Cena pojedyńczego num eru 10 gr. D zisiejszy num er zaw iera 6 stron N asz Przyjaciel^, „O piekun D ziatw yDCBA
B E Z P A R T Y J N E P O L S K O - K A T O L IC K IE P I S M O L U D O W E .
tfumiennem wykonywaniem obowiązków, budujemy eilną Ojczyzną!
n ~ M i — Z * O g lo łt. p o b ie ra a ię o d w ie rs z a m » . (7
O g ło s z e n ia ; la m.f W i r _, u r .k la m y n a a tr. L ia n a w w ia d o m o ie ia o h p o to c z n y c h 8 0 g r. n a p ie rw s z e j s ir . 6 0 gr. R a b a tu u d a le la a i^ p ra y c a ra te m o g ła s z a n iu . ,O ło a W ą b ru e s k l* w y e h e d a i trs y ra s y ty g o o n . i to : w p o n ie d z ia łe k , łr o d ę i p ią te k . P rz y a a d o - w e n a ś c ią g a n iu n a le ż n o ś c i ra b a t u p a d a . D la s p ra w s p o rn y c h je s t w ła ś c iw y S ą d w W ą b rz e ź n ie . — Z a te rm in o w y d ru k , p ra e p is a n e m ie js c e o g lo s M n ia a d m in is tra c ja n ie o d p o w ia d a . W y d a w n te tw o
■ a a trs e g a s o b ie p r a w o n le p n y ją o ia o g ło s z e ń b e z p o d a n ia p o w o d ó w
N r. 100 W€fbrxdn^9 Konualeiio, Golub, sobota dnia 24 sierpnia 1935 r. R ok X V I
D U CH N O W Y CH CZASÓW g
0 sto su n ku P ań stw a d o O b yw atela
N a łam ach naszych w ielokrotnie porusza
liśm y zagadnienie stosunku obyw atela do państw a. Było to konieczne poniew aż lata ca
łe partje uczyły obyw atela tylko żądać od państw a, traktując je niby rzecz bezpańską, którą każdy m oże frym arczyć, dysponow ać, jak żyw nie m u się podoba. D zisiaj, gdy po
jęcie „w spólnego dobra“ usankcjonow ane zo
stało naczelnym artykułem K onstytucji, gdy
Kto zasiądzie w Senacie!
W a r s z a w a. W śród 52 osób z no
m inacji, które Pan Prezydent pow oła w skład Senatu m ają być pow ołane w ybitne osobistości spośród ducho
w ieństw a. W ym ieniają przytem na
zw iska ks. ks. kardynałów Prym asa H londa i R akow skiego. N ie jest w y
kluczone pow ołanie M etropolity Szep
tyckiego, w zgl. biskupa C hom yszyna.
D uchow ieństw o praw osław ne repre
zentow ane będzie przez M etropolitę D yonizego. — Z ram ienia żydów m a być pow ołany rabin dr Schorr. Św iat naukow y m a być reprezentow any przez prez. A kad. U m iejętności, prof.
K ostaneckiego, oraz prezesa W arszaw - skiego T ow arzystw a N aukow ego prof.
Sierpińskiego.
PRZY BUDOWLI WYKOPALI KOŚ
CIOTRUPA
T o r u ń. U biegłej środy podczas w ykopyw ania ziem i pod lundam ent now ego dom u przy ul. Podgórnej nr. .6 robotnicy w ykopali kościotrupa, znaj
dującego się w ziem i od około 50 lat.
K ościotrupa zabezpieczono do dyspo
zycji w ładz prokuratorskich.
pojęcie nadrzędności państw a w stosunku do interesu partykularnego czy jednostkow ego stało się fundam entem uśw iadom ienia oby
w atelskiego, — m ożem y m ów ić spokojnie o stosunku państwa do obyw atela, t. j. o od
w rotnej stronie m edalu.
Bo państwo nie jest bynajm niej M olo
chem , na ołtarzu którego m y składać m ann ofiary, a obojętne m ilczenie bóstw a jest jedy-
“ Łss H Mliii w ni m słin
Stosownie do art. -19 ordynacji w ybór-( U tych okręgach, w których okręgow e czej do Sejm u, w szyscy praw ie kandydaci zgrom adzenia w yborcze ustaliły w dniu 14 na posłów do Sejm u przesłali do dnia 19-go bin. listy kandydatów na posłów , złożone bm . do poszczególnych kom isyj okręgow ych tylko z czterech osób — okręgow e kom isje
ZUCHWAŁA KRADZIEŻW MŁY
NACH LUBICKICH
T o ru ń . W nocy z w torku na śro
dę dokonano zuchw ałego w łam ania do filji M łynów K ubickich R ychtera w C hełm ży. Za pom ocą podrobionych kluczy nieznani spraw cy w targnęli na dziedziniec dom u, w którym m ieści się fil ja, a następnie po przepiłow aniu krat w darli się do lokalu biurow ego filji. T u rozpruli stalow ą kasetę i za
brali z niej 1.200 zł gotów ką. D ocho
dzenia prow adzi toruński W ydział Śledczy. Spraw ców dotąd nie ujęto.
uą reakcją na nasze trudy i w ysiłki.
Pojęcie państwa — w spólnego dobra, nic jest rów noznaczne także z zasadą spółdzielni, w której każdy m a określony stan posiadania i ograniczony zakres odpow iedzialności.
