ft Ь ex
Խօ ftünißlidji' ^Utlplifdjf (Sijmnafium
itt
ճ 0 n i էյ
itt бет <Ջ(^էմխ1)էճ 8^51—55, mit гоеіфет
3« ber öffentlichen Prüfung nm 18. ՉէսցսՌ unb
չս beit (Schlußfeierlichfeiten am 19. 51 uquft c- ergeben^ einlabet
ber Strectot beß ©pmnafiumS Dr. /. ^rüggcmann.
De Aeechyli Septem contra Thebas. Scripsit A. C, howintki.
® 0 Ո t fc.
©ebrurfi in ber QJucbbrurferei bei $. #агіф.
1858.
KSIĄŻNICA MIEJSKA ІМ. KOPERNIKA
W TORUNIU
AESCHTŁI
SEPTEM CONTRA TUERAS.
S C R IP S I T
A. €'. ŁOSIŃSKI.
CONICII
LITTERIS F. F. HARICHII.
A. MDCCCL11.
Altr/vÀoç.
I.
f rilogiarum Aeschyliarum tractatio cum omnino constet quot et quantas cauțiunea liabeat, tuni novo nuper eoque luculento documento claríssima in hice positura est.
De trilogíca enim Septem contra Thebas fabulae radoné quaecunque critici vel cau- tissimi iam prídem asseverarunt et tanquani extra omnem dubitadonem posila confiden- dssime crediderunt, eorum nib.il non falsum esse nunc demum intelligitur ex predosis- sima didascalia a Franzio1) quidem repetía in codice Aescbyli Mediceo.
1) Die Didaskalie zu Aeschylos Septem contra Tbebas. Berlin. 1848.
2) Théâtre des Grecs. I. p. 41g, iv p, 201. Antigone se déterminant à l’inhumer remplit un devoir de piété; mais c’est un autre intérêt, ce sont des autres personnages que ceux, qui ont occupé le spectateur pendant la pièce, ainsi c’est un véritable commencement d’une autre tragédie.
Exitus autem eiusdem fabulae inde a v. 996 ed. Well, priniiim cridéis Franco-
gallicis1 2) visas est tollere omnem unitatem quae dicitur actionis, cum nec edictum
senates Thebani de non sepeliendo Polynice pronunciatum a praecone nec ipsam Po-
lynicis sepulturam, quam neglecto edicto paratura esset Antigona, ullo interno vinculo
arbilrarentur contineri cum reliqua totius tragoediae oeconomia. Idem vitio vertere poetae non dubitarunt, qui inter Germanos elegantissimi exstiterunt artis Graecorum dramaticae existimatores, Suevernius1) et Schlegelius.1 2) Nec aliter de ultima ilia scena sagacissimus trilogiarum Aeschyliarum inventor Welckerus3) sensit: qui quidem subtili sensu suo fretus cum singula fabularum Thebanarum nomina in trilogías dis
tribuíase^ pro rei natura externorumque testimoniorum penuria non potuit non quae- dam dubia et valde ambigua in medium proferre. Nec profecto mirum est ipsum Welckerum in quaestione tarn lubrica aliquantum sane fluctuasse. Primum enun una trilogia Laium, Sphingem et Oedipum, Nemeam, Septem contra Thebas et Phoe- nissas altera, tertia denique Eleusinios, Argivos et Epígonos iunctos fuisse coniecit:4) post missa hac coniectura in secunda trilogia pro Phoenissis Eleusinios posait, in tertia autem omnes tres fabulas suspicatus est ita socialas fuisse, ut Epígonos Argivi, Argi
vos Phoenissae exciperent.5) Sed in eo tarnen consentâneos sibi fuit Welckerus, quod Septem contra Thebas fabulam propter earn quam supra attuli caussam sine alia dubitationis signiflcatione nunquam non mediam esse voluit. Quae quidem caussa tantam prae se ferre probabilitatem visa est, ut iccirco Hermannus quoque a recta via, quam primum iniit,6) aberraverit eamque fabulam item sibi persuaserit medium
1) Aeschylos Sieben gegen Thebe. Halle. 1797. p. 135 sqq.
2) Ueber dramatische Kunst und Litteratur. Heidelberg. 1S17. I. p. 162.
3) Die Aeschylische Trilogie. Darmstadt. 1824. p. 365. Ebenso gewiss verräth der Ausgang der Sieben ein Endstück des Ganzen. Der Vorsatz der Antigone den Polynices zu beerdigen ist mit so bestimmtem stolzem Pflichtgefühl gegen Verbot und Rath des Stadtheroldes ausgesprochen, das man die Erfüllung, die Darstellung der That verlangt, umsomehr als der Streit der Schwestern durch die Theilung des Chors dieser Handlung noch mehr Gewicht giebt.
4) 1. c. p. 354 sqq.
5) Schulzeit. Darmst. 1832. 2 Abth p 164 sqq. Die Griech. Tragöd. Rhein.
Mus. Suppl. II, 1. 1839. p. 29.
6) De composit. tetralog. Opuse. IL p. 314 sq.
locum tenuisse. Prima enitn trilogia eiusdem Hermanni sentenh'a est Oedipi res tractalas esse, primum autem bellas) Thebanum complexani esse alteram i. e.
Argives(?), Septem contra Thebas et Eieusinios, tertiam denique Epigonorum res gestas,1 ) —
1) De A es chyli trilog. Theb. Opuse. VII p. 190 sqq. et p. 205 sqq.
2) Des Aeschylos Oresteia. Leipzig. 1846. p- 303.
