Narkotyki zmodyfikowane zawierające siarkę

27 listopada 2003 r. Rada Unii Eu-ropejskiej podjê³a decyzjê o objêciu kontrol¹ w krajach Unii czterech no-wych narkotyków syntetycznych:

2,5-dimetoksy-4-etylotiofenetyla-miny (2C-T-2),
2,5-dimetoksy-4-(n)-propylotio-fenetylaminy (2C-T-7),
2,5-dimetoksy-4-jodofenetyla-miny (2C-I),
2,4,5-trimetoksyamfetaminy (TMA-2). S¹ to pochodne fenyloetylaminy (fenetylaminy) i amfetaminy wykazu-j¹ce dzia³anie halucynogenne i sty-muluj¹ce OUN, podobne do szeregu innych narkotyków, które ju¿ wcze-œniej znalaz³y siê pod kontrol¹. Po publikacji tej decyzji w oficjalnym Dzienniku Unii Europejskiej kraje Unii maj¹ 3 miesi¹ce na wprowadzenie odpowiednich przepisów.

Dwa z czterech zwi¹zków, które Rada Unii Europejskiej zaleci³a obj¹æ kontrol¹ (2C-T-2 i 2C-T-7), maj¹ w swym sk³adzie atom siarki. Wraz z wczeœniej obecn¹ na rynku i objêt¹ kontrol¹ 4-metylotioamfetamin¹ (4--MTA), jej N-metylow¹ pochodn¹ (N-metylo-4-MTA) oraz obecn¹ na rynku od niedawna 2,5-dimetoksy-4--(2-fluoroetylotio)-fenetylamin¹ (2C--T-21) stanowi¹ one now¹ grupê nar-kotyków zmodyfikowanych o nietypo-wej strukturze i niebezpiecznych w³a-œciwoœciach. Narkotyki te, ze wzglê-du na mo¿liwoœæ pojawienia siê ich na terenie Polski, zas³uguj¹ na wnikli-w¹ uwagê i omówienie.

W roku 2004 de Boer i Bosman z Narodowego Instytutu Sportu w Li-zbonie opublikowali wyniki badañ tzw. zio³owych stymulantów sprzeda-wanych w holenderskich smartsho-pach (smart-drug shops) w latach

1994–2002 [5]. Chodzi³o o sprawdze-nie, czy producenci i sprzedawcy tych preparatów nie ³ami¹ prawa, oferuj¹c zamiast preparatów zio³o-wych lub w po³¹czeniu z nimi narko-tyki objête kontrol¹. Autorów intere-sowa³y zw³aszcza niebezpieczne narkotyki syntetyczne z tzw. serii 2C wg terminologii Shulgina, czyli po-chodne fenetylaminy (patrz rozdzia³ o 2C-T-21). Analizy prowadzone bar-dzo czu³¹ i specyficzn¹ metod¹ GC/MS wykaza³y, ¿e znaczna czêœæ tabletek sprzedawanych jako tzw. zio³owe stymulanty zawiera³a groŸne narkotyki zmodyfikowane: 2,5-di-metoksy-4-bromofenetylaminê (2C--B), 2,5-di-metoksy-4-etylotiofenety-laminê (2C-T-2) i 2,5-dimetoksy-4--(n)propylotiofenetylaminê (C-T-7) [14].

4-metylotioamfetamina [4-MTA]

4-metylotioamfetamina (ryc. 1) jest nowym syntetycznym narkotykiem, zawieraj¹cym siarkê, który pojawi³ siê w ostatnich latach na dyskotekach i w klubach tanecznych Europy. Po raz pierwszy otrzyma³ go Nichols jako zwi¹zek stymuluj¹cy uk³ad serotoni-nergiczny, ale pozbawiony dzia³ania neurotoksycznego, który móg³by byæ u¿yty do badañ naukowych [13]. Funkcjê tak¹ spe³nia³a p-chloroamfe-tamina (PCA), która nasila uwalnianie serotoniny i hamuje jej wychwyt zwrotny, ale dzia³a równie¿ na uk³ad dopaminergiczny i noradrenergiczny, co prawdopodobnie decyduje o jej neurotoksycznoœci. 4-MTA dzia³a bar-dziej selektywnie, tylko na uk³ad sero-toninergiczny, a ponadto, w odró¿nie-niu od PCA, jest inhibitorem MAO_A– enzymu uczestnicz¹cego w metaboli-zmie serotoniny [17].

4-metylotioam-fetamina sprzedawana jest na dysko-tekach najczêœciej jako ecstasy (MDMA) lub œrodek o dzia³aniu sty-muluj¹cym [26]. Wi¹¿e siê z tym po-wa¿ne niebezpieczeñstwo polegaj¹-ce na du¿o póŸniejszym (> 1 godz.) ni¿ po ecstasy pojawianiu siê efektów, w wyniku czego osoby, którym sprze-dano 4-MTA jako MDMA, nie uzy-skawszy szybko spodziewanych efek-tów, przyjmuj¹ kolejne porcje narkoty-ku, przekraczaj¹c czêsto dawkê œmierteln¹ [27]. Z wyj¹tkiem tabletek dostêpnych w Niemczech i Szwajca-rii, na których wyciœniêta jest piêciora-mienna gwiazda, w innych krajach Europy, a tak¿e w Australii tabletki 4-MTA s¹ p³askie z naciêciem po-œrodku i st¹d prawdopodobnie wywo-dzi siê ich najczêœciej stosowana na-zwa – „Flatliners”. Inne nazwy to „S-5” i „MK” oraz „Golden Eagles” [6]. Typo-we tabletki s¹ bia³e lub lekko kremo-we, maj¹ œrednicê 9,1–14 mm, gru-boœæ: 4,1–4,7 mm, wagê: 299–710 mg i zawieraj¹ 100–140 mg 4-MTA oraz domieszki kofeiny i witamin [9]. Nie jest dot¹d znana metoda syntezy, jak¹ nielegalne laboratoria stosuj¹ do otrzymywania 4-MTA. Badanie table-tek 4-MTA na obecnoœæ 4-(tiobenzylo)-pirymidyny oraz 4-metylo-5-(4-metylotiofenylo)-pirymidyny da³o wynik ujemny, co wskazuje na to, ¿e nie otrzymywano ich metod¹ Leuc-karta [15].

