Widok Tom 66 Nr 3 (2014)

www.ptcer.pl/mccm

M

H

, N

S

, B

K

_{, G}

RZEGORZ

B

, M

C

_,

M

K

, A

G

, M

S

, T

B

, M

R

1_{Instytut Odlewnictwa, Centrum Badań Wysokotemperaturowych, ul. Zakopiańska 73, 30-418 Kraków}

2AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, al. A. Mickiewicza 30,

30-059 Kraków

3Instytut Energetyki Oddział Ceramiki CEREL, ul. Techniczna 1, 36-040 Boguchwała *e-mail: homa.marta@iod.krakow.pl

1. Wstęp

Rosnący popyt na przenośne ogniwa paliwowe typu IT--SOFC od wielu lat jest siłą napędową badań prowadzonych na świecie [1-5]. Rozwój nowych technologii, mających na celu poprawę wydajności pracy tych urządzeń, dotyczy głów-nie ich miniaturyzacji i redukcji temperatury pracy poprzez zastosowanie coraz nowszych i udoskonalonych materiałów konstrukcyjnych (ceramika, interkonektor, uszczelnienie szklane) [6].

W celu utrzymania stabilności takich konstrukcji i zmini-malizowania degradacji stosuje się uszczelnienie poszcze-gólnych elementów wykonane z materiałów szkło-ceramicz-nych, tzw. szkieł, które są mieszaniną tlenków, w tym BaO, CaO, Al2O3, SiO2, SrO, MgO, ZnO i innych [7].

Oprócz właściwości izolacyjnych i gazoszczelnych uszczelnienia szkliste powinny:

– wykazywać małą reaktywność w stosunku do materiału łączonego elementu w zakresie zastosowanych

tempe-Właściwości termofi zyczne szkła barowego

borokrzemianowego przeznaczonego na

uszczelnienia w ogniwach paliwowych IT-SOFC

Streszczenie

W pracy przedstawiono wyniki badań właściwości termofi zycznych szkła barowego borokrzemianowego z układu SiO2-B2O3-BaO-MgO, zaproponowanego jako potencjalne uszczelnienie szkliste dla ogniw IT-SOFC. Uszczelnienie szkliste wykazało niezadowalającą stabilność termiczną (T = 117 °C). Wyznaczone przewodnictwo temperaturowe wyniosło a = 0,78 mm2/s, natomiast przewodność cieplna  = 1,8 W/(m·K). Współczynnik rozszerzalności cieplnej wyniósł 13,8·10-6 _K-1_{. Topliwość określono jako T}

m = 805 °C. Materiał szklisty cechowała bardzo dobra zwilżalność (θ = 27°). Stwierdzono, że wyznaczone parametry termofi zyczne nieznacznie odbiegają od wymagań stawianych uszczelnieniom szklistym i może być poddane testom w modelowym ogniwie IT-SOFC.

Słowa kluczowe: uszczelnienie szkliste, właściwości termofi zyczne, IT-SOFC

THERMOPHYSICAL PROPERTIES OF BARIUM BOROSILICATE GLASS USED FOR SEALS IN IT-SOFC

This work presents the results of studies on thermophysical properties of barium borosilicate glass from the SiO2-B2O3-BaO-MgO sys-tem for application as a glass sealant for IT-SOFC fuel cells. The glass exhibited unsuitable thermal stability (T = 117 °C). The thermal conductivity was determined as a = 0,78 mm2_{/s, whereas the thermal conductance was λ = 1,8 W/(m·K). The thermal expansion coeffi cient} was 13.8·10-6 _K-1_{. The softening point was determined as T}

m = 805 °C. The glass exhibited very good wettability (θ = 27°). The established values of thermophysical parameters suggest that the glass is suitable for seals and further may be tested in IT-SOFC cells.

Keywords: Glass seal, Thermophysical properties, IT-SOFC

ratur pracy przez cały okres jego użytkowania [2], – posiadać stałą oporność elektryczną czyli nie reagować

z chromem i żelazem, powodując zwarcia elektryczne w komórkach ogniwa paliwowego [3].

