, n ∈ N: (a) je´sli m < n, to
m+1√
n + 1 <
m√
n; (b) je´ sli m ≥ n(n − 1), to
m+1√
n + 1 >
m√ n.
Wskaz´ owka: nier´ owno´ s´ c Bernoulliego.
34. Wykaza´ c, ˙ze: 2n−1 2n ≤ √
n2 ≤ n+1 n dla n ∈ N ( nier´ owno´ s´ c Bernoulliego ); (b) 2 n > n 50 dla n ≥ 450.
35. Wykaza´ c, ˙ze: |x| < 1, |y| < 1 ⇒ | 1−xy x−y | < 1; 1 2 + 1 3 + . . . + n 1 < √
n, n ∈ N; √ 4n+1 1 < (2n−1)!! (2n)!! = 1 2 · 3 4 · . . . 2n−1 2n <
√ 1
2n+1 dla n ∈ N; n+1 1 + n+2 1 + . . . + 2n 1 < 3 4 , n ∈ N; 1 + √ 1 2 + . . . + √ 1 n ≥ √
n, n ∈ N.
36. W n kolejnych latach wska´ znik inflacji przyjmowa l warto´ sci x 1 , . . . , x n , tzn. w k-tym roku ceny ros ly (1 + x k )- krotnie. Napisa´ c wz´ or na ´ sredni roczny wska´ znik inflacji za badany okres; wykaza´ c, ˙ze jego warto´ s´ c zawiera sie
ιpomie
ιdzy ´ srednia
ιgeometryczna
ιa ´ srednia
ιarytmetyczna
ιliczb x 1 , . . . , x n .
37. Wykaza´ c, ˙ze: (a) lim n→∞ (
100√
n 100 + n 99 −n) = 100 1 ; (b) lim n→∞ n + 4 √
n 2 + n − 2 √
n 2 − n − 3 √
n 2 + 2n =
5
4 ; (c) lim n→∞ n(2 √
n 2 − n + 2−3 √
n 2 + 1+ √
n 2 + 2n) = − 1 4 ; (d) lim n→∞
q n 2 + p
n 3 + √ n 5 − p
n 2 + √ n 3
=
1
4 ; (e) lim n→∞
p(n + 2)(n + 4)(n + 5) −
3pn(n + 1)(n + 3)
3= 7 3 ; (f) lim →∞ n 2
1 + p n q
− 1 + n q p
=
1
2 pq(q − p) dla p, q ∈ N ; (g) lim →∞ p n + √
n − p n − √
n
= 1; (h) lim →∞ √
n5a 2n + 4a n + 3 = max{1, a 2 } dla a ∈ R; (i) lim →∞ (n 7 + 7) −7 p(n + 2) 100 − n 100 − 200n 99 = 30 √
22; (j) lim →∞ p(3 + x)
nn + (1 − x) n = 2 + |1 + x| dla x ∈ R; (k) lim →∞ p
1a
n+11+...+p
ra
n+1rp
1a
n1+...+p
ra
nr= max{a 1 , . . . , a r } oraz lim →∞ pp
n1 a n 1 + . . . + p r a n r = max{a 1 , . . . , a r }, je´sli r ∈ N i liczby p i , a i saιdodatnie; (l) lim →∞
1
√
n2−1 − n√ 2 4−1
= 1 2 ; (m) lim →∞ 2 −n (1 + 1 n )(1 + n 2 ) · · · (1 + n n ) = 0; (n) lim →∞ 1 n (1 + n 1 )(1 + 2 n ) · · · (1 + n n ) = +∞;
(o) lim →∞ 2n−1 2n+1 · 2n−2 2n+2 · · · 3n n = 0; (p) lim →∞ n[(n + 1)
1001− n
1001] = +∞;
(q) lim →∞
√ 1
n
2−n+1 + √ 1
n
2−n+2 + . . . + √ 1
n
2+n
= 2;
(r) lim →∞
n2+1
n
3+1 + n n
23+2 +2 + . . . + n n
23+n +n
= 1; (s) lim →∞ 23−1
2
3+1 · 3 3
33−1 +1 ·. . .· n n
33−1 +1 = 2 3 ; (t) lim →∞
n√
1 4 + 2 4 + . . . + n 4 = 1; (u) lim →∞ n n+22−3 P n
k=1
√
nk 2 − 2 = 1.
38. Wykaza´ c, ˙ze je´ sli cia
ιg liczbowy (a n ) jest zbie˙zny, to lim n→∞ na1n+(n−1)+...+1 +(n−1)a
2+...+a
n = lim n→∞ a n .
39. Wykaza´ c, ˙ze je´ sli cia
ιg liczbowy (a n ) jest ograniczony, to cia
ιg (x n ) o wyrazach x n =: 2n−12 a
n−11+...+2a +...+2+1
n−1+a
n jest zbie˙zny. Wyliczy´ c lim x n , je´ sli a n = α n , |α| < 2. Wskaz´ owka: ˜ x
n:= (1 − 2
−n)x
nspe lnia warunek Cauchy’ego.
40. Dowie´ s´ c, ˙ze je´ sli cia
ιg (a 1 + . . . + a n ) jest ograniczony oraz a n & 0 przy n → ∞, to lim n→∞ na n = 0.
41. Sprawdzi´ c, korzystaja
ιc z twierdzenia Stolza:
(a) lim n→∞ 15+2
5+...+n
5
n
6= 1 6 ; (b) lim n→∞
15+2
5+...+n
5
n
5 − n 6
= 1 2 ; (c) lim n→∞ √ 1
n
√ 1
n+1 + √ n+2 1 + . . . + √ 1
2n
= 2( √
2 − 1) ; (d) lim n→∞
√ 1·2+ √
2·3+...+ √
n(n+1)
n − n 2
= 1 ; (e) lim n→∞ √ 1
n (1 + √ 1
2 + . . . + √ 1 n ) = 2 ; (f) lim n→∞
√ 1+ √ 2+...+ √
n (n+1) √
n = 2 3 ; (g) lim n→∞
n
√
(2n−1)!!
n = 2 e ; (h) lim n→∞ n(2n−1)
n
√
(2n)! = e 2
2.
42. Dla danych liczb dodatnich a i b okre´ slmy rekurencyjnie dwa cia
ιgi (a n ) i (b n ), przyjmuja
ιc: a 0 := a, b 0 := b, a n+1 := an+b 2
n, b n+1 := a 2anb
n
b
nn