Brak jest danych klinicznych na te-mat neuropsychologicznych efektów 4-MTA u ludzi, na podstawie frag-mentarycznych raportów mo¿na jed-nak s¹dziæ, ¿e 4-MTA wywo³uje opóŸ-nion¹, lecz trwaj¹c¹ d³u¿ej ni¿ po MDMA empatiê (mo¿e wiêc preten-dowaæ do miana entaktogenu). Wy-kazuje równie¿ dzia³anie

halucyno-Bogdan Szukalski

Marta Bykas-Strêkowska

Dariusz B³achut

Narkotyki

zmodyfikowane

zawieraj¹ce siarkê

genne oko³o 30 razy silniejsze od meskaliny.

Winstock i wsp. [25] przeprowa-dzili badanie ankietowe 1151 osób – czytelników popularnego w Wielkiej Brytanii czasopisma poœwiêconego muzyce m³odzie¿owej, a wiêc w du-¿ej czêœci bywalców dyskotekowych raving parties. 60,5% badanych sta-nowili mê¿czyŸni, a 39,5% – kobiety. Ich œredni wiek wynosi³ 23,9 roku. 75% respondentów s³ysza³o o 4-MTA (zna³o go pod nazw¹ „Flatliner”), a 1/4 z nich stosowa³a narkotyk w ilo-œci 1–3 tabletek. 40% badanych po pierwszych próbach zrezygnowa³o z ich przyjmowania, 25% stosowa³a narkotyk przez d³u¿szy czas, a resz-ta nie udzieli³a na to pyresz-tanie zdecydo-wanej odpowiedzi. Nie ma jednak pewnoœci, ¿e stosowane przez re-spondentów tabletki zawiera³y rze-czywiœcie 4-MTA, bo nielegalnie pro-dukowane i sprzedawane preparaty nie zawsze zawieraj¹ tê substancjê, dla której zosta³y kupione [20].

Wykorzystywany niekiedy do wy-krywania narkotyków odczynnik Mar-quisa nie daje z 4-MTA reakcji barw-nej. Pewn¹ wskazówk¹ ma byæ jedynie charakterystyczny za-pach zwi¹zany z obecnoœci¹ siar-ki [23]. Opinii tej przecz¹ jednak nasze spostrze¿enia zwi¹zane z syntez¹ 4-MTA i jej N-alkilo-wych pochodnych. Zarówno sa-ma 4-metylotioamfetamina, jak i jej N-podstawione pochodne: N-metylo-4-MTA (4-MTMA), N-ety-lo-4-MTA, N,N-dimetylo-4-MTA i N-propylo-4-MTA, nale¿ycie oczyszczone, nie maj¹ ¿adnej charakterystycznej woni [1]. Przyczyn¹ zapachu, o którym wspominaj¹ autorzy cytowanej pracy, by³y prawdopodobnie œla-dy lotnych substratów syntezy obecne w niezbyt dobrze oczysz-czonym produkcie.

Stê¿enia 4-MTA we krwi wyno-sz¹ce od 0,2–0,6 mg/l s¹ umiarko-wanie toksyczne, stê¿enia wy¿sze s¹ silnie toksyczne, a stê¿enia przewy¿szaj¹ce 1,5 mg/l mog¹ byæ œmiertelne [10]. 4-MTA wywo-³uje md³oœci, oczopl¹s, hiperter-miê, wzmo¿one pragnienie,

dreszcze, stany spl¹tania, zaburzenia pamiêci, poty, zawroty g³owy oraz bezsennoœæ. Wp³yw na uk³ad serco-wo-naczyniowy przejawia siê w po-staci hipotonii oraz obni¿onej czêsto-œci akcji serca. Liczba wywo³anych przez ten narkotyk powa¿nych kom-plikacji zdrowotnych, mimo krótkiego wystêpowania na rynku narkotyko-wym, jest znaczna [7]. Przyjmowanie 4-MTA z innymi narkotykami, jak MDMA, amfetaminy, alkohol i efedry-na, zwiêksza znacznie ryzyko ich wy-st¹pienia. 4-MTA mo¿e wywo³aæ tzw. zespó³ serotoninowy (the serotonin syndrome), charakteryzuj¹cy siê nad-miarem wewn¹trzsynaptycznej sero-toniny. Jego objawy to niepokój ru-chowy, dr¿enie miêœniowe, mimowol-ne skurcze miêœni, wzmo¿omimowol-ne odru-chy, drgawki oraz œpi¹czka. W wyniku stymulacji neurotransmisji serotoni-nergicznej ulega nasileniu sekrecja ACTH, kortykosteronu (u szczurów), prolaktyny, oksytocyny i reniny [16].

W roku 1997 4-MTA sta³ siê przy-czyn¹ piêciu œmiertelnych zatruæ w Wielkiej Brytanii i jednego w Holan-dii [7, 10]. Du¿y rozg³os, jaki nada³a

prasa tym tragicznym wydarzeniom, przyczyni³ siê do objêcia narkotyku kontrol¹.

Elliott [10] opisa³ przypadek œmier-telnego zatrucia 22-letniego mê¿czy-zny na dyskotece, na której bawi³ siê z przyjació³mi. Osoby towarzysz¹ce, przes³uchiwane póŸniej przez policjê, zezna³y, ¿e denat przyj¹³ w krótkich odstêpach czasu 7–8 tabletek 4-MTA i uczestniczy³ w zabawie, pocz¹tko-wo czuj¹c siê dobrze. PóŸniej skar¿y³ siê na bóle i skurcze ¿o³¹dka, które nie ustêpowa³y, i bardzo z³e samopo-czucie. Po pewnym czasie wyst¹pi³y zlewne poty i trudnoœci w mówieniu i zachowaniu równowagi. Pojawi³a siê wysoka temperatura, zaburzenia i drgawki. W szpitalu poddano go za-biegom reanimacyjnym, które zakoñ-czy³y siê niepowodzeniem i pacjent zmar³. We krwi i w moczu wykryto wysokie stê¿enie 4-MTA.

W p³ynach innej osoby œmiertelnie intoksykowanej 4-MTA wykryto obok macierzystego narkotyku dwa jego metabolity: jeden o strukturze sulfo-tlenku, drugi – bêd¹cy hydroksylow¹ pochodn¹ 4-MTA [9].