3) In corruptis codicia Medicei s crip t uris: Qsayêvovç, Aqiötíwv, Ло/.ѵі[оаб<мѵ, et Theagenidis archontis et reliquorum poetarum, qui una cum Aeschylo tri
logias commiserunt, Aristiae Polypliradmonisque nomina latere eiusdem Prân
zii facilis пес fallax conjectura est.
4) Class, mus. Loud. 1849, XXV p. 312 sqq.
5) Neue Jahrbücher für Philol. Suppl. XIX, 1. 1850. p. HO sqq.
* *
Verum enimvero haec tot tantorumque criticorum inter se consentientium indicia corruunt nunc omnia, postquam felicissimo casu Franzius, qtianquam ipse ante cum reliquia criticis superstitem fabulam negavit in fine trilógiáé posilam fuisse,1 2) hane in thesauris Florentini« didascaiiam repperit:
Éáióá/th¡ In ï Qsaysvldov 3 ) 'Ol.Vftmáõi or¡. žvíxa Асі'ім, Oiòínoôi,
’ Entá sni QrßsK, E (ft y yl Gawęizry Ôsvtsqoç ւ֊ -ÍQitiiictç IhoGsï, Tav- та/м, TIu/MitíraXc Gatvoixo'i; гок Ппспіѵоѵ naięóę. тоітоç ПоХѵцдгх- Ôij tjív Лѵлогоуил tíTQciÁoyía.
Cuius quidem document)" fi dem qui nuper ín dubium vocare ausi sunt Richterus4) et Vaterus,5) prorsus ineptos et ridiculos sese praestitérunt sua videlicet somnia longe longeque anteponentes tam antiqui testimonii memoriae. —
Sed in fine trilógiáé posilam fuisse Septem contra Thebas fabulam quoniam cer- tissimum est, eiusdem fabulae ex it um, qui tantopere torsit críticos, qua tandem ratione
2
nunc dixëris explicaiidtim esse ? Aeschylum enfin omnino est incredibile imperite et oscitanter nescio quem pannum assuere vol wisse ei potissimiim fabulae, cpiam tot lau- dibus cumulavit cum omnis antiquitas tum Aristophanes1) homo iudicii acutissimi.
Ut niehercule ne excusatione quidem opus sit, qua ad defeudendum poetam usi sunt recentiores critici. Et Jacobsuis1 2) quidem sepultaran commemoràtionem repetendam esse contendit a moribus Graecorum, qui cum in spectaculis tragicis alľuissent, illud potissimum scire cuperent, num iusta mortuis essent soluta. Quae sententia si ullam haberet probabilitatem, in unaquaque tragoedia sepulturam recte quidem menait Sue- vernius3 4 ) poetis describendam fuisse: idem autem cum ultimam scénam affirmasse!^) supervacanei ornamenti instar habendem esse poetamque propter ultima verba ante
cedents scenae v. 996
1) In Ranis v. 1021 sqq.
2) Nachträge zu Sulzers Theorie der schönen Wissenschaften. IL p. 413.
3) 1 c.
4) L c. p 137 sq.
5) Graec. trag, princip. Heidelbergae. 1808. p. 269.
?tò im mjfia Ttarqi тсÚQevvov.
commémorasse fratrum sepultaram, ne iile partim honorifice de dramatica Aeschyü arte iudicavit! Nec honorificentius apparet esse indicium Boeckhii,5) qui ultra modum pretendí" concedii quidem actionem in Septem contra Thebas, sed exspectationis mo- vendae caussa exitum ilium sibi persuasit additum esse a poeta, qui alius trilógiáé Thebanae continuationem quondam in animo habuisset. Quid multa? Arctissimo vinculo earn ipsam scénam cohaerere cum reliquo eiusdem fabulae argumento quan- quam nullusduin quod sciam perspexit, luce tarnen clarius est. —
In universum enim trilogiarum componendarum rationem Aeschyli ex Eunienidi-
btis scimus eiusmodi fuisse, ut noomÍQ/ov ¿iw¡$ quaedam expiatio in ultima trilógiáé
fabula accederet. Eandem rationem in Promc-theo queque Soluto non est ditbium quin poeta secutas sit. Quanquani talem intercessisse inter lovem et Pronietheuni re^
conciiiationem, qualem baptízate Aeschjlo nuper sibi finxit Schoemahnus,լ) pversus
negamos. ,
lam vero sceleris Labdacidarum expiatio, quam iam diu Welckerus1 2) singulari fabula suspicatus est a poeta expositam fuisse, quidni credatur inesse in ipse illő exilu fabulae? In hane sententiam dici vix potest quam apte tiltimae fabuiae scenae convenient: uterque enim semichorus postquam satis multos fuit in deploranda mutua fratrum caede, expiatum esse scelus significai, anus quidem v. 920 sq.
1) Des Aeschylos Gefesselter Prometheus. Greifswald. 1844. p. 63 sqq. Ceterum quem Schoemannus p. 247 sqq. commentus est PrometheumSolutum, is non modo perversam de Jove opinionem continet, sed etiam universa sua pusilia compo- sitione a cothurno Aeschyli alienus est quam qui maxime.
2) Die Aeschylische Trilogie p. 370. Wer die Orestee und Promethee kennt, kann nicht zweifeln, dass Aeschylus ein beruhigendes Ende auch für die Thebische Schicksalstragödie aufgesucht oder erfunden haben werde. Es ist als ob durch die Sieben die Erinnys unsichtbar einherschreitend Grausen verbreitete, und die
nsnavtas Ժ’ sv dè yaíci . Çóa (fovoQviM pí[ir/.Tai'
alter v. 939
ôvoïv xQUvrjCíciç ¿7.i¡%s 0аі[ли>ѵ.
