• Nie Znaleziono Wyników

De Muhamedo iudaizante disserens ad Encaeniorum Athenaei Drusici solemnia d. XXVIII. Nov. A. MDCCLXXI [...] publice celebranda [...] invitat Ioannes Langius [...]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "De Muhamedo iudaizante disserens ad Encaeniorum Athenaei Drusici solemnia d. XXVIII. Nov. A. MDCCLXXI [...] publice celebranda [...] invitat Ioannes Langius [...]"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

M V H A M E D O I V D A I Z A N T E

D I S S E R E N S

E N C A E N I O R V M

ATHENAEI DRYSICI

S O L E M N I A

D. X X V I I I . N O V . A. M D C C L X X I

I N A C R O A T E R J O M A X I M O

H O R A IX. AI A T . 1? V B L I C E C E L E B R A N D A

PERMAGNIFICVM AMPLISSIMVM CONS V LTISSIM V MQV E

CIVITATIS REGIAE

ELBING ENSIS

MAGISTRATVM

BONARVM ARTIVM AMATORES

P R O S V A Q V E M Q V E D I G N I T A T E

P I C I E N D O S E T C O L E N D O S

O M N I Q V A P A T I E S T R E V E R E N T I A A C H V M A NI T A T E I N V I T A T

I O A N N B S L A N G I V S

G V M N . R E C T . .. T H E O L . P V B L . E T R1EL.

- - - — A i : i f M

E L B I N G A E [

L I T T i R I S N O H R M A N N I A N I S .

- ^

(2)
(3)

?77

S i v n q u n m, n u n c maxi me T u r e a r u m bella f ataque p e r t o t a m , qua p a t e t , E u r o p a m , n e d u m & alias m u n d i p a rt e s , Afiam in primis a tq ue Af ri ca m in h o m i n u m o r e f u n t , & o m n i u m oculos a n i m o s q u e in fe c o n u e r t u n t . Q u o t e n i m e x p e d i t i o n e s bellicas, i nfaufto fidere i n f t i t u t a s , nati o faracena h a&e nus geflit?

Q u o t c l a d i b u s , q u o t proeliis illa a vi&ricibus h of ti um armis a!’e<ffo eft ? Q u o t d e n i q u e vrbes munitilTimas, q u o t r egi on e s &

pr in ci pat us ampl ii l nn os, M a g n i S ul t a n i f ce pt ro i ubj et fo s, f o r ­ t una M u h a m e d a n i s a due rf a , p e r tres & q u o t e x cu r r i t a n n o s in R u t i o r u m d i : i o n e m ac fidem r ede gi t ?

N o n vero e ft j c u r m i r e m u r , T ur e a s ad bella, d u b i o mar te n e u n d a , t am faciles, t a m q u e pr ocl iues clle. H o r u m e n i m res ublica pariter ac ecckfriftica n o n nifi politica eft & plane mili- ns. S i q u i d e m in e a f t n H i l a nata & p r o g n a t a , nihil nifi arma

■mper J p i r a u j t , & m a g n a / o r b i s chriftiani parte i gne f e r r o q u e diim i ub c l a , r e l i gi on e m f ^i i ti fc r am JYIuhamedismo vbiuis t e r ­ r a r u m f u c c u m b e r e coegit.

C o n f b t

(4)

C o n f l a t a u t e m , r e l i g i o n e m , quae a M u h a m e d o n o m e n t ra ­ h i t , n o n fimplicem efie, fed mifcellam, j u da i c a e , chriftianae ac gentilis fidei d o g m a t i b u s c o mp o f i ta m. C u m e n i m arabs ille v a f e r r i m u s , agnita craffae ge nt il iu m i d ol o l at r i a e, cui ipfe a d di ­ mus e r a t , vanit ate ac f tultitia, de facris c u m j ud ae or um t u m chri- f l i a n o r u m n ot i t i a m fibi para (Te t ali qu a le m, <3c i nt er Chrifti difci- p u l os multa di flidia, m u l t a q u e vicia; in p o p u l o vero ifraelitico c o n t e m t a m d i f p e r f i o n e m , vi res que plane attritas vidiflet : c o n - filium i n i i t , ex o m n i b u s ea, quae ad palatum ipfius eiTcnt, eli­

g en di , n o u a m q u e illam d o & r i n a m p r i m u m p e r A r a b i a m , &

reliquas poftea Afiae p r ouinci as d o l o a rmi sque pr opaga ndi . J u u a t e r go in praefenti f chedula i nuit at or ia paucis e x p o n e r e , quae d o g m a t a religionis M u h a m e d i a judaeis p e ti ta f i n t , & in quibus e u m j ud ai zan t em etfe, affirmare liceat.

