Nr. 24 NaKIad 2000 egz Wtorek, dnia 26 listopada 1929. Telefon nr. 69. Rok L
Organ Katolicko Narodowy
Wi
ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAI f z ii razy W: ra itt, izrtli i ssM
Przedpłata: m i e s i ę c z n i e w y n o s i z ł 1 ,— z d o s t a w ą p o c z t o w ą z ł 1 ,1 9 , z o d n o s z e n i e m w d o m p r z e z s p e c j a l n y c h p o s ł a ń c ó w z ł 1 ,2 5 . C e n a e g e m p l a r z a p o j e d y ń c z e g o w y n o s i g r 1 5 .
Ogłoszenia: w i e r s z m ilim . n a s t r o n i e 7 - la m . g r I O , n a s t r o n i e 4 - ł a m o w e j z a t e k s t e m g r 3 0 , w t e k ś c i e g r 5 0 , n a I s t r . g r 7 5 . P r z y p o w t ó r z e n i a c h u d z i e l a s i ę r a b a t u . D la z a g r a n i c y 5 O ° /o n a d w y ź k
Bóg i Ojczyzna!
8ft Mi I ittM: M k i I i i . ul. GM® 1
W jedności siła!
Na mylnych drogach.
N a d P o l s k ą , t ą w y m o d l o n ą o d k u p i o n ą k r w i p o t o k a m i , s y b e r y j s k ic h k a t o r g p i e k ł e m , W r z e ś n i ą , H u m a , ’ e m , p i ę t r z ą s i ę o d l a t t r z e c h z g ó r ą c h m u r y z ło w i e s z c z e n i e w e s o ł ą z w i a s t . p r z y s z ło ś ć .
W c i ę ż k i e j d u s z n e j a t m o s f e r z e w e w n ę t r z n y c h t a r ć p o l i ty c z n y c h n i e z d o ła n a r o d u p i e r ś o ż y w c z e g o z a c z e r p n ą ć p o w i e t r z a , p r z y t ła c z a j ą c i ę ż k i g ł a z n i e z g o d y . J e d e n b r a tn i n a r ó d d z i e l i n a d w a z w a lc z a ją c e s i ę w z a j e m o b o z y o t c h ł a ń b e z d e n n a . W r e s t r a s z n a z a w z ię t a w a l k a n i s z c z ą c a ż y w o tn e s i ły s p o ł e c z e ń s tw a t a k b a r d z o p o t r z e b n e d o o d b u d o w y k r a j u z r u m o w i s k p o w o j e n n y c h , d o w y - d ź w i g n i ę c i a w s p ó l n y m w y s i ł k i e m p a ń s t w o w e g o r y d w a n u z t o p i e li s k g o s p o d a r c z e j n ę d z y . T a k i s t a n r z e c z y j a k i e g o ś m y s i ę d o c z e k a li s p r o w a d z i ć n a P o l s k ę m u s i n a s t ę p s t w a k a t a s t r o f a l n e , z a k t ó r e p r z e k l i n a ć b ę d ą s p ó ł c z e s n y c h p r z y s z ł e p o k o le n i a .
L u d z i e , k t ó r z y o d c z a s u p r z e w r o t u m a j o w e g o s t a n ę l i u s t e r u n a w y p a ń s t w o w e j r z u c a j ą k a m i e n i a m i p o t ę p i e n i a w t e n o d ł a m s p o ł e c z e ń s tw a z d r o w o m y ś l ą c e g o , k t ó r y w t r o s c e s e r d e c z n e j o p r z y s z ł o ś ć p a ń s t w a p o d d a j e r z e c z o w e j k r y t y c e p o c z y n a n i a i c h , k t ó r e u w a ż a z a s z k o d l i w e i z g u b n e . G r o m y p a d a ją n a g ło w y ty c h , k tó r z y s ię o ś m ie la ją p r z e c iw d z ia ła ć u to p ijn e j p o lity c e w s z e c h w ła d n e j d z iś p a r tji ,,s a n a c y jn e j" , w s z e c h w ła d n e j d la te g o , iż p o je j s tr o n ie s to i r z ą d , o p a r ty o s iłę z b r o jn ą . P r z y jd z ie c z a s , iż r z ą d c a d z iś p a r tja p r z e jr z y w k o ń c u ż e f a łs z y w ą k r o c z y d r o g ą , ż e p o c z y n a n ia je j is to tn ie s ą z g u b n e , le c z m o ż e n a s tą p ić to w ó w c z a s d o p ie r o , g d y ju ż b ę d z ie z a p ó ź n o , g d y n ie b ę d z ie w y jś c ia z d z iś ju ż g r o ź n e j s y tu a c ji.
S tr o n n ic tw a n a r o d o w e m a ją c e in n e p r z e k o n a n ia o d ,,s a n a c ji" , in n e z a s a d y p o lity c z n e , n a z y w a s ię p r z e c iw n ik a m i r z ą d u , s z k o d n ik a m i, w r o g a m i p a ń s tw a .
