E M I N E N T I A HOMINIS
Q VAE IN L E G E SITA EST
N O N N V L L A P R A E F A T V S
L E G V M G Y MN A S I I P R A E L E GE N DA R V M
E T
TRANSLOCATAE TVVENTVTIS LVSTRANDAE
SOI-EM NI A
D. XII. SEPT. M D C C L X V
P I E C E L E B R A N D A
MAGNIFICOS e t AMPLISSIMOS
R t I P V B U C A E E L B I N G E N S I S
A R C H O N T E S
MAECENATES INDVLGENTISSIMOS
E T C A E T E R O S
C V 1 V S C V N Q V E O R D I N I S D I G N I T A T I S
AC C O N D I T I O N I S
M V S A R V M F A V T O R E S ET AMICOS
OMNI
ET PIETATE AC OBSERVANTIA
I NVI TAT
I O A N N E S L A N G I V S
ATH. RECT. P P ET BIBL.
E L B I N G A E
L I T T E R I S N O H R M A N N I A N I S .
Humanae naturae magnam prae reliquis animantibus di
gni tate m, fummamque tribuendam efle eminentiam, quemvis facile aci vigilem fui c ont emplatione m p r o v o
c a n t e m , n on m o d o , nifi qui omnis fenfus expers fe ipfum n ef ci t, inficiabitur n e m o , fed alios qu oqu e inter celebris ille
Georgi us Q u e cc i us , Phyficus Norimbergenfi s, in A n a t o m i a fua ph';!ologica de hominis nobilitate ac praedantia, cum o rb e eru
dito jam olim communicavit. Quae res quanquam extra o m n e m - dubitationis aleam polita eft : ingens tamen humani ingenii datur ..per.verdcas, (miranda pot ius, an deploranda, haud f c i o, ) qua ple ri qu e, nulla praeftantiae fuae ratione habita, in res extra fe po(i:as i n n n r i , fe ipfos non attendunt. Di g n a vero cum m or - v \ talibus ilia lit meditatio, qua in tantum vitae difcunt inire ratio
n e m , a E T h t i s animalibus multis paralangis dif tant em, in qua n
tum ea naturae vi ncunt praedantia : adumbrata aliquatenus praeclara hominum piae caeteris rebus antecellentia, h o c ipfo ad nof tri^confiderat ionem, fi remiliiorcs f umus , faciam ala
criores. „ :. * ' ; ^
• 2 Miran-
Mi ra ndum utique n o n e f t , q u o d , cum hominis eminent iam inulta arguant, eam ex variis fontibus demonft rat um iverint eruditi. M i t t o illos, qui hanc hominis praeftantiam declaraturi, ad originem humanae naturae p ro v o c a r u n t , dum protoplaftos ad D E I archetypi imaginem c r c a t o s , & rationis divinae juxta ac orationis articulatae d o n o ornatos fuifle m a x i m o , ex facris paginis cont ender unt . M i t t o & e o s , qui hominis eminentiam ac dignitatem ex dominatu & imperi o, quod in animalia vel ro- buftifHma & fortillima quaevis opt in ui t , follicite probarunt.
N o n dic am, inultos ex graeca hominis appellatione, quae ab ave» aS-^eiv d ef cendi t , ejus praerogativam derivalle, quod ere-
&0 incedens c o r p o r e , furfum adfpicit, & vultum ad fidero tollit fublatum. Pr aet ereo e t iam, homini multum conflare dignitatis, q uo d folitudinem ex of us, effe, & cum aliis conjungi ma
xime appetit ; unde ipfi n o n perpetuum modo unionis cum D E O , & in futura vita cum angelis quo que ineunda oritur de- fiderium : fed ad civilem etiam f oci et at em, vel prudentia, vel a u &o r it a te , vel do&rina aliisque virtutibus corr oborandam, a qua totus d e pe n de t, veluti natus & inftru&us efle videtur.
N e c illi praeftantiae humanae i mm o r o r d o c u m e n t o , quod h o m o , cum mundo co mpar at us, manifeftum totius univerfitatis j n fe habeat fimulacrum, adeo ut vitales fpiritus perenni fua agU tatiorie perpetuae coeli co nve rfi oni , oculi ftellis, co r foli, alia- que aliis refpondere videantur. E3 potius h ominum eminentiae in 3pricum p o n o argumenta, quae a lege m anan t, S c p p t t d e r e ac valore prioribus n o n vincuntur.