N im m yśl ludzka skrystalizow ała pojęcie państwa, schem at jego pow tarzał się w ielo
krotnie w naturze. Spojrzyjm y na ul, lub m row isko. Tam każdy członek społeczeństw a cieszy się opieką i w zględami państw a — ula na m iarę sw ej użyteczności. W szystkie w zglę
dy dla królow ej — m atki, bo ona stanow i c życiu roju, dużo w zględów dla robotnic, bo one tw orzą w spólnym w ysiłkiem potęgę ro
ju. A jednocześnie najw iększa bezwzględ
ność w stosunku do trutniów , gdy stają się pasorzytam i i ciężarem pszczelego państw a
One w łaśnie staw iają s>vój trutni egoizm przed dobrem pow szechnem .
N asze pojęcia o państw ie zbliżyły się bar
dzo do ideałów ula czy m row iska. O byw atel nasz, przychodząc na św iat, posiada upraw nienia, przysługujące każdem u z racji przy
należności do państw a, ale on sam zadecydu
je dopiero przez sw e zasługi i zdolności o m iejscu, jakie zajm ie w hierarchj i społecz
nej. Jeżeli będzie dobrym obyw atelem , to na
O Ś-
Il a
kandy- w któ- zastęp- w ybor- posłów ośw iadczenie, w yrażające zgodę na kandy
dow anie. O d kilkunastu zaledw ie posłów w iadczenia takie nie nadeszły.
M iędzy innemi nie nadesłali zgody kandydow anie: DR W ITO LD JESZKE okręg N r. 95 w Poznaniu, DR JU LJAN TRZCIŃSKI — okręg N r. 99 w Inowrocław iu, TEO FIL SCH AB — okręg Nr. 101 w Toruniu, oraz TEO D O R BO LD UA N — okręg N r. 104 w G dyni.
Zgodnie z art. 49 ordynacji w yborczej do Sejm u, okręgow e kom isje w yborcze uznały, że ci zrezygnow ali z kandydow ania na po
słów do Sejm u.
ammaBM mu iim u iw t •
w yborcze w piszą do listy na m iejsce datów na posłów w edług kolejności, rej um ieszczeni zostali oni na liście ców. Stosow nie do art. 51 ordynacji czej do Sejm u, listy kandydatów na
zawierać będą zaw sze conajm niej cztery na
zw iska.
U stalone w len sposób ostatecznie listy kandydatów na posłów zostaną przez prze
w odniczących okręgow ych kom isyj w ybor
czych, ogłoszone zapomocą plakatów z rów- noczesnein w yskazaniem dnia i godzin gło- sow onia.
o
„Konigsberg” w Gdyni
G d y n ia . W dniu 22. bm . przybył w ego am basady do G dyni z w izytą do m arynarki w o
jennej niem iecki krążow nik „K ónigs- berg“ pod dow ództw em kom andora Schm undta, który na redzie
NIELUDZKA MATKA PORZUCIŁA DZIECKO
T o ru ń . W Papow ie loruńskieni do rolnika K ubona przybyła nieznana kobieta w w ieku około 5() lat z dziec
kiem 14-dniow em z prośbą o przenoco
w anie. R olnik K ubon um ieścił kobie
tę na noc w oborze. W ciągu nocy ko
bieta otw orzyła sobie tylne drzw i obo
ry i oddaliła się w niew iadom ym kie
runku, pozostaw iając w oborze dziec
ko ow inięte w poduszkę.
ODKOPANE CMENTARZYSKO G ru d z iąd z . W m ajętności G o- łębiew ko robotnicy podczas kopania żw iru natrafili na głębokości około 50 cm . na dw a szkielety ludzkie, spo
czyw ające obok siebie z podw iniętem i kończynam i doi nem i. Z obu stron szkie
lety były obłożone kam ieniam i. Jak długo kościotrupy te m ogły leżeć w zie
m i. nie zdołano dotychczas ustalić. K o
ściotrupy zabezpieczono do dyspozycji prokuratora.
WYPADEK BISKUPA BROMBOSZ- CZA
M y s 1 o w i c e. B iskup B rom boszcz uległ w dniu 20. bm . nieszczęśliw em u w ypadkow i na probostw ie w M ysłow i
cach. Schodząc ze schodów , upadl tak niefortunnie, iż doznał złam ania 2-ch żeber. B ezpośrednio po w ypadku bi
skup B rom boszcz został przew ieziony do szpitala w M ysłow icach.
y niem ieckiej generała Schindlera oraz konsula generalnego N iem iec von K uchlera. Po pew nym _____ czasie dow ódca „K ónigsbergu4* kornan- uvum uuuia, iwwx j xxu. zos tal' d or Schm u nd t w otoczeniu w yższ. oli- spotkany przez oficera łącznikow ego ■ cer«v krążow nika złożył w izyty do-
' ‘ 1 .a i > ■ i , 1 ,-ódcy floty w ojennej kontradm irało
w i U nrugow i, dow ódcy obrony w y
brzeża kom andorow i Frankow skiem u, kom endantow i portu w ojennego ko
m andorow i Steierow i oraz kom isarzo
w i R ządu w G dyni Sokołow i. D yrekto row i U rzędu M orskiego, kapitanow i portu handlow ego oraz kom endantow i m iasta zostały złożone karty w izytow e.
kapitana Jugana. Po oddaniu salutu w ódcy narodow ego przez „K onigsberg'
m iarę jego w artości społeczeństw o będzie goE strzalam i, stojący^ w porcie w ojennym darzyć sw em zaufaniem , a państw o użyczaćB pancernik „B ałtyk odpow iedział 21 sw ej m ocy dla spełnienia zadań, jeśli zaś jstrzałam i. N astępnie „K onigsberg zo- poprzestanie na roli trutnia, w ów czas — ży-Estał w prow adzony do portu i zakotw i
cie publiczne państw a pozostanie dla niegoB czony przy dw orcu m orskim na nad- zam knięte, a z im w iększym nakładem ener-B brzeżu francuskiem . „K onigsberg po- gji będzie doń się w kradł z balastem sw ejB w itany był przy dw orcu m orskim w pryw aty, z tern w iększą m ocą państw o go zej
szrank życia publicznego usunie. s A rtykuł 5-ty naszej K onstytucji pow iada.!