W c z e m „ s a n a c ja " w id z i w r o g ie d la p a ń s tw a p o s tę p o w a n ie s tr o n ic tw n a r o d o w y c h , to je j ty lk o je s t w ia d o m e m . W te r n m o ż e , iż w ie r n e s ą K o ś c io ło w i k a to lic k ie m u , iż s to ją w je g o o b r o n ie p r z e c iw n a p a ś c io m h e re ty k ó w , Ż y d ó w i m a s o n e r ji, ż e w y s o k o d z ie r ż ą s z ta n d a r n a r o d o w y , ja k p r a w y m s y n o m P o ls k i p r z y s to i, ż e w k o ń c u p a trz ą n a p a lc e „ s a n a c ji" , k tó r e j id e a łe m s ą tłu s te p o s a d k i, a m iło ś ć O jc z y z n y w k ie s z e n i. N ie c i s ą b u d o w n ic z y m i P o ls k i, k tó r z y s ię z n ie j d o b r z e m a ją i o d n ie j b io r ą , le c z c i, k tó r z y d la n ie j w p o c ie c z o ła p r a c u ją w n ie s k o ń c z e n ie tr u d n y c h w a r u n k a c h g o s p o d a r c z y c h k r a ju p r z e z ta m ty c h s p o w o d o w a n y c h . P is m a s a n a c y jn e n a z y w a ją o b ó z n a r o d o w y s z k o d n ik ie m p a ń s tw a , z a c o f a ń c e m itd . A c ó ż c z y n i s a n a c ja m o r a ln a ? O tó ż b ie r z e w o b r o n ę a p o s to ła z g n iliz n y m o r a ln e j, s ła w , d e m o r a liz a to r a K a d e n a - B a n d r o w s k ie g o , w y g ła s z a ją c e g o lu b ie ż n e o b r z y d liw e o d c z y ty , s ta w ia d o je g o d y s p o z y c ji i k u o b r o n ie je g o s tr z e le c k ie b o jó w k i, id z ie w s u k u rs Ż y d o m n a p a d a ją c y m n a p r o c e s je B o ż e g o C ia ła , p o p ie r a s c h iz m ę itp . A c z y ż s a n a c ji n ie je s t w ia d o m e m , c o b y ło u p a d k ie m w s z e c h w ła d n e j i p o tę ż n e j d a w n ie j, d z iś z n is z c z o n e j s o w ie c k ie j R o s ji? O tó ż d e m o r a liz a c ja z a s z c z e p io n a c ie m n e m u n a r o d o w i p r z e z Ż y d ó w , z w a lc z a n ie r e - lig ji, z a tr u c ie z g n iliz n y ja d e m d u s z y n a r o d u .
K to w y p o w ie d z ia ł u n a s w P o ls c e w a lk ę K o ś c io ło w i k a to lic k ie m u , c z y m o ż e p r a s a n a r o d o w a , k tó r ą s ię k o n f is k u je z a to , ż e p r a w d ę m ó w i d la „ s a n a c ji m o r a ln e j" ta k b o le s n ą ? C z y n ią to p is m a s a n a c y jn e ; ś w ie ż y m d o w o d e m c z e g o a r ty k u ł z ja d liw y p r z e c iw K o ś c io ło w i z a ło ż o n e g o p r z e z m in is tr a M o r a c z e w s k ie -
fa d z ie n n ik a .- P r z e d ś w it"
O b o z o w i n a r o d o w e m u z a r z u c a s ię , iż z w a lc z a r z ą d , ty m c z a s e m o b ó z n a r o - ' d o w y p r z e c iw s ta w ia s ię je d y n ie p o c z y n a i n io m r z ą d u , k tó r e u w a ż a z a s iz k o d liw e d la n a r o d u i p a ń s tw a . O b ó z n a r o d o w y b y łb y p ie r w s z y m z ę s tr o n n ic tw p o p ie ra - 1 ją c y c h e n e r g ic z n ie , z w y tę ż e n ie m w s z y s t k ic h s ił i u ż y c ie m w s z e lk ic h d o d y s p o z y c ji m u s to ją c y c h s p o s o b ó w r z ą d i je g o c z y n n o ś c i, g d y b y m ia ł to p r z e ś w ia d c z e n ie , iż d z ia ła ln o ś ć je g o je s t d la p a ń
Protest przeciw układowi
likwidacyjnemu.
Wielkie zebranie Stronnictwa Narodowego w Toruniu.
T o r u ń , 2 2 p a ź d z ie r n ik a .
W c z o r a j w ie c z o r e m w s a li D w o ru A r tu s a o d b y ło s ię w ie lk ie z e b r a n ie S tr o n n ic tw a N a ro d o w e g o z u d z ia łe m p rz e s z ło 1 0 0 0 o s ó b . O b r a d o m p r z e w o d n ic z y ł s e n a to r d r.
P a w e ł O s s o w s k i. N a z e b r a n ie p r z y b y ł z P o z n a n ia n a c z e ln y r e d a k to r „ K u r je r a P o z n a ń s k ie g o " , s e n a to r d r. M a irja n S e y d a . P o ja w ie n ie s ię s e n a to r a d r. M . S e y d y p o w ita li z e b r a n i b u r z liw e m i o k la s k a m i.
W p r z e s z ło g o d z in n y m , ś w ie tn ie s k o n s tr u o w a li j m r e f e r a c ie s e n a to r d r . S e y d a s z c z e g ó ło w o o m ó w ił p o lity c z n o - g o s p o d a r
c z e p o ło ż e n ie k r a ju p r z e d m a je m a n a s tę p n ie p r z e s z e d ł d o o c e n y o b e c n e g o p o ło ż e n ia k r a ju p o d w z g lę d e m m o r a ln y m , p o lity c z n y m i n a r o d o w y m , z a tr z y m u ją c s ię d łu ż e j n a d v .k ia d e m lik w id a c y jn y m i p o l
s k o - n ie m ie c k im tr a k ta te m h a n d lo w y m . J a k o d r u g i p r z e m a w ia ł r e d a k to r n a c z e ln y „ S ło w a P o m o r s k ie g o " S te f a n S a c h a . k tó r y z a n a liz o w a ł u k ła d lik w id a c y jn y i p o ls k o - n ie m ie c k i tr a k ta t h a n d lo w y z p u n k tu w id z e n ia s tra te g ic z n e g o , w s k a z u ją c . ż e z a c z a s ó w r z ą d ó w „ s a n a c ji" p rz e z w y p u s z c z e n ie o b c e g o e le m e n tu z e w s c h o d u o ra ć p rz e z k o n c e s je lik w id a c y jn e i o s ie d le ń c z e n a z a c h o d z ie , n a d w ą tlo n o c h a r a k te r o b r o n n y p a ń s tw a p o ls k ie g o , p o m n ie j
s z a ją c r ó w n o c z e ś n ie r o lę n a r o d u p o ls k ie g o ja k o g o s p o d a r z y z ie m i p o ls k ie j.