Idem dicendum est de carmine lugubri sororum, ut quae nou commiserentur solum fratres sues, verum etiam quodammodo demovere culpam ab eis studeant, cum eos in potestate mali numinis esse dicant v. 992.
io) daiytovüvTSi lv ata
Qíiibus versibiis ad ipsam reconciliationem fratrum atque éxpiationem sceleris Labdá
éi darum pÉrcommode transitam paravit poeta: quíppe videmus enim ambas sorores sepeiiendorum fratrum pari studio curiosas v. 993 sqq.
IS MŰN H
ւա ïw nov dtps ■Ձ-րյէՈտտր ftOovóç;
an тіг on н ւա ono v nptitòtatov.
IN MH N II
là) là ոՀէա nat Ol nácií-VVOľ.
Qimnquam aliquantum sane discriminis non est minim intercederé inter pleniorem et sedatiorem chori lamentationem atque permistum cum singulto fletum sororum, quippe quae vehementissime dolore raptae nisi infracta et amputata Ioqui nequeant: in qua
rum indole describenda tanta tamque admirabili arte versatus est poeta, nemo ut asse- qui eum пес poeta пес alius artifex posait. —
Sed praeconem, qui in scénam prodit, fortasse quispiam quaerat, quo consiliu poeta senates Thebani edictum pronunciantem fecerit. Atqui in illustranda fabula Thebana Aescbylum totem fere pependisse constat ex antiquissimis poetis cyclicis, Cinaethone1) atque Homero ipso;* 1 2) qui quidem Eteociem in carminibus suis volue-
Fluch-Keren würgen unversöhnlich das edelste Geschlecht; aber in die My
sterien des Fluchs, wie sie die alte Sage und der Volkswahn feiert, lässt der Dichter einen leuchtenden Strahl Attischer Eumenidenlehre fallen —
1) Der epische Cyclus oder die Homerischen Dichter von F. G. Weicker. Zweit.
Theil. Bonn. 1849. p. 313. Das beste Zeugniss für die Oedipodee des Kinä- thon giebt die Nachbildung der Geschichte in einer Trilogie des Aeschylus ab, welche vermuthlich die Hauptpunkte des Epos in ihrem wesentlichen Zu
sammenhänge enthielt.
2) 1. c. p. 323 Wie Aeschylus seine Trilogieen auf der Grundlage Homerischer
Poesieen aufbaute, ist uns aus denen deutlich genug, welche dem Troischen
Kreis angehören. Cf. etiam p. 378.
runt esse natu maiorem ideoque legitimum regni paterni íreredem, piuni praeterea ei iustum, contra Polynicem natu minorem, impium discordiae fraternae auctorem pa- triaeque hostem '). Eadem fratrum indoles, quam Sophocles demum et Euripides foedere sociatis inter se Atheniensibus et Argivis prorsus immutarunt Argivorum gratia1 2), ab Aeschylo quidem religiose retenta imitandoque accurate expressa est, Foedus euim Atheniensium Olymp, LXXIX, 2 ictum cum Argivis, quod constat quanti momenti fuerit in componenda Orestea3) Olymp. LXXX, 2 in scénam pro
ducta, nullám vim habere potuit in Septem contra Thebas: quam fabulam ante Argivum foedus Olymp. LXXVIH, 1 doctam esse eadem didascalia ista testatur.
1) L c. p. 340 8([.
2) L c. p. 341 sq.
3) Des Aeschylos Oresteia von Johannes Franz, p. XXX.
A partibus igitur Thebanorum atque Eteoclis stare sese cum lota tragoedia turn ultima ilia scena et potuit significare poeta et voluit. Nam cuín, iam iamque in eo essent Antigona et Ismena, ut humarent fratrum corpora, en praeco in scénam pro- diit edictum pronunciaos, quo senates Thebanus Poly nici, ut qui bellum patriae in- tulisset, honorem sepulturae denegavit. Antigona autem animi magnitudine praestans inter mortuos fratres tanquam conciliatrix intercedit, cum semetipsam sepeliendi Po- iynicis periculum subituram esse dicat v. 1017 sqq.
¿'/ա ôs Kaôitííuv уд nqoGiáuaç fóya, tjv Tiç «ŹZoę tóvôs ßvv&âmsiv èyiá (J(ft dáipo) xâvà xívôvvov ßct/м Зсарав’ aôshfòv tòv ¿¡iòv, ovô’ саЩѵѵорш
ŕ/oto' àmOiov vtjvô ’ áyao'/íav ոօԽ.
ÔSIVÒV TÒ XOIVÒV (jTÚáyXVOVj OV ЛЯЦѴХСЩІѴ, pyvçòç xaí.uWTfi xartò ôvfáývov Ttaroóç.
3
— 10 —
Quid ? quod praecone civium iram magis magisque minitante eo audaciae pro- greditur Antigona, ut defendere ac tueri fratrem contra iniquam probrorum insimu-
lationem studeat v. 1038 ։
ä iá rovó’ ov åiantifiijai âtoïç.
item v. 1040
л«!}mV zazwç zazoWiv ¿vvijpti'ßeto.
Hue accedit quod ipse chorus, quamvis illius partes a Thebanis virgimbus eisque patriae amautissiinis agantur, metu tantum sese dicit deterreri a deplorando sepeliendoque Polynice v. 1050 sqq.