że „państw o zapew nia obyw atelom m ożnośćj
rozwojuich w artości osobistych../4 oraz w ar
tykule 7-ym , że „w artością w ysiłku i zasług obyw atela na rzecz dobra pow szechnego m ie
rzone będą jego upraw nienia do w pływ u na
sprawy publiczne."
Państwo darzy obyw atela sw ą opieką, broni przed egoizm em jednostek czy grup w ew nątrz kraju, jak rów nież udziela sw ej m ocy i pow agi nazewnątrz.
K onstytucja nasza stwierdza, że granicą
wolności jest dobro pow szechne, a w ięc nie m oże być ono naruszone naw et w krzyw dzie jednostki. D alej — ani pochodzenie, ani w y
znanie, ani płeć, ani narodow ość nie m ogą być pow odem jakichkolw iek ograniczeń upra
wnień obywatelskich.
Dla jednostki państwo jesf źródłem mo-
V V Ll Cl 11 J ,Z- j J -lA- J L4. Z 4. 1 li J J
zastępstw ie am basadora niem ieckiego O godz. 15-tej kom andor Schm undt był w W arszaw ie przez pierw szego radcę rew izytow any na „K ónigsbergu . am basady p. Schliepa, attache w ojsko-
K ónigsbergu".
ralnego, m aterialnego i fizycznego oparcia., bie siły narodów i państw , w której przegra O no pozw ala, że rolnik naw et obok m iedzy
granicznej spokojnie orze ziem ię, że kupiec w ędruje spokojnie po obcych szlakach, bo go osłania m oc w łasnego państw a. D zień za dniem w re spokojnie praca, która jest pod
staw ą rozw oju i potęgi Rzeczypospolitej przez dobro jej obyw ateli, bo znow u otacza ją państwo sw ą pieczą i reguluje jej łożysko.
A le siła i m oc tego Państw a — w spólnego dobra — w yw odzi się...
M arszałek Józef Piłsudski w przem ów ie
niu sw em <
I tą silę m usi nam gw arantować now y Sejm i Senat, które w yłonią się z w yborów w dniu 8-ym i 15-ym w rześnia rb. Tylko tak pojm ujący sw e posłannictw o ideowe ludzie, m ogą się znaleźć na ławach now ego parla
m entu.
„Idzie o to, aby kraj zrozum iał, że sw o
boda to nie kaprys, że sw oboda to nie jest
„m nie w szystko w olno a drugiem u nie“, że sw oboda, jeśli m a dać siłę, m usi jednoczyć.
na, jak to byliśm y św iadkam i, w gruzy roz
sypuje w ielkie potęgi, przed którem i nieda
w no drżeliśm y, jak w takiej w ojnie narody bezw iednie szukają siły w zjednoczeniu, siły w podaniu sobie dłoni, siły w zapom nieniu różnic, siły w um iejętności ustąpienia, siły w um iejętności zaw ierania kom prom isów".
D ziś, gdy czasy pokoju posiadają w szel
kie ujem ne znam iona czasów w ojennych, a _ . . . ,
nic nie zapowiada jeszcze „K rólestw a Bożego j m usi rękę sąsiadom i przeciw nikom podavac.
na ziem i" — w ykrzesanie największych za-! m usi um ieć godzić sprzeczności, a nie tylko iviars£.a«vB. j u ł c i x iiouuan-i t, sobów siły jest zasadniczym w arunkiem roz-i przy sw ojem się upieiac
niu sw em dnia 11-go stycznia 1920 roku w w oju państw a. Tę siłę gw arantuje nam Kon- Lublinie w skazał na proces kształtow ania się stytucja przez pojęcie w spólnego dobra, za- tego now ego państw a — w spólnego dobra:
„Patrzcie, jak w w ojnie, tej w ielkiej pró- państw ie.
m ykającego dobro każdego obyw atela w
•“ — m ów i Józef Pił
sudski w innem m iejscu.
Tylko takim m oże być stosunek państw a do obyw atela.
Str. 2 G Ł OS WĄBRZESKI" Nr. 100
Co WycAa<? ?ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
W K R A J U .
+ S y d O k r ę g o w y w L u b l in i e z a d z i a ł a l n o ś ć p r z e c i w p a ń s t w u s k a z a ł 5 ż y d ó w n a k a r ę w i ę z ie n i a o d 1 —5 l a t.
+ W o k o l i c y K o ł o m y j i w w o j e w . s t a n i - s l a w o w s k ie m b u r z a z g r a d o b i c i e m z n i s z c z y ł a w i e le p l o n ó w . G r a d p o z a b ij a ł s e t k i b o c i a n ó w .
+ W S o k o ł o w i e , p o w . G n i e z n o s y n z a m o ż n e g o r o l n i k a z a r ą b a ł w c z a s i e n a p a d u s z a ł u 1 4 k r ó w , n a s t ę p n i e o b c i ą ł p o d p a l i ć d o m o s t w o , w c z e i n m u r o d z in a p r z e s z k o d z i ł a .