Ryc. 1. Przemiany 4-MTA

Carmo i wsp. [2] badali metabolizm 4-MTA u myszy szczepu Charles-River CD1, przeprowadzaj¹c identyfi-kacjê metabolitów narkotyku w ich moczu i hepatocytach, a tak¿e w he-patocytach cz³owieka, ma³py, psa, królika i szczura [3]. G³ówne szlaki metaboliczne 4-MTA to dezaminacja oksydatywna z utworzeniem kwasu 4-metylotiobenzoesowego oraz trzy typy hydroksylacji: hydroksylacja wê-gla ß w ³añcuchu bocznym, w wyniku której tworzy siê 4-metylotiofenylo-propanolamina (4-metylotiokatina), hydroksylacja ³añcucha tiometylowe-go, prowadz¹ca do hydroksy-4-MTA, oraz hydroksylacja pierœcienia ben-zenowego z utworzeniem 2-(lub 3-)--hydroksy-4-MTA (ryc. 1).

Ewald i wsp. [11] badali metabo-lizm 4-MTA u cz³owieka, analizuj¹c metabolity w próbkach moczu zebra-nych od piêciu osób 8–15 godzin po przyjêciu 1–5 tabletek 4-MTA. Uzy-skane wyniki s¹ podobne do otrzy-manych przez Carmo i wsp. [2] w ba-daniach na myszach. 4-MTA ulega g³ównie dezaminacji oksydatywnej z utworzeniem okso-metabolitu, a ten redukcji do odpowiedniego alkoholu. Oba te metabolity, w procesie przy-pominaj¹cym ostatni etap ß-oksyda-cji kwasów t³uszczowych, przekszta³-caj¹ siê w kwas 4-metylotiobenzo-esowy. U cz³owieka, podobnie jak u myszy, zachodzi tak¿e hydroksyla-cja pierœcienia benzenowego oraz wêgla ß w ³añcuchu bocznym. Nie wystêpuje natomiast hydroksylacja ³añcucha tiometylowego.

Przemiany, jakim ulega 4-MTA, s¹ wiêc podobne do przemian amfeta-miny i 4-propoksyamfetaamfeta-miny [8, 12]. W Polsce 4-MTA jest objêty kontrol¹ i zaliczony do grupy I-P substancji psychotropowych.

Analog 4-MTA z grup¹ N-mety-low¹ (4-MTMA) (ryc. 2) wykazuje po-dobieñstwo strukturalne do MDMA i to prawdopodobnie decyduje o jego empatogennych w³aœciwoœciach [19].

.

2,5-dimetoksy--4-etylotiofenetylamina [2C-T-2]

2,5-dimetoksy-4-etylotiofenetyla-minê (ryc. 3) po raz pierwszy

otrzy-ma³ Shulgin z dostêpnego na rynku 2,5-dimetoksytiofenolu – prekursora wykorzystywanego do syntezy wszystkich zwi¹zków szeregu 2C-T. Prekursor ten, a tak¿e u¿ywany do jego otrzymywania 1,4-dimetoksy-benzen, znajdowano wœród chemi-kaliów konfiskowanych w miejscach nielegalnej produkcji 2C-T-2, co mo-¿e wskazywaæ, mo-¿e przy produkcji po-s³ugiwano siê metod¹ Shulgina.

2C-T-2 ma postaæ bia³ych kryszta³-ków, daj¹cych z odczynnikiem Marqu-isa zabarwienie pomarañczowe. Nie ma zastosowañ lekarskich i przemy-s³owych. Sprzedawany jest na rynku narkotykowym w postaci proszku lub tabletek. Pocz¹tkowo (w latach 1997–1999) by³ dostêpny w holender-skich smartshopach oraz w podobne-go typu sklepach w Szwecji, póŸniej we Francji i Danii. Najczêœciej przyj-mowany jest doustnie (80%) w daw-kach 12–25 mg, du¿o rzadziej dono-sowo (20%). Nie zanotowano nato-miast stosowania do¿ylnego, domiê-œniowego i doodbytniczego. W przeci-wieñstwie do wiêkszoœci narkotyków 2C-T-2 nie ma na razie tzw. nazw ulicznych, pod jakimi s¹ czêsto znane i sprzedawane inne narkotyki. Brak dot¹d naukowych danych na temat wp³ywu 2C-T-2 na uk³ady neuroprze-kaŸnikowe, mo¿na wiêc wyci¹gaæ je-dynie poœrednie wnioski na podstawie w³aœciwoœci 2C-B.

2C-B (pochodna fenetylaminy za-wieraj¹ca brom) jest czêœciowym ago-nist¹ receptorów serotoninergicznych (5HT₂, 5HT_2A i 5HT_2C) i receptorów adrenergicznych α₁. Wykazuje rów-nie¿ wysokie powinowactwo do recep-torów 5HT_1A, 5HT_1B5HT_1C. Dlatego mo¿na przypuszczaæ, ¿e 2C-T-2, któ-ry jest tak¿e pochodn¹ fenetylaminy, mo¿e równie¿ wykazywaæ powino-wactwo do receptora

serotoninergicz-nego, tj. zdolnoœæ wi¹zania z 5HT₂ i do pewnego stopnia 5HT1 [21].

Wczeœniej stwierdzono, ¿e recep-tory serotoninergiczne 5HT2 (szcze-gólnie 5HT_2A) uczestnicz¹ w efek-tach wywo³ywanych przez substan-cje halucynogenne, a wiêc efekty 2C--T-2 mog¹ byæ wynikiem dzia³ania na te receptory. Hipoteza ta wymaga jednak eksperymentalnej weryfikacji. Doœæ sk¹pe s¹ informacje na te-mat wp³ywu 2C-T-2 na uk³ad serco-wo-naczyniowy i proces termoregula-cji. Dawki wywo³uj¹ce takie efekty s¹ ok. 10 razy ni¿sze ni¿ innego synte-tycznego narkotyku zawieraj¹cego siarkê – 2C-T-7. W porównaniu z tym ostatnim zwi¹zkiem, po którego sto-sowaniu 31,9% osób odczuwa³o bóle g³owy (prawdopodobnie wskutek wzrostu ciœnienia krwi), spoœród u¿yt-kowników 2C-T-2 bóle g³owy mia³o tylko 9,3%.