Qu e m quaefo fugit, nihil o mn i n o effe, q uo d hominis na- turoe conveniat mi nus , quam ut 'ab o mn i legis moderamine*
o m n i q u e obligatione normali vivat immunis. N o n enim inn-Jta
** m o d o
m o d o pravitas, fumma ingeniorum imbecillitas ac varietas, fed naturae qu oq ue dignitas requiri t, ut h o m o , in o m n e vitiorum genus promptiffimus, ad certam a s i o n e s luas c o m p o n e r e poflic n o r m a m , citra quam illis n ec d e c o r , nec pulchritudo conftac ulla. Quae vero humanae naturae ratio cum o m n i b u s , cujus demum c unq ue c on d i t io n i s , ordinis aut dignitatis, infita fit h o m i n i b u s : facile conje&urare li cet , non infimae m o d o fortis perf onas, fed illos e t i a m , penes quos fumma rerum e f t , legibus, fi non humani s, divinis tamen obno xi os efle. I m o fana di vi ta t r a t io , D E V M n o n potuifle n o n , quin h o m i n e m , ne nullius fub imperio fe vivere ilatuat, & ferarum inftar in o mni fcelerum colluvie fe volut et , legibus non naturalibus m o d o ftipatum &
ornatum in mundum produxerit, fed eum, in focietate viventem, civilibus qu oq ue lubefle voluerit. Qu o d vero ad reliquas res creatas, praeprimis animatas a tt inet , illae focietatem ineunt n o n legis, fed naturae d u & u , cujus beneficio o mnes operationes fuas per f e n fu m, appe ti t um, phantafiam & l o co mo ti va m ex pe diunt facultatem. D u m ergo in brutis adeft cogni tio mere fen^
fualis, intellectualis vero nulla : hinc fugiunt nocitura & appe
tunt profutura, n o n quia legis praefcripto ad haec quaerenda, illaque averfanda d u c u n t u r , fed quod privato fuo c o m m o d o alia contrariari, alia c on ve ni re co gno fc un t. A b s q u e omn i itaque lege brutorum focietatem* c o n f t a r e , h ominum autem nullam, quis e f t , qui n o n v i d e t ?
- ---
O m n m b e ^ x j r r o exploratum e f t , in lege ferenda juxta ac ol>- fervanda ratione refta nihil pri-us efle, pofteriirs nihil. J\Ton enim illi m o d o , quibus eft legislatoria po te ft as , prudentia adhibita videre t e n e n t u r , quid t e m p o r i , l oco & perfonis c o n v e n i a t , nifi focietatem fipe fuo ex ce de r e, eamque in perniciem dare vel int;
f *•_ ^ 3 fed
,fed hi q u o q u e , quos ad praefcriptorum normam vivere oportec, ratione f an a, feu percipiendi, quid leges vel int, judicandi, quid bonum vel m al u m, verum vel falfum fit, & denique ratiocinan
di , quid ex duobus bonis melius & ex duobus malis minimum di cat ur, facultate fint praediti necelle eft. Quae c o n d i t i o , qui
bus pot ius, quam h ominibus, ratione^ praeditis? Quae praero
g a t i va , qu em magis nifi intellectu humano ac egregiis naturae dotibus mentisque operationibus ornatum decet ? Alia plane reliquarum creaturarum, licet vita praeditae fint fenfuali, datur con di ti o. C u m enim ratio fedem fuam in intelle£lu habeat i h i c vero animae (altem humanae fit facultas : quis qu’a e fo , bruta - eodem deftituta efle, n on animadvertit? Ipfa, quae in fcholis
Phrl of ophorum in ufa eft , dif tinf tio, qua omnia in res ratione vel praeditas vel carentes d i f pe fc un tur , e vi n c i t , intelleclum ex creaturis vifibilibus praeter homini attribuendum eiTe nulli.
H a e c caufa eft , cur h o m o , legum capax, ad cynofuratn praefcriptam fua difta fa&aque dirigendi gaudeat facultate,
e n im folus m e nt i s , in legum cog ni ti one m acquirendam i ncum
b e n t i s , njlu Superioris jufla percipit, & dum felicitatis verae cnpidus ac confcius vivit, o m n e m navat o p e r am , ut rationis du&u & mandatorum ftimulis e x ci t a t u s, fe reddat beatum. Ille folus, legum intelligentia fretus, vi rt ut i, cujus praefum. c o g n o v i t , virtuti inquam f tudet, cujus gloria, cyltifnnv.s nitens radicibus, eft per pet ua, fru&usque funt ube rri mi ; pe tj p&Ja cont rar io vitii f oe di ta te , illud cane pejus a c j s i ^ a r f ^ e r i a t ^ r ; ' ' S o l u s hinc h o m o a s i o n u m bonarum & malarum lege vel obfer- vata vel negle&a eft au&or. Quae igitur de nonnullis brutoruni vi rtutibus, e. g. de ferpentum prudent ia, columbarum fimplici-
tate, o yi u m pajientia, formicarum afliduitate, & quae fune reli- f
qui
q u a , in facris & prophanis pr ae t en d un t ur , nihil nifi earum u mb r a m ac fimulacra e x h i b e n t : quippe quid agunt , ignota ipfius rei natura n e f c i u n t ; nec ex proaerefi & deftinato c o n f i l i o , fed neceflitate naturali o p e ra n t ur : multo minus in ejusmodi atfioni*
bus conft ant iar n, ex habitu fibi acquifitam, obfervant.