Odrębnym ważnym kryterium wyboru odpowiedniego uszczelnienia są jego właściwości termofi zyczne, w tym [4]: – stabilność termiczna (T = Tg - Tc)

– temperatura transformacji stanu szklistego (Tg),

– temperatura krystalizacji (Tc)

– temperatura mięknięcia (TM)

– temperatura płynięcia (TP),

– współczynnik rozszerzalności cieplnej (CTE), – przewodnictwo cieplne () i temperaturowe (a).

Współczynnik rozszerzalności cieplnej (CTE) szkła two-rzącego uszczelnienie, w celu zminimalizowania naprężeń termicznych, powinien być porównywalny do współczynników pozostałych materiałów komórki SOFC takich jak elektrolit (tlenek cyrkonu stabilizowany tlenkiem itru - YSZ) oraz in-terkonektor (stal), zapewniający optymalne odprowadzenie

ładunku elektrycznego. Rolę i zastosowanie kryterium doboru uszczelnienia z uwagi na parametry termofi zyczne (Tg oraz

CTE) omówili Geassee i in. [8].

Innym równie ważnym kryterium branym pod wagę przy wyborze uszczelniania szklistego jest słabe zwilżanie (θ  90°) w stosunku do materiałów elementu ceramicznego ogniwa (elektrolit, porowata katoda, anoda) [9] oraz bardzo dobre zwilżanie w stosunku do podłoża metalowego (inter-konektor; 40°  θ  90°).

W pracy przedstawiono wyniki badań oraz analizę kompleksu właściwości termofi zycznych szkła barowego borokrzemianowego z układu SiO2-B2O3-BaO-MgO pod

kątem potencjalnego zastosowania jako uszczelnienie w ogniwach IT-SOFC.

2. Materiały i metodyka badań

Do badań zastosowano szkło barowe borokrzemianowe o następującym składzie chemicznym wyrażonym w % mas.: SiO2 – 27%, B2O3 – 9%, BaO – 55%, MgO – 9%, które zostało

wytworzone na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH w Katedrze Technologii Szkła i Powłok Amorfi cznych.

Badane szkło otrzymano drogą topienia mieszaniny złożonej z tlenków o czystości 99,9%. SiO2 wprowadzano

w postaci piasku szklarskiego o zawartości 99,5% mas. SiO2. Odważone ilości składników mieszano i aktywowano

mechanicznie w młynku wibracyjnym. Mieszaninę tlenków topiono w piecu elektrycznym w temperaturze 1300 °C przez 2 godz. Tak otrzymany jednorodny stop wylewano na płytę stalową w celu zeszklenia. Powstałe płytki szklane odprę-żano w temperaturze wyższej niż 610 °C.

Do badań charakterystyki właściwości termofi zycznych zastosowano następujące techniki pomiarowe:

1) Różnicowa kalorymetria skaningowa (DSC) do pomiaru ciepła właściwego za pomocą kalorymetru skaningowego Netzsch DSC 404 C/3/G Pegasus. Badania wykonano w ochronnej atmosferze argonu w zakresie temperatury od 25 °C do 1050 °C z szybkością nagrzewania wyno-szącą 5 °C/min.

2) Dylatometria (DIL) do badania zmian rozszerzalności cieplnej przy zastosowaniu dylatometru wysokotempera-turowego Netzsch DIL 402C/4/G. Badania prowadzono w ochronnej atmosferze argonu w zakresie temperatury od 25 °C do 900 °C z szybkością nagrzewania wynoszącą 5 °C/min.

3) Laserowa analiza impulsowa (LFA) do pomiarów współczynnika przewodnictwa temperaturowego przy zastosowaniu zestawu aparaturowego Netzsch LFA 427. Badania przeprowadzono w próżni rzędu 10-4 _{mbar w}

zakresie temperatury od 25 °C do 900 °C. Przewodność cieplną wyznaczono z uwzględnieniem strat radiacyjnych w oparciu o nieliniową regresję i model Cape-Lehmana [10].