Ze wzglêdu na brak zastosowañ medycznych nie prowadzono badañ przedklinicznych i klinicznych 2C-T-2, a wiêc informacje na temat dzia³ania narkotyku pochodz¹ tylko od osób, które naby³y go na czarnym rynku.

Po doustnym przyjêciu 2C-T-2 efekty wystêpuj¹ miêdzy 1 i 2 godzi-n¹ i trwaj¹ 6–8 godzin, natomiast po stosowaniu donosowym pojawiaj¹ siê wczeœniej i trwaj¹ krócej. Naj-czêstszymi objawami s¹: bóle g³owy, md³oœci, wymioty, biegunka, tachy-kardia, hipertonia, odwodnienie, czasem bóle brzucha, niepokój, paranoja i napady paniki. Dotych-czas brak badañ toksycznoœci ogólnej 2C-T-2, jego neurotoksycz-noœci, teratogenneurotoksycz-noœci, mutagenno-œci i potencja³u karcinogennego.

W przeciwieñstwie do innych pochodnych fenetylaminy (np. 2C-B) tabletki 2C-T-2 nie zawieraj¹ na ogó³ innych fenetylamin i stymulantów. S¹ one najczêœciej sprzedawane jako ecstasy, co jest niebezpieczne, gdy¿ toksycznoœæ 2C-T-2 przewy¿sza tok-sycznoœæ MDMA. W roku 1999 w Ba-warii wykryto nielegalne laborato-rium, w którym produkowano prymi-tywn¹, kuchenn¹ metod¹ niewielkie iloœci 2C-T-2. W latach 2000–2002 w piêciu pañstwach Unii Europejskiej (Dania, Francja, Szwecja, Holandia Ryc. 2. Budowa MTMA

i Finlandia) konfiskowano pewne ilo-œci tego narkotyku. W Niemczech, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Grecji i Ir-landii pozostaje on pod kontrol¹. Nie podlega kontroli w USA. Do 2003 r. nie zanotowano przypadków œmier-telnych intoksykacji wywo³anych przez 2C-T-2.

Na razie u¿ytkownicy 2C-T-2 re-krutuj¹ siê g³ównie spoœród niezbyt licznej grupy osób, które wykazuj¹ pseudonaukowe zainteresowania, polegaj¹ce na porównywaniu doznañ wywo³ywanych przez substancje ha-lucynogenne lub ogólniej –

psycho-aktywne. Okreœla siê ich raczej iro-nicznym ni¿ zaszczytnym mianem psychonautów. Niestety, z ich zapa-³em do eksperymentowania przewa¿-nie przewa¿-nie idzie w parze nawet elemen-tarna wiedza o zagro¿eniach, które wi¹¿¹ siê z tymi doœwiadczeniami.

Ostatnio Li-Chan Lin i wsp. [18] przeprowadzili badania metabolizmu 2C-T-2, wykrywaj¹c w moczu szczu-rów siedem jego metabolitów. Auto-rzy zastosowali chromatograf gazo-wy sprzê¿ony ze spektrometrem ma-sowym, prowadz¹c analizê w opcji SIM (Selected Ion Monitoring) po

uprzedniej hydrolizie moczu i jego ekstrakcji w uk³adzie ciecz-ciecz. G³ówny szlak metaboliczny to oksy-datywna dezaminacja zwi¹zku ma-cierzystego z utworzeniem aldehydu 2,5-dimetoksy-4-etylotiofenyloocto-wego, który nastêpnie ulega redukcji do dimetoksy-4-etylotiofenylo-etanolu lub utlenieniu do kwasu 2,5- -dimetoksy-4-etylotiofenylooctowe-go. Dwa nastêpne metabolity to 2-hy- droksy-5-metoksy-4-etylotiofenylo-etyloamina, która powstaje w wyniku zamiany grupy metoksylowej przy wêglu 2 w grupê hydroksylow¹ oraz

Ryc. 3. Przemiany 2C-T-2

Oznaczenia nazw zwi¹zków bior¹cych udzia³ w przemianach metabolicznych: 1. 2C-T-2 = 4-etylotio-2,5-dimetoksyfenyloetyloamina 2. Aldehyd 4-etylotio-2,5-dimetoksyfenylooctowy 3. 4-etylotio-2,5-dimetoksyfenyloetanol 4. Kwas 4-etylotio-2,5-dimetoksyfenylooctowy 5. 4-etylotio-2-hydroksy-5-metoksyfenyloetyloamina = [2-(2-aminoetylo)-5-etylotio-4-metoksyfenol] 6. 4-etylotio-2-hydroksy-5-metoksyfenyloetyloacetamid = [1-acetamino-2-(2-hydroksy-4-etylotio-5-metoksyfenylo)-etan] 7. 4-etylotio-2-metoksy-5-hydroksyfenyloetyloamina = [5-(2-aminoetylo)-2-etylotio-4-metoksyfenol] 8. 4-etylotio-2-metoksy-5-hydroksyfenyloetyloacetamid = [1-acetamino-2-(2-metoksy-4-etylotio-5-hydroksyfenylo)-etan] Fig.3. Proposed metabolic pathway for 2C-T-2

1. 2C-T-2 = 4-ethylthio-2,5-dimethoxyphenethylamine 2. 4-ethylthio-2,5-dimethoxyphenyl acetaldehyde 3. 2-(4-ethylthio-2,5-dimethoxyphenyl)-ethanol 4. 4-ethylthio-2,5-dimethoxyphenyl acetic acid 5. 4-ethylthio-2-hydroxy-5-methoxyphenylethylamine 6. 4-ethylthio-2-hydroxy-5-methoxyphenylethyl acetamide 7. 4-ethylthio-2-methoxy-5-hydroxyphenylethylamine 8. 4-ethylthio-2-methoxy-5-hydroxyphenylethyl acetamide

2-hydroksy-5-metoksy-4-etylotiofe-nyloacetamid, powstaj¹cy w wyniku acetylacji grupy aminowej. Analo-gicznej przemianie ulega grupa me-toksylowa przy wêglu 5 z utworze-niem 2-metoksy-5-hydroksy-4-etylo-tiofenyloetyloaminy, która nastêpnie zostaje zacetylowana do 2-metoksy- -5-hydroksy-4-etylotiofenyloetylo-acetamidu [28] (ryc. 3).