тио; тоХртібю ¡iýif Cí z/.cátiv
¡jkí¡TS nQonéfimiv ¿ni wpßo);
vjj.tt (foßoVfiai ZttTIOlObTIOjlttl ôeï'ia поХітйѵ.
Sed mox misso metu alter semichorus in partes Antigonae atque Polynicis transiens id agit, ut fratrum culpam minuat et excuser v. 1061 sqq.
xoil yàç ysvčä xoivòv ró ď àyoç,
zal nóZiç ¿'źżtoę
aXZoT ¿ti ai v tî та òízaia.
In quibus versibus nemo megabit inesse non solum excusationem fratrum, sed etiam reprehensionem civium Thebanorum, quorum duritiam severitatemque ne praeco quidem lăcuit v. 1062
TQayvç yt fiśytoi ó/j/uoç ¿xrfvyuv zaxa.
Quae cum ita sínt, expiationem et tanquam placationem яумащрѵ utrfi La-
bdacidarum pinm poetam exponere voluisse credendum est ultima hac scena: quae
quidem tantum abest ut supervacánea sit, ea sublata ut insto fine carere tota trilogia videatur. Singulari igitur et propenioduni incredibili errore decepti sunt, quiconque in trilogiarum Aeschyliarum rationem inquirentes ex superstitis fabulae compositione et argumento Oedipodeae trilógiáé nexum non perspexerunt talem fuisse, qualem Flo
rentina didascalia exhibet. Tot enim tamque luculeuta deperditarum fabularum ve
stigia in Septem contra Thebas, imprimis in secundo eiusdem fabulae stasimo inde a v. 702 tanquam sua sponte se oíferunt, ut coniectando ratiocinandoque ex eis proba
bililor erűi atque adumbran" totius trilógiáé forma et quasi faciès possit, praesertim cum magno nobis sint adjúntenlo hac in quaestione cyclicorum poetarum reliquiae.
Sed plena huius quaestionis tractatio, quam nuper attigit Schneidewinus1) col- laudatus ille a Welckero,1 2) cum amplios si bi spatium poscat otiumque ad limandum nunc maxime desit, (necopiuanti enim milti haec commentandi facultas data est,) per commodiorem fortasse occasionem hue olim rediturus in praesens quidem satius duxi acquiescere in singulis locis Septem contra Thebas fabulae prístino nitori restituendis.
1) Philol. III, 2. 1843 p. 348 sqq. et V, 1. 185O.p. ISO sqq. Quae in prioré fa sciculo inest Schneidewiiii commentatio, earn dolco mihi non fuisse praesto.
2) 1. c. p. 318.
IL
ï^ecentioribus temporibus Porsoni Hermannique strenua artis criticae factitandae ratio nemo nescit adiumentum ad emendandos poetas Graecorum trágicos quantum attulerit. Ac primum quidem inter eos, qui tanquam alumni severae duumvirorum illorum disciplinae in interpretando emendandoque Aeschylo operam suam collocarunt, nominandus est Ahrensius:1) qui quidem quattuor potissimum res recte perspexit in emendando Aeschylo maximi esse moment! : ‘codicum auctoritatem, sententiarum in candéis ordinem, proprietatem sermonis Aeschylei, metrorum apud Aeschylum rado
nem.’ Sed quae breviter tantum perstrinxit Ahrensius, eadem singillatim multo ube- rius explicarunt alii critici. Qui quidem ut liaberent quo niterentur fundamentum, ab explorandis mutais codicum rationibus profecti sunt. Quo in genere singulars
1) De causis quibusdam Aeschyli nondum satis emendati. Gottingae. 1832- 2) De emendatione fabulae Aeschyliae quae Supplices inscribitur. Rhein. Mus.
V, 2. 1846 p. 161 sqq.
3) Des Aeschylos Oresteia. p. 303 sqq.
4) Des Aeschylos Oresteia von Johannes Franz. Rhein. Mus. VI, 4. 1848. p.
561 sqq. lieber die Perser des Aeschylos. Ibid. VII, 2. 1849 p- 208 sqq. Des Aeschylos Oresteia von Johannes Franz. Ibid. VII, 3. 1850 p. 370 sqq.
5) De carminibus Aeschyleis a partibus chori cantatis. Marburgi Cattorum. 1832.
6) De Aeschyliis antistrophicorum responsionibus. Vratislaviae. 1836.
laus debetur Marckscheffelio1 2) et qui codicein Mediceum longe omnium antiquissûnuin et praestantissimum denuo lăudabili studio persecutați sunt, Ioanni Franzio3) atque Carolo Prienio.4)
Sed in metricis quoque rationibus Aeschyli dedita opera investigandis probabili
consilio elaborarunt praeter ipsum Alirensium Bambergerus,5) Engerus6) et Din-
dorii us,1) postquam universam doctrinam metricam admirabili ingenio suo coilustra- vit Hermannus. Quid ? quod artis quoque scenicae Aeschyli diligens nuper el doctus interpres exstitit Sommerbrodtius.1 2) —
1) Metra Aeschyli, Sophoclis, Enripiáis et Aristophanis. Oxonii. 1842.
2) De Aeschyli re scenica. Pars I. Lignicii. 1848, pars II. 1851.
3) Aeschyli Septem contra Thebas ex recensions Ricard! Person! passim reficta.
Editio secunda correction Lipsiae. 1850.
4) T. Macci Plant! Miles Gloriosos. Donnáé. 1849. p. XXIII.