- f- D n i a 2 5 b m . o d b ę d z i e s i ę w G d y n i , z o k a z j i k o n c e n t r a c ji 1 6 - t e j d y w i z j i p i e c h o t y , r e wj a w o j s k , w k t ó r e j w e ź m ie _ u d z i a ł 1 2 .0 0 0 ż o ł n ie r z y .
4 - O l e ja r n i a ,.U n i o n “ w z n o w i ł a n o r m a l n ą p r a c ę , j e d n a k ż e f a b r y k a m a b y ć u r u c h o m i o n a c z a s o w o .
5 - D o p o r t u g d y ń s k i e g o z a w i n ą ł o k r ę t g r e c k i „ K e r a m i a i " , n a k t ó r y m k i l k u c z ło n k ó w z a ł o g i z a c h o r o w a ł o n a c h o le r ę . M i e j s c e w k t ó r e m s t a n ą ł s t a t e k , o t o c z o n o p o l i c j ą , n i e p o z w a la j ą c ż a d n y m o s o b o m z b l i ż a ć s i ę d o o k r ę t u .
6 - W W i ą z o w n i c y , p o w . j a r o s ł a w s k i , p a r a k o n i w p a d ł a d o p a s i e k i i s t r a to w a ł a u l e . P s z c z o ł y t a k p o c i ę ł y k o n i e , i ż p a d ł y o n e m a r tw e .
7 - N a m i e j s c e g e n . p o r . S c h i n d l e r a a t t a c h e n i e m ie c k i e g o w W a r s ;z a w i e , m i a n o w a n y z o s ta ł p u ł k . S t u d n i tz .
8 - D n i a 2 1 b m . o g o d z . 1 6 w y b u c h ł w Ł o d z i p o ż a r w f a b r y c e p r z e m y s ł u b a w e ł n i a n e g o G a m p e i A l b r e c h t . W c z a s i e a k c j i r a t o w n i c z e j 2 s t r a ż a k ó w o d n i o s ł o p o p a r z e n i a .
9 - Ł o t w a z a w a r ł a z P o l s k ą u m o w ę n a d o s t a r c z e n ie s z y n k o l e j o w y c h d l a k o l e i ł o t e w s k i c h . W y p r o d u k o w a n e n a Ś l ą s k u s z y n y u ł o ż o n e z o s ta n ą n a p r z e s t r z e n i o k o ł o 1 0 0 k i l o m e t r ó w n o w e j k o l e j o w e j l i n j i ł o t e w s k i e j .
4 - W p o n i e d z i a ł e k w y j e c h a ł o z W a r s z a w y d o P a l e s t y n y 5 0 0 e m i g r a n t ó w ż y d o w s k i c h .
4 - W s a d a c h n a B i e l a n a c h p o d W a r s z a w ą p o j a w i ł o s i ę k w i e c i e n a d r z e w a c h c z e r e ś n i o w y c h .
4 - W y s t a w a p r z e m y s ł o w o - r z e m ie ś ln i c z a w G d y n i z a m k n ię t a z o s ta n i e 1 w r z e ś n i a 1 9 3 5 r
4 - W ' I n o w r o c ł a w i u w ś c i e k ł y p i e s p o k ą s a ł 6 o s ó b .
4 - D n i a 2 0 b m . p r z y b y ł s a m o c h o d e m d o W i ln a P . P r e z y d e n t R . P . w t o w a r z y s t w i e m a ł ż o n k i . P o k r ó tk i m w y p o c z y n k u u d a ł s i ę w r a z z m a ł ż o n k ą d o P i k i li s z e k .
4 - D n i a 2 0 b m . p e w i e n b e z r o b o t n y w y b i ł s z y b ę w a m b a s a d z i e n i e m i e c k i e j w W a r s z a w i e .
4 - W R ó w n e m , ż e b r a k p r z e s i a d u j ą c y o d
Dlaczego powinniśmy wziąść udział w głosowaniu?
Ażeby wykazać światu, że Polak potrafi nietylko na polu walki o Niepodległość i Nienaruszalność granic Państwa dawać dowody bohaterstwa i składać ofiary krwi, życia i mienia, ale potrafi też wytrwale budować granitowy gmach swego Państwa w zgodzie i miłości wszystkich swych obywateli.
Okupacyjny „raj ”
N u m a r g i n e s i e g ł o s ó w , j a k i e p o j a w i ł y s i ę o s t a t n i o w p r a s i e p o l s k i e j w z w i ą z k u z 2 0 - t ą r o c z n i c ą z a j ę c i a W a r s z a w y p r z e z N i e m c ó w , n i e o d r z e c z y b ę d z i e z w r o c i e u w a g ę n a c h a r a k t e r y s t y c z n y d l a p r z y s ł o w i o w e j b u t y n i e m i e c k i e j , n i e u z n a j ą c e j ż a d n e g o w y s i ł k u d o k o u a n e g o p o z a n i e m c z y z n ą , a r t y k u ł z a m i e s z c z o n y w n r . 3 2 z 1 . 8 . b r . b y d g o s k i e j „ \ o l k s - z e i t u n g” ( d r u k o w a n e j w t e j s a m e j d r u k a r n i , c o n a c z e l n y o r g a n n i e m c z y z n y w P o l s c e —
„ D e u t s c h e R u n d s c h a u i n P o i e n ’* !) p r z e z b y ł e g o p r z y w ó d c ę n i e m i e c k i c h s o c j a l i s t ó w n u P o m o r z u , A r t u r a P a n k r a t z a . W s p o m n i a n y P a n k r a t z n i e m o ż e p o g o d z i ć s i ę z e z w r o t e m p o w t a r z a j ą c y m s i ę w p r a s i e p o l s k i e j , z e o k u p a c j a n i e m i e c k a b y ł a d l a k r a j u „ n i e w o l ą ” , i w i d z i w t e r n s t a n o w i s k u p o l s k i e m c h ę ć f a ł s z o w a n i a h i s t o r j i , o r a z b r a k s z a c u n k u d l a
l a t p r z e d k o ś c i o ł e m u f u n d o w a ł o ł t a r z z a s u m ę 2 t y s . z ł .