N o n vltima ifacidarum laus eft , qua g l o r i a n t u r , fe Abraharni f ilios, illum habere pa tr e m. A pio e n im & g e ne rof o fanguine o r i g i n e m fuam traxifle, m u l t u m c o m m e n d a t i o n i s , p rae fu mt io ni s m u l t u m fecum fert. Callidus e rgo P f e u d o p r o p h e t a religioni fuae r e c e n s compillatae a n ti q u i t a t e m $ fibi vero fuisque a u&o ri ta te m co nc il ia tu ru s affirmabat, Pa tri arc ha s ac P r o p h e t a s V. T. d o d r i - nae fuae afleclas, f equ e c um illis ab A b r a h a m o o r t u m etfe. Q u i p ­ p e c o n t e n d e b a t , j udae os Ifaaco, a Sara v xor e ejus n a t o ; m u h a- m e d a n o s vero I sma eli , alteri P at ri a rc h ae filio, ab Hagare g e ni t e , f ti rpe m v i ta mq u e fuam debere. Q u a p r o p t e r T u r e a e etiam Ifmae litae & A g a r e n i no mi na ri folent.

-

■ X

D u m v e ro M u h a m e d u s , inftar verti/rfTtfti o m n i u m horarurr o m n i u m h o m i n u m h o m o , in d og macti m c on f igna ti one judae r u m animis fe a c c o m m o d a r e ftuduit*? eam q u o q u e , q ua m »!!i <

d e o f o u e b a n t f e n t e n t i a m , a mpl exus eft. A g n i t o enim poly- t h e i s m i , n a tu r ae diuinae & fanae rat ioni aduerfantis e r r o r e , c u m judaeis f t a t u i t , n o n elTe d e v m, nifi v e r um illum d e v m, e u m q u e

v n i c u m ,

(5)

v n i c u m , negata nmul in di ui ni ta te p e r f o n a r u m T r i n i t a t e . L i c e t e n i m in ecclefia patriarchali juxta ac mofaica p e r f o n a r u m p l u ra ­ litas c re d en ti b us ifraelitis ex facri codicis libris, ad vetus tefta- m e n t u m f p e $ a n t i b u s , m i n i m e i gn ot a f u e r i t : m o d e r n i t a m e n judaei c o n f l a n t e m illam o m n i u m f aeculor um d o f t r i n a m de S S . T r i n i t a t e r i d e n t , impoffibilem eam clamitantes. Q u a e v e ro j u da eo ru m f ent enti a currf M u h a m e d o a r r i d e r e t , n o n p o t u i t n o n , q u in etiam C h r i f t u m , Mari ae f il iu m, f i l i u m d e i v e r u m q u e d e v m

. fle, c u m iisdem in d u b i u m vocaret. H i e n i m S a l u a t o r e m n o -

f t r u m p e rf o na m di uinam eil e, ac c u m P a t r e & S p i r i t u S a n & o v n a m e a n d e m q u e habere e f l e nt ia m, ex i n u e t e r a t o o d i o f t r e n u e p e r ne g an t. Qu a in re M u h a m e d u s , j u d a e o r u m p ol li cem p r e ­ m e n s , a pe rt e judaizat. Q u a m u i s e n im de C h r i f t o , vt d e i legato, hono r if ic e exiftimare v i d e a t u r : a tt a me n c o n t r a a e te rn a m ejus g e n e r a t i o n e m , v e ra m q u e di ui ni ta tem tam plura t a m q u e grauiora h a b e t , vt ea fine pietatis laefione ab o m n i b u s vix legi poffinr.