4) Klasyczna metoda kropli leżącej SD (ang. sessile drop) do badań oddziaływania ciekłych metali i stopów oraz ich stabilności i reaktywności chemicznej w kontakcie z innymi materiałami w aparaturze autorskiej konstruk-cji szczegółowo opisanej w pracy [11]. Metoda polega na rejestracji obrazu badanego obiektu - kropli szkła, umieszczonego na gładkim podłożu. Zarejestrowane obrazy służą zarówno do oceny wielkości kąta

zwilża-nia, jak również do pomiarów innych geometrycznych parametrów kropli takich jak wysokość i średnica kropli, które wykorzystano do badań kinetyki rozpływania się kropli szkła. Badania wykonano według procedury wspól-nego nagrzewania (CH – ang. contact heating) w próżni wynoszącej od 1,99·10-6 _{hPa do 1,85·10}-6 _{hPa. Badaną}

parę materiałów nagrzewano wspólnie przez 90 minut z szybkością 5-7 °C/min, aż do osiągnięcia temperatury badań 1225 °C. Następnie utrzymywano tę temperaturę przez 15 minut, po czym układ chłodzono do temperatury pokojowej z szybkością 12 °C/min.

Do badań współczynnika przewodnictwa temperaturo-wego, z płyty badanego szkła wycięto sześciany o wymia-rach 10 mm × 10 mm przy użyciu przecinarki precyzyjnej ACCUTOM-50. Do wykonania badań dylatometrycznych wycinano fragmenty o długości 25 mm, natomiast analizie DSC poddano lite próbki o średniej masie 50 mg i wielkości 2 mm × 2 mm ×10 mm.

Do badania kinetyki zwilżania, jako podłoże, zastosowa-no nie polerowaną, komercyjną blachę stalową Crofer22APU (ThyssenKrupp-Niemcy) o grubości 1,5 mm i następującym składzie chemicznym wyrażonym w % mas.: Cr - 22,3%; Mn - 0,53%; Ti - 0,055%; La - 0,10%; Al - 0,0056%; Si - 0,10%; Cu - 0,0046%; Ce - 0,0009%; Fe - reszta. Bezpośrednio przed badaniami z blachy wycinano próbki o wymiarach 10 mm × 10 mm.

Przed badaniami powierzchnie wszystkich próbek oczyszczano mechanicznie i odtłuszczono w acetonie w płuczce ultradźwiękowej.

Po badaniach zwilżalności, wytworzoną parę materiałów szkło/Crofer22APU poddano badaniom mikrostruktury, które wykonano metodą skaningowej mikroskopii elektronowej (SEM) z lokalną analizą składu chemicznego (EDS) przy zastosowaniu skaningowego mikroskopu elektronowego TM3000 fi rmy Hitachi.

3. Wyniki badań i dyskusja wyników

Na podstawie krzywej DSC (Rys. 1) i zmian ciepła mo-lowego (cp) wywołanych przebudową struktury wewnętrznej

szkła, towarzyszącej tej przemianie, określono temperaturę transformacji Tg, która wynosiła 598 °C, temperaturę

po-czątku krystalizacji Tc1 = 715 °C oraz temperaturę końca

krystalizacji Tc2 = 800 °C. Stabilność termiczna (T = Tc - Tg)

wyniosła 117 °C. Wykorzystując otrzymane dane kaloryme-tryczne określono wartość cp, która wyniosła 0,115 kJ/g.

Rys. 1. Krzywa DSC szkła barowego borokrzemianowego ze wska-zanymi temperaturami transformacji Tg, początku krystalizacji Tc1 i

końca krystalizacji Tc2.