Mo¿na oczekiwaæ, ¿e opracowane warunki analizy pos³u¿¹ do badania metabolizmu tej grupy narkotyków u ludzi.

2,5-dimetoksy-4-(n)--propylotiofenetylamina [2C-T-7]

2,5-dimetoksy-4-(n)-propylotionetylamina (ryc. 4) jest pochodn¹ fe-netylaminy, wykazuj¹c¹ strukturalne podobieñstwo do MDMA i meskaliny. Zwi¹zek ten po raz pierwszy otrzyma³ Shulgin w styczniu 1986 r. z 1,4-di-metoksybenzenu i 2,5-dimetoksytio-fenolu [23], ale na rynku narkotyko-wym pojawi³ siê on dopiero niedaw-no, prawie równoczeœnie ze swym analogiem strukturalnym 2C-T-2 [24]. Jest otrzymywany nielegalnie w za-konspirowanych laboratoriach, ale nie wiadomo dotychczas jak¹ metod¹ syntezy.

2C-T-7 nie ma ¿adnego zastoso-wania medycznego ani przemys³o-wego. Sprzedawany jest na rynku narkotykowym w postaci proszku, ta-bletek i kapsu³ek, ale równie¿ cieczy pod ró¿nymi nazwami ulicznymi, jak „Beautiful”, „Lucky Seven”, „Seventh Heaven”, „Seven Up”, „Red Raspber-ry”, „Belladonna” i inne [24]. W 2000 r. zaczêto sprzedawaæ narkotyk w smartshopach w Holandii w

posta-ci niebieskich tabletek z logo „Ying--Yang” pod nazw¹ „Blue Mystic”.

Stosowany jest g³ównie doustnie lub donosowo, bardzo rzadko do¿yl-nie, domiêœniowo i doodbytniczo. Ty-powe tabletki 2C-T-7 zawieraj¹ zwy-kle 10 mg czynnej substancji. Zawar-toœæ ta rzadko wzrasta do 20 mg. Do wywo³ania efektów halucynogen-nych i stymuluj¹cych wystarcza dawka 10 mg, jednak¿e niektórzy biorcy uzyskiwali te efekty ju¿ po przyjêciu 3 mg [29]. Halucynacje wy-wo³ane po przyjêciu 2C-T-7 s¹ po-dobne do wywo³ywanych przez LSD i meskalinê. Efekty toksyczne 2C-T-7 oraz jego wp³yw na termoregulacjê i uk³ad sercowo-naczyniowy s¹ po-dobne do 2C-T-2, tj. wywo³uje on ta-chykardiê, wzrost ciœnienia krwi i bó-le g³owy.

Efekty przyjêtego doustnie 2C-T-7 pojawiaj¹ siê po 1–2, a czasem na-wet po 3 godzinach i utrzymuj¹ siê zwykle 8–15 godzin. Wdychanie zwi¹zku wywo³uje efekty znacznie szybciej, bo ju¿ po 5–30 minutach, ale trwaj¹ one o po³owê krócej, tj. 4–8 godzin [29]. Najczêœciej wymie-niane objawy niepo¿¹dane to bóle g³owy, wymioty, biegunki, przyœpie-szona praca serca (tachykardia), nadciœnienie, stany dezorientacji,

a przy wy¿szych dawkach skurcze miêœni i delirium.

Efekty psychodeliczne ze wzglêdu na ich wybitnie subiektywny charakter s¹ bardzo trudne do okreœlenia, gdy¿ poszczególni u¿ytkownicy odbieraj¹ je inaczej. Wszyscy jednak potwier-dzaj¹ wystêpowanie niezwykle reali-stycznych halucynacji wzrokowych. Niepokój, paranoja, delirium i gwa³-towne napady paniki wystêpuj¹

szczególnie ostro u osób rozpoczyna-j¹cych przyjmowanie narkotyku. S¹ to bardzo wyraziste halucynacje wzro-kowe, niepokój, napady paniki, a przy wiêkszych dawkach – delirium i spo-wolnienie myœlowe, zaburzenia zdol-noœci przypominania sobie wydarzeñ z przesz³oœci, dezorientacja i trudno-œci z koncentracj¹ [22]. Niektóre oso-by stosuj¹ce 2C-T-2 i 2C-T-7 uwa¿a-j¹, ¿e dzia³aj¹ one jak afrodyzjaki, przy czym silniejszy efekt w tym kie-runku ma wykazywaæ 2C-T-7.

Poza subiektywnymi relacjami u¿ytkowników Ÿród³em wiedzy o efektach wywo³ywanych przez 2C-T-7 mog¹ byæ jedynie poœrednie wnioski oparte na porównaniu zna-nych efektów dwóch narkotyków o podobnej strukturze: 2C-B i DOB. S¹ to zwi¹zki, w których zamiast atomu siarki, obecnego w 2C-T-7, wystêpuje brom. 2C-B (2,5-dimeto-ksy-4-bromofenetylamina) jest czê-œciowym agonist¹ receptorów sero-toninergicznych 5HT₂ (5HT_2A i 5H-T_2B) i receptorów α₁ -adrener-gicznych. Ponadto wykazuje on wy-sokie powinowactwo do receptorów 5HT_1A, 5HT_1B i 5HT_1C. Natomiast DOB (2,5-dimetoksy-4-bromoamfe-tamina) jest bardziej selektywny od 2C-B, ³¹czy siê bowiem z du¿ym po-winowactwem jedynie z receptorem 5HT₂. 2C-T-7 jest strukturalnie bar-dziej podobny do 2C-B, prawdopo-dobnie wiêc ma te¿ podobne prefe-rencje receptorowe. Ogólnie mo¿na powiedzieæ, ¿e fenetylaminy z grupy 2C-T wywo³uj¹ znacznie silniejsze halucynacje ni¿ te z grupy 2C.