H i n c ille d i ui na m T r i n i t a t e m & Chrifti de it at em c r e d e n t i b u s , j udaeorum m o r e exfilium, i g n e m , f e r r u m q u e p r o t e m e r i t a t e fu3 de nu n t ia t. Af t l i n g a t judaeus opella , t o r u u m v ideat M u h a m e d u s , exfibifet p a ga n us , & fidem c hr if ti ano r um ftultitiam pr oc la me t . H a e c f ublimior eft noftra p h i l o f o p h i a , f ci re, d e v m t r i u n u m , &

C h r i f t u m filium d e i , v e r u m q u e eile d e v m.

P o r r o ecclefiae i nt er mofaicae fheramenta p r im us o m n i n o vi ndicatur locus c i r c u m c i f i o n i , q u a m o m n i u m p r a e c e p t o r u m m ax imu m effe afferunt j ud ae i, p e r e a m a e t e r n u m Ifraelis fe i n g r e ­ di l o ed us ftat uenres^ H i n c n e m i n e m , nifi h o c initiationis facra- m e n t u m i n ie r i t , fad^uh faturi h e r e d e m fore c r e d u n t , o m n i b u s ante c ir cumc ifi one m i r a e o i m n a e filiis a n at ur a exiftentibus. I n h o c q u o q u e capite M u h a m e c | u m j udaizantem d e p r e h e n d i m u s , nifi dicere velis, c ir c umc i fi on em n o n t a m a p o p u l o judaico m u t u a ­ t a m , ^ u am a (uis pot ius p o p u l a r i b u s , Ismaelitis, pe ti ta m efle.

I n t e r i m q u o d q u o n d a m c o n f u e t u d i n e f a d u m , jam lege A l c o r a n i

J f a nc i tu m

(6)

f a nc i tu m e f t , vt ficut p u e r ebraeus o & a u o d i e , ita muhamedicus.

q u i n t o , f e x t o , f ep ti mo vel o $ a u o aetatis a n n o ci rc umc id er et ur . H i n c e t i a m , fi quis exrra p o m o e r i a ecclefiae muhamediciie n a i u s , a d caftra ejus t r a n f i t , fufficit, v t cir cumci dat ur . Q u o f j f t o fidem faracenicam a mp l e & e n s , ftatim M u f e l m a n n u s , id e f t , c r e ­ d e n s , vel etiam I s l a mi s mu s , verae fidei aflecla efle credi tur. V e ­ r u m e n i m v e ro i n C h r i f t o Iefu n e q u e c ir c u m c i d o q u i c q u a m v a l e t , n e q u e p r a e p u t i u m , fed n o u a natur a & fides, p e r carita­

t e m agens.

A d haec judaei l egem illam c i ba r ia m, de m un di s i mmund i s- q u e cibis f a n c i t a m , a d m o d u m exacte obf er ua nt . Malunt e ni m vi tam c u m m o r t e c o m m u t a r e , q u a m p r a e c e p t u m illud c a e r i m o ­ niale violare & c ibo v t i , i n oraculis di uinis pr ohi bi to . Q u a m - uis vero vmbrat ica illa lege fublat a, in o e c o n o m i a N. T. m un d is o m n i a m u n d a , r e g n u m q u e Chrifti rfon e f c a m , n o n p o t u m , f e d j u f t i t i a m , p ac em & g a u di u m i n S p i r i t u S a n f t o efi~e fciamus:

m u h a m e d a n i s t a m e n j udai zar e, e i b o r u m del e&u m habere pla­

cet. O m n i e n i m , qu a fieri p o t e f t , cura a b f t i ne nt a v i n o , vuis q u a n q u a m illis licit um eft v t i ; a bf ti nen r q u o q u e a carne fuilla,- fuffocato ac fangui ne quia vicium illum h o m i n e m r e d d e r e c re ­ d u n t i m m u n d u m ,

N e c pTaetereunda eft confl ans illa j u da eo r um de p u r g at i o n i ­ bus p e r aquam d o&ri na. N o n e n i m facerdotes m o d o , facra in t e m p l o a dmi n if t ra n te s, lege mofaica t enebantur. , manus pedes- q u e in mar i a e n e o t e r q u o t i d i e lauare, fed ea q u p q u e in conuiuiis*

aliisque e o r u m c o n u e n t i b u s i nualuit c o nf a t e n f d o , vt in illis lotio­

nis c u r a m h a b e r e n t p r im am, N e c i j^ h od i e ititer judaeos obfo- leuit mos i fed ficuti in p ur gan di s vafibus anxii f u n t & f o l h c i t i : ita religioni flbi d u c u n t , illotis mani bus p r e c a r i , vel c ibum capere.