Fig. 1. DSC curve of barium borosilicate glass with indicated tem-peratures of transformation Tg, crystallization origin Tc1 and

Rys. 2. Temperaturowe zależności L/L0, współczynnika

rozsze-rzalności cieplnej α(Alpha) oraz średniego współczynnika

rozsze-rzalności cieplnej αm (T. Alpha) dla szkła krzemianowo-barowego.

Fig. 2. Temperature dependence of L/L0, thermal expansion

co-effi cient α(Alpha) and average thermal expansion coeffi cient αm

(T. Alpha).

Rys. 3. Temperaturowa zależność przewodnictwa temperaturowego a i przewodności cieplnej  dla szkła barowego borokrzemianowego.

Fig. 3. Temperature dependence of thermal conductivity a and thermal conductance  for barium borosilicate glass.

Tstolik = 18 °C - start eksperymentu Tstolik = 805 °C Tstolik = 920 °C

Tstolik = 1173 °C Tstolik = 1225 °C Tstolik = 1227 °C

Tstolik = 1230 °C Tstolik = 1236 °C Tstolik = 1256 °C – początek testu, warunki: Tpróbki = 1255 °C,

Tstolik = 1257 °C – koniec testu, warunki: Tpróbki = 1255 °C, czas 15min

Rys. 4. Obrazy zarejestrowane kamerą cyfrową podczas ogrzewania układu uszczelnienie szkliste /stal Crofer 22APU do temperatury mięknięcia 805 °C i podczas testu zwilżalności zakończonego wygrzaniem w temperaturze 1256 °C w czasie 15 minut.

Fig. 4. Images of the glass sealant /Crofer 22APU system during heating to a softening temperature of 805 °C), and during the wettability test ended at 1256 °C for 15 min.

Krzywą dylatometryczną L/L0 = f(T) oraz krzywe

tem-peraturowych zależności współczynnika liniowej rozszerzal-ności cieplnej α i średniego współczynnika rozszerzalrozszerzal-ności liniowej αm zaprezentowano na Rys. 2.

Z analizy przebiegu krzywych dylatometrycznych można stwierdzić, że w całym badanym zakresie temperatury otrzy-mane wartości L/L0, α i αm rosły wraz ze wzrostem

tempera-tury. Powyżej temperatury 620 °C zaobserwowano zjawisko wydłużenia się badanej próbki szkła. Wyznaczony na pod-stawie analizy dylatometrycznej współczynnik rozszerzal-ności liniowej w temperaturze 700 °C wyniósł 13,8·10-6 _K-1_,

podczas gdy w przypadku uszczelnienia szklistego zakłada się go na poziomie od 10·10-6 _K-1_{do 14·10}-6 _K-1 _{[12]. W}

przy-padku stali Crofer22APU wartość współczynnika rozszerzal-ności cieplnej w temperaturze 700 °C wynosi 11,6·10-6 _K-1

[13]. Można zatem stwierdzić, że otrzymany współczynnik dla badanego materiału szklistego mieści się w pożądanym za-kresie. Dalszego obniżenia jego wartości można spodziewać się poprzez modyfi kację składu chemicznego szkła użytego do wykonania uszczelnienia.

Wykresy zależności współczynnika przewodnictwa tem-peraturowego a oraz przewodności cieplnej λ od temperatury prezentuje Rys. 3. Do obliczenia przewodności cieplnej λ zastosowano wartości ciepła molowego wyznaczone na podstawie badań kalorymetrycznych.

Na podstawie wykonanych pomiarów stwierdzono, że w całym badanym zakresie temperatury przewodnictwo temperaturowe, jak również obliczona na ich podstawie przewodność cieplna badanego uszczelnienia szklistego rośnie wraz z temperaturą, osiągając w temperaturze 600 °C (temperatura pracy ogniwa) wartości a = 0,78 mm2_/s

i λ = 1,8 W/(m·K). Wartości te mieszczą się w granicach stawianych materiałom szklistym do zastosowań w IT-SOFC (a > 0,9 mm2_{/s [12]).}

Wyniki badań topliwości badanego szkła barowego bo-rokrzemianowego i kinetykę zwilżania podłoża stali Crofer 22APU zaprezentowano na Rys. 4-5.