2C-T-7 spowodowa³ w 2000 r. w Oklahoma (w stanie Tennessee) cztery œmiertelne zatrucia. Jedn¹ z ofiar zatrucia by³ 20-letni mê¿czy-zna, który wci¹gn¹³ przez drogi odde-chowe 35 mg 2C-T-7. Badanie po-œmiertne wykaza³o stê¿enie narkoty-ku we krwi pobranej z serca 57 ng/ml, we krwi z têtnicy udowej – 100 ng/ml, w w¹trobie 854 ng na gram tkanki i w moczu 1120 ng/ml. W Europie nie odnotowano zejœæ œmiertelnych, w których 2C-T-7 by³ bezpoœredni¹ przyczyn¹, ale mo¿e to wynikaæ z braku rutynowych metod wykrywa-nia i identyfikacji tego narkotyku [4]. Ryc. 4. Budowa 2C-T-7

W niereprezentatywnej grupie 423 biorców w wieku 14–64 lat (œrednio 27 lat) 89,4% stanowili mê¿czyŸni, a 9,9% – kobiety, 69% osób przyjmo-wa³o ten narkotyk doustnie, a 28% – donosowo. Œrednia dawka wynosi³a 27 mg.

Brak dot¹d systematycznych ba-dañ tolerancji i potencja³u uzale¿niaj¹-cego 2C-T-7. Jeœli tolerancja w tym przypadku wystêpuje, to mo¿liwa jest równie¿ tolerancja krzy¿owa z innymi psychodelicznymi fenyloetyloamina-mi, takimi jak 2C-T-2, 2C-B i meskali-n¹. Narkotyk ten nie wywo³uje praw-dopodobnie uzale¿nienia fizycznego, jednak brak odpowiednich badañ nie pozwala rozstrzygn¹æ tego w sposób ostateczny. Niewiele równie¿ wiado-mo o psychologicznych efektach krót-ko- i d³ugotrwa³ego przyjmowania 2C--T-7. Dostêpne s¹ tylko subiektywne relacje osób stosuj¹cych ten narkotyk, które stwierdzaj¹, ¿e efekty s¹ podob-ne do wywo³anych przez inpodob-ne halucy-nogeny, takie jak 2C-B, LSD i meska-lina. W latach 1998–2000 stwierdzono wystêpowanie 2C-T-7 w szeœciu kra-jach Unii Europejskiej: Niemczech, Francji, Holandii, Finlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii, ale jego rozpo-wszechnienie w Europie jest na razie doœæ ograniczone, np. w Holandii ok. 50 razy mniejsze ni¿ ecstasy. W an-kiecie przeprowadzonej przez angiel-skie pismo muzyczne, którego czytel-nicy w wiêkszoœci brali prawdopodob-nie udzia³ w raving parties, z 500 an-kietowanych osób ¿adna nigdy nie stosowa³a 2C-T-7. Iloœci narkotyku skonfiskowane w krajach cz³onkow-skich Unii s¹ znikome w porównaniu z ecstasy (oko³o 15 milionów tabletek rocznie). W czterech krajach Unii: w Niemczech, Szwecji, Wielkiej Bryta-nii i Grecji 2C-T-7 znajduje siê pod kontrol¹. W Niemczech kontrolê wpro-wadzono 2 stycznia 1998 r. W USA DEA we wrzeœniu 2002 r. umieœci³a ten narkotyk tymczasowo w grupie I substancji kontrolowanych. Podlega on równie¿ kontroli w Kanadzie. Nie ma na razie danych œwiadcz¹cych o nielegalnej produkcji 2C-T-7 i jego dystrybucji na wiêksz¹ skalê.

2C-T-7 daje z odczynnikiem Ma-rquisa zabarwienie czerwone.

Zestawienie dawek 2, 2C-T--7 i 4-MTA i innych pospolitych narko-tyków o podobnym kierunku dzia³a-nia przedstawia tabela.

W marcu 2003 r. Komitet Naukowy EMCDDA, obraduj¹cy w Lizbonie z udzia³em ekspertów z krajów cz³on-kowskich i przedstawicieli Komisji

Europejskiej i Europolu, rozwa¿a³ za-gro¿enia zdrowotne i spo³eczne oraz mo¿liwe skutki prohibicji 2C-T-7 i do-szed³ do nastêpuj¹cych ustaleñ i wniosków:

narkotyk wystêpuje na rynku w postaci proszku, tabletek, kapsu³ek i roztworów;

nie ma ¿adnych zastosowañ le-karskich ani przemys³owych;
jest potencjalnym agonist¹

re-ceptorów serotoninergicznych 5-HT_2C, 5-HT_2Ai 5- HT₁;
ma cechy strukturalne

fenylo-etyloamin, które warunkuj¹ dzia³anie stymuluj¹ce i halucy-nogenne, a wiêc wykazuje po-dobieñstwo do substancji od dawna prawnie kontrolowanych, jak 2C-B (grupa II DEA);
dok³adna naukowa ocena

ryzy-ka zwi¹zanego ze stosowaniem narkotyku jest niezwykle trudna wskutek braku odpowiednich badañ.

Komitet jest zdania, ¿e 2C-T-7 z powodu halucynogennych i pobu-dzaj¹cych w³aœciwoœci stanowi zagro-¿enie dla zdrowia i powinien byæ prawnie kontrolowany, chocia¿

nie-którzy eksperci uwa¿ali, ¿e jest za ma³o danych, by wysuwaæ taki postu-lat. Jednak pozostawienie narkotyku w wolnym obiegu mog³oby byæ ode-brane przez potencjalnych biorców ja-ko dowód ma³ej szja-kodliwoœci lub jej braku. Zaliczenie 2C-T-7 do zwi¹z-ków objêtych kontrol¹ zmniejszy jego

dostêpnoœæ, u³atwi proces monitoro-wania na rynku oraz gromadzenie i rozpowszechnianie informacji o jego toksycznym dzia³aniu, a tak¿e przy-œpieszy opracowanie czu³ych metod wykrywania i identyfikacji [5]. Decyzja o objêciu 2C-T-7 kontrol¹ nie powinna ograniczaæ przekazywania informacji o zagro¿eniach zwi¹zanych z tym narkotykiem potencjalnym u¿ytkowni-kom. Komitet zaleca równie¿ w³¹cze-nie 2C-T-7 do prowadzonego przez UNDCP programu kontroli sprawno-œci laboratoriów (proficiency-testing programme).