Q u o in cult us e x t e r n i f t ud io JVIuhamedus q u o q u e j u d a i ^ m s , A b r a h a m i filios aemulari voluit. H i n c vt mun di ti ei c u ra m aile-

clis

(7)

d i s Tuis i n j u n g e r e t , illis m a x i m e , qui d e v o ti o r e s videri vellent*

f r e q u e n t i a c o m m e n d a v i t b a ln e a, ad maculas di lu e nda s necelTaric.

N a m in l o t i on e q u o t id i ana remiffionis p e c c a t o r u m r e m e d i u m coi- l o ca u i t , ac n o n nifi m an i bu s prius lotis pr eces f u n di & A l c o r a n u m c o n tr e & a r i juflit*

Q u o d ad d o l i r i n a m d e f a t o , In illa q u o q u e M u h a en e d u s judaizare v i d e t u r , i ifi eam ex gentili S t o i c o r u m fchola afTumtam efi e, f tatuere velis. E x j u d a e o r u m e n i m c aterua fi n o n o m n e s * m ult i t a m e n c r e d u n t , d e v m h o m i n i s v o l u n t a t e m o m n i p r o r f u s libertate p r i u a r e , & p r o diuina fua o m n i p o t e n t i a c u m m or ta li bu s ablbl ute agere. Ipfe jam G a m a l i e i , S y n e d r i i magni afleflor, fa- t u m , n o n q u i d e m h y p o t h e t i c u m , feJ. f to i c um o m n i n o i n n u e r e v i d e t u r , d i c e n s : fi ab h o m i n i b u s eft confilium & o p u s , a bo le b i­

t u r ; fiii a d e o , illud abolere n o n p o t e f t i s , n e f o rt e c u m d e o p u gn a re c o mp e ri a m i n i . C u i f e n t e n t i a ? , t u m t e m p o r i s r e g n a n t i , o m n e s o b t e m p e r a r u n t . A ci. V, 38- 35* H a n c i t a q u e j u d a e o r u m d e fato m e n t e m ' M u h a m e d u s etiam fua n fecit , affirmans, d e v m fatali d e c r e t o alios i gn i, alios paradifo r dj ud i caf ie , e aq ue p r o p t e r in hac vita n o n o m n e s veritatis luce illu : rar e, fed m ag n a m h o m i ­ n u m p ar te m falforum p r o veris o b l a t i o n e f educer e. H i n c n o n e r u b u i t , luam de hac materia breui i ncl ud e re f y m b o l o , i d q u e vc faepius r e c i t e t u r , j u b er e , hujus t e n o r i s : c r e d o d e v m , a n g e lo s , libros p r o p h e t i c o s , e x t r e m u m j u d i c i u m , & q u o d o m n i a t a m b o n a q i am mula fatali q u a d a m fiant necefiltate.

R eliq u is filenui^peplo in u o lu t is , liceat c o ro n i d i s l o co M u h a - in ed u m a d im e , i n doS^i ii a de vita a ete rna j udai zan te m c o n t e m ­ plari. A b f o n 3 q u i d e m 6c Tatio ni fanae c o nt ra ri a eft o p i n i o , ho*

m i n e s , ad vitam a ete rn a m r ef uf ei ta to s , e f u r o s , bi bi tu ro s & c o r ­ por ei s voluptatiblis f ru itu ro s efie. I n te r im ex judaeis n o n pauci d a i m f t f q u i idem affirm antium p artes f u f e i p i u n t , & c o m m e n t u m h o c variis r a t i o n i b u s , licetfi friuolis e u i n c e r e f t u d e n t . Q u a

fiftio-

(8)

‘fi&ione M u h a m e d o nihil g r a t i u s , & ad p r o p ag a n d a m r eligionem fuam nihil a c c o m m o d a t i u s vifum eft. H i n c b e at it udi ne m a et er ­ n a m in v ol uptati bus carnis c o l l o c a u i t , easque veluti p r ae m iu m vi rt uti s & pietatis in altera vita fuis promifix fpurcilfimus ille L u - b en s jam ficco p r a et e r e o p e d e reliqua abfona ejus & ridicula d e vita aeterna f i g m e n t a , ex h u m a n a r a t i on e facile c o nf u t a n d a .