4 * W o d a w W i ś le k o l o K r a k o w a w z b i e r a , a l e o b a w y p o w o d z i n i e m a .
4 - W P r u c i e p o d K o ł o m y j ą p o c z ę ło t o n ą ć 2 d z i e c i . P r z e c h o d z ą c a d z i e w c z y n a w s k o c z y ł a d o w o d y n a r a t u n e k , j e d n a k ż e i j ą p o r w a ł a f a l a . N a d b i e g ł d o p i e r o b e z r o b o t n y n i e j. K l u s i k i w y r a t o w a ł t r o j e t o n ą c y c h . Z A G R A N I C Ą .
4 - T e g o r o c z n a p o s u c h a w y r z ą d z i ła s t r a s z n e s z k o d y r o l n i c t w u a m e r y k a ń s k i e m u . B u r z e p i a s k o w e d u ż e p o ł a c i e k r a j u z a m i e n i ł y w p u s t y n ię .
4 - Z R o s j i d o n o s z ą , ż e n a d K o s t o w e m p r z e s z e d ł h u r a g a n , k t ó r y z n i s z c z y ł 2 6 d o m ó w ; p a d ł o p o z a t e m 1 5 z a b i t y c h i 2 0 r a n n y c h .
4 - D y r e k t o r e m C e ł w C h i c a g o z o s ta ł P o l a k Z i e m b a . J e s t t o j e d n o z n a j w y ż s z y c h s t a n o w i s k w m i l jo n o w e m C h i c a g o .
4 - W m i e j s c o w o ś c i K o g a t iz i w B o ś n i d o s z ło d o s t a r c i a p o m i ę d z y g r u p ą m a h o m e t a n
Artura Pankratza
ż o ł n i e r z a n i e m i e c k i e g o , k t ó r y z i e m i e p o l s k i e
„ w y b a w i ł z p o d k u n i a r o s y j s k i e g o ” . „ A s e t k i n i e m i e c k i c h c m e n t a r z y w o j e n n y c h l e ż y r o z s i a n y c h p o c a ł e j P o l s c e — s a m o t n y c h i p r a w i e c a ł k o w i c i e z a p o m n i a n y c h " .
T e g o r o d z a j u b a ł a m u c t w a i ś w i a d o m e f a ł s z o w a n i e r z e c z y w i s t o ś c i w o j e n n e j o r a z u c i e k a n i e s i ę , d o l a k z a w o d n y c h a r g u m e n t ó w , j a k ó w a r g u m e n t „ o c m e n t a r z a c h n i e m i e c k i c h” p o w t a r z a j ą s i ę o s t a t n i o w p r a s i e n i e m i e c k i e j k r a j o w e j d o ś ć c z ę s t o . N i c o d r z e c z y w i ę c b ę d z i e t e g o r o d z a j u p r a k t y k i , d o s a d n i e n a p i ę t n o w a ć i n a z w a ć j e w ł a ś c i w e i n i m i e n i e m .
O k u p a c j a z i e m p o l s k i c h s t a n o w i ł a d l a N i e m i e c w o k r e s i e w o j n y ś w i a t o w e j n i e w ą t p l i w i e j e d e n z n a j l e p s z y c h i n t e r e s ó w ,
d l a k o ś c i o ł a a c h r z e ś c ij a n , ż a n d a r m e r j a b y ł a z m u s z o n a d o u ż y c i a b r o n i p o d c z a s r o z p r a s z a n i a w a l c z ą c y c h . D w ó c h w ł o ś c i a n z o s t a ł o z a b i t y c h , 5 j e s t c i ę ż k o r a n n y c h .
4 - A n g l j a w y s u n ę ł a p r o p o z y c j ę , b y w p a ź d z ie r n ik u z w o ł a ć k o n f e r e n c j ę m o r s k ą 5 m o c a r s t w .
4 - W w i ę z i e n i a c h l i t e w s k c h c i e r p i j e s z c z e 7 6 7 w i ę ź n i ó w p o l i t y c z n y c h P o l a k o w .
4 - O p r z e c i w p o l s k i m n a s ta w i e n i u w C z e c h o s ł o w a c j i ś w i a d c z y f a k t a r e s z t o w a n i a p e w n e g o P o l a k a z a t o , ż e p o d c z a s p r z e m ó w i e n i a p o g r z e b o w e g o p o w i e d z ia ł : ,.N i e c h t a z i e m i p o l s k a l e k k ą C i b ę d z i e " .
4 - D n i a 2 0 b m . o d b y ł s i ę w P a r y ż u ś l u b c ó r k i p r e m j e r a L a v a la z h r . d e C h a m b r u n , a d w o k a t e m a m e r y k a ń s k i m .