Quas igitur rationes in emendando Aeschylo observar! oporteat, cum non sit dubium, nihil reliquum est nisi ut harum rationum strenuus usus in singulis fabulis fiat cum omnibus turn praesertim eis, quae nostra aetate praeter Dindorfium paullo peritiorem editorem nactae sunt neminem. In quarum numero habenda est etiam Septem contra Thebas fabula, quippe quamne Dindorfius quidem novíssima editione3) sua in pristinum nitorem, quoad eins omnino fieri potest, restituerit. Difficillimos enim locos tantum non omnes aut prorsus intactos reliquit aut parum probabiliter emen davit.
Hanc autem fabulam quanquam scimus et lectitatam esse stúdiósé a gramma- ticis et descriptam saepe, eandem tarnen per XIV amplios saecula (tanto enim temporis intervallo antiquíssimos codex ab ipsa poetae aetate distat) quo tandem iure censebimus prorsus integram omniquelabe vacuam mansisse? Ut profecto miruin non sit in Septem quoque contra Thebas fabula plores exstare locos, quos sanare nisi audacia quadam nequeas. Haec enim nostra aetate artis criticae iam adultae condicio est, nemo ut reperiatur sanos, qui in librariorum fidem temere iurans seri- pturarum quae dicuntur vulgatarum quamvis ineptissimarum suscipere patrocinium velit. Omninoque, ut praeclara Ritschelii 4) verba mea faciam, ‘mirabiliter abuti ratione existimo qui dum criticae artis modestam audaciam sibi scilicet negatam exosi increpant hoc genus omne et centra felicem ingenii usurn omnem lapidem movent,
4
adeo sibi non constant nt multo maiorem audaciam exosculantes miris explicandi artificiis ct interpretandi praestigiis insolentissima quaeque male creduli excusent temereque defendant quae nec dicta sunt unquam nec potuerunt dici,’ —
Operae igitur pretium facturus esse mihi videor, si in Septem contra Timbas loci difficillimi et aperte corrupt! qui leguntur, eos probabiliter emendando ad sanam radonem revocavero. Audaciam autem emendandi cum supra dixi, non bercie cogi- tavi de temeritate Bothiana, sed de ea audacia, quae via ас rations coercetur et severis artis criticas legibus nititur. —
Et initium quidem babeo cur sumam a parodo ilia non unam ab caussam me
morabili, qua baud scio an nullum sit carmen choricum Aeschyli ad factitandam cri
ticam accommodates.
Primnm autem rallones métricas nimium quantum vexarunt críticos, quorum primus Seidlerus de verss. dochm. p. 181 sqq. responsionem antistrophicam eamque satis pro- babilem indagavit. Eadem via, quam dubito num recte exagitaverit Hermannus in Elem, p. 751, non potuerunt non insistere recentissimi critici, quandoquidem certa responsio- nis vestigia tanquam incurrunt in oculos. Huie quaestioni finítima est ea, quae ad numerom personarum distributionemque ipsam carminis pertinet: quaedam enim partes parodi quaeritur singulisne personis an universo choro sint tribuendae. Totum hoc quale sit, dilucide expediit Ritschelius: qui quidem XV personarum numero investígalo et emendandi et disponendi carminis reclam viam primus monstravit. Ab eadem ra- tiocinatione, quam suae de Aescliyliis antistroph, response, commentation! p. 36 sqq.
Engerus inseruit, tanquam a fundamento proficisci velím eos, qui in emendando hac parodo sint elaboraturi. Corruptos autem etiamnunc post tot tamque acres criticorum curas in eo carmine plores inesse locos ipse Ritschelius tantum abest ut negaverit, nt qua tandem via succedere singulorum versuum emendado possit, probare studuerit p. 37 1. c. : id quod pluribus persécutas est Engerus p. 47 sqq.
In eiusniodi desperatorum locorum numero babeados est v. 88 mirum in módúm
corruptiis, sed de cuius vitiis Wellauero ne suboluerit quidem quicquam :
թօզ гл t Q Tii'/ítov ó XiŕzctCnic dn- v vrut Âaòç evTQsmjç ыгсі TtóXiv дішхшѵ.
Primnm hane versus dochmiaci formam : ßoq imię tsifåmv, alienam esse constat ab Aeschylo : id quod etsi пес Engerum fugit пес Dindorfium, tarnen illi non vide- tnr in promptu fuisse emendado probabilis, hune autem ráipgcov pro rsi^étov conii- cientem vera emendandi ratio prorsus latuit. Etenim wrsę praepositionem nequáquam explicări posse hoc loco tum ex ipsa hac parado perspicitur, cum hostium exercitus rceęi móXiv morari dicatur ab eodem choro v. 108, tum ex v. 272, quo idem exercitus dictus est Praeterea vox ßoä nescio quid incommodi, ne dicam ieiunitatis habet, cum in describendo hostium clamore iam paullo ante v. 83 sq. tarn copioso et praeclare versatus sit poeta:
tXadidiiiviov néôi ’ оттХбхтѵл’ сort ßoety1)
1) Ex istis scriptural-urn quasi monstris : êZídf/o'«? ntôionlóxTWTOç x. է. Լ elegantem illám et ingeniösem emendationem erűit ľxitschelius p. 43 sqq.:
quae emendatio qnivis sentit quantum praestet ei, quam nuper Dindorfius proposait :
eilt d1 èiictç (քօե՚Ահ ôíoç* опішу хи'ло? ramyęiiMTmca-
ßoipsi д ’ «t/a/íTOD dízctv v ó'ato g ootirmov.