R e d a k to r S a c h a z a p r o p o n o w a ł n a s tę p u ją c ą r e z o lu c ję , k tó r ą z e b r a n ie p r z y ję ło je d n o g ło ś n ie :
Rezolucja.
„ Z e b r a n i w d n iu 2 1 lis to p a d a 1 9 2 9 w lic z b ie o k o ło 1 0 0 0 o b y w a te le m ia s ta T o r u n ia p r o te s tu ją z c a łą s ta n o w c z o ś c ią p r z e c iw k o z a w ie r a n iu b e z w ie d z y s p o łe c z e ń -
Wielki syn Francji umiera.
Ze świata schodzi jeden z największych mężów stanu Jerzy Clemenceau.
P a r y ż , 2 2 . 1 1 .
W c z a s ie p o n o w n e j w iz y ty le k a r z y C le m e n c e a u w y d a w a ł s ię b a r d z o p r z y g n ę b io n y . O to c z e n ie je g o r ó w n ie ż o g a r n ię te je s t n a s tr o je m p e s y m is ty c z n y m . J e d e n z b lis k ic h w s p ó łp ra c o w n ik ó w C le m e n c e a u o ś w ia d c z y ł, ż e n ie z w y k łe je g o s iły ż y c io w e w y c z e r p a ły s ię .
G o d z . 2 1 .1 0 . S ta n z d r o w ia C le m e n c e a u je s t n a d a l b a r d z o g ro ź n y .
Demonstracje pneciwsowieckie Ukraińców we Lwowie.
W konsulacie sowieckim powybijano szyby.
L w ó w 2 1 . 1 L
D z iś, o g o d z in ie 1 7 -te j, p o d k o n s u la te m s o w ie c k im , n a u l. N a b ie la k a , z e b r a ła s ię g r u p a o s ó b , r e k r u tu ją c y c h s ię p r z e w a ż n ie z p o ś r ó d m ło d z ie ż y a k a d e m ic k ie j, n a le ż ą c e j d o o r g a n iz a c ji „ U n d o " , a p r z y b y łe j n a m ie js c e p o je d y ń c z o lu b d r o b n e m i g r u p a m i.
Z e b r a n i z a c z ę li ś p ie w a ć p ie ś ń „ S z c z e n a z m e rła U k r a in a " , a n a s tę p n ie w z n o s ili o k r z y k i p r z e c iw te r r o r o w i s o w ie c k ie m u n a U k r a in ie o r a z p r z e c iw k o n s u lo w i i je g o d z ia ła ln o ś c i w ś r ó d m ło d z ie ż y i s p o łe c z e ń s tw a u k r a iń s k ie g o . W ś ró d o k r z y k ó w :
„ P re c z z k a ta m i U k r a in y ! " d e m o n s tr a n c i o b r z u c ili o k n a k o n s u la tu k a m ie n ia m i, w y b ija ją c s z e re e s z y b w o k n a c h p a r te r o w y c h .
d z k i K lo tz z ło ż y li w iz y tę w k o n s u la c ie s u w ie c k im .
, W s p r a w ie z a jś ć p o lic ja p r z e p ro w a d z i s z c z e g ó ło w e ś le d z tw o .
■——i— liiim—
„Konkurent" mennicy pań
stwowej.
W m ie js c o w o ś c i B u k p o w . g r u d z ią d a k ie g o u ja w n io n o , ż e r o ln ik B ą k M ie c z y s ła w , tr u d n i s ię w y r a b ia n ie m f a łs z y w y c h m o n e t 1 i 2 z lo to w y c h o r a z 5 0 -c io , 2 0 -to ( 1 0 -c io g ro s z ó w e k . P o d c z a s p r z e p r o w a d z o n e j r e w iz ji d o m o w e j z n a le z io n o w m ie s B k a n iu B ą k a 1 2 p o d r o b io n y c h m o n e t, oko
ło 2 k ilo s u r o w e g o m a te r ja łu o r a z p r z y , r z ą d y d o p o d r a b ia n ia p ie n ię d z y . B ą k , k tó <
r y p o s ia d a 4 2 -m o rg o w e g o s p o d a r s tw o z d o ła ł z b ie c i d o ty c h c z a s n ie z d o ła n o g ( p r z y tr z y m a ć .
Popisy hakaty gdańskiej.
G d a ń s k , 2 2 . 1 1 .
N a c jo n a liś c i n ie m ie c c y z o r g a n iz o w a ł w o s ta tn ic h d n ia c h w G d a ń s k u i je g o o<
k o lic y s z e r e g z g r o m a d z e ń p a r ty jn y c h , m a * * ją c y c h c h a r a k te r p r o p a g a n d y s k ie ro w a ć n e j z je d n e j s tr o n y p r z e c iw k o P o ls c e , 9
z d r u g ie j p r z e c iw o b e c n e m u s e n a tó w 1 g d a ń s k ie m u .
s tw a k o r z y s tn ą i z b a w ie n n ą . O b ó z n a r o d o w y n ie z a z d r o ś c i „ s a n a c ji" s u k c e s u
— ja k to s ię m y ln ie u tr z y m u je — d o s ta n ia s ię d o w ła d z y w p a ń s tw ie , le c z lę k a s ię o p r z y s z ło ś ć p a ń s tw a p a tr z ą c n a g o s p o d a r k ę s a n a c ji, k tó r a n ie w e ź m it z a n ią o d p o w ie d z ia ln o ś c i p r z e d n a r o d e m m a ją c y m z a s trz e ż o n e k o n s ty tu c ją p r a w o in te r e s o w a n ia s ię d z ia ła ln o ś c ią c z y n n ik ó w r z ą d z ą c y c h .
s tw a u k ła d u w s p r a w a c h , w k tó r y c h o d m ie n n a w o la te g o s p o łe c z e ń s tw a z a w s z e w y r a ź n ie i m o c n o w y p o w ia d a ła s ię . P r o te s tu ją z w ła s z c z a p r z e c iw k o te m u , ż e n ie u w z g lę d n ia s ię w o li lu d n o ś c i z ie m z a c h o d n ic h . k tó r a w te j s p r a w ie n a jb a r d z ie j je s t z a in te r e s o w a n a Z e b r a n i w z y w a ją w s z y s tk ie s tr o n n ic tw a p o ls k ie w S e jm ie i S e n a c ie , a b y o d m ó w iły z g o d y n a r a ty f ik a c ję u m o w y .