Obserwując zmiany wyglądu próbki badanego szkła barowego borokrzemianowego zaprezentowane na Rys. 4

można określić temperatury TM, TT i TP. Temperatura stolika,

w której zaczyna mięknąć próbka wynosi 805 °C, zatem jest ona temperaturą TM. W miarę wzrostu temperatury

nastę-puje zmiana kształtu próbki szkła. Formuje się sferyczna kropla charakterystyczna dla stanu ciekłego TT = 920 °C.

Podczas dalszego nagrzewania do temperatury płynięcia (TP) 1256 °C kropla szkła zwilża powierzchnię podłoża

stalowego i rozpływa się po nim, osiągając po 15 minutach końcowy kąt zwilżania θ= 30°. Badania kinetyki zwilżania przedstawiono na Rys. 5.

Jak wynika z Rys. 5 w badanym układzie szkło/stal w początkowym etapie (po utworzeniu kropli z próbki badanego szkła) wartość kąta zwilżania wynosi θ = 142°. W miarę wydłużania się czasu kontaktu kropla rozpływa się po podłożu, a układ z niezwilżalnego staje się zwilżalny (θ  90°). Dalsze wytrzymanie układu prowadzi do osiągnię-cia stanu równowagi termodynamicznej, charakteryzującego sie końcową wartością kąta zwilżania θf =30°.

Wartość kąta zwilżania θ w układzie szkło /stal Crofer 22APU w przypadku temperatury zgrzewania ogniwa oraz jego pracy w gotowym układzie wynosi poniżej 40°, zatem materiał ten spełnia wymagania stawiane uszczelnieniom szklistym.

Mimo, że nie jest znana wartość napięcia międzyfazowe-go w przypadku badanemiędzyfazowe-go szkła barowemiędzyfazowe-go borokrzemiano-wego, to opierając się na wartościach zmierzonych dla szkieł o zbliżonym składzie chemicznym (Tabela 1 [13]) można obliczyć pracę adhezji (Wa) w oparciu o wzór Younga-Dupré:

Wa = γLV (1+cos θ) (1)

gdzie θ jest zmierzonym kątem zwilżania, γLV napięciem

międzyfazowym na granicy ciekłe szkło /stal Crofer 22APU obliczone zgodnie z równaniem:

γLV = ΣγLvi. gi (2)

gdzie γLvi jest napięciem międzyfazowym ciekły tlenek /stal

Crofer22 APU, zaś gi oznacza udział masowy tlenku.

Po-sługując się danymi zawartymi w pracy [13] wzór (2) można zapisać w postaci:

Rys. 5. Kinetyka zwilżania stali Crofer 22APU przez szkło barowe borokrzemianowe. Fig. 5. Wetting kinetics of Crofer 22APU steel with barium borosilicate glass.

γLV = 3,4gSiO2 + 3,7gBaO + 4,8gCaO + 6,2gAl2O3 +

0,08gB2O3 [mJ/m2]. (3)

Z analizy wyników zawartych w Tabeli 1 wskazuje, że badane szkło wykazuje pracę adhezji Wa porównywalną

z innymi szkłami barowymi borokrzemianowymi, przy czym jest zależna od zawartości SiO2 oraz CaO.

Obrazy SEM próbki szkło /stal Crofer22APU po bada-niach zwilżalności zaprezentowano na Rys. 6. Na podstawie tych obserwacji można stwierdzić, że powierzchnia kropli szkła jest niejednorodna. Obserwowane są w niej regularne wydzielenia przypominające kryształy oraz puste prze-strzenie. Sugeruje to, że badane szkło uległo rekrystalizacji w trakcie badań zwilżalności z utworzeniem materiału szkło--ceramicznego o zmienionym współczynniku rozszerzalności cieplnej w stosunku do wyjściowej matrycy szklistej.