Nunc demum labefactata per vim rationis codicum omnium fide ipsius poetae manum deleta urdo vocula sic instaurandam esse arbitrar:
ß í а тиуіыѵ o Xsvzaomç оп
утал Xaòç WTQsnqç tnï nóXtv ôicóxtov.
qua emendatione et versus dochmiaci legitima forma et sententiae integritás dubium
esse nequit quin féliciter restituia sit, Eandem dictionem liabes, ne plura afferam, Agam, v, 229
ß Í а %а)лѵшѵ i‘ ¿vaiâca [léveu
Alter eiusdem parodi locus nondum а quoquam recte persanatus legi tur inde a v. 131 —136: quos quidem versus Wellauerus qualemcunque librorum mss. squa- lorem pluris quam sanam radonem faciens hune in modum exhibuit:
xaï dv Avxee’ àva%, Avxeioç yevov Gigám àaio) Gtóvtov « v r ã ç tiv г’ to Ar¡toyéveiu xovqa, то^оѵ ev nwațfiv,
”Aqteiii (fila.
Sed in his facile liquet et resecanda esse nonnulla, si versus strophicos 117 — 120 spectaveris, et emendando quaedam, si paullo diligentius ipsos antistrophicos ver
sus inquisiveris. Nam nec genitivus avvâç nec quem Wellauerus proposuit, accusa- tivus àvràç perspicuum est quo tandem spéciét. Multo probabîlius emendare հօտ versus conati sunt Stanleius et Seidîerus : Stanleius quidem prorsus palmari coniectura pro ài/raç substituons vocem aïià; scholiorum quoque testimonio confir- matam : tivôvwv ¿vraç] w іцитёоыѵ бтеѵау[шшѵ axgoavry;, Seidîerus autem de verss. dochm. p. 185 et 196 totum systema non sine certa via ac radoné sic per- poliens :
xaï Gv Avxet’ ava'Ç, Avxeioç yevov
Cigarôi âaito Gmvtov' A tj & to í ç
re xovga гѵ'£оѵ ev nvxáÇov.Atqui nec genitivos Gróvwv patet unde pendeat, nec quomodo excidere vox proba
ai/tàç potuerit. Accedit quod prorsus abhorret a granditate sublimitateque orationis
Aeschyli tam exilie et omnium luminum poeticorum expers sententia: Avxe»* avaț Avxeioç yevov.Quae cum ila sint, repetitum Apollinis cognomen glossema esse quis est quin ilico sentiat ? Pristinam igitnr totius loci speciem ascita et Stanicii aïtàg et Seidleri Argóiig coniectura suspicor exstitisse hane:
nai ai) Ainsi' aval aio am äaíw Отоѵшѵ à.ïiùç y švov' Aa Ձ՜ óiig ts novga zógov sv nvxágov.
Dativas Отдати даіы ad vocem Ainsi՝ pertinet virginesque Thebanae haec precan-
tur: etiam tu rex Lupine i. e. inimice exercitui hostili (z«i ai) Ainsi aval Отоатыócíím) exaudí lamentationes nostras. Hoc modo qui totum locum explicaverit, origi
nem simul scripturae vulgatae perspexerit. Dativum enim отдати ôaîto aptum esse ex voce Ainsi’ fugisse videtur librarlos : explicând! igitur causea ante eundem dati
vum coniicio posila fuisse verba : Avnsioç ysvov, quae cum postea in textum irrepsissent, alterum ysvov excidit. Quae omnia non narrarrem in re tarn aperta,
nisi omnern veilem tollere dubitationem, quae mover! de transpositione verbi ysvovposset.
Hine simul apparel, quantopere falsus sit Dindorfius banc emendationem com- mendans :
nai ai’, Ainsi’ aval, Avnsiog ysvov
а сдати à am асоѵшѵ nannaviag՝
qui пес glossema esse alterum Avnsioç perspexerit et pro à'itàç improbabiliter con- iecerit патспаѵтад vocem doricam, quae vereor ut sit omnino Aeschylia. —
De reliquia հա՛ստ parodi diílicultatibus veluti de v, 108 sqq, et v. 123 cum nune tăcere quant comminisci non omni ex parte vera malim, ad alterum carmen choricunt transire in animo est. Cuius quidem carminis initium inde a v« 269 tur- pissimis vitiis inquinatum sic exhibere non puduit Wellauerum:
y.ê),Et, tpößm մ' o մ % ÍTtvádtia xéttq’
5
yeíioviç ói zagóíaç liíQiiivcti Çtomiyoíôi гадро;,
tòv åjMpyteqfå X$róv\
ÔoázOVTCC Ô’ o”lÇ Tiç, TÉZVtoV
vnfoàéàor/.fv Žč/E-
tov ôvcívi'ŕjiiioa tíctvwoíf oç nú.núç.Ex hoc codicum quasi sterquilinio aurea ipsius poetae verba non dubito quin probabiliter elici possint, dummodo et antistrophicorum versuum 286 sqq. utpote ab omni vitio vacuorum accurata restiluatur responsio et senlentiarum scripturarumque recta fiat existimatio. Primum v. 270
yeiTOVEÇ ős xaçôiaç
vitiosum esse ex v. antistrophico 287, qui est ithyphallicus :
ICÍÇÓ ’ ciosiov ¿xiïQOÏÇ,facile coliegerunt critici : qui quidem cum metricae tantum concinnitati consulere stu- duissent de sententia prorsus securi, non potuerunt nisi perperam de versu illo iu- dicare. Quid enim? Verba ista: ythovfç մտ x a q ô i cc ç ^оцлѵссі nonne permirum est sensisse neminem quam sint languida et ab Aescliylia sententiarum gravitate ab- horrentia. Sed quid multa? Tritum xaçôíccç quod ne exstat quidem in cod. Reg.