Z e b r a n i z g ó ry s ta n o w o z o p r z e c iw s ta w ia ją s ię z a m ia ro w i p r z y z n a n ia N ie m c o m R z e sz y ( R e ic h s d ę u ts c h e ) p r a w a o s ie d la n ia s ię w P o ls c e .
Z e b r a n i a p e lu ją d o s p o łe c z e ń s tw a p o l
s k ie g o w e w s z y s tk ic h d z ie ln ic a c h , a b v s ię p r z y łą c z y ło d o p r o te s tu z ie m z a c h o d n ic h , ta k ja k z ie m ie te w n o s z ą s ta n o w c z y p r o te s t p r z e c iw k o p o lity c e , k tó r a g u b i s p r a w ę p o ls k ą n a z ie m ia c h w s c h o d n ic h " .
P r z e m ó w ie n ia s e n a to r a d r. M . S e y ó y i re d . S a c h y w ie lo k r o tn ie p r z e r y w a n o b u r z liw e m i o k la s k a m i.
Z e b r a n ie z a k o ń c z o n o o k r z y k ie m n a c z e ść R o m a n a D m o w s k ie g o ja k o p ie r w s z e g o b o jo w n ik a o s p ra w ę z ie m z a c h o d n ic h n a f o r u m m ię d z y n a r o d o w e m .
* * *
N a p o c z ą tk u z e b r a n ia p r z y o w a c y jn e m p o w ita n iu s e n a to ra d r . M . S e y d y , p a c h o ł
k o w ie „ s a n a c ji" , k tó r y c h k ilk u n a s tu z d o ła ło p r z e m y c ić s ię n a z e b r a n ie , u s iło w a li w y w o ła ć z a m ie s z a n ie . G d y p a d ły o k r z y k i:
„ N ie c h ż y je S e y d a ! " , je d e n z n ic h z a w o ła ł: „ A le n ie u n a s ! "
N ie p r o s z o n y c h g o ś c i e n e r g ic z n ie w y p r o s z o n o z a d r z w i i c a łe z e b r a n ie u k o ń c z o n o w s p o k o ju .
P a r y ż , 2 3 . 1 1 . T e l. w ł.
S ta n C le m e n c e a u ‘a je s t s ta n o w c z o b e z n a d z ie jn y . S e rc e c o p r a w d a b ije je sz c z e , a le b a r d z o s ła b o . T ę tn a p u ls u n ie m o ż n a ju ż w y c z u ć . N e r k i w o r g a n iz m ie c h o re g o p r z e s ta ły s p e łn ia ć s w e f u n k c je . O rz e c z e n ie le k a rz y b r z m i s m u tn o : c h o r y p r z e ż y je n a j
w y ż e j ty lk o d z ie ń d z is ie js z y , a n ie w y k lu c z o n e , ż e u m r z e je s z c z e p r z e d u p ły w e m d n ia .
K o n s u l d a ł n a p o s tr a c h z o k n a k ilk a s tr z a łó w z r e w o lw e r u . Z a n im d o s z e d ł n a m ie js c e z a jś ć o d d z ia ł p o lic ji, d e m o n s tr a n c i r o z b ie g li s ię .
R ó w n o c z e ś n ie in n a g r u p a m ło d z ie ż y u s iło w a ła d e m o n s tr o w a ć p r z e d „ N a r o d n y m d o m e m " p r z y u l. R u to w s k ie g o , p r z e d b u d y n k ie m S ta u r o p ig ji i p o d b u r s ą s ta r o - r u s k ą . W „ N a r o d o w y m d o m u " w y b ito k il
k a s z y b .
W z w ią z k u z te m i d e m o n s tr a c ja m i p o lic ja z a tr z y m a ła 2 a k a d e m ik ó w i 5 u c z n ió w s z k ó ł ś r e d n ic h . W s z y s c y o n i s ą U k r a iń c a m i, n a le ż ą c y m i lu b z b liż o n y m i d o o r g a n i
z a c ji „ U n d o " . N ie z w ło c z n ie p o m a n if e s ta c ji n a c z e ln ik w y d z ia łu b e z p ie c z e ń s tw a U - r z ę d u w o ie w - R o g o w s k i, o ra z s ta r o s ta g ro -
Bunt na okręcie.
L o n d y n , 2 2 . 1 1 .
N a p ły w a ją tu w ia d o m o ś c i, o b u n c ie n i s ta tk u „ B a r o n E lc h o s " ż e g lu ją c y m na
M o rz u Ś r ó d z ie m n e m . S ta c ja ra d jo te le g ra* f ic z n a n a M a lc ie o tr z y m a ła w ia d o m o ś ć o d r a d io te le g r a f is ty te g o s ta tk u , iż n a po
k ła d z ie z n a jd u je s ię w ię k s z y tr a n s p o r t k o k a in y . W e d łu g d o n ie s ie ń r a d io te le g r a f is ty n ie z b ę d n a je s t s z y b k a p o m o c , bo
w ie m w k a ż d e j c h w ili z a g r a ż a m u ś m ie r ć z r ą k z b u n to w a n e j z a ło g i. P o ło ż e n ie s ta t
k u je s t w p r z y b liż e n iu z n a n e , w o b e c te g o s p o d z ie w a ją s ię , iż w k r ó tk im c z a s ie t o j p e d o w c e z d o ła ją o d n a le ź ć s ta te k .