4 - F u n d a t o r „ n i e b i e s k i e j w s t ę g i A n t l a n - t y k u " , d e p u t o w a n y a n g i e l s k i , H a r o ld H a l e s , w r ę c z y ! h o n o r o w ą o d z n a k ę k a p i t a n o w i w ł o s k i e g o o k r ę t u „ R e x " , p o d k r e ś l a j ą c w p r z e m ó w i e n i u z n a c z e n ie p o k o j o w e j r y w a l i z a c j i n a r o d ó w n a m o r z a c h .
j a k i e N i e m c o m u d a ł o s i ę w t y c h c i ę ż k i c h c z a s a c h d l a E u r o p y u b i ć . R o z d z i e r a j ą c y s z a t y z p o w o d u n i e w d z ię c z n o ś c i l u d n o ś c i p o l s k i e j P a n k r a t z p o w i n ie n c h y b a w i e d z i e ć , ż e b e z t a k i e g o r e z e r w o a r u s i ł l u d z k i c h i m a - t e r j a l n y c h , j a k i m d l a N i e m i e c s t a ł y s i ę w t e d y z i e m ie p > ls k ie , N i e m c y b y ł y b y z m u s z o n e d o k a p i t u l a c ji d a l e k o w c z e ś n i e j ! P a m i ą t k ą z a ś , p o z o s t a w i o n ą z a t o p r z e z N i e m c ó w n a t y c h z i e m ia c h , b y ł a k o m p l e t n a r u i n a g o s p o d a r k i n a r o d o w e j , k t ó r ą m u s i a ł a o d b u d o w a ć p ó ź n i e j o d p o d s t a w i n i c j a t y w a i w y s i ł e k o b y w a t e l a p o l s k i e g o . T w i e r d z i ć — j a k t o r o b i P a n k r a t z — ż e o k u p a c j a b y ł a d l a z i e m p o l s k i c h r a j e m , m o ż e t y l k o k o m p l e tn y i g n o
r a n t p o l i ty c z n y .
A r g u m e n t o „ s e tk a c h c m e n t a r z y n i e m i e c k i c h ” j e s t a r g u m e n t e m , z a w o d z ą c y m n a d a l s z ą m e t ę . P a n P a n k r a t z p o w i n i e n o t e r n p a m i ę t a ć , ż e w s z e r e g a c h a r m j i n i e m i e c k i e j i a u s t r j a c k i e j l a ły k r e w z a s p r a w ę n i e m c z y z n y s e t k i t y s i ę c y P o l a k ó w , s k ła d a ją c y c h z w ł a s n y c h c i a ł k r w a w ą h e k a t o m b ę n a o ł t a r z u i n t e r e s ó w s w m ic h w n ę k o w y c h c i e m i ę z c ó w . — N a t y c h „ c m e n t a r z a c h n i e m i e c k i c h ” , r o z s i a n y c h g ę s t o p o P o l s c e i F r a n c j i , z n a j d z i e p . P a n k r a t z b a r d z o l i c z n e ś w ia d e c t w a t e j w ł a ś n i e o f i a r y p o l s k i e j n a r z e c z o b c e j s p r a w y . P o c o w i ę c p . P a n k r a t z p r z y t a c z a r ó ż n e c y f r y , i l u s t r u ją c e n p . s t r a t y w o j s k r o s y j s k i c h , k i e d y w fo j s k a n i e m ie c k i e n i e z d o b y w a ły k r a j u d l a P o l s k i , l e c z j e d y n ie i t y l k o d l a
N i e m i e c ? ( Z A P ) .
SHHBBKSBflEMESBBHHMHBHBHMBHBHBHMHHHH
„DAR POMORZA44 W ANTWERPJL
B r u k s e l a . D o A n t w e r p j i p r z y b y ł s t a t e k s z k o l n y „ D a r P o m o r z a " . — N a p o w i t a n i e s t a t k u p r z y b y ł d o p o r t u k o n s u l G a j d z i ń s k i . O f i c e r o w i e i u c z n i o w i e u d a l i s i ę d o B r u k s e l i c e l e m z w i e d z e n i a w y s t a w y . P o s e ł J a c k o w s k i w y d a l n a c z e ś ć g o ś c i p r z y ję c ie * .
Tżł/l/f POBYT tw Warszauie
_ Pokoje z bieżą- jO&k ca woda i tal- U|||^ kowitem utrzy-
maniemod 9 zł.
POLECA
HOTEL ROYAL
Chmielna 31 - blisko Dworca GŁ
Ks. Dr, Władysław Łęgowski.
Z p i e l g r z y m k ą d o Z i e m i Ś w .
5 6 ( C i ą g d a l s z y )
W i d z ą c , ż e n i e b i o t ę p a p i e r o s a , o d z y w a s i ę n i e ś m i a ł o c ó r e c z k a g o s p o d a r z a :
— M o n P e r e , n c f u m e r — V o u s p a s ?
— N i e , m o j e d z i e c k o — o d p o w i a d a m — b o j e s t e m n i e p a l ą c y .
— T o d z i w n e ! M y A r a b o w i e p r z e p a d a m y z a k a w ą i t y t o n i e m . P o w i e m O j c u n a u c h o : j a c z a s e m u k r a d k i e m p o c i ą g n ę z a n a r g il ę ( f a j k a w o d n a ) .
— E j , t o n i e z d r o w o ! A l e p o w i e d z m i , g d z i e n a u c z y ł a ś s i ę m ó w i ć t a k ł a d n i e p o f r a n c u s k u ?