Badana para materiałów nie utworzyła trwałego połą-czenia. Świadczy o tym fakt, że w trakcie próby wykonania zgładu poprzecznego kropla szkła odpadła od powierzchni

stali Crofer 22APU (Rys. 6b).

4. Wnioski

Na podstawie przeprowadzonych metodami skaningowej mikroskopii elektronowej badań strukturalnych oraz wykona-nych pomiarów właściwości termofi zyczwykona-nych metodami DSC, DIL, LFA oraz metody kropli leżącej można stwierdzić, że: – współczynnik rozszerzalności cieplnej użytego szkła

barowego borokrzemianowego (α = 13,8·10-6 _K-1_{) spełnia}

wymagania stawiane uszczelnieniom w postaci szklistej pracującym w parze ze stalą Crofer 22APU,

– uzyskane wartości przewodnictwa temperaturowego (a = 0,78 mm2/s) oraz przewodności cieplnej ( =

1,8 W/(m·K)) użytego szkła w temperaturze 600 °C mieszczą się w granicach stawianych materiałom szkli-stym tym zastosowaniu,

– badane szkło barowego borokrzemianowe spełnia rów-nież wymagania dotyczące zwilżalności (θ = 27°), – proponowane szkło nie spełnia wymagań stawianych

uszczelnieniom szklistym do zastosowania w ogniwie paliwowym w odniesieniu do stabilności termicznej, która

Tabela 1. Napięcie międzyfazowe, końcowy kąt zwilżania, praca adhezji szkieł barowych borokrzemianowych na stali Crofer 22APU po badaniach zwilżalności.

Table 1. Interfacial tension, fi nal wetting angle and tenacity work of barium silicate glasses on Crofer 22APU steel after the wettability test.

Układ Warunki testu

(T, atmosfera., t) γLV [J/m 2_] Θ

[°]

Wa [J/

m2_] Literatura

Szkło [% mas.] Podłoże

SiO2-27,0; B2O3-9,0; BaO-55,0; MgO-9,0 Crofer 22APU 1526 °C, Ar, 15 min 0,362-0,372 30

0,675-0,694 SiO2-31,3; B2O3-5,7; BaO-49,4; CaO-11,1;

Al2O3-2,6

Crofer 22APU 920 °C, Ar/4%H2, 20

min 0,362 30 0,677 [13]

SiO2-37,7; B2O3-5,2; BaO-41,7; CaO-12,9; Al2O3-2,5

Crofer 22APU 920 °C, Ar/4%H2, 20

min 0,364 45 0,621 [13]

SiO2-42,6; B2O3-5,2; BaO-34,5; CaO-15,1; Al2O3-2,7

Crofer 22APU 920 °C, Ar/4%H2, 20

min 0,365 66 0,514 [13]

SiO2-37,4; B2O3-5,2; BaO-34,8; CaO-20,0; Al2O3-2,7

Crofer 22APU 920 °C, Ar/4%H2, 20

min 0,372 54 0,591 [13]

a) b)

Rys. 6. Obrazy SEM próbki połączenia szkło /stal Crofer 22APU po badaniach zwilżalności: a) widok z góry zakrzepłej kropli szkła, b) widok powierzchni stali pod kroplą, która odpadła.

Fig. 6. SEM images of microstructure of a glass/Crofer 22APU sample after wettability measurements: a) top view of solidifi ed glass droplet, b) fracture surface of steel when the droplet fallen away.

wyniosła T = 117 °C,

– badane uszczelnienie szkliste może być poddane te-stom w modelowym ogniwie IT-SOFC, chociaż wymaga modyfi kacji składu chemicznego użytego szkła przez optymalizację doboru składników celem obniżenia współczynnika rozszerzalności cieplnej i podniesienia stabilności termicznej.