լ,, falsam iuterpretamentum esse patet pristinae Aeschyloque omnino dignae scri- pturae x%òç, quae vox eodem modo usurpata exstat veluti Agam, v. 199
ßuQtTa [iiv z»¡ q го p.ij
Sollicitudines autem quam praeclare a poeta dicantur tanquam vicinae perniciei (yei- zovtc xr¡oós), vix est quod moneara. Falsa igitur scriptura nititur Hermannus zao-
ôíaç bisyllabum esse contendens in Elem. p. 54: id quod Wellauero quidem facile
persuasit, non item Dindorfio, qui nimis óuQiáÇav pro zaoôiaç commentus est zixo'Çctç.Nec probabilius iudicarunt, quicunque in versa antistrophico vitium inesse suspicati
pro s%$Qoîg scribendum esse si bi persuaserunt óaioiç.In reliquis versibus emendandis magno nobis sunt adiumento et praeclarae cod.
Med, scripturae et versus antistrophici, quorum liaec est species metrica:
Praeterea negări nequit pleraque a criticis iam esse féliciter reperta veluti
illud, quod pro 'i.tyjMV praeclare coniecit Lachmannos de chor. syst. p. 67. Omni
bus autem diligenter pensitatis rationeque habita codicie Med., praesertim scripturae óvçtvvrjToqaç, ex qua reliquae emendationes pendent, non possum quin totum locum sic reconcinnatum proponam:
fíŕ'žíi, q>0ßto ժ՞ ог/ vTtvÚGCei xéao ' ytítove; ժտ x i¡ q o $
(¡¿Qîfivat țwTtVOOVGl TtXQ^OÇ"
TÒ v âii/fiTSix^ XtoW ÒQáxoviaç шд nç тыѵыѵ ineoôéàoixtv X e^ai w V òvç$t> V áTOQaç ncu-TQÓtpog ntXutíç.
His expositis ad trímetros iam accedere placet, Ac prim u m quidem emendatione
sine dubio eget v. 566, quem nimio scripturarum vulgatarum studio captus sic scri
psit Wellauerus:
[MjTQÓç те rtijyqv tíç zawcßéoei óízr¡ ;
Sed dictionem птуут^ѵ xaiaaßewwai etsi constat per se esse probam пес alienam ab Aeschylo, eandem tarnen hoc loco nego ullo artificio explicări posse. Nec quicquam proficimus emendatione Schuetzii:
yT[Toòç ôè Ttijyq tíç zaTaoßéGei ô íz ц v;
sic interpretantis : ‘matris vero (caesae) vindictam num lions aliquis restingue! ? ’ Nam nec ÔÍZ1JV xaracißsvvvvcu пес (mjtqoç óízt¡ ea qua Scliuetzius voluit significatione graece unquam dictum est: praeterea nimia obscuritate cum totus versus tum vox ní¡yí¡ laboral. Quid igitur ? Num in scriptura vulgata acquiesceudum cum Wellau- ero Dindorfioque? Wellauerus quidem versum ilium sic interpretatus: ‘matris veto fontem quodnam ius exsiccabit i. e. quonam iure exsiccabis ? ’ — dubito num lumen verbis Amphiarai attulerit. Fons enim ille matris quid sibi velit, non est apertura.
An de fonte Dircaeo cogitabis cum quibusdam interpretibus? Atqui fens Dircaeus nec ouinino commemorari hoc loco a poeta пес yuytąoę ni¡yí¡ dici potuit. Sed de lacrimis patriae cogitasse poetam ferlasse verisimile est? At hae insulsae scholia
starum nugae sunt: lacrimarum enfin significatio, de qua cogitarunt scholiastae veluti talia alucinantes : та ôdxQva týg narqíôoç nota naitâei гіцшпіа; haudquaquam in
esse potest in voce тті]у^. Quae cum ita sese habeant, una tantum literula addita versum ilium hoc modo emendandum esse coniicio :
(AijiQÓç те л Lr¡ y v tíç zaiacßtOei óízr¡;
(jrjTQÒç лЬцуц matris vulnus est: cum matricida enfin apte ab Amphiarao comparator Polynices, ut qui patriae i. e. malii suae (cf. v. 16) plagara iniecturus sit,
Eadem probabilitate пес difùciliore opera corrigi potest v. 595
TeívovGi лоііл^ѵ, tt¡ v pazq à v nókív ¡іо 'Лйѵ,in quo quidem explicando item frustra omaes interpretes desudarunt. Nec iniuria:
verba enim t¡¡¡> [laxQccv пиілѵ reapse explicări hoc loco nequeunt. Quocirca piares
editores veluti Schuetzius et Blomfieldius ad nakiv scripturam confugerunt et náhvբօ).Հէ'v verbis fugám ducum Ârgivorum significan sibi persuaserunt. At vero non de fuga, sed de morte vaticinatum esse oraculum ideoque non potuisse nisi de morte Amphiarai loqui Eteoclem tata est in prompte, id ut neWellauerum quidem fugerit.