Kopuła kościoła runęła na szczęście po nabożeństwie.
B o lo g n a , 2 2 . 1 1 . T e l. w ł.
W c z o r a j w e c z w a r te k w g o d z in a c h p o p o łu d n io w y c h z a r w a ła s ię n a g le w ie l
k a k o p u ła n o w e g o k o ś c io ła S a c r o C u o r e p o ło ż o n e g o w p o b liż u k la s z to r u s a le z ja n ó w .
W k o ś c ie le z n a jd o w a ło s ię d w ó c h k s ię ż y , k tó r z y z a u w a ż y li z a w c z a s u o d p a d a n ie ty n k u i w e z w a li n ie lic z n y c h w ie rn y c h d o o p u s z c z e n ia k o ś c io ła . Z d ą r ż y li o n i je s z c z e w y n ie ś ć S a n c tis s im u m , g d y z ło s k o te m z a w a liło s ię s k le p ie n ić k o p u ły , b u r z ą c s iłą u p a d k u n a w e t k r y j tę . P e w ie n c h ło p ie c , k tó r y n a c z a s s if n ie u s u n ą ł o d n ió s ł c ię ż s z e o b r a ż e n ia .
G d y b y k a ta s tr o f a n a s tą p iła w c iz e ś* n ie j — k ie d y o d b y w a ło s ię n a b o ż e ń* s tw o — s k u tk i b y ły b y s tr a s z n e .
P r z y p u s z c z a ją , ż e k a ta s tr o f a n a s tą p p iła w s k u te k lic z n y c h le k k ic h w s tr z ą s s ó w z ie m i, k tó r e o d c z u to tu w o s ta tn ie # c z a s a c h .
„Cook" w Gdyni.
G d y n ia
B a w ił t u p r z e d s ta w ic ie l a n g ie ls k ie g o b iu ra p o d r ó ż n e g o ,,C o o k “ w L o n d y n ie ^ k tó r y k o n f e r o w a ł z p r e z y d e n te m m ia s ta w s p r a w ie u tw o r z e n ia w G d y n i f ilji ta g o . b iu r a p o d r ó ż n e g o . P e r tr a k ta c je z o i s ta ły p o m y ś ln ie z a ła tw io n e . W o b e c ta g o w G d y n i p o w s ta n ie f ilja b iu r k ,,C o o k‘a“.
Lot próbny kap. Orlińskiego.
W a r s z a w a , 2 2 . 1 1 . T e l. w ł.
K a p ita n O r liń s k i, k o n tro le r I n s ty tu t tu b a d a ń lo tn ic z y c h w y le c ia ł w c z o r a j d a lo tu p r ó b n e g o i w c h w ilę p o r o z p o c z ę c i^
lo tu z a u w a ż y ł d e f e k t s k r z y d ła . N a ty c h m ia s t p r z e to p r z y s tą p ił d o lą d o w a n ia* O p a d a ją c a p a r a t z a c z e p ił o k r z y ż , s td ją c y n a m ie js c u , g d z ie m a s ta n ą ć k o ś c ió ( O p a tr z n o ś c i. M im o to lą d o w a n ie o d b y ł<
s ie b e z w y p a d k u .
Str * GAZETA WĄBRZESKĄ - » listopada 1929 r.CBA
T = = S 5 S 5 S - — S H a B K S - B - 1 " ”
Rr. 24
/’ R o z c z a r o w a n ie .
ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBAD ługi odczyt prem iera Św italskiego o napraw ie konatytucji nie zadow olił w szy- ztkich z tej prostej przyczyny, że p. pre
m ier nie w skazał jakie zm iany chce w onnstytucji przeprow adzić i głów ną treść potraktow ał zbyt ogólnikowo. Z tego po
w odu pisze „K urier Poznański11:
„N aszem zdaniem p. Św italski był po
w inien w ykład swój zacząć m niejw iecej tam , gdzie go skończył, bo — zostaw ia
jąc na uboczu skrajne elementy, których p. Św italski w spraw ie reformy konstytu
cji i tak nie przekona — toczy się w resz
cie społeczeństw a spór o to, jaJt daleko m a iść pow iększenie w ładzy Prezydenta i u- niezależnienie rządu w jego robocie co
dziennej od parlam entu, czy to pow iększe
nie w ładzy Prezydenta i rządu zatrzym a się u w łaściw ych granic, nie stw arzając kryptodyktatury kliki. A o tem nie do
w iedzieliśm y się. niczego. Dlaczego?
Społeczeństw o chce reform y konstytu
cji, ale zdrow ej: chce, by Prezydent i rząd posiadali w ładzę istotną; ale chce nie
m niej, by dane były gw arancje zapobiega
jące nadużyciom w ładzy, a tego w arun
kiem kontrola, w ykonyw ana przez parla
m ent, zdolny do pracy i w pracy sw ej w ła ściw ej niczem nieskrępow any. I nie tylko kontrola m usi być w ykonyw aną swobo
dnie, ale m usi być i|’)ow iązującą dla rządu.
Jeżeli ktokolw iek m yśli, że politycznie ośw iecony ogół nasz tych spraw nie rozu
m ie i pójdzie za hasłam i jednostronnemi, któreby m ogły naszą konstytucję w ciągnąć 2 deszczu pod rynnę, to oddaje się w ielkie
m u złudzeniu. Społeczeństw o polskie chce naprawy, — napraw y w interesie trw ałym narodu i państwa, a nie skonstruow anej dla celów przejściow ych, nie m ających bynajm niej zw iązku z dobrem ogołu.“ A
S— ■ ■ - S E S B B S B
P a d e r e w s k i s t a j e d o p r a c y . Paryż 22. 11. tel. wł.