Podziękowania

Badania wykonano w ramach działalności statutowej Instytutu Odlewnictwa (project nr 3005/00) fi nansowanej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego z wyko-rzystaniem zarówno aparatury badawczej, jak i materiałów testowych zakupionych w ramach projektu strukturalnego Nr POIG.02.02.00-00-012/08, pt. „Doposażenie infrastruktury badawczej Małopolskiego Centrum Innowacyjnych Techno-logii i Materiałów” [http://sowa.iod.krakow.pl/mcitim].

Prace badawcze współfinansowano i zrealizowano ze środków Małopolskiego Funduszu Stypendialnego dla doktorantów – Doctus na podstawie umowy stypendialnej nr ZS.4112-196/12].

Literatura

[1] Mahapatra, M. K., Lu, K.: Interfacial Study of Crofer 22 APU Interconnect-SABS-0 Seal Glass for Solid Oxide Fuel/Electro-lyzer Cells, J. Mat. Sci., 44, 20, (2009), 5569-5578.

[2] Smeacetto, F., Salvo, M., Ferraris, M., Cho, J., Boccaccini, A. R.: Glass-ceramic seal to join Crofer 22 APU alloy to YSZ ceramic in planar SOFCs, J. Eur. Ceram. Soc., 28, (2008), 61-68.

[3] Vantomme, P., Deprez, P., Cornet, A.: Study of glass-ceramic

materials interfaces, Mat. Lett., 36, (1998), 315-319. [4] Batfalsky, P., Haanappel, V. A. C., Malzbender, J., Menzler,

N. H., Shemet, V., Vinke, I. C., Steinbrech, R. W.: Chemical interaction between glass-ceramic sealants and interconnect steels in SOFC stacks, J. Power Sources, 155, (2006), 128-137.

[5] Brylewski, T.: Metaliczne interkonektory w układzie metal/ ceramika do zastosowania w ogniwach paliwowych SOFC,

Ceramika/Ceramics, 107, (2008), 1-205.

[6] Wen-Cheng, J. Wei: Sealing Glass-Ceramics for Solid Oxide Fuel Cell, Recent Patents on Materials Science, 1, (2008), 217-222.

[7] Fergus, J. W.: Sealants for solid oxide fuel cells, J. Power

Sources, 147, (2005), 46-57.

[8] Geasee, P., Schwickert, T., Diekmann, U., Conradt, R., in: J. G. Heinrich, F. Aldinger (Eds.), Ceramic Materials and

Com-ponents for Engines, Wiley-VCH Verlag GmbH, Weinheim,

Germany, (2001), 57-62.

[9] Sung-Bum Sohn, Se-Young Choi, Gyeung-Ho Kim, Hue-Dup Song, Goo-Dae Kim: Stable sealing glass for planar solid oxide fuel cell, J. Non-Cryst. Solids, 297, (2002), 103-112. [10] Cape, J. A., Lehman, G. W.: Temperature and fi nite pulse-time

effects in the fl ash method for measuring thermal diffusivity, J.

Applied Phys., 34, 7, (1963), 1909-1913.

[11] Sobczak, N., Nowak, R., Radziwill, W., Budzioch, J., Glenz, A.: Experimental Complex for Investigations of High-Temperature Behaviour of Molten Metals in Contact with Refractory Materi-als, Mater. Sci. Eng., A495, (2008), 43-49.

[12] Fluegel, A., Dolan, M. D., Varshneya, A. K., Zheng, Y., Cole-man, N., Hall, M., Earl, D., Misture, S. T.: Development of an improved devitrifi able fuel cell sealing glass. I, Bulk properties,

J. Electrochem. Soc., 154, (2007), B601-B608.

[13] Bouche, J. B., Ioannidis, V., Tietz, F., Gross, S. M., Nikolo-poulos, P., Stöver, D.: Wettability and Interfacial Reaction between Glass Sealants and Ferritic Steel Interconnects in SOFCs, w Proceedings of the 10th International Conference

of the European Ceramic Society (ECerS-10), J. G. Heinrich,

C. G. Aneziris (ed.), The European Ceramic Society, 2008, 871-879.