T a n d e m nova dignitas, n o r u m q u e humanae naturae prae reliquis rebus provenit e m o l u m e n t u m , q u o d nobis praemia &
p o e n a e , virtutum & vitiorum c o m i t e s , fuppeditant. S i c u ti enim re<fle fn&a, quae S uper ioris voluntati r e f p o n d e n t , gloria
& nominis praedicatio, aliaque fequuntur praemia : ita a&iones, quibus vitium & macula i n e f t , ex lege p u ni u n tu r, atro notatae carbone. H o m o ergo folus hac excellit e m in e nt i a , ut o b vir
tutes egregias, quae conftante officiorum obfervatione abfolvun*
t u r , laude ac felicitate particeps j u d i c e t u r ; n egl e tf o vero h o n ef ti , jufti atque decori ftudio, poenis & animadverfione habeatur dignus. Qu orum neutrum in alias res creatas cadit.
B r u t a enim cum o mn i r a t i o n e , o mn i que libertate deftituta, legi fubjaceant nulli, nec ad illam a&iones luas c o m p o n e r e , in q u o virtus confift it , nec ab illa, quod ratio delicii e f t , aberrare f c i a n t : hinc nullis etiam p o e n i s , nullis praemiis, nullaque alia vel h o n o r i s , vel infamiae nota affici pofiunt.
O p t a r J um itaque eft , ut homine^, eminentiam naturae fuae o mn i b u s , quae illi obftare q u o q u o m o d o obviam i r e , e a q u e , fi n o n prorfus abolere, imminuere tamen ftudeant. Optandum eft e o magis, quia t o t praeftantiae fuae promovendae habent incitamenta, t o t teftes, t o t judices, q u o t legibus vel ex natura rerum vel ex arbitrio S u p e rioris promanantibus obligantur» Quibus rite perfpeclis in caftra lane .nantc-s,
v i d e n t , iribu
fanc eorum tranfibit nullus, qui negle&is legibus e m i n e n t i m , quas ab illarum dependet oblervant ia, fusque deque hihenc.
Cuj us prael lant iae, a natura nobis infitae, fi omnes homines, illi m a x im e , qui Scudioforum n o m i n e , tanquam utili (lima civita
tis m e m b r a , eruditione reru nque periti i lua rei aliquando infer- vire cupiunt publicae, fedulo funt admonendi.
C u m itaque ex c o nf ue t udi ne , a Majoribus pii e memoriae laudabiliter a c c e p t a , illa legum fcholafticarum in A u d i t o r i o G y - mnufii maximo publica auctoritate cras repet endi fit i edi o : V O S , I l l v s t r i s , M a g n i f i c i , G e n e r o s i , A m p l i s s i m i , C o n s v l t i s s i m i q v E P A T R I A E P A T R E S a c M v s a g e t a e , m v l t i s n o m i n i b v s a e t a t e m d e v e n e r a n d i , ut & V o s , E x c e l l e n t i s s i m i , P l v r . R e v e r e n d i , C l a r i s s i m i , P r a e n o b i l e s , N o b i l e s , S p e c t a b i l e s , h v m a n i s s i m i q v e a r t i v m F a v t o r e s a c P r o m o t o r e s enixe rogo, ut fulgente ac honorifica Veftra praefentia folemnitati huic f p l e n d o r e m , legibus v al o r e m , civibusque fcholafticis, quibus illae praelegendae fu nt , necelT*arium novue diligentiae ac probita
tis calcar addere dignemini Q u o l u f t c a t i o n i s & legum repeti
t io ni s otfu feliciter f i ni t o, V i r p r a e c l a r i s s i m v s DOCTi ssi MvsQyE D o m i n v s I o a n n e s D a n i e l H o f f m a n n , g y m n c o n r & p.
p m e r i t i s s i m v s , idemque c o l l e g a n o s t e r m v l t i s n o m i n i b v s no- n o r a n d v s juventutem in fcenam producet, de Majeftate Regum Foloniae declamaturam. D e caerero D E Y M precor .mmorta- l e m, ut leges & jura unius cujusvis O r d i n i s , tanquam hnjuiln. ^ (alutis ac tranquillitatis promovendae fulcra,, ^ru/*rffl5er & m - ' v ta&a quam clementifiime confervare velit. P ; P . tCIbin^ae.
E. XL Sept. A. MDCCLXV.
• \
■ r • ...
\
![De Virtute Gentilicia Viro [...] Sigismundo Michaeli Siefferto [...] Gymnasii Elbingensis [...] Ioannes Langius]()