Stan zdrow ia m istrza Paderew skiego tak dalece popraw ił się, że uznano już za m ożliw e ogłoszenie term inu przyjazdu jego na cykl koncertów w A m eryce. Pełnom oc
nik koncertow y Ignacego Paderew skiego na A m erykę, George Engles, zapow iedział w pism ach am erykańskich przyjazd m i
strza w ostatnich dniach grudnia na sze
reg zapow iedzianych poprzednio, i — jak w iadom o — z pow odu choroby odw ołanych koncertów.
Tournee rozpocznie się w ystępem w H arrisburgu w dniu 5 stycznia. K oncert w Nowym Jorku zapow iedziano na 25 stycz
nia, a drugi w m aju. Liczbę w ystępów zre
dukow ano z 75 pierw otnie proponow anych do 50. Od 21 lutego do 15 m arca Paderew
ski będzie odpoczywał w posiadłości sw o
jej Paso Robles, w K alifom i.
P o g ł o s k a o c h o r o b i e H l n d e n - b u r g a .
f Berlin, .21. 11. .
W ciągu dnia w czorajszego i dzisiej
szego krążyła tu pogłoska, jakoby pre
zydent H indenburg uległ atakow i apo- plektycznem u. Pogłoska ta w yw ołała nie pokój na giełdzie berlińskiej i przedo
stała się do innych m iast N iem iec środ
kow ych i zachodnich. O głoszony dziś po południu kom unikat półurzędow y za
przecza kategorycznie w szelkim alar
m om o rzekom ej niedyspozycji prezy
denta H indenburga, podkreślając, że cieszy się on zupełnem zdrow iem.
C z y j e s t e ś j u ż c z ł o n k i e m P o l s k . C z e r w o n e g o K r z y ż a ?
E k s p lo d u ją c ą m a s z y n a p ie k ie ln a w y k o le iła p o c ia a .
Bi&togród, 22. U ? .,
W edle urzędow ego sprawozdania, wczo raj o godz. 7 w ieczorem na w schód od Ca- rogrodu na terenie Jugosław ji zatrzym any został pociąg O rient-Express zapom ocą eksplozji m aszyny piekielnej, przyczem w ykoleił się w agon pocztowy, podczas gdy w agony osobowe zostały nieuszkodzone. Z podróżnych nikt nie odniósł ran. Jugosło
w iańska straż graniczna rozpoczęła pościg za bandą bułgarską, składającą się z 8 do
Z a c z y n a s i ę n i e ź l e .
H a r r im a n w y r z u c a P o la k ó w z p o s a d .
W arszaw a, 22. 11. Tel. wł.
Prasa stołeczna donosi w depeszach z Katowic, że zarząd huty Bism arcka przy przeprowadzaniu redukcji usuw a w yłącz
nie Polaków , zw łaszcza oficerów rezerw y, a pozostaw ia na stanow iskach obcokra
jowców, przeważnie Niemców.
D nia 3 czerw ca w eszła huta Bism arcka do koncernu hutniczego H arrim ana.
D nia 19 lipca cofnięta została decyzja w ojew ody śląskiego, nakazująca w yjazd z Polski obyw atelow i niem ieckiem u, dyrek
torow i technicznem u huty Bism arcka dr.
K allenbornow i, b. dowódcy „grubej Ber-
S t u g ł o w a h y d r a k o m u n i s t y c z n a .
A r e s z t o w a n ie k o m u n is t ó w w W a r s z a w ie .
W arszaw a 23. 11. tel. wł.
W ostatnich dniach policja polityczna dokonała szeregu aresztow ań w kołach ko
m unistycznych; udało jej się zlikw idow ać w ładze partyjne.
Przeprow adzono ogółem 42 rew izje noc
ne, a po nich w ysłano o godzinie 5-ej rano 62 patrole policyjne, które przeprow adziły liczne aresztow ania. Zlikw idow ano w ydział techniczny partji i zabrano z górą 1000 kg.
Ś m ie r ć s ły n n e g o p r o f e s o r a .
Z m a r ł p r o f . L . B i r k e n m a j e r , s z e r m ie r z p o l s k o ś c i K o p e r n i k a . W środę 20. b. m. w K rakow ie zm arł
jeden z najw ybitniejszych uczonych współcz. prof, historji nauk ścisłych W sze chnicy Jagiellońskiej dr. Ludwik A ntoni Birkenm ajer w w ieku 1. 74. Był on człon
kiem Polskiej A kadem ji U m iejętności i w ielu tow arzystw naukow ych m . inn. i Toruńsk. Tow. Naukowego.
G łówną zasługą śp. prof. Birkenm ajera były badania życia K opernika i w szy
stkich problem ów kopernikowskich. W tym celu baw ił on w ielokrotnie w Toru
niu a także przedsiębrał podróże do Szwecji, gdzie w U psali i w Sztokholm ie odkrył w iele m aterjału, dotyczącego Ko
pernika a dotąd nieznanego.
Trium fem ś. p. prof. Birkenm ajera i jednocześnie trium fem całej Polski było to, że dzieło jego, stw ierdzające z nieza-
BS
10 osób, która ukryła się w pobliżu m iej
sca eksplozji.
Dziś rano znaleziono na m iejscu eks
plozji 16 w ystrzelonych naboi, pochodzą
cych z karabinów m anlicherow skich, a dalej trzy .m aszyny piekielne, z których je
dna eksplodow ała o godz. 5. Sądzą, że na
pad ten zorganizow any został przez kom i
tet m acedońsko-bułgarski celem przeszko
dzenia odbywającym się obecnie rokow a niom w sprawie ostatecznego uregulow a
nia kom unikacji granicznej.
ty“, która ostrzeliw ała Paryż. Prasa rzą dow a („K urjer Czerw ony14 z dn. 19 lipca b. r.) podała, że cofnięcie decyzji nastą
piło na skutek zabiegów poselstw a nie
m ieckiego w W arszaw ie i.... p rzed sta w icieli H arrim ana.
W 4 m iesiące potem H arrim an usuw a Polaków z huty Bism arcka.