G³ówny chemiczny prekursor 2C--T-7, 2,5 dimetoksytiofenol, jest do-stêpny na rynku.

Decyzjê o poddaniu go kontroli po-zostawiono Komitetowi Prekursorów Narkotyków. Komitet nawi¹za³ do swe-go wczeœniejszeswe-go zalecenia, aby w przypadku pojawienia siê na rynku nowego narkotyku syntetycznego, mo-g¹cego stanowiæ potencjalne zagro¿e-nie, bezzw³ocznie podejmowano dzia-³ania maj¹ce na celu zaopatrzenie la-boratoriów toksykologicznych w mate-ria³y niezbêdne do jego wykrywania i identyfikacji (np. wzorce).

Tabela Dawki efektywne pospolitych narkotyków o podobnym kierunku dzia³ania

Effective doses of common drugs with similar activities

Nazwa związku Dawka [mg] MDMA 80–150

MESKALINA 178–256 4-MTA 60–120 2C-B 60–100 2C-T-7 10–30

2C-T-2 5–40; (średnio 21 per os); donosowo 2,5–35 (średnio 13)

DOM* 3–10 DOB 1–3

2,5-dimetoksy-4-(2-fluoroetylotio)--fenetylamina [2C-T-21]

2C-T-21 (ryc. 5) jest psychodelicz-nym narkotykiem z rodziny fenetyla-min. Jego dawka skuteczna, tj. wy-wo³uj¹ca psychodeliczne efekty oczekiwane przez biorcê, wynosi 8–15 mg. Utrzymuj¹ siê one przez 7–10 godzin, ale trzeba pamiêtaæ o du¿ych osobniczych ró¿nicach wra¿liwoœci na

fenetyla-miny. Trochê dziwaczne oznaczenie tego zwi¹zku, a tak¿e omówionych wy-¿ej 2C-T-2 i 2C-T-7 na-wi¹zuje do symboliki zsyntetyzowanej wcze-œniej przez Shulgina serii zawieraj¹cych siarkê po-chodnych amfetaminy, w której 2C oznacza dwa wêgle ³añcucha boczne-go fenetylaminy, litera T

sygnalizuje obecnoœæ siarki (gr. the-ion – siarka), a ostatnia cyfra (2 w 2C-T-2; 7 w 2C-T-7 i 21 w 2C-T-21) nie odnosi siê do struktury narkotyku, lecz wskazuje numer kolejnego zwi¹zku serii amfetaminowej. Tak wiêc 2C-T-2 jest fenyloetyloamino-wym odpowiednikiem wczeœniej zsyntetyzowanej przez Shulgina

2,5-dimetoksy-4-etylotioamfetaminy, 2C--T-7 – 2,5-dimetoksy-4-(n)-propylotio-amfetaminy, a 2C-T-21 – 2,5-dimeto-ksy-4-(2-fluoroetylotio)amfetaminy [23]. W marcu 2004 r. w Francisville (stan Luizjana) 22-letni mê¿czyzna przyj¹³ pewn¹ (nieznan¹ dok³adnie) iloœæ zakupionego na ulicy 2C-T-21, po którym wyst¹pi³a hipertermia

(41oC), drgawki typu grand mal, œpi¹czka i po 4 dniach – œmieræ.

Provigil [modafinil]

Zwi¹zkiem o dzia³aniu psycho-stymuluj¹cym, który ma w swym sk³adzie atom siarki, jest 2[(difeny-lometylo)-sulfinylo]-acetamid (mo-dafinil) (ryc. 6). Stosuje siê go w le-czeniu napadowego snu

(narkolep-sja) oraz idiopatycznej nadmiernej sennoœci. Skuteczna dawka wynosi 100–300 mg.

Mo¿e on wywo³ywaæ epizody we-wnêtrznego niepokoju, podniecenia, b³ogostanu (euforii), lêku, zaburzeñ koncentracji i myœlenia, sk³onnoœci do agresji i zawrotów g³owy. Mecha-nizm, w jaki modafinil wp³ywa na

nor-malizacjê stanu czuwania, jest nie-znany. Wiadomo jednak, ¿e utrudnia wychwyt zwrotny dopaminy i powo-duje wzrost jej stê¿enia pozakomór-kowego, ale nie stymuluje uwalnia-nia tego neuroprzekaŸnika. Modafinil wywo³uje zmiany nastroju, percepcji i myœlenia podobnie jak inne stymu-lanty OUN. By³y próby stosowania zwiêkszonych dawek bez zalecenia i zgody lekarza. W USA modafinil

znajduje siê w grupie (schedule) IV na liœcie substancji kontrolowanych.

BIBLIOGRAFIA

1. Badania B. Szukalskiego, D. B³achuta, M. Bykas-Strêkowskej – w oprac.

2. Carmo H., De Boer D., Ramiao F., dos Reys L.A., De Lourdes Bastos M.: Identification of 4-methylthioamphetami-ne and some of its metabolites in mouse urine by GC-MS after acute administra-tion, „J. Anal. Toxicol.”, 2002, vol. 26, s. 228–232.

3. Carmo H., Hengstler J.G., De Bo-er D., Ringel M., Carvalho F., FBo-ernan- Fernan-des E., Remiao F., Dos Reys L.A., Oesch F., De Lourdes Bastos M.: Com-parative metabolism of the designer drug 4-methylthioamphetamine by hepatocy-tes from man, monkey, dog, rabbit, rat and mouse, „Naunyn-Schmiedebergs Arch. Pharmacol.”, 2004, vol. 369, s. 198–205.

4. Curtis B., Kemp P., Harty L., Choi C., Christensen D.: Postmortem identifi-cation and quantitation of 2,5-dimethoxy-4-n-propylothiophenethylamine using GC-MSD and GC-NPD, „J. Anal. Toxi-col.”, 2003, vol. 27, s. 493–498.

5. De Boer D., Bosman I.: A new trend in drug-of-abuse; the 2C-series of phenethylamine designer drugs, „Pharm. World Sci.”, 2004, vol. 26, s. 110–113.

6. De Boer D., Egberts T., Maes A.A.: Para-methylthioamphetamine, a new am-phetamine designer drug of abuse, „Pharm. World Sci.”, 1999, vol. 21, s. 47–48.