— C h o d z ę d o z a k ł a d u S i ó s tr ś w . J ó z e f a , k t ó r e t u u t r z y m u j ą s z k o ł ę i s i e r o c in i e c . O j c i e c z e c h c e w p i s a ć s i ę d o m e g o a l b u m u . B ę d ę m i a ł a p a m i ą t k ę o d k a p ł a n a z d a l e k i e j P o l s k i .
W p i s u j ę k i l k a s ł ó w d o a l b u m u , p o t e m w r a c a m z p r z e d s i ę b io r c ą d o s k ł a d u , ż e b y z a ł a tw i ć r a c h u n e k i p o ż e g n a ć m i ł y c h g o s p o d a r z y .
K i e d y w y s z e d ł e m n a u l i c ę , o d e z w a ł s i ę u O O . F r a n c i s z k a n ó w d z w o n n a A n i o ł P a ń s k i . Z j a k i e m p r z e j ę c i e m m ó w i s i ę t u w B e t l e e m : A S ł o w o s t a ł o s i ę c i a ł e m i m i e s z k a ł o m i ę d z y n a m i !
M a m j e s z c z e d o o d j a z d u g o d z i n ę c z a s u . D o k ą d p ó j ś ć ? D z w o n w s k a z a ł d r o g ę . P ó j d ę z a d n i a d o B a z y l i k i i G r o t y N a r o d z e n i a . N i s k i e m i d r z w i a m i , b ę d ą c e m i m a ł y m o t w o r e m w b r a m i e o d d a w n a z a j m o w a n e j , w c h o d z ę d o B a z y l i k i . J a k i n a c z e j p r z e d s t a w ia s i ę o n a w ś w i e tl e d z i e n n e m . M u r y i f i l a r y c z e r w o n e w s k a z u j ą , ż e j e s t b a r d z o s t a r a , b o z b u d o w a n a j e s z c z e w s t y l u s t a r o c h r z e ś c i ja ń s k i m . T o t e ż f i l a r y n i e s ą p o ł ą c z o n e l u k a m i , t y l k o p r o s t y m a r - c h i t r a w e m .
Ś c i a n y g ó r n e ś r e d n i e j n a w y z a c h o w a ł y s z c z ą tk i m o z a ik , k t ó r e w y k o n a ł w 1 2 . w i e k u m a l a r z E f r e m n a z l e c e n i e c e s a r z a b i z a n t y j s k ie g o M a n u e l a K o m - n o n a . O b r a z y p r z e d s t a w i a j ą s y m b o l i c z n i e s o b o r y . R e s z t k i m o z a i k i s ą d z i ś j e s z c z e p i ę k n e . J a k d o p i e r o w s p a n ia l e m u s i a ł a p r z e d s t a w ia ć s i ę B a z y l ik a u
s c h y ł k u 1 2 w i e k u p o u k o ń c z e n i u p r a c m o z a ik o w y c h !
S t a r e m i s c h o d a m i s c h o d z ę , j a k d z i ś w n o c y , d o G r o t y N a r o d z e n i a . Z n a j d u j e s i ę o n a w ś r o d k u n a w y p o p r z e c z n e j . P o s i a d a k s z t a ł t w y d ł u ż o n e g o p r o s t o k ą ta , j e s t 1 2 m d ł u g a , 4 m s z e r o k a i 3 m w y s o k a . P r z y b u d o w i e B a z y l ik i s k a l n e j e j s k l e p i e n i e z a s t ą p i o n o s z t u c z n e m . Ś c i a n y p o k r y t e s ą c z e r w o n y m a d a m a s z k i e m j e d w a b n y m .
B r a t f r a n c i s z k a ń s k i o t w ie r a d r z w i i p r o w a d z i o b e c n y c h w G r o c i e p ą t n i k ó w d o g a n k u p o d z i e m n e g o , k t ó r y w i e d z i e o d o k a p l i c , w y k u ty c h w s k a l e . P i e r w s z a p o ś w i ę c o n a j e s t s w . J ó z e f o w i. T u „ A n i o ł P a ń s k i u k a z a ł s i ę w e ś n i e J ó z e f o w i, m ó w i ą c ; — W s t a ń a w e ź m i j d z i e c i ę i m a t k ę J e g o , a u c i e c z d o E g i p t u i b ą d ź t a m , a ż p o w i e m ; a l b o w i e m b ę d z i e , ż e l l e r ó d s z u k a ć b ę d z i e d z i e c i ę c i a , a b y j e z a b i ł "
( M a t . 2 ,1 3 ) . D r u g a j e s t p o ś w i ę c o n a M ł o d z i a n k o m . W e d ł u g p o d a n i a k i l k a m a t e k u k r y ł o s w e d z i a t k i w t e j p i e c z a r z e . N a p r ó ż n o . I t u d o s i ą g ł j e m i e c z s i e p a c z y H e r o d a . W t r z e c i e j k a p l i c y z n a j d u j e s ię p o d o ł t a r z e m g r ó b ś w . E u z e b j u s z a z K r e m o n y . k t ó r y b y ł u c z n i e m ś w . H i e r o n i m a i z n i m p e ł n i ł s t r a ż u ż ł ó b k a C h r y s t u s o w e g o . C z w a r t a z a w i e r a p u s t e g r o b y ś w . H i e r o n i m a o r a z d w u s z l a c h e t n y c h n i e w i a s t r z y m s k ic h : ś w . P a u l i i j e j c ó r k i E u s t o c h j i . O b i e p o r z u c i ł y ś w i a t i u b o k u ś w . H i e r o n i m a w i o d ł y ż y c i e p o k u t n i c z e . P i ą t a j e s t w r e s z c i e c e l ą ś w . H i e r o n i m a , k t ó r y t u s p ę d z i ł o s t a t n i e 3 4 l a t a s w e g o ż y c i a . W c i s z y t e j c e l i s t u d j o w a ł P i s m o ś w ., n a p i s a ł d o ń s w e o b j a ś n i e n ia i s p o r z ą d z i ł t ł u m a c z e n i e j e n a j ę z y k ł a c iń s k i , z w a n e W u l g a t ą .