Szybko realizuje H arriinan nadzieje
„Frankfurter Zeitung14, która 23 czerwca b. r. w yraziła nadzieję, że H arrim an, skuteczniej niż sam i Niem cy, ochroni przedsiębiorstw a niem ieckie na G órnym Śląsku przed „polskim nacjonalizm em 44.
„bibuły44, drukow anej bądź na m iejscu, bądź w G dańsku.
G łów na składnica druków zakazanych o treści w ybitnie antypaństw ow ej znajdow a
ła się u niejakiego A rona M aj chela przy ulicy Gęsiej. W m ieszkaniu M ajchela w padl w ręce policji O sjarz M andel, dele
gat K om iternu do organizacji w arszaw skiej, posiadający w ładzę dyktatorską.
chw ianą pew nością polskość K opernika, m a być przetłumaczone na język niem ie
cki, notabene z poczynu uczonych nie
m ieckich, którzy wobec odkryć naszego badacza zajm ow ali dotąd postawę opor
ną, albo zgoła w rogą. Spraw a tego tłum a
czenia została zdecydow ana przed kilko
m a zaledw ie tygodniam i.
Pogrzeb śp. dr. Birkenm ajera odbędzie się dziś, w piątek 22. 11.
* * *
Tow. N aukow e w Toruniu w ysłało do Uniw. Jagiellońsk. telegram treści nastę
pującej:
„W yrazy głębokiego żalu z pow odu zgo
nu zasłużonego Szerm ierza o polskość Ko
pernika a swego członka honorow ego przesyła Tow. N aukow e w Toruniu44,
——MW m WIIIIIH miiUM I IHII ■ mul n
R e w iz je . %
W arszaw a 23. 11. (tel. wł.)
W czoraj o północy w redakcji „A kade m ika Polskiego44 przy ulicy Złotej 5 odby ła się rew izja policyjna.
W czoraj o 1-ej po północy policja zjaw i
ła się w m ieszkaniu prywatnam redaktora A kadem ika Polskiego p. Jana M osdorfa i dokonała rew izji
W czoraj o 10 rano dokonała policja po
w tórnej rew izji w redakcji ,A kadem ika Polskiego44.
Policjanci niszego nie znaleźli^,
O godz. 6 i pół w lokalu adm inistracji
„Szczerbca44 (Szczygla 7) policja dokonał«
rew izji, poszukując skonfiskow anych nu
m erów Szczerbca44, Rew izja skutku nic dała.
T r a g e d i a z r e d u k o w a n e g o p o l ic j a n t a .
W arszaw a 23. 11. tel. wł.
Przy ulicy Leszno 106, w m ieszkaniu w łasnem targnął się na życie 38-letni Bo
lesław Ziencin, b. w yw iadow ca urzędu śledczego, pracujący w 11-tym , 4-tym, i ostatnio 7-ym kom is. Po ośm ioletniej służ
bie, Ziencina zredukow ano przed dw om a 1 pół laty. Nie m ógł on nigdzie znaleźć pra
cy i w końcu popełnił samobójstw o prze®
otrucie opjum. Przew ieziony do szpitala Ziencin zm arł.
W e w n ę t r z n e p o r a c h u n k i ż y d o w s k i e .
W ilno, 22. 11. ..
Przedw czoraj dokonano napadu na re
dakcję wieczorowego czasopism a żargono
wego „O w ent K urier44. K ilku osobników w targnęło do redakcji czasopism a, rzuciło się na naczelnego redaktora G rodzieńskie
go dotkliw ie go bijąc i zalew ając m u tw arz atram entem . N astępnie napastnicy zdem olow ali urządzenie redakcji, w ybija
jąc szyby i rozsypując czcionki. W ezwana policja zlikw idow ała zajście. W obec oba
wy, że podobne zajścia m ogą się pow tó rzyć, ustaw iono przy redakcji specjalny posterunek policyjny. N apadu dokonah Żydzi.
O j c o b ó j c a . K raków , 22. 11.
W Paściszow ej, pow iat Brzesko, w y
strzałem ze strzelby m yśliw skiej przez ok
no zabity został Jan Rygiel, lat 68. Ranny w głowę poniósł śm ierć na m iejscu. W wy niku przeprow adzonych dochodzeń ustalck4^1 no, że zabójstw a dokonał syn zam ordow a nego Franciszek Rygiel, lat 28, m ieszka-,-^
nieć Paściszow ej na tle sporów m ajątko wych.
M o r d e r s t w o w k o ś c i e l e . Lwów, 22. 11.
W czoraj w Żółkwi, w czasie nieszpo
rów, odpraw ianych w m iejscow ym ko ściółku sióstr felicjanek W -letnia sem ina- rzystka Olga Redków-na strzeliła trzy krotnie z rew olw eru do zakonnicy Chroste ków ny, kładąc ją trupem na m iejscu. Red, ków na zdradzała od dłuższego czasu obja
wy zboczenia seksualnego. Przesłuchana w policji ośw iadczyła, że z całego zajścia nie zdaje sobie spraw y.
C z ł o n e k w s p i e r a ją c y Z . O . K . Z k p ł a c i s k ł a d k ę r o c z n ą w w y s o k o ś c i 8 z ł . , a c z ł o n e k w s p ie r a *
j ą c y 6 0 z ł .
J. I. K raszew ski 15
P o w r ó t d o g n ia z d a .
L (Ci$g dalszy).
Poza nim Józiaik już się tam krzątał, cicho znosząc co m ógł pochw ycić. Ta niecierpliw ość chłopca m ęczyła go, ale rzec nic nie śm iał.
W śród tych dum zadrżał — w dole brzękły w ołów opraw ne szyby, połow a okna otw arła się zw olna, dojrzał m ałą rączkę białą, która się w ysunęła, za
trzym ała i znikła. W chw ilę potem u- kazały się złote w łosy, rozpłynione po ram ionach w nieładzie — podniosła się głów ka do góry. Fryda patrzała w ciem ne drzew gałęzie, ku niem u. M oże go przeczuła. Serce uderzyło w ojew o- dzicow i... i pochylił się w dół, jakby spodziew ał się choć oddech jej pochw y
cić.