MifTo e r g o M u h a m e d o j u d a i z a n t e , j u u at p ot i u s ex folius Sal uat or is or e p e n d e r e , e u m q u e d o c t o r e m coelitus d a tu m in vita

& in m o r i b u s p e r o m n e m a et at em fequi. C u i n e g o ti o fcholae c h ri f t i a n a e , ad f cat uri ginem fapientiae c u m diuinae t um h u m a n a e d u c e n t e s , o m n i n o i nf er uiunt . C u m i t a q u e lux G y m n a d i patrii natalis fupra c entefi mam feptuagefima fecunda in craftinum di em i n c i d a t , e u m M u f a e no f tr ae ex m o r e a Ma jo r ib u s t ra di to officiis

& a dp r ec a ti on i bu s fuis vi nd i ca bu n t . D u m vero Angularem ala­

c ri tat em S u p e r i o r u m c o nf p e & u s & praefentia t en e ra e j uuent uti a d d e r e , e a m q u e ad maj ores c o n a tu s n o n m ed i o c r i t e r excitare folet : m e a r u m pa rt i um efle d u x i , i l l v s t r e m, p e r m a g n i f i c o s, m a x i m e s t r e n v o s, g e n e r o s o s, a m p l i s s i m o s, c o n s v l t i s s i m o s q v f V k r i s P r o c e r e s, d n d n. B V K G G R A V 1 V M R E G I V M , P R A E - S I D E M , P R A E C O N S V L E S , C O N S V L E S , M A E C E N A T E S A C A T H E N A E I H V I V S P R O M O T O R E S , OMMI L A V D I S E T V E N E R A T I O N I S G E N E R E P R O S E Q V E N D O S ; R E L 1 Q V 0 S etiam EX C E L L E N T I , PLVRI MVM REVE­

R E N D A , P R A E N O B I L I , N O B I L i , S P E C T A B i L I Q V E D I G N I T A T E CONS PI CVOS A R T 1 V M F A V T O R E S E T A M I C O S , SVO QV EMQV E LOCO AC O R D I , ',R d e b i t e d e c e n t e r q v e c o l e n d o s i d en t i d e m & qua fiecet obleruan r o g a r e , vt Mufis noftris i n d u l g e r e , & c r a f t i n o ^ i e fua C a m o e n u r u m votis p r o G y m n a d i flore a t q u e falute c o n j u n g e r e d ig n en t ur . P . P . E l bi ng a e. D . X X V I I . N o u k M ^ C C L X X I .

i . M

(9)
(10)
(11)
(12)

Cytaty

Powiązane dokumenty

voluntati divinae magis confentaneum eft, quam inimicos fuos, ciui aeque funt homines ac nos ipfi, non fucato profequi a m o re ?111) Quid in majori ponendum eft

Omiilis reliquis, culturam ftudii mathematici apud E !bm- genfes faltem in praefentia exponendi animus eft. Frtidlae primis lineis adumbrata.. ita &amp; Elbingam

&amp;.Evangeliftarum concordantiae, capitumque fummaria. codicem admodum rarum Vir Spefiabilis Honoratusque Dnus, 10.. ftrenae loco Sedino dono mifit. Sedecies enim in

Supprimerem reliquos, ni nobis Indus uterque Eveheret KJeinl, Klugiadaeque fidem ; Illius, a Rege ad Malabarica Iittora mHS, Hujus ad Anna polis Virgirtraeque

&gt;’ius.. Imo ne tironem quidem opificio aut arti alicui, quam quaeuis terra alit, nomen fuum daturum effe credo, nid illam prius vifu audituque aliquantifper

in craftinum nobis diem humillime

felix familiae fuae ftator au&amp;orque evadere poteft. Jngenium vero humanum, quod omni caret ratione &amp; nullis nec confiliis nec viribus ad faniorem duci

H o c vero ius, de quo mihi fermo eft, n o n viris m odo concedebatur, fed eodem etiam feminae tam ingenuae quam libertinae gaudebant, quibus ad illud