S c h o d a m i o w i e l u s t o p n i a c h w s t ę p u j e m y d o k o ś c i o ł a ś w . K a t a r z y n y i s t ą d w r a c a m y n a p l a c p r z e d B a z y l ik ą . T u j u ż c z e k a j ą n a s z e a u t o k a r y . Z b l i ż a s i ę c z a s o d j a z d u , a l e n a s z y c h p ą t n i k ó w n i e w i e l u , n a d e s z ł o . C h c ą c n i e c h c ą c n a s i k i e r o w n i c y m u s z ą o d j a z d o p ó ź n i ć . K o r z y s t a m z t e g o , ż e b y z k i l k u t o w a r z y s z a m i p r z e j ś ć r a z j e s z c z e p r z e z m i a s t e c z k o i p r z y j r z e ć s i ę j e g o ż y c i u . K o ł o n a s p r z e c h o d z i k i l k a n i e w i a s t b e t l e e m s k i c h . N a g ł o w a c h m a j ą w y s o k i e c z a p k i p i l ś n i o w e , n a k r y t e b i a - ł e m i c h u s t a m i , o p a d a j ą c e m i p o p a s . N a c z a p k a c h
n a s z y ł y s o b i e m n ó s t w o b ł y s z c z ą c y c h m o n e t , k t ó r e w s z n u r a c h o p a d a j ą t a k ż e p o o b u s t r o n a c h t w a r z y .
J e d e n z t o w a r z y s z y o d z y w a s i ę :
— C z y t a łe m , ż e B e t l e e m it k i s ł y n ą z u r o d y , a l e n i c n a d z w y c z a j n e g o n i e w i d z i a łe m . Z w y k ł y t y p s e m i c k i .
— P a n p r z y z n a — o d p o w i a d a m — ż e m a j ą d u ż o w d z i ę k u , a c z k o lw i e k n i e u l e g a w ą t p li w o ś c i , ż e o b o < k n a s z y c h P o l e k i m i s s B e t l e e m b y s i ę n i e o s t a ł a .
W r a c a m y d o a u t o k a ' 5 w , g d z i e z g r o m a d z i l i s i ę j u ż p ą t n i c y i c z e k a ją n a n a s . K a ż d y m a w i ę k s z ą l u b m n i e j s z ą p a c z k ę z p a m i ą t k a m i , z a k t ó r e s p o r o p l a s t r ó w p o z o s t a ło w B e t l e e m . R u s z a m y . W c z o r a j w i e c z o r e m n i c n i e w i d z i a ł e m , d l a t e g o t e r a z w d r o d z e p o w r o t n e j s t a r a m s ię p o z n a ć m a l o w n ic z ą o k o l i c ę .
N i e d a l e k o z a B e t le e m w i d a ć p o l e w e j c z w o r o b o c z n y g m a c h , n a k r y t y k o p u ł ą . W y g l ą d e m p r z y p o m i n a W e i l c z y l i g r ó b ś w i ę t e g o m a h o m e t a ń s k i e - g o . M a t o b y ć g r ó b R a c h e l i, ż o n y J a k ó b a , k t ó r a w d r o d z e p o w i ł a B e n j a m i n a i u m a r ł a w p o b l i ż u B e t l e e m y . O p i s u j ą c r z e ź d z i e c i w B e t l e e m , ś w . M a t e u s z n a w i ą z u j e d o s k a r g J e r e m ia s z a : „ G ł o s j e s t s ł y s z a n w R a m i e , p ł a c z i k r z y k w i e l k i : R a c h e l p ł a - c z ą c a s y n ó w s w o ic h i n i e c h c i a ł a s i ę d a ć p o c i e s z y ć , i ż i c h n i e m a s z " .
D r o g a p o w o l i w z n o s i s ię , w i d n o k r ą g s t a j e s i ę c o r a z s z e r s z y . M i j a m y M a r E l i a s c z y l i k l a s z to r ś w . E l j a s z a . K l a s z t o r , k t ó r y j e s t w p o s i a d a n iu G r e k ó w , w y g l ą d a j a k p o t ę ż n a t w i e r d z a ś r e d n io w i e c z n a . K t o g o z a ł o ż y ł? M o ż e w 5 w i e k u s ł y n n y o p a t A n a s t a z y . M i e j s c e w y b r a n o z n a k o m i t e , s t ą d b o w i e m w i d a ć o b a m i a s t a ś w i ę t e : J e r u z a l e m i B e t le e m .
Z a B e t le e m , w k i e r u n k u p o ł u d n i o - w s c h o d n i m , w i d n i e j e w y s o k i , c i e m n y s t o ż e k , p o d o b n y d o w u l k a n u . T o j e s t G ó r a F r a n k ó w , n a k t ó r e j z n a j d u j ą s i ę z w a l i s k a H e r o d j u m , p a ł a c u u m o c n i o n e g o , k t ó r y z b u d o w a ł s o b i e H e r o d . Z o s t a ł o n t e ż w H e r o d j u m p o c h o w a n y .
( C i ą g d a l s z y n a s t ą p i )