Sed idem tarnen in defendenda scriptura vulgata nimias fuit. Explicationem enim
scholiastae A: ênl vr¡v tlç uôrtv ànoixiav tlxwtârßtrai jioltïv Ti¡V tvavtíav vr¡ tlę"Aęyoę amplexus t¡¡v /лахдаѵ nól.iv verbis Orcum intelligi contendit: cogitatione enim esse supplendum: ‘non in nostrum, sed in remotam illám inferorum urbem venient?
Sed haec significado cum a toto sententiarum nexu tum ab ipsis verbis alienissima est: etenim non de Orco loquitur Eteocles, sed de expugnatione Thebarum. Dom
pta igitur una tantum literula dubitari nequit quin hunc in módiim redintegrandus sit versus iile:
rtlvovGt ոօըորր>, ii¡v àxçav nóhv pofaïv,
ãxça ttóZiç arx Thebarum est, quam expugnatum vénérant Argivorum duces. Unde intelligitnr nulle iure versum istom tanquam subditicium uncis inclusisse Diudorfium.
Panllo pleniorem disputationem undeviginti versus 785 — 804 eiusdem fabulae requinmt: quorum ordinem aliqua ex parte tnrbatum esse negări quidem nequit, sed perturbatio illa non videtur tam late patere, ut de duplici recensione totius scenae cogitandum sit. Sed ‘ae te merer, audi quo rem deducam.’ Inde a v. 793 pri- stioum versuum ordinem exstitisse coniicio hunc, quem iafra posui.
АГГЕЛОВ
ottaię ádí/.çaíç цѵаі(>оѵъ‘ ау av.
XO PO S
ovviûç o dalpaw xoivòç цѵ aptyoïv ¿{ta, avfòt Ժ’ àval.oï dÇra дѵдяоцлоѵ yévoç.
6
АГГЕЛОВ
nróXiç öíötoCrat1 ßadtXéoiv ô’ òp.odnÓQOtv піпыхіѵ a í/ia yat’ in’ ¿XX^Xtov q ovio.
X O P O E
TOiavra yalouv xa'i ôaxQvedPat n á oa, nóXiv (liv tv TtoádaovGav, ot մ' tmdrota»
ôiGcài GTQan¡/u —
Reliqua omnia recte se liabent, nisi quod v. 786
nóXiç Gtűtodtat, ßadiXtts â’ ¿(tótfíroQOt«ubditicius est, quo quidem excogitan pinguins interpretamentum non potnit. Quan- quam cur iliud posiierit in margine interpres quisquís fuit, non est obscurum : quippe unam versus partem i. e. nôXiç CÎGtoGtat pertiner® voiuit ad interrogationem
«hori v. 785
tí д’ ¿Ctí ngã/oç vtóxoiov nóXtt naçov;
alteram ßadtXétc Ճ’ ¿(wdnoQOt ad verba năucii dedila opera obscure loqnentis : ctvÔQtç Tt'>vã<1tv lx xiQoyv аѵтохтоѵшу —
Sed mittanius ineptias et explícenme potius, cur versuum illorum ordinem omnino probabile sit talem fuisse, qualem supra proposuimus, et quae fuerit caussa turbandi ordinis:
Primum duo versus 802 sq,
nôXtç GtdMfrat' ßadiXlotv ď ò(todrrÓQOtv nlnwxtv ai(MX /aï’ iw' áXXijXwv qóv«>.
cum iisquequaque digni sínt Aescliylo, pro interpolatîs haberi nequeunt: eidem ta
rnen versus eo quem nunc obtinent loco i. e. post v. 801 non modo misere languent, verum etiam omni ration! repugnant. Kam postquam nuncius inde a v. 797 — 802 satis copíese narravit et de urbis salute et de mutua fratrum caede, idem non potuit eadem breviter repetere duobus tantum versibus 802 et 803. Quod incommodum tollitur omnino, si versus istos ante v. 799 posueris: id quod etiam reliquorum ver- suum (797 — 802) argumentum flagitat. Etenim quae primum paucis comprehen- dit nuncius, post pluribus perseqni potuit chorus 797 — 802. Tarn simplici ratione miretur ferlasse quispiam voluisse me succurrere luiic loco пес sum nescius, quan
ta @ m o veri dubitaiiones possint veluti de v. 789 et 791.
In prioré quidem versa
* f'qovnvaa vvv axovßov, Oïâirtot) yévos —
continuado structurae i. e. praedicatum, in altero autem oídJ պպil.éxuňQ pr¡v xau&rtoôupivot —
snbiectum verbi xattGnodr¡pévot deesse videtur, sed videtur tantum : utrumque enim enunciatum, nisi me omnia faliunt, recte se habet: nam quod interrumpitur nuncii oratio
tțQorovda vív ăxovGov, Oíd istov yévoç
chorí exelamatione v. 790
OÎ ’չա táí.aiva j pávnç fipi täv xaxwv.
et quod V. 791
օւ>ժ ' áptfnZéxmç pr¡v VMltGnodi]pivo> — tacetur ab eodem nuncio subiectum, quod ne postea quidem v. 793
ovwç àôeltfaïç xiQc'iv TjVaÍQOvť fyav.
additum est, in eo consistí! ars quaedam et cerium consilium poetae, qui de indu
stria nuncium facial abrupte et tečte loquentem et quasi tergiversantem hue illuc, donee quale sit illud nçã/oç vsóxoiov ոօԽ naoòv, a choro cogatur, ut clare et definite exponat his veisibus:
ttòXiç ötCtoCTtti‘ ßanil.éoiv Ժ’ ôjiodTTOQOiv néntoZEV тіла y aï’ irt’ aÚ.ŕ^MV (fóyw.