Piękne dziew czę osłonione ciem ną chustą, na której sploty w arkoczy w iły się kapryśnie, sparło się na kam iennej okna oprawie i uśm iechnęło ku górze.
Janusz w idział jej usteozka różowe sm utnie otw arte tym pół-uśm iechem m arzenia. N ie m ogli jednak przem ów ić do siebie słow a. Tylko złam aw szy z liśćm i zielonem i jeszcze gałązkę, rzucił ją z góry Janusz i w idział, jak się na szybach strzym ała, drżała toczyła, jak' ją biała chw yciła ręka i ku górze pod-
nioiała. (
W tem ozw ał się gdzieś w głębi głos cioci G ertrudy, słodyczy pełen i prze
strachu, i w idzenie znikło, a w net i szyby okna, suchą i żółtą ręką w dow y porw ane, zatrzasły się na w ieki. I św iatło z w nętrza płynące, przytłum io
ne spuszczoną zasłoną, zgasło.
IV.
Przez cały dzień następny nie zam y
kały się drzwi w izbie w ojew odzica. Od rana w iedzieli ' tow arzysze, iż jechać m usi, i szli go pytać, żegnać, badać i boleć z nim razem . N ieodstępny praw ie ryży ów przyjaciel siedział posępnie,, patrząc na zw ijające się juki i sakw y podróżne. Józiak nie spał noc całą. Le
żały suknie, księgi, przybory poskła
dane i sznuram i ściągnięte. W ojew o
dzie niespełna w iedział, co się z nim działo. W całym też dom u czuć było, iż ktoś go taki opuszczał, po którym m iała zostać nieprzem ożona tęsknota.
D zień ten sm utny w szedł najpiękniej
szym dniem jesieni, z ciepłem słońcem , niebem czyśtem i pogodą w iosenną. Je
dw abne nici pajęczyn snuły się po od- żyłych kw iatach, gdzieniegdzie dźw iga
jąc jak perłę rosy kropelkę. W ogro
dzie szczebiotały ptaszki, a w ulicach w ił się tłum , korzystający z ostatnich dni pogody.
Ledw ie ku południow i m ógł się W o
jew odzie uw olnić od natręta, który m u ciężył. Służąca puknęła, dając znać, że czekano z obiadem . Janusz ze scho
dów zbiegł szybko i znalazł się w poko
iku Frydy, w progu, oko w oko z dzie
w eczką.
Stała tak, czekając nań, cała w czer ni ubrana, blada sm ętna, trzym ając w ręku zw iędłą w czorajszą gałązkę. ‘ N ie m ieli jednak czasu przem ów ić słowa i ledw ie pozdrow ił ją przybyły, gdy w e
szła z przeciągniętą sw ą sm utną tw a
rzą ciocia G ertruda, ciekaw ie w patru
jąc się w m łodzieńca.
—■ Praw da to? — zapytała — że tak pospiesznie jechać m usicie? Gzy złe ja
kie w ieści z dom u? Czyż ani dnia strzy- m ać się w am niew olno?
— N ocą pojadę, m uszę — rzeki cicho w ojewodzie — rozkaz ojca.
Fryda była tego dnia jak m arm ur blada; posłyszaw szy te słow a, odw ró
ciła się nagie ku oknu i odeszła. Janusz postąpił kroków parę. Z w esołą jak nigdy tw arzą, z drugiej izby na spotka
nie w ysunął się H ennichen, z którym już w idzieli się zrana.
Stary złotnik ubrany był jak w czora tylko na tw arzy jakby przym uszoną, z um ysłu odegraną okazyw ał w esołość.
— Św ięci się w am do podróży pora
—- odezw ał się — będziecie m ieli słońce i ciepło, a tych ku północy jadąc po
trzeba. Pojedziecie do swoich, to się tam łatw o obcy zapom ną.
—- O nie, szanowny panie —- odparł z żyw ością Janusz — gościnnego dom u, pod którego dachem tyle się chw il spo
kojnych i szczęśliw ych przebyło, nie za
pom ina się nigdy. A m am też tę na
dzieję, że ojca przykazanie spełniw szy, pow rócę.
H ennichen bystro nań popatrzał.
— N ieradbym , abyśce o w aszych niem ieckich przyjaciołach zapom nieli
— rzekł w esoło — i dlatego postanow i
łem w am choćby niepotrzebny ciężar narzucić na drogę, byście o nas pam ię
tali, gdy nań spojrzycie; m usicie to u- czynić dla m nie, a przyjąć dobrem ser
cem . W racając do nas kiedyś, daj Boże rychło, w zam ian m i sztukę bursztynu przyw ieziecie, który w asz kraj rodzi a m orze w yrzuca. Ja w am oto w łasnej pracy lichą daję pam iątkę.
To m ów iąc ze stołu w ziął przygoto
w any kubek srebrny pozłocisty. N a
czyńko było niem ieckie, ale cacko choćby na stół królewski. Z w ielką sztuką trybow ane płasko-rzeźby w skroś je pokryw ały, m ieniając się w barwy srebra i złota. O prócz tego w ypukłym w ieńcem bluszczu opasyw ał je u góry i dołu m isternie splot rzeźbiony, a na pokryw ie siedziała m ała figurka anioł
ka. W pośród w ieńca i w obw ódkach św ieciły drobne kam yki rozsiane, ru biny, opale i perły.
Zadrżała w ojew odzicow i ręka, którą po ten dar w yciągnął — nie w iedział jak dziękow ać. Fryda z ciekaw ością odw róciła się, by dar ojcowski zoba
czyć i przykraśniała na chw ilę, ale w net bladość znow u tw anz jej okryła.
(Ciąg dalszy nastąpi^