7. Decaestecker T., De Letter E., Clauwaert K., Bouche M.P., Lambert W., Van Bocxlear J., Piette M., Van den Eeckhout E., Van Peteghem C., De Le-enheer A.: Fatal 4-MTA intoxication: de-velopment of a liquid chromatographic--tandem mass spectrometric assay for multiple matrices, „J. Anal. Toxicol.”, 2001, vol. 25, s. 705–710.

8. Dring L.G., Smith R.L., Williams R.T.: The metabolic fate of amphetamine in man and other species, „Biochem. J.”, 1970, vol. 116, s. 425–435.

9. Elliott S.P.: An initial review of ana-lytical findings in cases involving 4-me-thylthioamphetamine (4-MTA), „TIAFT Bull.”, 1999, vol. 29, s. 7–9.

Ryc. 5. Budowa 2C-T-21

Fig. 5. Structural formula of 2C-T-21

Ryc. 6. Budowa modafinilu Fig. 6. Structural formula of modafinil

10. Elliott S.P.: Fatal poisoning with a new phenylethylamine: 4-methylthioam-phetemine (4-MTA), „J. Anal. Toxicol.”, 2000, vol. 24, s. 85–89.

11. Ewald A.H., Peters F.T., Weise M., Maurer H.H.: Studies on the metabo-lism and toxicological detection of the de-signer drug 4-methylthioamphetamine (4-MTA) in human urine using gas chromato-graphy-mass spectrometry, „J. Chroma-togr. B.”, 824, s. 123–131.

12. Foster B.C., Lister D.L., Buttar H. S., Dawson B., Zamecnik J.: Biotrans-formation and urinary excretion of 4-sub-stituted amphetamines in pregnant mice, „Biopharm. Drug Dispos.”, 1993, vol. 14, s. 709–719

13. Huang X., Marona-Lewicka D., Nichols D.E.: P-methylthioamphetamine is a potent new non-neurotoxic serotonin--releasing agent, „Eur. J. Pharmacol.”, 1992, vol. 229, s. 31–38.

14. Khorana N., Pullagurla M.R., Du-kat M., Young R., Glennon R.A.: Stimu-lus effects of three sulfur-containing psy-choactive agents, „Pharmacol. Biochem. Behav.”, 2004, vol. 78, s. 821–826.

15. Kirkbride K.P., Ward A.D., Jen-kins N.F., Klass G., Coumbaros J.C.: Synthesis of 4-methyl-5-arylpyrimidines and 4-arylpyri-midines: route specific markers for the Leuckart preparation of amphetamine, 4-methoxyamphetamine and 4-methylthioamphetamine, „Forensic Sci. Int.”, 2001, vol. 115, s. 53–67.

16. Lane R., Baldwin D.: Selective serotonin reuptake inhibitor – induced

se-rotonine syndrome, „J. Clin. Psycho-pharm.”, 1997, vol. 17, s. 208–221.

17. Li Q., Murakami I., Stall S., Levy A.D., Brownfield M.S., Nichols D.E., Van de Kar L.D.: Neuroendocrine phar-macology of three serotonin releasers: 1- (1,3-benzodioxol-5-yl)-2-(methylamino)--butane (MBDB), 5-methoxy-6-methyl-2--aminoindan (MMAI) and p-methylthioa-mphetamine (MTA), „J. Pharmacol. Exper. Therap.”, 1996, vol. 279, s. 1261–1267.

18. Li-Chan Lin, Ju-Tsung Liu, Shiu--Huey Chou, Cheng-Huang Lin: Identifi-cation of 2,5-dimethoxy-4-ethylthiophene-thylamine and its metabolites in the urine of rats by gas-chromatography-mass spectrometry, „J. Chromatogr. B”, 2003, vol. 798, s. 241–247.

19. Murphy J., Flynn J., Cannon D., Guiry J., McCormack P., Baird A., McBean G., Keenan A.: In vitro neuronal and vascular responses to 5-hydroxytrypt-amine: modulation by 4-methylthioamph-etamine, 4-methylthiomathamphetamine and 3,4-methylendioxymethamphetamine, „Eur. J. Pharmacol.”, 444, s. 61–67, 2002.

20. Poortman A.J., Lock E.: Analyti-cal profile of 4-methylthioamphetamine (4-MTA), a new street drug, „Forensic Sci. Internat.”, 1999, vol. 100, s. 221–233.

21. Report on the risk assessment of 2C-T-2 in the framework of the joint action on new synthetic drugs, Lisbon, 31 March 2003.

22. Report on the risk assessment of 2C-T-7 in the framework of the joint action

on new synthetic drugs, Lisbon, 31 March 2003.

23. Shulgin A.: PiHKAL: A Chemical Love Story, fifth printing, Transform Press, Berkeley, CA 2000, s. 577.

24. Tandy K.P.: Schedules of control-led substances: placement of 2,5-dime-thoxy-4-(n)-propylthiophenethylamine and N-benzylpiperazine into Schedule I of the Controlled Substances Act. Final rule. „Fed. Regist.”, 2004, vol. 69, s. 12794–12797.

25. Winstock A.R., Griffiths P., Ste-wart D.: Drugs and the dance music sce-ne: a survey of current drug use patterns among a sample of dance music enthu-siasts in UK, „Drug Alcoh. Depend.”, 2001, vol. 64, s. 9–17.

26. Winstock A.R., Wolff K., Ram-sey J.: 4-MTA: a new synthetic drug on the dance scene, „Drug Alcoh. Depend.”, 2002, vol. 67, s. 111–115.

27. Winstock A.R., Wolff K., Ramsey J.: Ecstasy pill testing: harm minimization too far, „Addiction”, 2001, vol. 96, s. 1139–1148.

28. Yu-Chin Cin, Shin-Huey Chou, Ju-Tsung Liu, Cheng-Huang Lin: The bioactivity of 2,5-dimethoxy-4-ethylthio--phenethylamine (2C-T-2) and its detec-tion in rat urine by capillary electrophore-sis combined with on-line sample concen-tration technique, „J. Chromatogr. B.”, 2004, vol. 811, s. 127–133.

29. Zimmerman M.M.: The identifica-tion of 2,5-dimethoxy-4-(n)-propylothio-phenethylamine, „Microgram”.